Ku Tirhisa Matsalwa Hi Mfanelo

LOKO hi dyondzisa van’wana, a hi fanelanga hi va hlayela tindzimana ta Bibele ntsena. Muapostola Pawulo u tsalele mupfuneti wakwe Timotiya a ku: “Endla hinkwaswo leswi u nga swi kotaka leswaku u tivonakarisa u amukeleka eka Xikwembu, u ri mutirhi la nga riki na nchumu wo khomiwa hi tingana ha wona, u ri tamela khwatsi rito ra ntiyiso.”—2 Tim. 2:15.

Sweswo swi vula leswaku nhlamuselo ya hina ya matsalwa yi fanele yi fambisana ni leswi Bibele hi yoxe yi swi dyondzisaka. Leswi swi lava leswaku hi xiyisisa mongo, ematshan’weni ya ku hlawula swiga leswi hi tsakisaka ntsena kutani hi tlhandlekela mianakanyo ya hina. Hi nomu wa muprofeta Yeremiya, Yehovha u lemukise vaprofeta lava a va vula leswaku va hundzisa rungula ra Yehovha kasi kahle-kahle a va vula “xivono xa mbilu ya vona.” (Yer. 23:16) Muapostola Pawulo u lemukise Vakreste leswaku va nga tshuki va mbyindla Rito ra Xikwembu hi tifilosofi ta vanhu, loko a ku: “Hi fularhele swilo leswi ngungumerisiwaka leswi khomisaka tingana, a hi fambi hi vukanganyisi, hambi ku ri ku nyakapfarisa rito ra Xikwembu.” Eminkarhini yoleyo vaxavisi va vhinyo lava nga tshembekiki a va yi tatisa hi mati leswaku va kuma mali leyi engetelekeke. Hina a hi nyakapfarisi Rito ra Xikwembu hi ku ri pfuva-pfuva ni tifilosofi ta vanhu. Pawulo u te: “A hi vaxavisi va rito ra Xikwembu hilaha vanhu vo tala va nga hakona, kambe hi vulavula hi vutshembeki, ina, leswi hi rhumiweke hi Xikwembu, hi voniwa hi Xikwembu, swin’we na Kreste.”—2 Kor. 2:17; 4:2.

Minkarhi yin’wana u nga tshaha tsalwa leswaku u kandziyisa nsinya wo karhi wa nawu. Bibele yi tele misinya ya milawu leyi nga ni vukongomisi lebyinene bya ku langutana ni swiyimo swo hambana-hambana. (2 Tim. 3:16, 17) Kambe u fanele u tiyiseka leswaku u yi tirhisa hi ndlela leyi pakanisaka, u nga tirhisi tsalwa hi ndlela yo biha, u ri soholota ri vula leswi wena u lavaka leswaku ri vula swona. (Ps. 91:11, 12; Mat. 4:5, 6) Ndlela leyi u ri tirhisaka ha yona yi fanele yi pfumelelana ni xikongomelo xa Yehovha ni Rito ra Xikwembu hinkwaro.

“Ku ri tamela khwatsi rito ra ntiyiso” nakambe swi vula ku twisisa mongo wa leswi Bibele yi swi vulaka. A hi “xigombo” xa ku himetela van’wana ha xona. Vadyondzisi va vukhongeri lava lwisaneke na Yesu Kreste a va tshaha Matsalwa, kambe a va honisa timhaka ta nkoka—leti katsaka vululami ni tintswalo kun’we ni ku tshembeka—leswi swi laviwaka hi Xikwembu. (Mat. 22:23, 24; 23:23, 24) Loko a dyondzisa Rito ra Xikwembu, Yesu a a kombisa vumunhu bya Tata wakwe. Ndlela leyi Yesu a a hisekela ntiyiso ha yona a yi fambisana ni rirhandzu lerikulu leri a a ri na rona eka vanhu lava a a va dyondzisa. Hi fanele hi lwela ku tekelela xikombiso xakwe.—Mat. 11:28.

Hi nga tiyiseka njhani leswaku hi tirhisa matsalwa hi mfanelo? Ku hlaya Bibele nkarhi na nkarhi swi ta hi pfuna. Nakambe hi fanele hi tlangela lunghiselelo ra Yehovha ra “hlonga ro tshembeka ni ro tlhariha,” ku nga ntlawa wa Vakreste lava totiweke hi moya, lava a va tirhisaka ku phamela va yindlu ya ripfumelo swakudya swa moya. (Mat. 24:45) Dyondzo ya munhu hi xiyexe kun’we na ku va kona nkarhi na nkarhi eminhlanganweni ya vandlha ni ku nyikela tinhlamulo eka yona swi ta hi pfuna leswaku hi pfuneka eka vuleteri lebyi hi byi kumaka hi ku tirhisiwa ka ntlawa wolowo wa hlonga ro tshembeka ni ro tlhariha.

Loko buku leyi nge Ku Hlamulana Hi Matsalwa yi kumeka hi ririmi ra wena naswona u dyondza ku yi tirhisa kahle, u ta tshama u ri ni vukongomisi lebyi u byi lavaka leswaku u ma tirhisa kahle matsalwa ya madzana lama talaka ku tirhisiwa ensin’wini ya ka n’wina. Loko u lava ku tirhisa tsalwa leri nga tolovelekangiki, ku titsongahata ku ta ku susumetela ku endla vulavisisi lebyi lavekaka leswaku loko u vulavula, u kota ku ri tamela khwatsi rito ra ntiyiso.—Swiv. 11:2.

Endla Leswaku Matirhelo Ya Tsalwa Ma Va eRivaleni. Loko u dyondzisa van’wana, tiyiseka leswaku va ku vona kahle ku fambisana ka mhaka leyi mi bulaka ha yona ni matsalwa lawa u ma tirhisaka. Loko u vutisa xivutiso u nga si hlaya tsalwa, vayingiseri va wena va fanele va yi lemuka ndlela leyi tsalwa ri hlamulaka xivutiso ha yona. Loko u tirhisa tsalwa leswaku u seketela mhaka yo karhi, tiyiseka leswaku xichudeni xi yi lemuka kahle ndlela leyi tsalwa ra kona ri seketelaka yinhla ha yona.

Ku hlaya tsalwa ntsena—hambiloko u ri kandziyisa—hakanyingi a swi enelanga. Tsundzuka leswaku vanhu vo tala a va yi tolovelanga Bibele, kutani swi nga endleka va nga yi kumi yinhla ya wena loko u hlaye kan’we ntsena. Yisa nyingiso wa vona eka xiphemu xa tsalwa lexi tirhaka hi ku kongoma eka leswi mi vulavulaka ha swona.

Hakanyingi sweswo swi lava leswaku u hlawula marito lama khomeke mongo, lama yi khumbaka hi ku kongoma yinhla leyi mi vulavulaka ha yona. Ndlela yo olova i ku phindha marito wolawo lama khomeke mongo wa mhaka. Loko u vulavula na munhu, u nga n’wi vutisa swivutiso leswi nga ta n’wi pfuna ku lemuka marito lama khomeke mongo wa mhaka. Loko swivulavuri swin’wana swi vulavula na ntlawa wa vanhu, swi tsakela ku fikelela pakani ya swona hi ku tirhisa vamavizweni va marito lama tsariweke kumbe hi ku phindha marito ya kona hi ku kongoma. Kambe loko u rhandza ku tirhisa ndlela yoleyo, tivonele leswaku vayingiseri va nga lahlekeriwi hi ku hlangana ka yinhla leyi hlamuseriwaka ni marito lama tirhisiweke etsalweni.

Loko u tsavule marito lama khomeke mongo wa mhaka, u ta va u endle xisekelo lexinene. Kutani ku laveka leswi engetelekeke. Loko u nga si hlaya tsalwa, xana u xi veke erivaleni xivangelo xa ku ri tirhisa ka wena? Loko swi ri tano, komba ndlela leyi marito lawa u ma kandziyiseke ma fambisanaka ha yona ni leswi u endleke leswaku vayingiseri va wena va swi langutela. Hlamusela kahle leswaku swi fambisana njhani. Hambiloko u nga tirhisanga xingheniso lexi nga erivaleni ngopfu emahlweni ka ku hlaya ndzimana, ku ni leswi u faneleke u swi endla endzhaku.

Vafarisi va vutise Yesu xivutiso lexi a va anakanya leswaku a xi hlamuleki, va ku: “Xana swa pfumeleriwa leswaku wanuna a tshika nsati wakwe hi xivangelo xihi na xihi?” Yesu u hlamule hi ku ya hi Genesa 2:24. Xiya leswaku u kandziyise xiphemu xin’we ntsena xa ndzimana leyi, hiloko a xi tirhisa hi ndlela leyi lavekaka. Loko a vule leswaku wanuna ni nsati wakwe va va “nyama yin’we,” Yesu u gimete hi marito lama nge: “Hikokwalaho, leswi Xikwembu xi swi paneke swin’we, ku nga tshuki ku va ni munhu la swi hambanisaka.”—Mat. 19:3-6.

U fanele u nyikela nhlamuselo yo tanihi kwihi leswaku ndlela leyi tsalwa ri tirhaka ha yona yi twisiseka kahle? Sweswo swi titshege hi muxaka wa vayingiseri va wena ni ntikelo wa yinhla leyi u lavaka ku vulavula ha yona. Lwela ku olovisa mhaka naswona u nga jikajiki.

Ku Hlamula Hi Matsalwa. Malunghana ni vutirheli bya muapostola Pawulo le Tesalonika, Mintirho 17:2, 3 yi hi byela leswaku a a ‘kanerisana ni vanhu hi Matsalwa.’ Lebyi i vuswikoti lebyi nandza un’wana ni un’wana wa Yehovha a faneleke a ringeta ku byi hlakulela. Hi xikombiso, Pawulo u vulavule hi ta vutomi ni vutirheli bya Yesu, a komba leswaku byi profetiwe eMatsalweni ya Xiheveru, kutani a gimeta mhaka yakwe hi marito ya matimba lama nge: “Loyi i Kreste, Yesu loyi ndzi n’wi twarisaka eka n’wina.”

Loko a tsalela Vaheveru, Pawulo u tshahe Matsalwa ya Xiheveru hi ku phindha-phindha. Leswaku a kandziyisa yinhla kumbe a yi veka erivaleni, hakanyingi a a tsavula rito rin’we kumbe xiga xo koma kutani a nyikela nhlamuselo ya kona. (Hev. 12:26, 27) Eka rungula leri kumekaka eka Vaheveru ndzima 3, Pawulo u tshahe Pisalema 95:7-11. Xiya leswaku endzhaku u ndlandlamuxe swiyenge swinharhu swa tsalwa leri: (1) u vulavule hi mbilu (Hev. 3:8-12), (2) nhlamuselo ya rito leri nge “Namuntlha” (Hev. 3:7, 13-15; 4:6-11) ni (3) nhlamuselo ya xiga lexi nge: “A va nge ngheni eku wiseni ka mina” (Hev. 3:11, 18, 19; 4:1-11). Ringeta ku tekelela xikombiso xexo loko u tirhisa tsalwa rin’wana ni rin’wana.

Xiya ndlela leyi Yesu a humeleleke ha yona loko a hlamula hi ku tirhisa Matsalwa emhakeni leyi kumekaka eka Luka 10:25-37. Wanuna loyi a a tiva Nawu u n’wi vutisile a ku: “Mudyondzisi, xana ndzi nga endla yini leswaku ndzi kuma ndzhaka ya vutomi lebyi nga heriki?” Loko a hlamula, Yesu u rhange hi ku kombela wanuna loyi leswaku a phofula vonelo rakwe emhakeni leyi, hiloko Yesu a kandziyisa ntikelo wa ku endla leswi Rito ra Xikwembu ri vulaka swona. Loko swi ve erivaleni leswaku wanuna loyi a a lahlekeriwe hi ntiyiso wa mhaka, Yesu u tsavule rito rin’we ntsena etsalweni a ri hlamusela hi vuenti—ku nga “warikwenu.” Ematshan’weni yo ri hlamusela hi ku kongoma, u tirhise xifaniso leswaku a pfuna wanuna loyi leswaku ku va yena a fikelelaka mhaka ya xiheri leyi faneleke.

Swi le rivaleni leswaku loko Yesu a hlamula swivutiso, a a nga tshahi ntsena tindzimana leti nyikaka nhlamulo leyi kongomeke ni leyi nga erivaleni. A a hlamusela leswi a ti vula swona, ivi a ti tirhisa eka xivutiso lexi vutisiweke.

Loko Vasaduki va kaneta ntshembo wa ku pfuka ka vafi, Yesu u kandziyise xiyenge xin’we ntsena xa Eksoda 3:6. Kambe a nga hetanga hi ku tshaha tsalwa ntsena. U ri tirhise ku swi veka erivaleni leswaku ku pfuxiwa ka vafi hi xin’wana xa swikongomelo swa Xikwembu.—Mar. 12:24-27.

Ku kota ku hlamula kahle hi ku tirhisa Matsalwa swi ta ku pfuna swinene leswaku u va mudyondzisi la nga ni vutshila.