Ndlela Yo Antswisa Vuswikoti Byo Vulavula Ni Van’wana

XANA swa ku olovela ku vulavula ni van’wana? Eka vo tala, mhaka ya ku vulavula, ngopfu-ngopfu ni munhu loyi va nga n’wi tiviki, swa va nonon’hwela. Vanhu vo tano swi nga ha endleka va ri ni tingana. Va nga ha tivutisa: ‘Xana ndzi ta pfula nomu ndzi ku yini? Ndzi ta ri sungula njhani bulo ra kona? Loko ndzi kala ndzi ri lumeka, ndzi ta ri hlanganyeta njhani?’ Vanhu lava tivaka mhaka ya vona, lava nga ni xinghana, ku nga tshama ku ri karhi ku vulavula vona ntsena. Nchumu wo tika ku nga va ku endla van’wana leswaku va vulavula ni ku titoloveta ku yingisela leswi va swi vulaka. Kutani hinkwerhu ka hina, hambi hi ni tingana kumbe hi ni xinghana, hi fanele hi hambeta hi hlakulela vutshila byo vulavula ni van’wana.

Sungula Ekaya

Loko u lava ku antswisa vutshila bya wena byo vulavula, ha yini u nga sunguli ekaya? Ku vulavula timhaka leti akaka swi nga endla leswaku ndyangu wu tshama wu tsakile.

Lexi lavekaka leswaku bulo ri ta va tano, i ku rhandzana. (Det. 6:6, 7; Swiv. 4:1-4) Loko hi ri ni mhaka ni munhu, hi vulavula na yena hi tlhela hi n’wi yingisela loko a lava ku vula swo karhi. Nchumu wun’wana wa nkoka i ku vula nchumu lowu akaka. Loko hi ri ni lunghiselelo ra munhu hi yexe ra ku hlaya ni ku dyondza Bibele minkarhi hinkwayo, hi ta va ni swo tala swa ku vulavula ha swona. Ku tirhisa xibukwana lexi nge Ku Kambisisa Matsalwa Siku Ni Siku hi vutlhari ku nga hi susumetela ku sungula bulo. Ninhlikanhi, swi nga ha endleka hi va ni ntokoto lowu tsakisaka ensin’wini. Hi nga ha va hi hlaye mhaka leyi dyondzisaka kumbe leyi hlekisaka. Hi fanele hi titoloveta ku vulavula ha swona hi nkarhi lowu hi wu kumaka wo bula tanihi ndyangu. Leswi swi ta hi pfuna leswaku hi kota ku vulavula ni vanhu lava nga riki va ndyangu wa ka hina.

Ku Vulavula Ni Munhu Loyi U Nga N’wi Tiviki

Vanhu vo tala va kanakana ku sungula bulo ni munhu loyi va nga n’wi tiviki. Kambe hikwalaho ka ku rhandza Xikwembu ni vaakelani va tona, Timbhoni ta Yehovha ti endla matshalatshala yo dyondza ndlela yo vulavula kahle leswaku ti ta byela van’wana mintiyiso ya Bibele. I yini lexi nga ku pfunaka leswaku u antswisa emhakeni leyi?

Nsinya wa nawu lowu boxiwaka eka Vafilipiya 2:4 i wa nkoka. Hi khutaziwa ku ka hi nga veki tihlo “etimhakeni ta [hina] ntsena, kambe ni le timhakeni ta van’wana.” Tsundzuka: Loko u vona munhu wo karhi ro sungula, u ku teka u ri munhu wumbe. U nga endla yini leswaku a ntshunxeka? Ku n’wayitela ni ku n’wi pfuxela hi xinghana swi nga pfuna. Kambe swi tele leswi nga endliwaka.

U nga ha va u n’wi kavanyetile eka leswi a a swi anakanya. Loko wo ringeta ku n’wi endla a vulavula hi leswi nga emianakanyweni ya wena, ivi u honisa leswi nga emianakanyweni yakwe, xana u ta ku angula kahle? I yini leswi Yesu a swi endleke loko a kuma wansati wa Musamariya exihlobyeni? Mianakanyo yakwe a yi ri eku keni ka mati. Yesu u sungule ku vulavula na yena hi ku tirhisa mati, kutani hi ku hatlisa a nghena emhakeni leyi tsakisaka ya swa moya.—Yoh. 4:7-26.

Loko u ri ni vuxiyaxiya, na wena u nga swi kota ku vona leswi vanhu va nga ha vaka va swi anakanya. Xana munhu yoloye u vonaka a tsakile kumbe a ri ni gome? Xana u dyuhele kumbexana u tsanile? Xana ku ni lexi ku kombaka leswaku ku ni vana emutini wolowo? Xana swi vonaka onge munhu loyi u yime kahle hi tlhelo ra timali kumbe u vonaka a ri evusiwaneni? Xana leswi a khaviseke ha swona endlwini kumbe swin’wetsin’wetsi swakwe swi kombisa leswaku i munhu wa vukhongeri? Loko xiloso xa wena xo katsa ni swilo leswi, munhu loyi a nga ha ku teka u ri loyi a tsakelaka swilo leswi na yena a swi tsakelaka.

Loko u nga swi koti ku vonana ni n’wini wa muti hi xiviri, kumbexana u twa rito rakwe ntsena nyangwa wu pfariwile, u nga ha gimeta hi ku yini? Munhu loyi a nga ha va a hanya hi ku chava. Xana u nga tirhisa rungula ro tano leswaku u vulavula na yena u ri enyangweni?

Etindhawini tin’wana, swa koteka ku sungula bulo ni munhu hi ku n’wi byela swo karhi ha wena—laha u humaka kona, xivangelo xa ku endza ka wena, lexi ku endlaka u pfumela eka Xikwembu, lexi ku endleke u sungula ku dyondza Bibele ni ndlela leyi Bibele yi ku pfuneke ha yona. (Mint. 26:4-23) Kambe, leswi swi fanele swi endliwa hi vutlhari naswona u nga xi rivali xikongomelo xa wena. Leswi swi nga endla leswaku munhu loyi a ku byela swo karhi ha yena n’wini ni ndlela leyi a langutaka swilo ha yona.

Eka tinxaka tin’wana, swi tolovelekile ku va ni malwandla eka vanhu lava u nga va tiviki. Swa olova leswaku vanhu va ku nghenisa endlwini u tshama ehansi. Loko se u tshamile, kutani u vutisa n’wini wa muti hi xichavo leswaku ndyangu wu pfuke njhani, u tlhela u yingisela leswi a swi vulaka, n’wini wa muti na yena a nga ha ku lomba ndleve. Vanhu van’wana va va rhandza swinene vaendzi, kutani mi nga ha heta nkarhi wo leha ma ha pfuxelana. Loko ma ha pfuxelana, mi nga ha kuma leswaku ku na leswi mi fanaka ha swona. Leswi swi nga ha pfula ndlela yo burisana hi swilo swa moya leswi akaka.

Ku vuriwa yini loko ku ri ni vanhu vo tala endhawini ya ka n’wina lava vulavulaka tindzimi tin’wana? Xana u nga va fikelela njhani vanhu lava? Loko wo dyondza marito ma nga ri mangani yo xeweta hi tin’wana ta tindzimi leti, vanhu lava va ta swi xiya leswaku wa va khathala. Leswi swi nga ha pfula ndlela ya bulo leri engetelekeke.

Ndlela Yo Yisa Bulo eMahlweni

Leswaku bulo ri ya emahlweni, yingisela leswi munhu a swi vulaka. N’wi endle a titwa a ntshunxekile ku tiphofula loko a swi rhandza. Swivutiso leswinene swi nga ha pfuna. Swivutiso leswi lavaka munhu a humesa langutelo ra yena i swinene hikuva hakanyingi swi tlhontlha munhu leswaku a hlamusela ematshan’weni yo hlamula hi ina kumbe hi e-e. Hi xikombiso xo karhi, endzhaku ko boxa xiphiqo lexi karhataka endhawini yoleyo, u nga ha vutisa: “U anakanya leswaku i yini lexi vangeke xiyimo lexi?” kumbe “Xana u anakanya leswaku xi nga lunghisiwa njhani?”

Loko u vutisa xivutiso, yingisisa nhlamulo. Kombisa leswaku wa n’wi twa hi ku vula rito ro karhi, hi ku pfumela hi nhloko kumbe hi ku tshukatshuka ko karhi ka miri. U nga n’wi kavanyeti. Swi yingisele kahle leswi a swi vulaka. “Hatlisa emhakeni yo twa, [u] nonoka emhakeni yo vulavula.” (Yak. 1:19) Loko u tshuka u angurile, kombisa leswaku a wu rhiye ndleve loko a ri karhi a vulavula.

Kambe, tsundzuka leswaku a hi hinkwavo va nga ta hlamula swivutiso swa wena. Vanhu van’wana va nga ha angula ntsena hi ku kombisa ku hlamala kumbe hi ku n’wayitela. Van’wana va nga ha hlamula hi ina kumbe hi e-e. U nga heli matimba. Lehisa mbilu. U nga n’wi sindzisi ku vulavula. Loko munhu a tiyimisele ku yingisela, tirhisa nkarhi wolowo ku n’wi byela rungula leri akaka, leri humaka eMatsalweni. Hi ku famba ka nkarhi munhu loyi u ta ku teka u ri munghana wakwe. Kumbexana u ta ntshunxeka ku ku byela leswi a swi anakanyaka.

Loko u ri karhi u vulavula ni vanhu, tipfulele ndlela ya leswaku u tlhela u vuya enkarhini lowu taka. Loko munhu a vutisa swivutiso swo tala, hlamula swin’wana swa swona kambe u siya xin’we kumbe swimbirhi leswaku u ta swi hlamula enkarhini lowu taka. N’wi byele leswaku u ta endla ndzavisiso kutani u ta n’wi byela leswi u swi kumeke. Loko a nga vutisi nchumu, u nga ha gimeta bulo ra n’wina hi xivutiso lexi u anakanyaka leswaku xi ta n’wi tsakisa. N’wi byele leswaku u ta xi hlamula loko u tlhela u vuya. Rungula ro tala leri pfunaka ra kumeka ebukwini leyi nge Ku Hlamulana Hi Matsalwa, broxara leyi nge I Yini Leswi Xikwembu Xi Swi Languteleke Eka Hina?, ni le ka minkandziyiso ya sweswinyana ya Xihondzo xo Rindza ni Xalamuka!

Loko U Ri Ni Vapfumeri-kuloni

Loko u sungula ku vonana ni un’wana la nga Mbhoni ya Yehovha, xana wa ma endla matshalatshala yo n’wi tolovela? Kumbexana u yimela ekule u ku whii? Ku rhandza vamakwerhu ku fanele ku hi susumetela ku lava ku va tiva. (Yoh. 13:35) U nga sungurisa ku yini? U nga ha n’wi byela vito ra wena kutani u kombela ku tiva ra yena. Hakanyingi loko wo n’wi vutisa leswaku ntiyiso u wu kumise ku yini, mi ta va ni bulo leri tsakisaka naswona swi ta mi pfuna leswaku mi tivana. Hambiloko leswi u swi vulaka swi nga humi hi ndlela leyi khulukaka, matshalatshala ya wena ma ta kombisa leswaku u ni mhaka na yena, sweswo hi swona swi nga swa nkoka.

I yini lexi nga endlaka leswaku mi vulavula mhaka yo nyawula ni xirho xa vandlha ra ka n’wina? Kombisa leswaku u ni mhaka ni munhu yoloye kumbe ndyangu wa ka vona. Xana ka ha ku hela minhlangano? Vulavula hi tinhla leti u ti kumeke ti pfuna. Leswi swi nga mi pfuna havambirhi. U nga ha boxa mhaka leyi tsakisaka yo huma eka nkandziyiso wa sweswinyana wa Xihondzo xo Rindza ni Xalamuka! Sweswo a swi fanelanga swi endleriwa ku bombisela van’wana kumbe ku kamba leswaku munhu u ni vutivi byo tanihi kwihi. Swi endle hi xikongomelo xo avelana na yena leswi u swi kumeke swi tsakisa hakunene. U nga ha vulavula hi xiavelo lexi un’wana wa n’wina a nga ha vaka a ri na xona eXikolweni xa Vutirheli bya le Tilweni kutani mi pfunana leswaku xi nga endliwa njhani hi ndlela leyi humelelaka. Mi nga ha vulavula ni hi mintokoto ya le nsin’wini.

Ina, ku khathalela ka hina hi vanhu hakanyingi swi hi endla hi vulavula hi vanhu—swilo leswi va swi vulaka ni ku swi endla. Hi nga ha vulavula ni hi timhaka leti hlekisaka. Xana leswi hi swi vulaka swi ta aka? Loko hi tsundzuka ndzayo ya Rito ra Xikwembu naswona hi susumetiwa hi ku rhandza Xikwembu, leswi hi swi vulaka swi ta aka hakunene.—Swiv. 16:27, 28; Efe. 4:25, 29; 5:3, 4; Yak. 1:26.

Loko hi nga si ya entirhweni wa nsimu ha lunghiselela. Ha yini u nga lunghiseleli rungula leri tsakisaka ro ri byela vanghana loko mi ri karhi mi bula? Loko u hlaya ni ku twa timhaka leti tsakisaka, tsala tinhla leti u navelaka ku ti byela van’wana. Hi ku famba ka nkarhi u ta va ni timhaka to tala leti u nga hlawulaka eka tona. Loko wo endla tano u ta swi kota ku vulavula hi timhaka tin’wana handle ka leti ti tolovelekeke. Ku tlula kwalaho, onge marito ya wena ma nga kombisa leswaku Rito ra Xikwembu i ra risima swinene eka wena!—Ps. 139:17.