Ku Cinca-cinca Rito

KU KANDZIYISA ka wena mhaka ku pfuna vayingiseri leswaku va twisisa leswi u swi vulaka. Kambe loko rito ra wena ri cinca-cinca hi mpfumawulo ni rivilo, swi ta tsakisa ku yingisa nkulumo ya wena. Ku tlula kwalaho, yi nga endla vayingiseri va wena va vona ndlela leyi u titwaka ha yona hi leswi u swi vulaka. Ndlela leyi u titwaka ha yona hi nkulumo ya wena yi ta khumba ndlela leyi va titwaka ha yona ha yona. Leswi swi tano hambi u nyikela nkulumo emahlweni ka vanhu kumbe u vulavula ni munhu ensin’wini.

Rito ra munhu i nchumu wo hlamarisa, ri kota ku endla swilo swo tala. Loko ri tirhisiwa kahle, ri nga endla nkulumo yi hanya, ri khumba mbilu, ri khumba mintlhaveko ni ku susumeta munhu leswaku a teka goza. Hambiswiritano, leswi a swi endliwi ntsena hi ku fungha laha u nga ta cinca kona rito, laha u nga ta cinca kona rivilo, kumbe laha u nga ta cinca ntikiso wa rito kona. Ku cinca-cinca rito hi ku landza mimfungho yoleyo swi ta endla mhaka ya wena yi nga vi ya ntumbuluko. Ematshan’weni yo endla leswaku nkulumo ya wena yi hanya, sweswo swi nga ha endla leswaku vayingiseri va wena va nga yi rhandzi. Ku cinca-cinca loku faneleke ka rito ku huma embilwini.

Loko rito ri cinca-cinciwa kahle, swi ta vonaka leswaku xivulavuri a xi titlakusi. Ku ri na sweswo, ri ta endla leswaku vayingiseri va fambisana ni mhaka leyi ku vulavuriwaka ha yona.

Cinca Mpfumawulo Wa Rito Ra Wena. Ndlela yin’wana ya ku cinca-cinca rito i ku cinca mpfumawulo wa rito ra wena. Kambe leswi a swi vuli swona leswaku u fanele u hambeta u yisa rito ehenhla ni le hansi. Sweswo swi nga endla leswaku mongo wa leswi u swi vulaka wu lahleka. Loko u tshamela ku tlakusa rito, u ta tinga vayingiseri.

Mpfumawulo wa rito ra wena wu fanele wu fanela nkulumo ya wena. Hambi u le ku hlayeni ka xileriso xa xihatla, xo fana ni lexi nga eka Nhlavutelo 14:6, 7 kumbe eka Nhlavutelo 18:4, kumbe marito lama kombisaka ku khorwiseka swinene, ku fana ni lama nga eka Eksoda 14:13, 14, i swinene ku xiya ndlela leyi u ri tlakusaka ha yona rito ra wena. Hilaha ku fanaka, loko u hlaya marito lama fehlaka ya vuavanyisi eBibeleni, yo fana ni lama nga eka Yeremiya 25:27-38, ku cinca-cinca mpfumawulo wa rito ra wena ku ta endla leswaku swiga swin’wana swi va leswi xiyekaka.

Nakambe, tsundzuka xikongomelo xa wena. Xana u lava leswaku vayingiseri va wena va teka goza ro karhi? Xana u lava ku endla leswaku tinhla-nkulu ta nkulumo ya wena ti va erivaleni? Mpfumawulo lowu tlakukeke, lowu ringaniseriweke, wa pfuna etimhakeni to tanihi leti. Loko wo na swipfuketana u tlakusa rito swi nga fanelanga swi nga onha mhaka. Njhani? Leswi u swi vulaka swi nga ha lava u va ni musa ni ntwela-vusiwana ku nga ri rito leri tlakukeke. Leswi hi ta bula ha swona eka Dyondzo 11.

Loko ku yisa rito ehansi ku endliwa hi vutlhari, ku nga endla leswaku vayingiseri va rindzela swo karhi. Kambe leswi hi ntolovelo swi fanele swi tlhandlamiwa hi rito leri nga ni matimba. Mpfumawulo wa le hansi lowu tlhandlamiwaka hi rito leri nga ni matimba, wu nga ha tirhiseriwa ku kombisa ku karhateka kumbe ku chava. Nakambe mpfumawulo wa rito wu nga ha yisiwa ehansi loko u lava ku kombisa leswaku leswi vuriwaka hi rito ra le hansi a hi swa nkoka ngopfu loko swi pimanisiwa ni leswi ana se u swi vuleke. Kambe, loko rito ra wena ri tshama ri ri ehansi, leswi swi nga endla vayingiseri va wena va anakanya leswaku a wu tiyiseki kumbe a wu yi kholwi kumbe a wu yi rhandzi mhaka leyi u vulavulaka ha yona. Xisweswo, rito ra le hansi ri fanele ri tirhisiwa hi vukheta swinene.

Cinca Rivilo Ra Wena. Eka mbulavurisano wa siku ni siku, marito ma huma hi ku olova loko hi vula leswi hi swi anakanyaka. Loko hi nyanyukile hi tala ku vulavula hi ku hatlisa. Loko hi lava leswaku van’wana va swi tsundzuka kahle leswi hi swi vulaka, hi vulavula hi ku nonoka.

Hambiswiritano, swivulavuri swi nga ri swingani leswi swi ngo sungula ku vulavula emahlweni ka vanhu vo tala swi cinca-cinca rivilo ra swona. Hikwalaho ka yini? Swi lunghiselela marito ya swona hi vukheta swinene. Ma nga ha va ma tsariwe ehansi hinkwawo. Hambiloko nkulumo yi nga ri yo hlaya, marito ma nga ha va ma nhlokohatiwile. Xisweswo, xin’wana ni xin’wana xi vuriwa hi rivilo leri fanaka. Munhu a nga xi lulamisa xiphiqo lexi hi ku dyondza ku nyikela nkulumo hi ndlela yo vulavula kunene hayi ku hlaya.

Papalata ku na swi pfuketana u vulavula hi ku hatlisa, u fana ni ximanga lexi tifamba-fambelaka, lexi loko xi ku i mbyana leyi, u nga ta ka u nga xi voni ni laha xi nga nghena kona. Naswona u nga vulavuli hi ku tsutsuma lerova swi nga ha twakali leswi u swi vulaka.

Leswaku u kota ku ri cinca-cinca kahle rivilo ra rito ra wena, u nga tshameli ku tsutsuma ni ku nonoka hi minkarhi yo karhi leyi vekiweke. Ematshan’weni ya ku nyoxisa nkulumo leyi u yi nyikelaka, mavulavulelo yo tano ma ta endla leswaku yi phyama. Ku cinca ka rivilo ku fanele ku fambisana ni leswi u swi vulaka, ntlhaveko lowu u lavaka ku wu hundzisa swin’we ni xikongomelo xa wena. Nyikela nkulumo ya wena hi rivilo leri ringaniseriweke. Leswaku u kombisa ku nyanyuka ko karhi, vulavula hi ku hatlisa, ku fana ni leswi u endlisaka xiswona siku ni siku. Leswi swa laveka loko u vula tinhla-ntsongo kumbe loko u rungula swiendlakalo leswi swi nga laviki u humesa vuxokoxoko hinkwabyo. Leswi swi ta endla ku va ni ku cinca ko karhi naswona swi ta endla nkulumo ya wena yi nga chavisi vayingiseri. Hi hala tlhelo, timhaka ta ntikelo ni tinhla-nkulu ta nkulumo, ti lava munhu a vulavula hi ku nonoka.

Cinca-cinca Ntikiso Wa Rito. Anakanya hi munhu la tlangaka xichaya-chayana xo karhi, nkarhi wa kwalomu ka awara. Nkarhi lowu hinkwawo u ba noto yin’we ntsena—ro sungula u yi bela ehenhla, kutani a yi bela ehansi, minkarhi yin’wana a swi endla hi ku hatlisa, a tlhela a swi endla hi ku nonoka. U cinca-cinca mpfumawulo ni rivilo, kambe loko ntikiso wa noto wu nga cinci, “vuyimbeleri” bya phyama. Hilaha ku fanaka, loko ntikiso wa marito wu nga cinca-cinciwi, rito ra hina a ri nge tsakisi etindleveni ta vayingiseri.

Tsundzuka leswaku ku cinca ka ntikiso wa rito a ku tirhi nchumu lowu fanaka eka tindzimi hi ku hambana ka tona. Eka ririmi ro fana ni Xichayina, leri nga ni mafana-peletwa yo tala, ku cinca ntikiso wa rito swi nga cinca nhlamuselo ya rona. Hambiswiritano, swi kona leswi munhu a nga swi endlaka eka ririmi ro tano leswaku a cinca-cinca rito rakwe. A nga ha ringeta ku antswisa matimba ya rito rakwe hi nkarhi lowu fanaka a hlayisa mongo wa leswi a swi vulaka. Xisweswo a nga ha endla mpfumawulo wa le henhla wa rito wu va ehenhlanyana naswona mpfumawulo wa le hansi wa rito wu va ehansinyana.

Hambi ku ri eka tindzimi leti ti nga riki na mafana-peletwa yo tala, ku cinca ntikiso wa rito ku nga yi cinca nhlamuselo ya rito. Hi xikombiso, ku tlakusiwanyana ka vuhenhla kumbe vuhansi bya mpfumawulo wa rito swin’we ni ku tlakusiwanyana ka mpfumawulo swi nga ha tirhiseriwa ku kandziyisa mongo wa mhaka. Kumbe ku cinca ka ntikiso wa rito ku nga ha tirhiseriwa ku kombisa mpimo kumbe mpfhuka. Ku tlakuka ka mpfumawulo wa rito emakumu ka xivulwa ku nga ha kombisa leswaku ku vutisiwa xivutiso. Tindzimi tin’wana ti nga ha kombisa sweswo hi ku yisa rito ehansi.

Ku nyanyuka ni ku hiseka swi nga ha kombisiwa hi ku tlakusa mpfumawulo wa rito. (Eka tindzimi leti nga ni mafana-peletwana yo tala, leswi swi nga ha lava leswaku ku kokiwa rito.) Gome ni ku karhateka swi nga ha lava leswaku munhu a hunguta mpfumawulo wa rito. (Kumbe, rito ra le hansi, eka ririmi leri ku cinca ka ntikiso wa rito ku cincaka nhlamuselo ya rito.) Mintlhaveko leyi boxiweke laha hi yona leyi pfunaka xivulavuri leswaku xi khumba mbilu ya vayingiseri. Loko u lava ku yi humesa, u nga vuli marito ntsena. Tirhisa rito ra wena hi ndlela leyi kombisaka leswaku marito ya kona ma le ngatini.

Ku Veka Xisekelo. Kutani ke, xana ku cinca-cinca rito ku sungula kwihi? Ku sungula loko u hlawula mhaka leyi u nga ta vulavula ha yona. Loko wo hlawula mhaka leyi nga njhekanjhekisano ntsena kumbe leyi nga xikhongotelo ntsena, swi ta ku tikela ku cinca-cinca rito ra wena loko u nyikela nkulumo ya wena. Kutani ke, kambisisa nkulumo ya wena, u tiyiseka leswaku u swi katsile leswi lavekaka leswaku nkulumo ya wena yi lungiwa kahle naswona yi dyondzisa.

A hi nge u kuma leswaku exikarhi ka nkulumo ya wena ku laveka mhaka yin’wana hikwalaho ka leswi nkulumo ya wena yi vonakaka yi ta etlerisa vayingiseri. U nga endla yini? Cinca muxaka wa rungula ra wena. Njhani? Ndlela yin’wana i ku pfula Bibele, u rhamba vayingiseri leswaku va pfula ya vona, kutani u hlaya tsalwa ematshan’weni ya ku ya emahlweni u vulavula. Kumbe u nga ha cinca xivulwa xin’wana xi va xivutiso, kumbe u hefemulanyana leswaku u kandziyisa mhaka. Nghenisa xifaniso xo olova. Leti i tindlela leti tirhisiwaka hi swivulavuri leswi nga ni ntokoto. Kambe ku nga khathariseki leswaku u ni ntokoto wo tanihi kwihi, u nga ti tirhisa tinhla leti loko u lunghiselela nkulumo ya wena.

Hi nga vula leswaku ku cinca-cinca rito ku engetela nantswo eka nkulumo ya wena. Loko ku endliwa hi ndlela leyi faneleke na hi mpimo lowu faneleke, ku ta endla mhaka ya wena yi dyondzisa ni ku tsakisa eka vayingiseri va wena.