Varhumiwa Va Mavunwa A Va Na Ku Rhula!
“La’v̌o biha v̌a ta susiwa . . . V̌a musa v̌a ta fuma misav̌a, v̌a ta tiṭakela e ku ruleni lo’kukulu ka v̌ona.”—PISALEMA 37:9, 11.
1. Hikwalaho ka yini hi fanele hi rindzela ku kuma varhumiwa va ntiyiso ni va mavunwa “[e]nkarini wa makumu”?
VARHUMIWA—va mavunwa kumbe va ntiyiso? Eminkarhini ya Bibele a ku ri ni mixaka yoleyo ha yimbirhi. Kambe ku vuriwa yini hi le sikwini ra hina? Eka Daniyele 12:9, 10, hi hlaya leswaku murhumiwa wa le tilweni u byele muprofeta wa Xikwembu a ku: “Timhaka leti ti ta sala ti funengetiwile, ti lemeriwile ku fikela nkarini wa makumu. La’v̌o tala v̌a ta hlantŝiwa, v̌a basisiwa, v̌a ringetiwa, kutani la’v̌o biha v̌a ta ṭhama v̌a endla ŝo biha; kutani a ku na mudyohi l’a nga ta twisisa, kambe la’vo tlhariha v̌a ta twisisa.” Sweswi hi hanya “nkarini [wolowo] wa makumu.” Xana hi ku vona kahle ku hambana loku nga kona exikarhi ka “la’v̌o biha” ni “la’vo tlhariha”? Ina ha ku vona!
2. Xana Esaya 57:20, 21 yi hetiseka njhani namuntlha?
2 Eka ndzima 57 tindzimana 20 na 21, hi hlaya marito ya murhumiwa wa Xikwembu Esaya: “L’av̌o biha v̌a fana ni lwandle le’ri kariheke, le’ri nga ŝi kotiki ku rula, leri mati ya rona ma tlakusaka sav̌a ni nḍope; a ku na ku rula e ka la’v̌o biha, ku v̌ula Šikwembu ša mina.” Vona ndlela leyi marito lawa ma yi hlamuselaka kahle ha yona misava leyi leswi yi tshinelelaka lembe-xidzana ra vu-21! Van’wana va vutisa, ‘Xana hi ta kala hi fika eka lembe-xidzana rero?’ Xana varhumiwa lavo tlhariha va ta hi byela yini?
3. (a) Hi kwihi ku hambana loku kumiwaka eka 1 Yohane 5:19? (b) Xana “la’v̌o tlhariha” lava boxiweke eka Nhlavutelo ndzima 7 va hlamuseriwa njhani?
3 Muapostola Yohane a a ri ni vutlhari lebyi huhuteriweke hi Xikwembu. Eka 1 Yohane 5:19, ku vuriwe leswi: “Ha swi tiva leswaku hi va Xikwembu, ni leswaku misava hinkwayo yi le hansi ka matimba ya Lowo biha.” Hi hala tlhelo, ku hambana ni misava leyi, ku ni Vaisrayele va moya va 144-000, masalela lama yaka ma dyuhala lama ha riki laha misaveni. Ku tlhandlekela eka vona namuntlha, ku ni “ntshungu lowukulu wa vanhu . . . A va huma ematikweni hinkwawo, ni le tinxakeni hinkwato, va ri va swivongo hinkwaswo ni va tindzimi hinkwato,” lava sweswi va tlulaka ntlhanu wa timiliyoni, lava na vona va nga ni vutlhari. “Lava, hi lava humaka eku xanisekeni lokukulu.” Kutani hikwalaho ka yini va hakeriwile? Hikuva na vona “va hlantswile tinguvu ta vona, va ti basisile hi ngati ya Xinyimpfana” hi ku kombisa ripfumelo egandzelweni ra Yesu. Tanihi varhumiwa va ku vonakala, na vona va “tirhela [Xikwembu] vusiku ni nhlekanhi.”—Nhlavutelo 7:4, 9, 14, 15.
Lava Vuriwaka Varhumiwa Va Ku Rhula
4. (a) Hikwalaho ka yini lava vuriwaka varhumiwa va ku rhula emisaveni ya Sathana, ku vuriwe ka ha ri emahlweni leswaku va ta tsandzeka? (b) Xana Vaefesa 4:18, 19 yi tirha njhani namuntlha?
4 Kutani, ku vuriwa yini hi lava vuriwaka varhumiwa va ku rhula emafambiselweni ya misava ya Sathana? Eka Esaya ndzima 33, ndzimana 7, ha hlaya: “V̌onani, tinhenha ta v̌ona ti kolola e handle; tinṭumi ta ku rula ti rila hi ku v̌av̌iseka.” Vona ndlela leyi marito lawa ma nga ntiyiso ha yona malunghana ni lava tikarhataka ku tlula mpimo hi ku ringeta ku tisa ku rhula ku sukela edorobeni-nkulu ra misava ku ya eka rin’wana! Vona ku xumbandzeka konghasi! Ha yini? Hikuva va tikarhatela ku lwisana ni swirhalanganya swa misava ematshan’weni yo lwisana ni swivangelo-nkulu swa kona. Xo sungula, a va byi voni vukona bya Sathana, loyi muapostola Pawulo a n’wi hlamuselaka tanihi “xikwembu xa misava leyi.” (2 Vakorinto 4:4) Sathana u byale mbewu ya vuhomboloki evanhwini, leswi vangeke leswaku vunyingi bya vona, ku katsa ni valawuri vo tala, sweswi va faneriwa hi nhlamuselo ya Vaefesa 4:18, 19, leyi nge: “Mianakanyo ya vona yi le munyameni; a va na ku averiwa evutomini bya Xikwembu, hikuva eka vona vutivi ku hava, na swona timbilu ta vona ti tlanyarile, kutani a va ha ri na tingana; va tinyiketile emikhuveni ya manyala, va endla swa thyaka hinkwaswo, va nga koti ku tikhoma.”
5. (a) Hikwalaho ka yini tinhlengeletano ta vanhu ti tsandzeka ku tisa ku rhula? (b) Hi rihi langutelo leri chavelelaka leri Pisalema 37 yi ri nyikelaka?
5 Ku hava nhlengeletano ya vanhu lava nga hetisekangiki leyi nga swi kotaka ku susa makwanga etimbilwini ta vanhu, vutianakanyi ni rivengo lerikulu leri nga kona namuntlha. I Muvumbi wa hina ntsena, Hosi Leyikulu Yehovha, loyi a nga kotaka ku endla sweswo! Ku tlula kwalaho, hi lava titsongahataka ntsena, ku nga nhlayo yitsongo ya vanhu, lava pfumelaka ku titsongahatela nkongomiso wa yena. Vuyelo bya vona ni bya vanhu va misava lava hombolokeke byi boxiwe eka Pisalema 37:9-11: “La’v̌o biha v̌a ta susiwa, kambe la’v̌a ṭhembaka Yehova v̌a ta fuma misav̌a. Ku sele nkarinyana, kutani lo’wo biha a nga ka a nga ha v̌i kona . . . V̌a musa v̌a ta fuma misav̌a, v̌a ta tiṭakela e ku ruleni lo’kukulu ka v̌ona.”
6, 7. Hi wahi matimu ya vukhongeri bya misava lama kombaka leswaku byi tsandzekile ku tirha tanihi varhumiwa va ku rhula?
6 Kutani, xana varhumiwa va ku rhula va nga kumeka eka vukhongeri bya misava leyi leyi vabyaka? Xana matimu ya vukhongeri ma kombisa yini ku ta fikela namuntlha? Matimu ma kombisa leswaku vukhongeri byi hoxe xandla, ina, a byi ri muhlohloteri wa ku halatiwa lokukulu ka ngati eka malembe-xidzana hinkwawo. Hi xikombiso, Christian Century ya vhiki ra August 30, 1995, loko yi vika hasahasa ya le khale ka Yugoslavia, yi te: “EBosnia leri lawuriwaka hi Maserb, vaprista va tshama enxaxamelweni wa le mahlweni epalamendhe ya manyunyu, ni le minxaxamelweni ya le mahlweni ya mavuthu, laha ntlawa wa masocha swin’we ni matlhari swi katekisiwaka emahlweni ko va nyimpi yi sungula.”
7 Lembe-xidzana ra vurhumiwa bya Vujagana eAfrika a ri vanga ni vuyelo lebyinene, hilaha swi kombisiweke kahle hakona eRwanda, tiko leri ku vuriwaka leswaku ri ni 80 wa tiphesente ta Makhatoliki. The New York Times ya July 7, 1995, yi vikile: “Golias, magazini lowu ntshunxekeke wa valandzeri va Khatoliki, lowu kandziyisiweke le Lyons [eFurwa], wu kunguhata ku boxa mavito ya vaprista van’wana va le Rwanda vo ringana 27 ni tinani ta mune, lava wu vulaka leswaku va dlayile kumbe ku khutaza ku dlaya eRwanda n’waxemu.” African Rights, ku nga nhlangano wa timfanelo ta vanhu eLondon, wu te: “Ku nga khathariseki ku miyela ka tona, tikereke ti fanele ti byarha vutihlamuleri hikwalaho ka ku hoxa xandla loku van’wana va vaprista va tona, vafundhisi ni tinani va veke na kona eku yayarhelaneni ka vanhu.” Leswi swi fana ni leswi xiyimo a xi ri xiswona eIsrayele loko Yeremiya murhumiwa wa ntiyiso wa Yehovha a hlamusele “tingana” ta Israyele, swin’we ni valawuri va rona, vaprista va rona, ni vaprofeta va rona, kutani a engetela a ku: “[E]madziv̌eni ya nguv̌u ya wena, ku kumiwa ngati ya ŝisiwana le’ŝi nga riki ni nanḍu.”—Yeremiya 2:26, 34.
8. Ha yini ku nga vuriwaka leswaku Yeremiya a a ri murhumiwa wa ku rhula?
8 Hakanyingi Yeremiya a a vuriwa muprofeta wa vuavanyisi, kambe a nga tlhela a vuriwa murhumiwa wa Xikwembu wa ku rhula. Hakanyingi a a hamba a vulavula hi ku rhula hilaha Esaya a endleke hakona emahlweni ka yena. Yehovha u tirhise Yeremiya leswaku a tivisa hi ta ku avanyisa eYerusalema, a ku: “Muti lowu wu humesile tihanyi ni ku kariha ka mina, ku suka nkarini lowu v̌a wu akeke, e ku fikela siku leri, leŝaku nḍi wu susa e mahlweni ka mina, hikwalaho ka ku biha hikwaku loku v̌ana v̌a Israel ni v̌ana v̌a Yuda v̌a ku endleke loko v̌a nḍi pfukile, v̌a ri v̌ona, ni tihosi ta v̌ona, ni v̌akulukumba v̌a v̌ona, ni v̌aprista v̌a v̌ona, ni v̌aprofeta v̌a v̌ona, ni v̌anhu v̌a Yuda, ni v̌aaki v̌a Yerusalem.” (Yeremiya 32:31, 32) Leswi a swi fanekisela ku avanyisa ka Yehovha eka valawuri ni vafundhisi va Vujagana namuntlha. Leswaku ku va ni ku rhula ka ntiyiso, vahlohloteri lava va vubihi ni madzolonga va fanele va susiwa! A hi varhumiwa va ku rhula ni katsongo.
Xana Nhlangano Wa Matiko I Mutisi Wa Ku Rhula?
9. Xana Nhlangano wa Matiko wu dzunisiwe njhani tanihi murhumiwa wa ku rhula?
9 Xana Nhlangano wa Matiko wu nga swi kota ku va murhumiwa wa ntiyiso wa ku rhula? Phela, xiga xo sungula eka ntwanano wa yona lowu humesiweke hi June 1945, masiku ya 41 ntsena emahlweni ko va bomo ya athomo yi hlasela Hiroshima, xi boxe xikongomelo xa wona: “ku nga ku ponisa switukulwana leswi nga ta tlhandlama ekhombyeni ra nyimpi.” Matiko ya 50 lama a ma tiyimisele ku va swirho swa Nhlangano wa Matiko a ma “fanele ma hlanganisa matimba [ya wona] leswaku ma hlayisa ku rhula ni nsirhelelo wa matiko hinkwawo.” Namutlha Nhlangano wa Matiko wu ni matiko ya 185 lama nga swirho swa wona, lawa ku vuriwaka leswaku hinkwawo ma ni xikongomelo lexi fanaka.
10, 11. (a) Xana varhangeri va vukhongeri va swi kombise njhani ku seketela ka vona Nhlangano wa Matiko? (b) Xana vapapa va tsandzeke njhani ku yimela “Mahungu Lamanene ya Mfumo wa Xikwembu”?
10 Hi malembe layo tala, Nhlangano wa Matiko a wu ri karhi wu dzunisiwa swinene, ngopfu-ngopfu hi varhangeri va vukhongeri. Hi April 11, 1963, Mupapa John wa Vumakume-mbirhi-nharhu u sayine tsalwa ra yena ra vupapa leri nge “Pacem in Terris” (Ku Rhula eMisaveni) laha eka rona a nga te: “I ku navela ka hina lokukulu leswaku Nhlangano wa Matiko—eka maendlelo ya wona ni matshalatshala ya wona—onge wu nga humelela swinene eku lawuleni ka mintirho ya wona leyo tala ni leyikulu.” Endzhakunyana, hi June 1965, varhangeri va vukhongeri lava ku vuriweke leswaku a va yimela hafu ya vaaki va misava, va ve ni nkhuvo wo tlangela lembe ra vu-20 ra ku simekiwa ka Nhlangano wa Matiko eSan Francisco. Nakambe hi 1965, Mupapa Paul wa Vuntsevu eriendzweni ra yena ro ya eka Nhlangano wa Matiko u wu hlamusele tanihi “ntshembo wo hetelela wa ntwanano ni ku rhula.” Hi 1986, Mupapa John Paul wa Vumbirhi u hoxe xandla eku khutazeni ka Lembe Ra Ku Rhula Ka Matiko Hinkwawo Ra Nhlangano Wa Matiko.
11 Nakambe, eka riendzo rakwe hi October 1995, mupapa u te: “Namuntlha hi tlangela Mahungu Lamanene ya Mfumo wa Xikwembu.” Kambe, xana i murhumiwa wa mahungu lamanene ya Mfumo wa Xikwembu hakunene? Loko a vulavula hi swiphiqo swa misava, u ye emahlweni a ku: “Tanihi leswi hi langutaneke ni mintlhontlho leyi leyikulu, xana a hi fanelanga hi wu xiya nkoka lowu Nhlangano wa Matiko wu nga na wona?” Ematshan’weni yo hlawula Mfumo wa Xikwembu, mupapa u hlawula Nhlangano wa Matiko.
Swivangelo Swo “Rila Hi Ku V̌av̌iseka”
12, 13. (a) Xana Nhlangano wa Matiko wu endlise ku yini hilaha swi hlamuseriweke hakona eka Yeremiya 6:14? (b) Ha yini vurhangeri bya Nhlangano wa Matiko byi katseka eka nhlamuselo leyi nga eka Esaya 33:7?
12 Ku tlangeriwa ka lembe ra vu-50 ra Nhlangano wa Matiko ku tsandzekile ku nyikela ntshembo wihi ni wihi wa “ku rhula emisaveni.” Xin’wana xa swivangelo swa kona xi kombisiwe hi mutsari un’wana eka The Toronto Star ya le Canada, loyi a tsaleke a ku: “Nhlangano wa Matiko i nghala leyi nga hava meno, leyi bongaka loko yi langutane ni munhu loyi a nga ni vurhena, kambe yi bohekaka ku yimela swirho swa yona leswaku swi yi nghenisa meno yo endliwa leswaku yi ta kota ku luma.” Hakanyingi ku luma ko tano a ku pfuni nchumu naswona ku hlwela ngopfu. Varhumiwa va ku rhula eka mafambiselo ya sweswi, ngopfu-ngopfu va Vujagana, a va ri karhi va phindha marito ya Yeremiya 6:14: “V̌a ongola hi ku v̌ev̌uka e mbanga ya ṅwana wa tiko ra mina. V̌a ku: Ku rurile, ku rurile! kasi a ku na ku rula.”
13 Vamatsalana-nkulu va Nhlangano wa Matiko hi ku tlhandlamana ka vona, a va tikarhata swinene, naswona handle ko kanakana, a va tirha hi vutshembeki va endlela leswaku Nhlangano wa Matiko wu humelela. Kambe timholovo ta nkarhi na nkarhi exikarhi ka swirho swa wona swa matiko ya 185 leswi nga ni swikongomelo swo hambana-hambana malunghana ni ndlela leyi swi nga tamelaka timhaka ta nyimpi ha yona, maendlelo yo karhi ya nawu ni ku tamela swiphiqo swa timali swi sivele ntshembo wa ku humelela. Eka xiviko xa yena xa lembe na lembe xa 1995, loyi a ri matsalana-nkulu hi nkarhi wolowo u tsale hi ku hunguteka ka “nchavo wa khombo ra nyutliya exirhendzevutanini xa misava” tanihi ku pfuleka ka ndlela ya leswaku “matiko ma tirha swin’we etimhakeni ta nhluvuko wa ikhonomi ni ntshamisano wa vanhu hinkwavo.” Kambe u engeterile a ku: “Lexi twisaka ku vava, matimu ya timhaka ta misava emalembeni ma nga ri mangani lama hundzeke ma komba leswaku a ma swi kotanga ku fikelela swilo leswi leswi a ma swi langutele hi mahlo-ngati.” Entiyisweni, lava tivulaka varhumiwa va ku rhula va “rila hi ku v̌av̌iseka.”
14. (a) Xana swi nga vurisiwa ku yini leswaku Nhlangano wa Matiko wu chonile hi tlhelo ra timali na hi tlhelo ra mahanyelo? (b) Xana Yeremiya 8:15 yi hetiseka njhani?
14 Nhloko-mhaka leyi nga eka The Orange County Register ya le California yi hlayeka hi ndlela leyi: “Nhlangano Wa Matiko Wu Chonile Hi Tlhelo Ra Timali, Ra Mahanyelo.” Nhloko-mhaka leyi yi vula leswaku exikarhi ka 1945 na 1990, ku ve ni tinyimpi to tlula 80, leti dlayeke ku tlula vanhu va 30 wa timiliyoni. Yi tshahe mutsari un’wana eka nkandziyiso wa Reader’s Digest wa October 1995 loyi a hlamuseleke leswaku “maendlelo ya Nhlangano wa Matiko etimhakeni ta nyimpi ma tikombise ma ri ni ‘varhangeri lava nga hava vuswikoti, masocha yo pfumala vumunhu, ku endla mintwanano ni vakaneti, ku tsandzeka ku sivela tihanyi naswona minkarhi yin’wana hambi ku ri ku hoxa xandla eku chaviseni ka vanhu.’ Ku tlula kwalaho, ‘futa lerikulu, vukanganyisi ni ku khoma vanhu hi ndlela yo biha swi tinyike matimba.’” Eka xiyenge lexi nge “Nhlangano wa Matiko emalembeni ya wona ya 50,” The New York Times yi ni nhloko-mhaka leyi nge “Ku Tsandzeka Ku Lawula Timhaka Ni Futa Swi Herisa Ku Navela Lokunene Ka Nhlangano Wa Matiko.” The Times ya le London, eNghilandhi, leyi nga ni nhloko-mhaka leyi nge “Hikwalaho Ka Ku Tsekatseka Ka Wona eMalembeni Ya Makume-ntlhanu—Nhlangano Wa Matiko wu lava fambiselo leri tiyeke leswaku wu kota ku tlhelela exiyin’weni xa ntolovelo.” Entiyisweni, swi hilaha hi hlayaka hakona eka Yeremiya ndzima 8, ndzimana 15: “A hi ri kari hi langutele ku rula, kambe a hi v̌oni ku rula; ni siku ra ku ongoriwa, kutani langutani, ka tšhav̌isa!” Naswona nxungeto wa khombo ra nyutliya wu hambeta wu chavisa vanhu. Handle ko kanakana, Nhlangano wa Matiko a hi yena murhumiwa wa ku rhula loyi vanhu va n’wi lavaka.
15. Xana Babilona wa le minkarhini ya khale kun’we ni n’wana wakwe wa vukhongeri va tikombise njhani va ri lava onhaka ni ku hungukisa vanhu?
15 Xana leswi hinkwaswo swi ta va ni vuyelo byihi? Rito ra Yehovha ra vuprofeta ri swi veka erivaleni. Xo sungula, vukhongeri bya mavunwa bya misava lebyi minkarhi hinkwayo byi veke munghana lonkulu wa Nhlangano wa Matiko byi rindzeriwe hi yini? Byi huma eka xihlovo lexikulu lexi nga mugandzeri wa swifaniso, Babilona wa le minkarhini ya khale. Hilaha ku faneleke, byi hlamuseriwa eka Nhlavutelo 17:5 tanihi “Babilona lonkulu, mana wa tinghwavava ni wa lava endlaka swa manyala la misaveni.” Yeremiya u hlamusele ku onha ka vandla leri ra vukanganyisi. Hikwalaho ka leswi byi fanaka ni nghwavava, byi xisetele van’watipolitiki va misava, byi ri karhi byi tlhoma Nhlangano wa Matiko tinsiva ni ku endla vuxaka bya rimbewu lebyi nga riki enawini ni swirho swa byona swa mimfumo ya tipolitiki. Byi ve vahlanganyeri lavakulu etinyimpini ematin’wini. Muhlamuseri un’wana u vule leswi loko a vulavula hi ta nyimpi ya vukhongeri le India: “Karl Marx u vulavule hi vukhongeri tanihi xibaha xa vanhu. Kambe xiga xexo a xi bi nhloko ya mhaka hikuva xibaha i xidzidzirisi lexi tshikilelaka, xi endla leswaku vanhu va etlela swinene. Ematshan’weni ya sweswo, vukhongeri byi fana swinene ni khokheyini leyi tengisiweke kahle. Byi tihumesa emadzolongeni kasi i matimba lama onhaka swinene.” Hambiswiritano, mutsari loyi a nga pakanisanga. Vukhongeri bya mavunwa byi xisetela vanhu byi tlhela byi dlaya.
16. Hikwalaho ka yini vanhu va timbilu letinene sweswi va fanele va baleka eka Babilona Lonkulu? (Nakambe vona Nhlavutelo 18:4, 5.)
16 Kutani, xana vanhu va timbilu letinene va fanele va endla yini? Murhumiwa wa Xikwembu Yeremiya u hi nyika nhlamulo: “Ṭuṭumani Babilona, kutani uṅwana ni uṅwana a ponisa v̌utomi bya yena, . . . hikuv̌a nkari wa ku rihisa ka Yehova hi wona wolowo.” Ha tsaka hikuva vanhu va timiliyoni va balekile evuhlongeni bya Babilona Lonkulu, mfumo wa misava wa vukhongeri bya mavunwa. Xana u wun’wana wa vona? Kutani u nga yi twisisa kahle ndlela leyi Babilona Lonkulu a veke ni nkucetelo ha yona eka matiko ya misava: “[U pyopyisile] matiko hikwawo; matiko ma ṭhama ma nwa vinyo ya yena; hikwalaho matiko ma v̌e ni rihuhe.”—Yeremiya 51:6, 7.
17. I ku avanyisa kwihi loku nga ekusuhi ni ku wela Babilona Lonkulu, naswona i yini lexi nga ta landzela goza rolero?
17 Ku nga ri kungani, swirho swa Nhlangano wa Matiko leswi nga ni “rihuhe” hi ku susumetiwa hi Yehovha swi ta hlasela vukhongeri bya mavunwa, hilaha swi hlamuseriweke hakona eka Nhlavutelo 17:16: “Swi ta venga [w]ansati loyi wa muoswi, swi ta endla leswaku a swela ni ku sala a nga ambalanga nchumu, swi dya nyama ya yena, swi n’wi hisa hi ndzilo.” Leswi swi ta fungha ku sungula ka nhlomulo lowukulu lowu ku vulavuriwaka ha wona eka Matewu 24:21 naswona wu ta chaputa eArmagedoni, ku nga nyimpi ya siku lerikulu ra Xikwembu xa Matimba Hinkwawo. Ku fana na Babilona wa le minkarini ya khale, Babilona Lonkulu u ta langutana ni ku avanyisa loku boxiweke eka Yeremiya 51:13, 25 leyi nge: “Wena l’a akeke kusuhi ni mati la’makulu, l’a teleke šuma, makumu ya wena ma fikile, ni v̌ukhamba bya wena byi ta hela. V̌ona, nḍi ta ka wena, nṭhav̌a ya ku onhaka, ku v̌ula Yehova, wena l’a onhaka misav̌a hikwayo; nḍi ta ṭhambuluta v̌oko ra mina henhla ka wena, nḍi ku wisa maribyeni, kutani nḍi ku hunḍula nṭhav̌a le’yi hisiweke.” Matiko lama onhakeke, lama hlohlotelaka tinyimpi, ma ta lovisiwa endzhaku ka loko vukhongeri bya mavunwa byi lovisiwile loko siku ra ku tirihisela ka Yehovha ri tlhela ri wela matiko.
18. Xana Esaya 48:22 yi ta hetiseka rini, naswona njhani?
18 Eka 1 Vatesalonika 5:3, ku vuriwa leswi hi lavo biha: “Siku vanhu va nga ta ku: ‘Ku rhulile, ku hava xo karhata’, hi wona nkarhi lowu ku onhaka ku nga ta va wela henhla hi xitshuketa, tanihi ku lumiwa ka wansati la nga kusuhi ni ku kuma n’wana; va nga ka va nga poni.” Lava hi vona lava Esaya a vuleke leswi hi vona: “V̌onani, . . . tinṭumi ta ku rula ti rila hi ku v̌av̌iseka.” (Esaya 33:7) Entiyisweni, hilaha hi hlayaka hakona eka Esaya 48:22, “a ku na ku rula eka ŝidyohi, ku v̌ula Yehova!” Kambe, xana vumundzuku byi va khomele yini varhumiwa va ntiyiso va ku rhula ka Xikwembu? Xihloko xa hina lexi landzelaka xi ta hi byela.
Swivutiso Swa Mpfuxeto
◻ Xana vaprofeta va Xikwembu va paluxe vukhongeri bya mavunwa hi marito wahi ya matimba?
◻ Ha yini tinhlengeletano ta vanhu ti tsandzekile eka matshalatshala ya tona yo tisa ku rhula loku tshamaka hilaha ku nga heriki?
◻ Xana varhumiwa va ntiyiso va ku rhula va hambana njhani ni vaseketeri va Nhlangano wa Matiko?
◻ I yini leswi lava titsongahataka va faneleke ku swi endla leswaku va kuma ku rhula loku Yehovha a ku tshembiseke?
[Swifaniso leswi nga eka tluka 15]
Esaya, Yeremiya na Daniyele hinkwavo va vhumbe ku tsandzeka ka matshalatshala ya munhu yo tisa ku rhula
[Xifaniso lexi nga eka tluka 16]
“Misava hinkwayo yi le hansi ka matimba ya Lowo biha.”—Muapostola Yohane
[Xifaniso lexi nga eka tluka 17]
“Mianakanyo ya vona yi le munyameni.”—Muapostola Pawulo