Milorho
Nhlamuselo: Mianakanyo kumbe swivono leswi munhu a vaka na swona emiehleketweni loko a etlele. Bibele yi vulavula hi milorho ya ntumbuluko, milorho leyi humaka eka Xikwembu, ni milorho leyi hlanganisaka ku hlahluva.—Yobo 20:8; Tinhl. 12:6; Zak. 10:2.
Xana milorho enkarhini wa hina yi ni nhlamuselo yo hlawuleka?
Xana valavisisi va kume yini hi milorho?
The World Book Encyclopedia (1984, Vhol. 5, tl. 279) yi ri: “Un’wana ni un’wana wa lorha. Vunyingi bya vanhu lavakulu va lorha timinete ta kwalomu ka 100 loko va etlele nkarhi wo ringana tiawara ta nhungu.” Kutani milorho i nchumu lowu endlekaka evanhwini hi ntolovelo.
Dok. Allan Hobson, wa Xikolo xa Vutshunguri xa Harvard u te: “Lowu i nyanyuko lowu nga twisisekiki, lowu nga hlamuseriwaka hi ndlela yihi na yihi leyi mutshunguri a yi tivaka. Kambe nhlamuselo ya wona yi ya hi muhlamuseri wa yona—hayi enorhweni.” Loko xi vika leswi, xihloko lexi nge “Minkarhi Ya Sayense” ku nga xiphemu xa The New York Times xi engeterile xi ku: “Exikolweni lexi tlakusaka ngopfu milorho, ku ni tindlela to tala to kuma rungula ra mianakanyo hi milorho, yin’wana ni yin’wana yi kombisa mavonelo yo hambana ya mianakanyo. Mupfumeri wa tidyondzo ta Freud u kuma nhlamuselo ya muxaka wun’wana ya norho, kasi mupfumeri wa tidyondzo ta Jung u kuma nhlamuselo yin’wanyana, mutshunguri wa Miri na yena a kuma nhlamuselo yin’wana nakambe. . . . Kambe langutelo ra leswaku milorho yi vula swo karhi hi mianakanyo yi kanetiwile swinene hi vativi va mianakanyo.”—July 10, 1984, tl. C12.
Xana milorho leyi tikombaka yi nyika vutivi yi nga va yi huma kun’wana, ku nga ri eka Xikwembu?
Yer. 29:8, 9: “Ku v̌ula Yehova wa mav̌andla . . . a ku: Mi nga ṭhuki mi kanganyisiwa hi v̌aprofeta v̌a ṅwina la’v̌a nge šikari ka ṅwina, ni v̌angoma v̌a ṅwina, mi nga ṭhuki mi yingisela v̌alori v̌a ṅwina lav̌a mi lavaka miloro e ka v̌ona; hikuv̌a v̌a mi profetela mav̌unwa hi v̌ito ra mina; kasi a nḍi v̌a rumanga, ku v̌ula Yehova.”—Xiitaliki i xerhu.
Harper’s Bible Dictionary yi hi byela leswi: “Vababilona a va pfumela swinene emilorhweni lerova hi vusiku bya le mahlweni ka siku ra swiboho swa nkoka a va etlele etitempeleni, va langutele ku kuma ndzayo. Vagriki lava lavaka ndzetelo wa rihanyo a va etlela etindhumbheni ta Aesculapius [loyi mfungho wakwe a ku ri nyoka], kasi Varhoma a va etlela etitempeleni ta Serapis [loyi nkarhi wun’wana a fanisiwa hi nyoka leyi titsondzeleke]. Vaegipta va tsale tibuku leti nga ni vuxokoxoko bya nhlamuselo ya milorho.”—(New York, 1961), Madeleine Miller na J. Lane Miller, tl. 141.
Enkarhini lowu hundzeke, Xikwembu a xi tirhisa milorho ku nyika switsundzuxo, vuleteri ni vuprofeta, kambe xana xi va kongomisa hi ndlela yoleyo vanhu va xona sweswi?
Marito ya milorho yo tano leyi humaka eka Xikwembu ma kumeka eka Matewu 2:13, 19, 20; 1 Tihosi 3:5; Genesa 40:1-8.
Hev. 1:1, 2: “Hi minkarhi leyo tala ni tindlela leto tala [ku katsa ni milorho], Xikwembu xi vulavurile khale na vatatana hi milomo ya vaprofeta. Kambe emasikwini lawa yo hetelela, xi vulavurile na hina hi N’wana [Yesu Kreste, loyi tidyondzo takwe ti tsariweke eBibeleni].”
1 Kor. 13:8, NW: “Hambi ti ri tinyiko ta ku profeta [naswona minkarhi yin’wana Xikwembu a xi nyika malandza ya xona vuprofeta hi ku tirhisa milorho], swi ta herisiwa.”
2 Tim. 3:16, 17: “Matsalwa lawa hinkwawo ma huhutiwile hi Xikwembu, ma pfuna ku dyondzisa . . . leswaku mutirheli wa Xikwembu a va la hetisekeke, a tilulamisela [hi ku helela, NW] ku endla ntirho wun’wana ni wun’wana lowunene.”—Xiitaliki i xerhu.
1 Tim. 4:1: “Kutani ke, Moya wu vula wu tiyisile leswaku emasikwini lama taka, van’wana va ta hambana ni vupfumeri, hi mhaka ya ku landza mimoya leyi kanganyisaka [leyi nkarhi wun’wana yi hundziseriwaka hi milorho] ni tidyondzo ta mademona.”