Vakulu, Tekani Mindzhwalo Ya N’wina Ya Vurisi Tanihi Ya Ntikelo
“Risani ntlhambi wa Xikwembu lowu nge hansi ka n’wina”—1 PETRO 5:2.
1. Hikwalaho ka yini swi ri swinene leswaku tinyimpfu ti tirhisiwa ku fanekisela vanhu lava amukeriwaka hi Xikwembu?
HI LESWI fanelaka swonghasi ku va ku tirhisiwa tinyimpfu ku fanekisela vanhu lava rhandziwaka hi Yehova Xikwembu! Tinyimpfu i swivumbiwa swo rhula leswi yingisaka rito ra murisi wa swona ivi swi n’wi landzelela hi ku olova. Vanhu va Xikwembu lava fanaka ni tinyimpfu hi ku fanana va pfumela ku fambisiwa hi Yesu Kriste, Murisi Lonene. Va n’wi tiva, va yingisa rito rakwe, ivi hi ku tsaka va amukela vurhangeri bya yena. (Yohane 10:11-16) Kavula, handle ka murisi lonene, tinyimpfu ta xiviri ti chava hi xihatla kutani ti va leti pfumalaka nsirhelelo. A swi hlamarisi ke, leswi Yesu Kriste a va tweleke vusiwana vanhu lava a va “karhele, va tshamile ehansi, va fana ni tinyimpfu leti nga riki na murisi.”—Matewu 9:36.
2. Xana Yehova u va langute njhani lava fanaka ni tinyimpfu lava xanisekeke ehansi ka “varisi va Israyele” lava nga hava rirhandzu?
2 Yehova Xikwembu u tsakela ngopfu vuhlayiseki bya moya bya vanhu va timbilu letinene lava hlamuseriwaka hi Matsalwa tanihi “tinyimpfu.” Hi xikombiso, hi muprofeta Ezekiyele, Xikwembu xi te va ni khombo “varisi va Israel,” vavanuna lava nga ni vutihlamuleri lava tiphameleke kambe va honisa tinyimpfu. Kambe Yehova a nga ta pfumela leswaku lava va fanaka ni tinyimpfu va xaniseka handle ka ntshunxeko, hikuva u te: “Nḍi ta la’v̌a leyi lahlekeke, nḍi lanḍa leyi tlheleke, nḍi bohelela leyi tshovekeke, nḍi tiyisisa leyi v̌abyaka.”—Ezekiel 34:2-16.
3. Xana Yesu Kriste u ku kombise ku yini ku khathalela tinyimpfu ke?
3 Yesu Kriste, Murisi Lonene, u ni ku khathalela loku fanaka ka lava va fanaka ni tinyimpfu. Hikwalaho ke, loko a nga si tlhandlukela etilweni, Yesu u phofule ku navela kakwe ka leswaku tinyimpfu ti hlayisiwa kahle. U byele muapostola Petro a ku, ‘Phamela swinyimpfana swa mina, risa tinyimpfu ta mina, phamela tinyimpfu ta mina.’ (Yohane 21:15-17) Naswona ku tiyisa nkhathalo wa rirhandzu lowu hambetaka wa tinyimpfu, Yesu u nyike ‘van’wana ku va varisi’ ku aka “miri wa Kriste.”—Vaefesa 4:11, 12.
4. Muapostola Pawulo u khutaze “vakulukumba” lava hlawuriweke hi moya ku endla yini?
4 Leswi ha vambirhi Xikwembu na Kriste va nga ni rirhandzu ni nkhathalo wo tano lowu enteke wa lava va fanaka ni tinyimpfu, ku va murisi-ntsongo wa tinyimpfu ta Xikwembu i xiavelo lexi nga ni vutihlamuleri lebyikulu. Xisweswo muapostola Pawulo u khongotele “vakulukumba” lava hlawuriweke hi moya va Efesa ku ‘risa Kereke ya Xikwembu,’ va yi khathalela. (Mintirho 20:17, 28) Kutani vakulu lava hlawuriweke a va ta swi kotisa ku yini ku khathalela vutihlamuleri lebyi kahle xana?
Varisi Va Kongomisiwa
5. I ndzayo yihi leyi Petro a yi nyikeke valanguteri-kulobye xana?
5 Muapostola Petro, loyi a languteriwa ku phamela tinyimpfu ta Yesu, u byele valanguteri-kulobye a ku: “Risani ntlhambi wa Xikwembu lowu nge hansi ka n’wina, mi wu hlayisa ku nga ri hi ku sindzisiwa, kambe ku ri hi ku swi rhandza, hi laha Xikwembu xi swi lavaka ha kona, naswona ku nga ri hi ku langutela bindzu leri khomisaka tingana, kambe hi ku hiseka. Mi nga tshuki mi fuma lava mi nga nyikiwa vona ku va risa, kambe mi boxela ntlhambi entila lowunene.” (1 Petro 5:1-3) A hi voneni hi laha vakulu, lava hlawuriweke hi moya lowo kwetsima, va nga fambisanaka ni ndzayo leyi ha kona hi ndlela leyi anerisaka.
6. Xana vakulu va fanele ku tirhela “ntlhambi wa Xikwembu” hi malangutelo wahi?
6 Petro u khongotele vakulu-kulobye a ku: “Risani ntlhambi wa Xikwembu lowu nge hansi ka n’wina, mi wu hlayisa ku nga ri hi ku sindzisiwa kambe ku ri hi ku swi rhandza.” Lava va nga ni lunghelo ro tirha tanihi varisi va moya a va fanelanga ku endla tano hi ku sindzisiwa, va vona va boheka ku hlayisa tinyimpfu. A va fanelanga ku titwa va tlimbeletiwa, onge hi loko leswi xi ri xivumbeko xo karhi xa ntirho lowu phirhwaka kumbe onge van’wana va va rhwexa ku risa ntlhambi. Kambe, vakulu va fanele ku tirha hi moya wo swi rhandza. (Ringanisa Psalma 110:3.) Loko munhu a rhandza ku endlela van’wana leswinene, hakanyingi u swi endla hi mbilu hinkwayo, a tikarhata naswona a tshika leswi nga swa yena a pfuna van’wana. Nkulu loyi a swi rhandzaka u nyikela nkarhi ni matimba yakwe hi ku ntshunxeka. Wa swi tiva leswaku minkarhi yin’wana tinyimpfu ti nga ha lahleka, kutani u rhandza ku ti pfuna, a tekelela nkhathalo wa Xikwembu wa lava fanaka ni tinyimpfu. Nkhathalo wa Yehova a a wu ri wukulu swinene eka Vaisrayele lava lahlekeke ku kala marito yakwe ma ku: “A nḍi ku: Hi mina loyi, hi mina loyi! e ka tiko leri nga riki na vito ra mina.”—Esaya 65:1.
7, 8. (a) Swi vula yini ku endla ntirho wa vurisi handle ko rhandza bindzu leri khomisaka tingana? (b) Ku tirha hi ku hiseka swi vula ku endla yini ke?
7 Petro u vule leswaku ntirho wa vurisi wu fanele ku endliwa “ku nga ri hi ku langutela bindzu loku khomisaka tingana, kambe hi ku hiseka.” Vakulu lava hlawuriweke a va swi tsakeli ku va ndzhwalo eka tinyimpfu. Wolawo a ma ri malangutelo ya muapostola Pawulo, hikuva u byele Vakriste eTesalonika a ku: “Hikuva ma tsundzuka, vamakwerhu, hi laha hi nga tirha ni ku tikarhata ha kona. Hi tirhile vusiku ni nhlekanhi leswaku hi nga tikiseli na un’we wa n’wina, loko hi ri karhi hi mi dyondzisa Evangeli ya Xikwembu.” U tlhele a va tsundzuxa a ku: “A hi tshamanga hi mavoko, loko hi ri exikarhi ka n’wina; na swona, a hi dyanga swakudya swa munhu mahala, kambe hi tirhile vusiku ni nhlekanhi hi dzuka nyuku ni ku tikarhata, leswaku hi nga tikiseli munhu ni un’we exikarhi ka n’wina.”—1 Vatesalonika 2:9; 2 Vatesalonika 3:7, 8.
8 Hi ku fanana, varisi lava tshembekaka va ntlhambi wa Xikwembu namuntlha a va naveli leswi tinyimpfu ti nga na swona kumbe va ringeta ku endla bindzu lero biha hi rifuwo ra vona. (Luka 12:13-15; Mintirho 20:33-35) Pawulo u kombe leswaku lava fanelekaka ku va valanguteri ‘a va fanelanga ku va ni makwanga ya bindzu lero biha.’ (Tito 1:7) Kambe, va fanele ku tirha hi ku hiseka. Va ri ni ku navela loku chivirikaka entirhweni wa vona ni ku lava leswi nga pfunaka tinyimpfu leti vekiweke ehansi ka vona. (Vafilipiya 2:4) Hi ndlela leyi, varisi lava va kombisa nkhathalo lowu nga hava vuciva wa tinyimpfu wo fana ni lowu kombisiweke hi Yehova Xikwembu ni N’wana wakwe, Yesu Kriste.
9. Hikwalaho ka yini murisi wa Mukriste ‘a nga fanelanga ku fuma lava va nga ndzhaka ya Xikwembu’?
9 Petro nakambe u te vakulu a va fanele ku risa vanhu va Yehova ‘hayi ku fuma lava va nga nyikiwa vona ku va risa, kambe va boxela ntlhambi entila lowunene.’ Murisi wa rirhandzu u ni vuxiya-xiya leswaku a nga tirhisi matimba yakwe hi ndlela yo biha hi ku va ni moya wa vukulukumba ni ku fuma tinyimpfu. Moya wo tikurisa a hi wa Vukriste naswona wu fanele ku papalatiwa hi hinkwavo lava navelaka ku tsakisa Yehova. Swivuriso 21:4 swi ri: “Mahlo la’ma tlakukeke, ni mbilu yo tikurisa, i riv̌oningo ra la’v̌o biha, kambe ŝi bihile.” Nakona Yesu u byele valandzeri vakwe a ku: “Ma swi tiva leswaku tihosi ta matiko ti ma fuma hi ntamu, na vona vakulukumba va va fuma hi matimba; swi nga tshuki swi va tano exikarhi ka n’wina, kambe un’wana ni un’wana la navelaka ku va lonkulu exikarhi ka n’wina, a a ve tanihi mutirheli wa n’wina.” (Matewu 20:25-27) Hakunene, vakulu va fanele ku tsundzuka leswaku lava va vumbaka ntlhambi i tinyimpfu ta Xikwembu naswona a va fanelanga ku khomiwa hi tihanyi.
10. (a) Xana van’wana varisi va vanhu a va endla yini esikwini ra Ezekiel? (b) Valanguteri lava tshembekaka i swikombiso leswinene swa ntlhambi hi ndlela yihi?
10 Eka varisi lava titirhelaka va siku ra Ezekiyele, Yehova u te: “Tinyimpfu le’ti ṭaneke, a mi ti tiyisanga, a mi hanyisanga le’yi v̌abyaka, a mi bohelelangi le’ya mbanga, a mi lanḍangi le’yi tlheleke, ni loko ku ri ku lav̌a le’yi lahlekeke; kambe mi ti fume hi matimba ni ku šanisa.” Nakambe Xikwembu xi vula leswaku varisi lava tihanyi va ‘be leti vabyaka hinkwato hi timhondzo ta vona ku fikela loko va ti hangalasela ehandle.’ (Ezekiel 34:4, 20, 21) Kambe a swi tano hi varisi va rirhandzu va “ntlhambi wa Xikwembu” namuntlha. A va tidzunisi hi vuhosi bya vona naswona va ni vuxiya-xiya leswaku va nga khunguvanyisi yin’wana ya tinyimpfu. (Ringanisa Marka 9:42.) Ematshan’wini ya sweswo, vakulu vo tano va nyikela mpfuno wa rirhandzu ni xikhutazo. Ku tlula kwalaho, va tiseketela swinene-nene hi Yehova naswona va tirha hi matimba leswaku va va swikombiso leswinene ‘hi mavulavulele ni mahanyelo ya vona, hi rirhandzu ni ku pfumela loko tenga.’ (1 Timotiya 4:12) Hikwalaho ka sweswo, tinyimpfu ta aneriseka naswona ti titwa ti sirheletekile, hi ku tiva leswaku ta khathaleriwa hi varisi lava nga ni rirhandzu, lava chavaka Xikwembu.
Makhombo Ma Langutana Ni Tinyimpfu
11. Hikwalaho ka yini varisi va manguva lawa va fanele ku khathalela ntlhambi wa Xikwembu hi ndlela leyinene lerova tinyimpfu ti titwa ti sirheletekile?
11 Vanhu lava fanaka ni tinyimpfu namuntlha va lava ku titwa va sirheletekile, va tiyiseka hi ku khathaleriwa lokunene loku vakulu va ku nyikelaka ku sirheleta ntlhambi. (Esaya 32:1, 2) Leswi ngopfu-ngopfu swi tano hi mhaka ya leswi Vakriste va langutanaka ni makhombo yo tala eka ‘minkarhi leyi yo nonon’hwa’ leyi funghaka ‘masiku ya makumu.’ (2 Timotiya 3:1-5) Mupisalema Davhida na yena u langutanile ni makhombo, kambe u swi kotile ku: “Yehova i murisi wa mina . . . ni loko nḍi famba e nkov̌eni wa nḍuti wa rifu, a nḍi tšhav̌i ku biha ni kuṅwe, hikuv̌a u na mina.” (Psalma 23:1-4) Varisi va manguva lawa va ntlhambi wa Xikwembu va fanele ku hlayisa tinyimpfu kahle lerova, tanihi Davhida, lava va fanaka ni tinyimpfu va titwa va ri kusuhi na Yehova. Nakambe va fanele ku titwa va sirheletekile tanihi xiyenge xa nhlengeletano ya Xikwembu.
12. Hi le ka mukhuva wihi wa namuntlha lowu tinyimpfu ti lavaka ku sirheletiwa eka wona, naswona vakulu va nga pfunisa ku yini emhakeni leyi?
12 Khombo rin’wana leri swirho swa ntlhambi wa Xikwembu swi lavaka nsirhelelo eka rona i mboyamelo wa namuntlha wa mahanyelo yo pfumala nawu, ku tikhoma loko biha. Ngopfu-ngopfu hikwalaho ka swivumbeko swa sweswinyana swo hungata, hi thelevhixini kumbe hi tindlela tin’wana, vanhu vo tala va sungule mahanyelo lama hi ku kongoma ma himpfilitanaka ni mimpimanyeto leyi vekiweke eRitweni ra Xikwembu. Namuntlha, langutelo ra misava leyi ra leswaku xin’wana ni xin’wana xa amukeleka, ni vunghwavava bya rona lebyikulu, swi fanele ku lwisiwa hi ndzayo leyinene ya Matsalwa leyi nyikeriwaka ebandlheni. Hikwalaho varisi va ntlhambi va fanele ku swi tiva kahle leswi Bibele yi swi dyondzisaka ehenhleni ka mahanyelo lamanene. Ku tlula kwalaho, va fanele va hlayisa vutihlamuleri bya vona emahlweni ka tinyimpfu leswaku va tshama va basile entirhweni wa Yehova.—Tito 2:13, 14.
13. (a) Papila ra Yuda ri nyikela ndzayo leyinene ehenhleni ka khombo rihi? (b) I goza rihi leri vakulu va faneleke ku ri teka malunghana ni vagwinehi?
13 Nakambe ku ni makhombo yo huma eka vagwinehi. Tsundzuka leswaku malembe xidzana ya 19 lama hundzeke, ‘vanhu van’wana lava nga riki na mhaka ni vukhongeri’ lava a va ri vadyondzisi va mavunwa va ngungumele va nghena ebandlheni. A va ri “swivati” leswi nga ni khombo, varisi va mavunwa lava tiphamelaka, vanhu lava fambisiwaka hi swa misava lava vangaka ku avana ni ku kayivela ka moya. Papila ra Yuda ri nyikela ndzayo leyinene leyi pfunaka vakulu, ni hinkwavo lava tshembekaka, ku “lwela vupfumeri.” (Yuda 3, 4, 12, 19) Handle ko tipfinyinga, vakulu va fanele ku lwisana ni hinkwavo lava lavaka ku vanga ku avana, hikuva Pawulo u tsarile a ku: “Mi tivonela eka lava pfuxaka ku avana, ni swikhunguvanyiso, lava va mi humesaka etidyondzweni leti mi ti kumeke; hambanani na vona.” (Varhoma 16:17) Hikwalaho varisi va na vutihlamuleri byo sirheleta ntlhambi eka ‘timhisi leti to ambala dzovo ra nyimpfu’ kumbe tin’wana.—Matewu 7:15.
Ku Pfuna Tinyimpfu Hi Tindlela Tin’wana
14, 15. Xana vakulu va nga pfuna vapfumeri-kulobye lava tirhisanaka hi tihanyi hi ndlela yihi?
14 Ku risa “ntlhambi wa Xikwembu” swi nga ha lava ku pfuna tinyimpfu eka swiphiqo swo hambana-hambana leswi nga ha tumbulukaka ebandlheni. Minkarhi yin’wana, nyimpfu yi nga ha sungula ku lwa ni yin’wana. Hikwalaho ka swiendlakalo swintsongo, van’wana va nga ha sungula ku tirhisana hi lunya. Vanhu lava va nga ha xengana ivi eku heteleleni va tsema ku hlanganyela ni vanghana va vona vo sungula entirhweni wa Yehova, leswi tisaka ku onhaka lokukulu ka vona ka moya.—Swivuriso 18:1.
15 Varisi va moya va fanele ku tshama va phaphamile leswaku va pfuna vapfumeri-kulobye vo tano. Hi xikombiso, vakulu va nga ha lava ku kombisa ndlela leyi swi hoxeke ha yona ku xengana ni hi laha Vakriste hinkwavo lava tshembekaka va faneleke va lwela ku hlayisa vun’we bya bandlha. (Levitika 19:16-18; Psalma 133:1-3; 1 Vakorinto 1:10) Vakulu va nga ha swi kota ku pfuna hi ku kombetela exitsundzuxweni xa Pawulo loko a te: “Loko mi lumana ni ku kakatlulana, tivoneleni leswaku mi nga hetani hi rixaka.”—Vagalatiya 5:13-15; Yakobo 3:13-18.
16. I yini lexi vakulu va faneleke ku xi endla loko va xiya mikhuva yo karhi leyi nga riki yinene ebandlheni?
16 Vakulu, tsundzukani leswaku Diyavulosi wa rhendzeleka-rhendzeleka “ku fana ni nghala leyi bongaka, yi lava loyi yi nga n’wi dyaka.” (1 Petro 5:8) Vakriste hinkwavo va ntiyiso va le ku Iweni, hayi ni nyama ni ngati, kambe ni mimoya leyo biha leyi nge ehenhla emimpfhukeni. (Vaefesa 6:10-13) Varisi lava tshembekaka kunene a va swi lavi leswaku tinyimpfu ti hlaseriwa hi Sathana. Hikwalaho loko van’wana lava fanaka ni tinyimpfu va sungula ku xwa eminhlanganweni, vakulu lava nga ni nkhathalo va fanele va ringeta ku kuma xivangelo ivi va nyikela mpfuno lowu faneleke wa moya. Varisi va fanele va tiva xivumbeko xa ntlhambi naswona va phaphamela mikhuva yihi na yihi leyi nga riki na vutomi ebandlheni. (Swivuriso 27:23) Loko va vona mukhuva wo karhi wo honisa vutirheli bya nsimu, ku honisa dyondzo ya munhu hi xiyexe, kumbe ku tinyiketela ku tlula mpimo eku titsakiseni kumbe ku hlongorisa swilo leswi vonekaka, vavanuna lava va vutihlamuleri va fanele va lava ku tshungula xiyimo lexi. Ku tekelela Yehova ni Murisi Lonene, Yesu Kriste, vakulu lava khathalelaka “ntlhambi wa Xikwembu” hi mfanelo va nyikela mpfuno wa munhu hi xiyexe kumbe, minkarhi yin’wana, va nyikela ndzayo leyi lavekaka eminhlanganweni. (Vagalatiya 6:1) Hi tindlela leti na tin’wana, vakulu va rirhandzu va nyika vumbhoni bya leswaku va teka mindzhwalo ya vona ya vurisi tanihi ya ntikelo.—Mintirho 20:28.
Ku Risa I Mhaka Ya Ntikelo
17. I yini lexi lavekaka leswaku munhu a fanekela ku va nkulu?
17 Ku risa “ntlhambi wa Xikwembu” tanihi nkulu i ntirho wo nonon’hwa. Mimpimanyeto leyi tlakukeke leyi faneleke ku fikeleriwa leswaku munhu a fanekela lunghelo ro tano yi vekiwe yi ku dla, eka 1 Timotiya 3:1-7, Tito 1:5-9, ni le ka 1 Petro 5:1-4. A hi makwerhu wihi na wihi loyi a nga tirhaka eka xikhundla lexi, hikuva i vavanuna va moya ntsena lava nga byi rhwalaka kahle vutihlamuleri lebyi. (1 Vakorinto 2:6-16) Vavanuna vo tala lava sweswi va nga tirheki tanihi vakulu va nga ri fanekela lunghelo leri, kambe xo sungula va fanele va ‘fikelela ntirho wa mulanguteri.’ Va fanele ku va swichudeni leswi hisekaka swa Rito ra Xikwembu leswaku va ta va ni ku twisisa loku enteke ka rona. Hakunene, va fanele ku tikombisa va fanela ku bumabumeriwa hikwalaho ko fikelela swilaveko swa Matsalwa swo hlawuriwa tanihi vakulu, varisi lava fanelekaka va “ntlhambi wa Xikwembu.”
18. Xana Pawulo u titwise ku yini hi mabandlha, naswona van’wana va hlanganyela eku titweni ka yena?
18 Loyi a tirhaka ehansi ka Yehova Xikwembu i nhloko ya bandlha ra Vukriste, i Murisi Lonene, Yesu Kriste. (Yohane 10:11; 1 Vakorinto 11:3; Vaefesa 5:22, 23) Nakona Yesu u ta va a tsakile swonghasi ku va ni varisi-ntsongo va ntlhambi lava fambisaka ni ku sirheleta tinyimpfu hi mfanelo! Vavanuna lava va moya va fikelela timfanelo leti tlakukeke ta Matsalwa leti vekeriweke vakulu va Vukriste. Ku tlula kwalaho, va ni nkhathalo lowu enteke wa tinyimpfu wo fana ni lowu kombisiweke hi muapostola Pawulo, loyi a nga te: “Ehandle ka swin’wana [maxangu ni ku xaniseka] leswi ndzi nga swi hlayeki, ndza tikeriwa masiku hinkwawo ni ku karhateka emirini, loko ndzi anakanya tikereke hinkwato loko un’wana a tsanile, xana a ndzi tsananga na mina xana? Loko un’wana a khunguvanyeka, xana na mina a ndzi tshwi hi ku vaviseka xana?” (2 Vakorinto 11:23-29) Pawulo u famba-fambe ngopfu, naswona siku na siku a hlangavetana ni ‘ku karhateka hi ku anakanya mabandlha hinkwawo,’ tanihi leswi valanguteri lava rhendzelekaka va swi endlaka namuntlha. Hi ku fanana, vakulu lava hlawuriweke ebandlheni rin’wana ni rin’wana va hlangavetana ni ku karhateka hikwalaho ka tinyimpfu endzeni ka ntlhambi lowu va wu nyikiweke leswaku va wu hlayisa tanihi varisi va moya.
19. I yini lexi nga ta humelela loko ku tirhisiwa Vaheveru 13:17 ni loko vakulu va ya emahlweni va teka mindzhwalo ya vona ya vurisi tanihi ya ntikelo?
19 Ku risa “ntlhambi wa Xikwembu” i ntirho wo nonon’hwa, kambe wa hakela swinene. Hikwalaho ke, varisi va ntlhambi, hlayisani lunghelo ra n’wina ro sungula hi rixaladza. Mi khathalela tinyimpfu ta Xikwembu kahle. Naswona onge hinkwavo lava fanaka ni tinyimpfu va nga tirhisana hi xitalo ni varisi-ntsongo lava hlawuriweke hi moya lowo kwetsima. “Yingisani vafambisi va n’wina, mi titsongahata eka vona,” ku khutaza Pawulo, “hikuva va hitekela mimoya ya n’wina, tanihi vanhu lava nga ta vutisiwa ehenhla ka yona.” (Vaheveru 13:17) Loko hinkwavo lava tinyiketeke hi timbilu hinkwato eka Yehova va tirha kun’we hi vun’we, minkateko ni mimpfuno leyikulu ya moya swi ta hambeta swi tisiwa hi ntirho wa vutshembeki wa vakulu va Vukriste lava tekaka mindzhwalo ya vona ya vurisi tanihi ya ntikelo.
U Nga Hlamusela Xana?
◻ Hikwalaho ka yini varisi va moya va fanele ku tirha hi ku swi rhandza?
◻ Hikwalaho ka yini vakulu va fanele va nga rhandzi bindzu leri khomisaka tingana?
◻ Ha yini swi ta va swi hoxile leswaku vakulu va fuma ntlhambi wa Xikwembu?
◻ Hikwalaho ka yini valanguteri va fanele ku va swikombiso swa ntlhambi?
◻ I makhombo wahi lawa varisi va faneleke ku sirheleta “ntlhambi wa Xikwembu” eka wona?
[Xifaniso eka tluka 29]
Tanihi varisi lava nga ni nkhathalo va minkarhi ya khale, vakulu lava nga ni rirhandzu va manguva lawa va ‘risa ntlhambi wa Xikwembu’