Dyondzo 8
Mpfumawulo Lowu Ringaneke
LOKO xivulavuri xa le rivaleni xi nga ri na rito ro ringanela, vayingiseri van’wana va nga ha jovotela. Loko muhuweleri a vulavula hi rito ra le hansi evutirhelini bya nsimu, swi nga ha endleka a nga yingisiwi hi n’wini wa muti. Naswona loko tinhlamulo ti nga nyikeriwi hi mpfumawulo lowu ringaneke eminhlanganweni, lava nga kona a va khutazeki hi ndlela leyi faneleke. (Hev. 10:24, 25) Hi hala tlhelo, loko xi vulavuri xi tlakusa mpfumawulo wa rito hi nkarhi lowu hoxeke, vayingiseri va nga ha tingeka—hambi ku ri ku nyangatseka.—Swiv. 27:14.
Anakanya Hi Vayingiseri Va Wena. Xana u vulavula na vamani? ni munhu un’we? ni ndyangu? ni ntlawa lowutsongo lowu lunghekelaka ku ya entirhweni wa nsimu? ni vandlha hinkwaro? kumbe ni vanhu vo tala? Swi le rivaleni leswaku mpfumawulo lowu faneleke eka xiyimo xo karhi wu nga va lowu nga faneliki eka xin’wana.
Malandza ya Xikwembu ma vulavule ni vayingiseri vo tala, hi minkarhi yohambana-hambana. Loko ku khanguriwa tempele eYerusalema emasikwini ya Solomoni, michini ya mpfumawulo wa rito a yi nga ri kona. Hikwalaho Solomoni u yime etshaleni leri tlakukeke kutani a katekisa vanhu “hi rito lerikulu.” (1 Tih. 8:55; 2 Tikr. 6:13) Eka malembe-xidzana lama landzeleke, endzhaku ka ku chuluriwa ka moya lowo kwetsima hi Pentekosta ya 33 C.E., ntshungu—van’wana va wona a va tsakela, van’wana a va hlekula—a wu yime wu rhendzela ntlawa lowutsongo wa Vakreste eYerusalema. Hi ku vona xiyimo lexi, Petro “a suka a yima . . . kutani a tlakusa rito rakwe.” (Mint. 2:14) Ku nyikeriwe vumbhoni bya matimba.
Xana u nga swi vonisa ku yini leswaku mpfumawulo lowu u wu tirhisaka wa xi fanela xiyimo xo karhi? Ndlela yin’wana yo antswa swinene yo vona ha yona hi leswi vayingiseri va langutekisaka xiswona. Loko u vona van’wana onge swa va tikela ku ku twa, u fanele u ringeta ku tlakusa rito.
Hambi hi vulavula ni munhu un’we kumbe ni ntlawa, i swinene ku anakanya hi lava va hi yingiseke. Loko ku ri ni munhu la nga twiki kahle, u fanele u tlakusa rito ra wena. Kambe ku huwelela a ku nge pfuni ha nchumu, eka vanhu lava kumbexana va hlwelaka ku twa hikwalaho ka vudyuhari. Kahle-kahle ku nga ha tekiwa tanihi ku delela. Eka mindhavuko yin’wana loko munhu a huwelela u tekiwa onge u hlundzukile kumbe u ni ximbilwa-mbilwana.
Anakanya Hi Huwa Leyi Kavanyetaka. Loko u ri ensin’wini, swiyimo leswi u langutanaka na swona swi lava leswaku u hambeta u xiya mpfumawulo lowu lavekaka loko u chumayela. Swi nga ha endleka u vulavula ku ri karhi ku twala huwa ya mimovha, ku cema ka vana, ku vukula ka timbyana, vuyimbeleri lebyi baka huwa, kumbe thelevhixini leyi pfuleleriweke henhla. Kasi etindhawini leti makaya ma tshinelelaneke swinene, n’wini wa muti a nga ha khomiwa hi tingana loko u vulavulela ehenhla lerova ni vaakelani va swi twa.
Vamakwerhu lava nyikelaka tinkulumo evandlheni kumbe emintsombanweni na vona va langutana ni swiyimo swo hambana-hambana. Ku vulavula ni vanhu endhawini leyi pfulekeke a swi fani ni ku nyikela nkulumo eholweni leyi pfalekeke kahle. Le Latin Amerika varhumiwa vambirhi a va siyerisana nkulumo ya le rivaleni exivaveni xa kaya ra munhu la tsakelaka ku ri karhi ku buluka tikhirikete endhawini ya mabindzu leyi a yi ri ekusuhi, kasi kwala nyongeni a ku ri ni nkuku lowu a wu ringa wu nga wisi!
Exikarhi ka nkulumo, ku nga ha endleka nchumu lowu nga lavaka leswaku u yimanyana ku kondza xikavanyeto xi hunguteka kumbe wu lava leswaku u tlakusa rito. Hi xikombiso, loko nhlangano wu khomeriwa emuakweni lowu fuleriweke hi mazenge, swi nga tika leswaku vayingiseri va twa xivulavuri loko mpfula yo na hi xitshuketa. Ku rila ka n’wana kumbe ku kavanyeta ka lava hlweleke ku fika, swi nga ha kavanyeta swinene. Dyondza ku cinca mpfumawulo loko ku ri ni swikavanyeto leswaku vayingiseri va ta vuyeriwa hi xitalo eka rungula leri u ri nyikelaka.
Michini ya mpfumawulo yi nga pfuna swinene loko yi ri kona, kambe a swi vuli swona leswaku xivulavuri a xi fanelanga xi tlakusa rito loko xiyimo xi lava sweswo. Etindhawini tin’wana laha gezi ri talaka ku timiwa, swivulavuri swi boheka ku ya emahlweni ni nkulumo handle ka michini ya mpfumawulo.
Anakanya Hi Mhaka Leyi Ku Buriwaka Ha Yona. Mongo wa mhaka ya nkulumo ya wena na wona wu khumba mpfumawulo lowu lavekaka. Loko mhaka ya kona yi lava ku nyikeriwa hi nkhinkhi, u nga yi vevukisi hi ku vulavulela ehansi. Hi xikombiso, loko u hlaya marito yo avanyisa ya le Matsalweni, mpfumawulo wa wena wu fanele wu va ehenhla ku tlula loko u hlaya xitsundzuxo xo kombisa rirhandzu. Endla rito ra wena ri fambisana ni mhaka, kambe u fanele u xiya leswaku u swi endla hi mukhuva lowu nga endliki vayingiseri va tshika ku yingisela mhaka va anakanya hi mavulavulelo ya wena.
Anakanya Hi Xikongomelo Xa Wena. Loko u lava ku susumetela vayingiseri va wena leswaku va tirha hi ku hiseka, u nga ha tirhisa rito lerikulu. Loko u lava leswaku va cinca ndlela leyi va anakanyaka ha yona, u nga va sindzisi hi ku tirhisa rito lerikulu ngopfu. Loko u lava ku chavelela, hakanyingi ku laveka rito ro rhula.
Ku Tirhisa Mpfumawulo Lowukulu Hi Ndlela Leyinene. Loko u ringeta ku koka nyingiso wa munhu loyi a khomekeke, rito lerikulu hakanyingi ra pfuna. Vatswari va swi tiva sweswo, hikwalaho va huwelela loko va vitana vana leswaku va vuya ekaya va tshika ku tlanga. Rito lerikulu ri nga ha tlhela ri faneleka loko mutshama-xitulu a miyeta lava hlanganeke evandlheni kumbe enhlengeletanweni leswaku va tshamiseka. Loko vahuweleri va ri ensin’wini, va nga ha tlakusa rito loko va xeweta vanhu lava tirhaka ehandle.
Hambiloko munhu se a ku nyike ndleve, i swa nkoka leswaku u hambeta u tirhisa mpfumawulo lowu ringaneke. Rito ra le hansi ri nga ha endla swi languteka onge a wu lunghiselelanga kahle kumbe a wu tiyiseki hi leswi u swi vulaka.
Loko ku tlakusa rito ku fambisana ni xileriso, ku nga ha endla vanhu va teka goza. (Mint. 14:9, 10) Kasi, loko xileriso xi vuriwa hi ku huwelela xi nga sivela khombo. Le Filipi ku ni muhlayisi wa khotso loyi a a ri kusuhi ni ku tidlaya hikwalaho ka leswi a a ehleketa leswaku vakhotsiwa lava a va langutelaka va balekile. “Pawulo [u huwelele] hi rito lerikulu, a ku: ‘U nga tivavisi, hikuva hi kona hinkwerhu!’” Hi ku twa sweswo a nga ha tidlayanga. Hiloko Pawulo na Silasi va chumayela muhlayisi loyi wa khotso ni ndyangu wakwe, kutani hinkwavo va amukela ntiyiso.—Mint. 16:27-33.
Ndlela Yo Antswisa Mpfumawulo Wa Rito Ra Wena. Eka van’wana ku laveka matshalatshala lamakulu ngopfu leswaku va dyondza ku tirhisa mpfumawulo lowu faneleke. Munhu a nga ha vulavula hi mpfumawulo wa le hansi hikwalaho ka leswi a nga ni rito ro tsana. Hambiswiritano, swi nga ha koteka leswaku a antswisa loko a tikarhata, hambiloko rito rakwe ra ha ta va ehansi. Nyikela nyingiso eku hefemuleni ni le ka ndlela leyi u yimaka ha yona. Titolovete ku tshama ni ku yima u ololoka. Khindlata makatla, kutani u hefemulela ehenhla. Tiyiseka leswaku mahahu ya wena ma tshama ma ri ni moya. Moya wolowo, loko wu famba khwatsi, hi wona lowu endlaka leswaku swi koteka ku lawula mpfumawulo wa rito ra wena loko u vulavula.
Van’wana xiphiqo xa vona hileswaku va vulavulela ehenhla ngopfu. Kumbexana va tolovele mukhuva wolowo hi mhaka ya leswi va tirhaka emasin’wini kumbe endhawini leyi nga ni huwa. Hi hala tlhelo, swi nga ha endleka va kulele laha vanhu va kona va rhandzaka ku huwelela, naswona ku ri ni swikavanyeto swo tala. Hikwalaho, va vona onge ndlela leyi va nga twiwaka ha yona hi loko va vulavulela ehenhla ku tlula van’wana. Loko va ri karhi va yingisa ndzayo ya Bibele ya ku ambala “xinakulobye lexikulu xa tintswalo, musa, mianakanyo yo titsongahata, ku rhula, ni ku va ni mbilu yo leha,” va ta antswisa mpfumawulo lowu va wu tirhisaka loko va vulavula ni van’wana.—Kol. 3:12.
Ku lunghiselela kahle, ntokoto lowu kumekaka hi ku va kona nkarhi ni nkarhi ensin’wini, ni ku khongela eka Yehovha swi ta ku pfuna leswaku u vulavula hi mpfumawulo lowu faneleke. Hambi u vulavula u ri eplatifomo kumbe u vulavula ni munhu ensin’wini, minkarhi hinkwayo anakanya hi ndlela leyi munhu wa kona a nga ta pfuneka ha yona hi ku twa leswi u swi vulaka.—Swiv. 18:21.