Ndzima 7

Xana Ndzi Swi Lunghekerile Ku Suka eKaya?

“Minkarhi yin’wana ndzi ehleketa leswaku vanhu va ndzi tekela ehansi hileswi ndzi nga ni malembe ya 19 naswona ndza ha tshamaka ekaya, onge hiloko sweswo swi ta endla leswaku ndzi nga kuli.”—Katie.

“Ndzi ta hlanganisa malembe ya 20 naswona swa ndzi nyangatsa leswi ndzi nga kotiki ku tiendlela ku rhandza. Ndzi anakanya ku suka ekaya.”—Fiona.

U NGA ha sungula ku navela ku va ni ntshunxeko ka ha sele malembe yo tala leswaku u lunghekela ku suka ekaya u ya titshamela wexe. Swi tolovelekile ku titwa hi ndlela yoleyo. Phela, hilaha swi hlamuseriweke hakona eka Ndzima 3, xikongomelo xo sungula xa Xikwembu a ku ri leswaku vantshwa va kula kutani va hetelela va siya vatswari va vona ivi va tisungulela mindyangu ya vona. (Genesa 2:23, 24; Marka 10:7, 8) Kambe u nga swi tivisa ku yini loko se u swi lunghekerile hakunene ku suka ekaya? Xiya swivutiso swinharhu swa nkoka leswi u faneleke u swi hlamula. Xo sungula xi ri . . .

I Yini Leswi Ndzi Susumetelaka Ku Suka eKaya?

Languta nxaxamelo lowu nga laha hansi. Etlhelo ka swivangelo leswi ku endlaka u lava ku suka ekaya, tsala tinomboro hi ku ya hi nkoka wa swona.

․․․․․ Ndzi lava ku balekela swiphiqo ekaya

․․․․․ Ndzi lava ku va ni ntshunxeko lowu engetelekeke

․․․․․ Ndzi lava ku xiximiwa hi vanghana va mina

․․․․․ Ndzi lava ku pfuna munghana wa mina la lavaka munhu wo tshama na yena

․․․․․ Ndzi lava ku ya pfuneta entirhweni wa ku tirhandzela endhawini yin’wana

․․․․․ Ndzi lava ku tiva leswaku swi njhani ku titshamela ndzexe

․․․․․ Ndzi lava ku rhula vatswari va mina ndzhwalo wo ndzi wundla

․․․․․ Swin’wana ․․․․․

Swivangelo leswi xaxametiweke laha henhla a swi bihanga nikatsongo. Xivutiso xa nkoka hi lexi nge, Xikongomelo xa wena hi xihi? Hi xikombiso, loko u suka ekaya hikwalaho ka leswi u lavaka ku va ni ntshunxeko lowu engetelekeke, u ta tisola!

Danielle, loyi a sukeke ekaya swa xinkarhana loko a ri ni malembe ya 20, u dyondze swo tala hi nkarhi wolowo. U ri: “Hinkwerhu hi fanele hi hanya ehansi ka swipimelo swo karhi. Loko u tshama wexe, matirhelo ya wena kumbe ku pfumala mali swi ta ku sivela ku endla leswi u swi lavaka.” Carmen, la rhurheleke etikweni rin’wana ku ringana tin’hweti ta tsevu, u ri: “A ndzi swi tsakela ku tshama ndzexe kambe hakanyingi a ndzi vona onge a ndzi nga ri na wona nkarhi wo tiendlela swilo swa mina! A ndzi fanele ndzi tshama ndzi ri eku endleni ka mintirho ya le kaya—ndzi basisa yindlu, ndzi lunghisa swilo leswi tshovekeke, ndzi hlakula jarati, ndzi hlantswa swiambalo ni swin’wana.”

U nga pfumeleli vanhu van’wana va ku susumetela leswaku u hatlisela ku teka xiboho. (Swivuriso 29:20) Hambiloko u ri ni swivangelo leswi twalaka swo suka ekaya, u fanele u va ni vuswikoti byin’wana. U fanele u kota ku tikhathalela—ku nga mhaka leyi hi yisaka eka xivutiso xa vumbirhi . . .

Xana Ndzi Swi Lunghekerile?

Ku suka ekaya u ya tshama wexe swi fana ni ku famba mpfhuka wo leha enhoveni. Xana u nga famba enhoveni yo tlhuma kambe u nga swi tivi ku dzima tende, ku tshivela ndzilo, ku sweka kumbe ku hlaya mepe? Nikatsongo! Kambe, vantshwa vo tala va suka ekaya va nga ri na byona vuswikoti lebyi lavekaka byo khathalela muti.

Hosi Solomoni wo tlhariha u vule leswaku “lowo tlhariha u xiyisisa magoza yakwe.” (Swivuriso 14:15) Leswaku u kota ku kumisisa loko se u lunghekele ku suka ekaya, kambisisa tinhloko-mhaka leti landzelaka. Fungha hi ✔ etlhelo ka vuswikoti lebyi se u nga na byona naswona fungha hi X etlhelo ka lebyi u faneleke u byi hlakulela.

□ Matirhiselo ya mali: Serena wa malembe ya 19, u ri: “A ndzi si tshama ndzi tihakelela swo karhi. Ndza swi chava ku suka ekaya kutani ndzi boheka ku hlela matirhiselo ya mali ya mina.” U nga dyondza njhani ku tirhisa mali?

Xivuriso xa le Bibeleni xi ri: “Munhu wo tlhariha u ta yingisa a tlhela a amukela swiletelo leswi engetelekeke.” (Swivuriso 1:5) Kutani ha yini u nga vutisi vatswari va wena leswaku munhu un’we a nga hakela mali muni vhiki na vhiki eka rhente, ku xava swakudya, ku hakelela swikoxo swa movha kumbe ku hakelela swo famba swa mani na mani? Kutani kombela vatswari va wena va ku pfuna ku dyondza ku hlela matirhiselo ya mali ya wena ni ku hakela swikweleti.a

□ Ku tiendlela mintirho ya le kaya: Brian wa malembe ya 17 u vula leswaku lexi a xi chavaka ngopfu hi ku suka ekaya i ku tihlantswela swiambalo. U nga swi tivisa ku yini loko se u lunghekele ku tikhathalela? Aron wa malembe ya 20 u nyikela xiringanyeto lexi: “Ringeta ku heta vhiki rin’we onge hiloko u tshama wexe. Dyana ntsena swakudya leswi u tilunghiseleleke swona, leswi u tixaveleke swona exitolo ni leswi u swi hakeleke hi mali leyi u nga lo yi tirhela. Ambala swiambalo leswi u nga lo tihlantswela u tlhela u tiayinela swona. Tibasisele kamara ra wena. Naswona ringeta ku tifambela u ya laha u lavaka ku ya kona handle ko fambisiwa kumbe ku landziwa.” Loko u endla sweswo swi ta ku pfuna hi tindlela timbirhi: (1) u ta va ni vuswikoti bya nkoka naswona (2) u ta wu tlangela swinene ntirho lowu vatswari va wena va wu endlaka.

□ Ku kota ku hanyisana ni van’wana: Xana u hanyisana kahle ni vatswari va wena ni vamakwenu? Loko swi nga ri tano, u nga ha ehleketa leswaku vutomi byi ta antswa loko u suka ekaya u ya tshama ni munghana wa wena. Kambe xiya leswi Eve wa malembe ya 18 a swi vulaka: “Vanghana va mina vambirhi va sungule ku tshama swin’we. A va ri vanghana lavakulu loko va nga si tshama swin’we, kambe va tsandzekile ku tshamisana. Un’wana a a tirhandza kasi lowun’wana a a ri ni futa. Un’wana a a rhandza ku gandzela Xikwembu kasi lowun’wana a a nga swi rhandzi ngopfu. Swi tsandzile ku va va tshama swin’we!”

Xiphiqo lexi xi nga lulamisiwa njhani? Erin wa malembe ya 18 u ri: “U nga dyondza swo tala malunghana ni ndlela leyi u nga hanyisanaka ha yona ni vanhu van’wana loko wa ha tshama ekaya. U dyondza ndlela yo tlhantlha swiphiqo ni ku endla swilo leswi van’wana va swi rhandzaka. Ndzi xiye leswaku lava sukaka ekaya hi xikongomelo xo papalata ku holova ni vatswari va vona, va balekela swiphiqo ematshan’weni yo swi tlhantlha.”

□ Ku va ni xiyimiso xa vugandzeri: Van’wana va suka ekaya hikwalaho ko lava ku balekela xiyimiso xa vugandzeri xa vatswari va vona. Van’wana va tiyimisela hi ku helela ku namarhela xiyimiso xo dyondza Bibele ni xa vugandzeri kambe endzhaku ka nkarhi va xi tshika kutani va nghena emikhuveni yo biha. U nga swi papalata njhani ‘ku tshovekeriwa hi ripfumelo ra wena’?b—1 Timotiya 1:19.

Yehovha Xikwembu u lava leswaku hinkwerhu hi tiyiseka hi swilo leswi hi swi kholwaka. (Varhoma 12:1, 2) Tiendlele xiyimiso lexinene xo dyondza Bibele ni xa vugandzeri ivi u xi landzela. Ha yini u nga tsali xiyimiso xa wena eka khalendara kutani u vona loko u ta kota ku xi landzela ku ringana n’hweti handle ko tsundzuxiwa hi vatswari va wena?

Xo hetelela, xivutiso xa vunharhu lexi u faneleke u xi kambisisa hi lexi . . .

Hi Yihi Pakani Ya Mina?

Xana u lava ku suka ekaya leswaku u ta balekela swiphiqo? Kumbe, xana u lava ku huma ehansi ka vulawuri bya vatswari? Loko swi ri tano, u dzike eka leswi endlaka leswaku u suka, ku nga ri laha u yaka kona. Leswi swi fana ni ku chayela movha u langute xivoni lexi ku kombaka swa le ndzhaku—u langutise ngopfu lomu u humaka kona lerova a wu swi voni leswi nga emahlweni ka wena. U dyondza yini emhakeni leyi? Leswaku swi ku fambela kahle, u nga dziki ntsena emhakeni ya leswaku u suka ekaya—dzikisa mahlo ya wena eka pakani ya nkoka.

Vantshwa van’wana lava nga Timbhoni ta Yehovha va suke emakaya leswaku va ya chumayela etindhawini tin’wana leti nga etikweni ra rikwavo kumbe ematikweni man’wana. Van’wana va suke emakaya leswaku va ya pfuneta entirhweni wo aka tindhawu ta vugandzeri kumbe ku ya tirha emarhavini ya Timbhoni ta Yehovha. Hambiswiritano, van’wana va tibyela leswaku va fanele va titshamela voxe ku ringana nkarhinyana va nga si nghenela vukati.c

Ku nga khathariseki leswaku tipakani ta wena hi tihi, kambisisa xiboho xa wena hi vukheta. Xivuriso xa le Bibeleni xi ri: “Kunene makungu ya lava va gingiritekaka ma endla leswi pfunaka, kambe un’wana ni un’wana la hatlisaka ngopfu, hakunene u ta wela eku pfumaleni.” (Swivuriso 21:5) Yingisa xitsundzuxo xa vatswari va wena. (Swivuriso 23:22) Khongela hi mhaka yoleyo. Naswona loko se u endla xiboho, kambisisa milawu ya Bibele leyi ka ha ku buriwaka ha yona.

Xivutiso xa nkoka lexi u faneleke u tivutisa xona hi lexi nge, Xana ndzi ta swi kota ku langutela yindlu ya mina? ematshan’weni ya lexi nge, Xana ndzi swi lunghekerile ku suka ekaya? Loko nhlamulo ya xivutiso xo sungula ku ri ina, swi ta vula leswaku nkarhi wa leswaku u suka ekaya se wu fikile.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

MATSALWA

“Wanuna u ta siya tata wakwe ni mana wakwe.”—Matewu 19:5.

XITSUNDZUXO

Nyika vatswari va wena mali yo hakelela swakudya swa wena, ndhawu yo etlela eka yona ni ya swikoxo swin’wana ku ringana nkarhi wo karhi. Loko u tsandzeka kumbe u nga swi lavi ku hakela mali ya swilaveko swa wena loko wa ha ri ekaya, u ta va u nga swi lunghekelanga kahle ku suka ekaya.

XANA A WU SWI TIVA LESWAKU . . . ?

Xivangelo xa wena xo suka ekaya xi nga ha wu khumba swinene ntsako wa wena loko u ta va se u sukile.

LESWI NDZI TIYIMISELEKE KU SWI ENDLA!

Pakani leyi ndzi lavaka ku yi fikelela hi ku suka ekaya i ․․․․․

Leswi ndzi lavaka ku vutisa (va-)mutswari wa mina hi mhaka leyi hi leswi ․․․․․

U NGA KU YINI?

● Swi nga ku vuyerisa njhani ku tshama ekaya ku ringana nkarhi wo karhi hambiloko xiyimo xa ndyangu wa ka n’wina xi tika?

● Loko wa ha tshama ekaya, i yini leswi u nga swi endlaka leswi nga ta vuyerisa ndyangu wa ka n’wina swin’we na wena leswaku u lunghekela ku tshama wexe?

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 52]

“Swi tolovelekile ku lava ku tilawula. Kambe loko xikongomelo xa wena xo suka ekaya ku ri ku balekela milawu ya vatswari va wena ntsena, sweswo swi kombisa leswaku a wu si swi lunghekela nikatsongo ku tshama wexe.”—Aron

[Xifaniso lexi nga eka matluka 50, 51]

Ku suka ekaya swi fana ni ku famba mpfhuka wo leha enhoveni—u fanele u dyondza vuswikoti byo tikhathalela u nga si teka riendzo ra kona