Dyondzo 16

Bulo Leri Akaka

1, 2. I yini lexi fanelaka ku hlawulekisa bulo ra hina?

¹ Eka bulo ra hina ra siku na siku hi nyikiwa nkarhi wo dzunisa Xikwembu. Mupisalema wa le Bibeleni u tsarile: “Hi ta dzunisa Xikwembu hi masiku hinkwawo, hi twarisa vito ra wena hi laha ku nga heriki.” Xana rero a hi langutelo leri dzunekaka eka vagandzeri hinkwavo va Xikwembu? Ri kombisa ku tiyimisela ka munhu ku tirhisa milomu yakwe hi ku pfumelelana ni ku rhandza ka Yehova.—Ps. 44:8.

² Ku tiyimisela ko tano i ka nkoka, hikuva hikwalaho ka ku nga hetiseki loku kumiweke hi ndzhaka, ku nga ha va ni mboyamelo wo vula leswi nga ha hetaka van’wana matimba ematshan’wini yo va aka. (Yak. 3:8-12) Hikwalaho, i swinene swonghasi ku tshama hi tsundzuka xikhutazo xa Matsalwa xo vulavula “marito lama pfunaka, lama akisaka ni ku hlamula leswi lavekaka, kutani ku vulavula ka [hina] ku ta tisa nkateko eka lava va [hi] yingisaka.”—Vaef. 4:29.

3, 4. Handle ka ku vulavula, i yini leswi katsekaka ebulwini, naswona hi kwihi laha hi nga titolovetaka swona kona?

³ Kavula, swi fanele ku tsundzukiwa leswaku bulo ri katsa ni ku yingisela, hikuva bulo i ku nyiketana ka mianakanyo. Vulavula leswi akaka, kambe tlhela u nyika van’wana nkarhi wo tiphofula. Hlakulela vuswikoti byo vutisa swivutiso leswi faneleke, u khutaza loyi a vulavulaka ku tiphofula. Kutani kombisa nkhathalelo wa xiviri eka leswi a swi vulaka, ku ri ni ku tirhisa nkarhi lowu a vulavulaka ha wona leswaku u kunguhata leswi u nga ta swi vula endzhaku. Ku kombisa ka wena ku khathalela ko tano eka mianakanyo ya van’wana ku ta va aka.

⁴ Ku ni minkarhi yo tala ya bulo leri akaka. Hi xikombiso, loko u ri ekaya swin’we ni ndyangu; loko u ri ni vatirhi-kuloni kumbe lava u dyondzaka na vona xikolo; ni loko u hlangana ni vapfumeri-kuloni. To tala ta tinkulumo ta hina exikolweni xa vutirheli ti hi nyika minkarhi yo hluvukisa vutshila byo burisana.

5-7. Nyika swiringanyeto swo karhi swa ku antswisa bulo ra ndyangu, ngopfu-ngopfu hi nkarhi wa swakudya.

⁵ Ekaya. Ekaya, bulo ri nga pfuneta swinene eka ntsako wa ndyangu, kutani ri faneriwa hi matshalatshala lama lavekaka yo ri antswisa. Vavanuna ni vavasati va tsaka loko vanghana va vona va vukati va kombisa nkhathalelo wa xiviri eka leswi va swi vulaka. Naswona vana va swi tlangela loko vatswari va vona va yingisa leswi va swi vulaka ni ku kombisa nkhathalelo wa xiviri eka vona. Kambe loko u kavanyeta kumbe loko u pfula-pfula magazini loko un’wana a vulavula na wena, kumbe u kombisa ku nga tsakeli hi ndlela yo karhi, bulo ri ta tsana hi ku hatlisa ekaya ra n’wina. Hakunene ku hava loyi a tsakelaka ku vulavula ni munhu loyi a nga tsakeriki leswi a lavaka ku swi vula.

⁶ Minkarhi ya swakudya yi nyika nkarhi lowunene wa bulo ra ndyangu leri akaka. Eka swakudya swin’wana siku rin’wana ni rin’wana, bulo rin’wana ri nga titshega hi ndzimana ya Bibele ya siku rero leyi kumekaka exibukwanini lexi nge Ku Kambisisa Matsalwa Siku Na Siku (kumbe eka Xihondzo xo Rindza hi tindzimi tin’wana). Eka swakudya swin’wana, tinhloko-mhaka leti hlayiweke eka minkandziyiso ya sweswinyana ya Xihondzo xo Rindza kumbe Awake! ti nga endla bulo leri tsakisaka ni leri pfunaka. Kambe mi nga endli leswaku bulo ra nkarhi wa swakudya ri va leri hleriweke ngopfu lerova ku nga vi na nkarhi wa ku vulavula hi leswi nga kunguhatiwangiki ni ku tsakela swakudya hi ku ntshunxeka.

⁷ Hi ndlela leyi tolovelekeke xirho xin’wana ni xin’wana xa ndyangu xi nga hoxa xandla eka bulo leri akaka hi nkarhi wa swakudya. Lowu a hi nkarhi wo vika swirilo; sweswo swi nga kavanyeta mpfuvelo. Kambe exikarhi ka siku munhu u twa swilo leswi dyondzisaka, kumbexana leswi hlekisaka. A nga ha va ni ntokoto lowu tsakisaka evutirhelini bya nsimu. Kumbexana u hlaya swin’wana leswi tsakisaka eka phepha-hungu kumbe ku swi twa eka xiya-ni-moya. Ha yini u nga swi hlayisi emianakanyweni leswaku u ta avelana swona ni ndyangu hinkwawo hi nkarhi wa swakudya? Ematshan’wini yo dya hi ku hatlisa, u jahela kun’wana, hi nkarhinyana u ta kuma leswaku hinkwenu mi langutele minkarhi leyi yo burisana.

8-10. Ha yini mabulo ya munhu hi xiyexe exikarhi ka vatswari ni vana ma ri ya nkoka, naswona ma nga khutaziwa njhani hi vatswari?

⁸ Eka vatswari, nakambe i swa nkoka ku va ni mabulo ya munhu hi xiyexe ni n’wana un’wana ni un’wana wa vona, ku nga ri na ndyangu hinkwawo. Vuyelo lebyinene byi va kona loko swi endliwa hi moya wo ntshunxeka, ku nga va ekaya kumbe loko ku fambiwa endleleni. Mabulo yo tano ma nyika nkarhi wo hlomisela muntshwa ku langutana ni ku cinca ka miri loku a nga ta ku tokota emirini wakwe loko a kula. Mabulo lawa ma tlhela ma veka erivaleni leswi nga embilwini ya muntshwa, leswi ku navela ka yena ka xiviri ni tipakani evuton’wini ku nga swona, naswona swi nyika nkarhi wo lulamisa leswi hi ndlela leyi pfunaka.

⁹ Loko ebulwini ro tano, n’wana wa wena a boxa swirhalanganya leswi a katsekeke eka swona, ku hatlisela ku n’wi holovela kumbexana swi ta herisa bulo rero kwalaho. Naswona, loko a tsundzuka ntokoto wakwe lowu hundzeke, kumbexana a nge he tlheli a ti boxa timhaka leti. Hakanyingi swa antswa ku yingisela ni ku lavisisa hi swivutiso leswi eka wena swi kombaka langutelo ro twisisa. Kutani u nga pfuna hi musa, kambe hi vurhena ku lulamisa tindlela ta yena laha a hambukeke eka misinya ya milawu ya Bibele.

¹⁰ Hambi leswi bulo ri nga ra nkoka evuton’wini bya ndyangu lowu tsakeke, leswi a swi vuli swona leswaku munhu u fanele ku tshamela ku vulavula. Entiyisweni, hi makhamba man’wana i swinene ku va ni nkarhi wo tianakanyela hi wexe, ku ehleketa hi timhaka u miyerile. Hikwalaho minkarhi yo miyela yi tala ku tlangeriwa hi swirho swa ndyangu.

11, 12. I minkarhi yihi leyi nga kona yo nyikela vumbhoni, handle ka vutirheli bya nkarhi na nkarhi bya le nsin’wini?

¹¹ Ku vumba minkarhi yo nyikela vumbhoni. Xana vuswikoti byo vulavula hi mukhuva lowu tolovelekeke byi khumba vutirheli bya munhu hi ndlela yihi? Kahle-kahle, xana u tshama u tivutisa leswaku ha yini Timbhoni tin’wana ti vonaka ti ri ni mintokoto leyinene minkarhi hinkwayo? Xana a hi swona leswaku ti nga ha va ti teka goza ku sungula eku burisaneni? Xivuriso xa Bibele xi ri: “Milomu ya lavo tlhariha yi hlwanya vutivi.”—Swiv. 15:7.

¹² Hambi ku ri ehandle ka vutirheli bya nkarhi na nkarhi bya nsimu, ku ni minkarhi yo tala yo nghenisa vanhu ebulwini ni ku va byela hi Yehova. Hi xikombiso, vavasati va Vakriste lava hlayisaka makaya va nga nyikela vumbhoni eka vaakelani kumbe vaxavisi lava taka ekaya. Vana va nga ha va ni minkarhi yo nghenisa vadyondzi-kulobye exikolweni ebulwini hi Bibele loko va ya exikolweni kumbe loko va nga ri eku dyondzeni. Naswona lava va tirhaka ehandle ka le kaya va nga swi kota ku nyikela vumbhoni etindhawini ta vona ta mintirho, kumbexana hi minkarhi ya swakudya swa nhlekanhi. Hambi loko u famba ephakeni, u yime elayinini exitolo kumbe u yimele bazi, swa koteka ku nghenisa van’wana ebulwini leri akaka. Ematikweni man’wana, laha ku chumayela hi Mfumo ku yirisiweke, vutirheli byi yisiwa emahlweni ngopfu-ngopfu hi mabulo ya xitshuketa. Leswaku chumayelelo leri ra humelela swi tikomba hi ku andza lokukulu ka nhlayo ya malandza ya Xikwembu xa ntiyiso loku hakanyingi ku tokotiwaka etindhawini teto.

13-16. I tindlela tihi leti nga tirhisiwaka ku pfuxa bulo leri pfulaka ndlela yo nyikela vumbhoni?

¹³ Leswaku hi tirhisa swiyimo swo hambana-hambana leswaku hi nyikela vumbhoni, hi nga ha lava ntsena rito ra xinghana ro “tlhontlha bulo,” naswona ku burisana ku ta ya emahlweni. Yesu u veke xikombiso eka leswi. Eka nhlikanhi wun’wana loko a yima exihlobyeni eSamariya leswaku a wisa, u kombele mati yo nwa eka wansati loyi a a te kwalaho ku ta ka mati. Tanihi leswi a ku ri ntolovelo leswaku Vayuda va nga vulavurisani ni Vasamariya, leswi swi endle leswaku a lava ku tiva. U vutise xivutiso. Yesu u hlamule hi nhlamuselo ya ku kuma ka yena mati lama nga nyikaka vutomi lebyi nga heriki, a tlhela a n’wi endla a lava ku tiva leswi engetelekeke. Hikwalaho ka sweswo, nkarhi wa ku nyikela vumbhoni eka yena wu kumekile. Xiya leswaku a nga sungulanga hi vumbhoni lebyi anameke; u tirhise bulo ra xinghana leswaku a lulamisa ndlela.—Yoh. 4:5-42.

¹⁴ Na wena u nga sungula mabulo yo tano lama akaka. Loko u yimele bazi u nga ha swi kota ku kokela nyingiso wa un’wana eka xihloko xa phepha-hungu kumbe xa magazini lexi vulavulaka hi xiphiqo xo karhi xo tanihi nthyakiso kumbe nyimpi, ivi u vutisa: “Ha yini u ehleketa leswaku swiyimo leswi swi ve leswi nyanyaka ngopfu emalembeni ya sweswinyana? Xana u ehleketa onge nkarhi wu ta ta lowu ha wona misava hinkwayo yi nga ta va ndhawu yo tsakisa yo hanya eka yona?” Nakambe swi kumiwe swi humelela ku sungula ku vulavula hi xiphiqo xa kwalaho xa sweswi, kutani u vutisa: “Xana u ehleketa leswaku ntlhantlho wa swona hi wihi ke?” Kahle-kahle leswi swi kongomisa ebulwini ra ntlhantlho wa ntiyiso—Mfumo wa Xikwembu. Kavula, ku fanele ku tirhisiwa vutlhari. A wu fanelanga u sindzisa bulo loko vanhu va nga ri amukeli. Kambe u ta kuma leswaku van’wana va yingisela hi ku tsaka, hi laha wansati wa Musamariya a endleke ha kona exihlobyeni.

¹⁵ Ndlela yin’wana yo endla minkarhi yo bula hi Rito ra Xikwembu i ku veka tibuku ta Bibele laha ti nga voniwaka hi ku olova. Loko leswi swi endliwa ekaya, hakanyingi vaendzi va vulavula ha tona, va pfula ndlela yo nyikela vumbhoni lebyinene. Loko u nghena xikolo xa tiko, buku kumbe magazini lowu siyiweke edesikeni ra wena swi tala ku susumetela un’wana ku vutisa, “I yini xexo?” Kutani u va ni nkarhi wo n’wi byela, u nyikela vumbhoni. Kumbe loko u hlaya buku ya Bibele hi nkarhi wa swakudya swa wena swa nhlekanhi kumbe loko u famba hi swifambo swa mani na mani, leswi swi nga pfula ndlela yo vulavula ni vanhu lava tsakelaka ku tiva hi Mfumo wa Xikwembu.

¹⁶ Mabulo ni vanhu lava mi tolovelaneke ma nga tala ku kongomisa eku vulavuleni hi mintiyiso ya Bibele. Hakanyingi mabulo yo tano ma katsa leswi vanhu va swi endleke—lomu va yeke kona, leswi va swi tweke kumbe ku swi vona—kumbe swilo leswi va kunguhataka ku swi endla. Kutani loko u ri ni nkarhi wo vulavula, ha yini u nga vulavuli hi leswi a wu ri eku swi endleni? Loko u ve kona enhlengeletanweni ya xifundza, byela mutirhi-kuloni kumbe muakelani laha a wu ye kona ni nhloko-mhaka ya nkulumo-nkulu; a nga ha vutisa swivutiso ha swona. Hlamusela van’wana hi leswi u swi hlayeke eka Xihondzo xo Rindza kumbe Awake! tanihi leswi va vulavulaka hi leswi va swi endlaka. Loko u vula lexi va khumbaka, va ta kombela rungula leri engetelekeke. Sweswi u ni nkarhi wo nyikela vumbhoni lebyi engetelekeke. Mabulo yo tano lama hleleriweke ku kongomisa nyingiso eka swikongomelo swa Xikwembu ma aka hakunene.

17-20. Nyikela swiringanyeto malunghana ni tinhloko-mhaka ta bulo leri akaka loko u ri ni Timbhoni-kuloni.

¹⁷ Loko u ri ni vapfumeri-kuloni. Loko u ri swin’we ni vamakwenu va moya nakambe i swinene leswaku bulo ri va eka xiyimo lexi tlakukeke, lexi fanelaka vatirheli va mahungu lamanene. Xikongomelo xa rona a xi fanelanga xi va xa ku fambisa nkarhi ntsena, kambe xi va xa ku aka.

¹⁸ Minkarhi leyinene ya bulo leri akaka ya kumeka emahlweni ni le ndzhaku ka minhlangano eHolweni ya Mfumo. U nga swi endli mukhuva ku huma hi ku hatlisa loko minhlangano yi hela. Ha yini u nga hlanganyeli ebulwini ni vamakwerhu lava kuleke, lava nga ni ntokoto, kun’we ni lava va nga ha chavaka ku vulavula ni ku tala ku va voxe? Swi tele swo vulavula ha swona. Bulani hi tinhla ta timhaka to hlawuleka leti humaka eka minkandziyiso ya sweswinyana ya Xihondzo xo Rindza. Mi nga ha vulavula hi xiavelo lexi taka eka Xikolo xa Vutirheli bya le Tilweni. Van’wana va nga ha va ni mianakanyo leyintshwa leyi u nga yi tirhisaka eka nkulumo ya wena, kumbexana u nga ringanyeta mianakanyo yo pfuna un’wana hi xiavelo xa yena. Mi nga ha avelana mintokoto ya le nsin’wini, kumbe mi nga ha vulavula hi xiphemu xo karhi lexi tsakeriweke swinene enhlanganweni wa siku rero. Hakunene mabulo yo tano ma aka.

¹⁹ Etinhlengeletanweni letikulu ku ni minkarhi yo vulavula ni vamakwerhu lava humaka etindhawini to hambana-hambana. Timbhoni to tala ti endla matshalatshala yo sungula mabulo etilayinini to kuma swakudya kumbe loko ti ya ni loko ti vuya etimbaleni ta nhlengeletano. Ndlela yin’wana leyinene yo endla leswi i ku byela makwenu wa xinuna kumbe wa xisati vito ra wena, ivi u kombela ku tiva ra yena. Vutisa ndlela leyi a veke Mbhoni ha yona. Hakanyingi leswi swi yisa eka bulo leri tsakisaka, leri akaka.

²⁰ Loko u ya hlanganyela evutirhelini bya nsimu, nkarhi wun’wana wa bulo leri pfunaka wa nyikeriwa. Ematshan’wini yo va ni bulo leri nga nyawuriki, ha yini mi nga buli hi ndlela yo tshinelela vini va miti va ndhawu yoleyo, kumbe tinhloko-mhaka leti nga fanelaka swinene ku vulavula ha tona. Nakambe i swinene ku bula hi tindlela to tamela minkaneto leyi nga ha tlakukaka. Ku ehleketa ni ku vulavula hi timhaka ta moya hi minkarhi yo tano swa phyuphyisa ni ku fanela swinene.—Vafil. 4:8, 9.

21-24. Loko bulo ra ntlawa ri va leri nga ha akiki, i yini lexi hina hi hexe hi nga xi endlaka ha rona?

²¹ Loko nkarhi wihi na wihi u va eka ntlawa wa vamakwerhu va xinuna ni va xisati loko bulo ri sungula ku huma endleleni kumbe ngopfu-ngopfu ri va leri nga akiki, xana u nga endla yini? Ha yini u nga ringeti ku tlakusa xivutiso leswaku u hundzuluxela bulo rero etimhakeni leti vuyerisaka swinene? Sungula nhloko-mhaka leyi kongomeke ivi u vutisa swivutiso mayelana na yona. Bulo ro tano ra pfuna swinene loko lava hlanganyelaka eka rona va rhendzeleka nkarhinyana emhakeni yin’we, va nyika un’wana ni un’wana la hlanganyelaka nkarhi wo nyikela marito yo karhi.

²² Loko bulo ri katsa ku vulavula hi swirho swin’wana swa bandlha ra Vukriste, xiyani leswaku ri nga vi leri nga xiximiki ni ra ku xopaxopa, ematshan’wini yo va leri akaka. Loko un’wana o sungula ku vulavula hi swihoxo swa un’wana, xana u ta va na wona nhlana wo tlherisela bulo eka xiyimo lexi akaka? Xana u ta tshembeka eka nhlengeletano ya Yehova kutani u sirhelela un’wana wa swirho swa yona? Un’wana a nga ha ku, i mhaka yitsongo. Kambe a hi yitsongo ngopfu loko ku tsundzukiwa leswaku ku kuma xihoxo eka un’wana wa malandza ya Xikwembu lama tinyiketeleke swi nga vanga ku vilela hi malunghiselelo ya Xikwembu hi xoxe!—Yak. 5:9; 2 Vakor. 10:5.

²³ Minkarhi yin’wana bulo ri nga ha vulavula hi nchumu lowu nga nyawuriki, naswona swirungulwana swa mafenya swi nga ha vuriwa. Bulo ro tano ri nga va leri phyuphyisaka ni leri pfunaka. Kambe ku fanele ku tirhisiwa vukheta leswaku ri nga vi leri hundzulukelaka eku vulavuleni loku nga faneliki vatirheli va Vakriste. Ndzayo ya Bibele yi fanele ku tsundzukiwa: “Mi vahlawuriwa va Xikwembu, kutani vuoswi, ni swa thyaka hinkwaswo, ni makwanga, a swi laveki exikarhi ka n’wina, ni ku kumbuka swi nga kumbukiwi. Mi nga tirhisi marito ya ku rhuketela, ni ya vuphukuphuku, ni ya mafenya, hikuva a ma laveki; tirhisani ntsena marito lama nkhensaka Xikwembu!”—Vaef. 5:3, 4.

²⁴ Hikwalaho, tanihi vatirheli va Yehova, minkarhi hinkwayo bulo ra hina a ri ve leri xiximaka Yena. Hi ku endla leswi hi ta va nakambe hi tirhisa ndzayo leyinene leyi rhekhodiweke hi muapostola Pawulo loko a ku: “Un’wana ni un’wana wa hina a a tsakise munhu-kulobye, a n’wi navelela leswinene, leswi n’wi akaka.”—Varhoma 15:2.