Vumundzuku Bya Wena—Ndlela Leyi Antswaka Yo Dyondza Ha Byona

HI 1962 vangoma va tinyeleti va le India va vhumbe ndzoviso wa misava hinkwayo “hikwalaho ka rihlanganisi leri nga tiyangiki ra tiplanete ta nhungu eka xikombiso xa Capricorn.” Hambi swi ri tano, ku hava lexi humeleleke eka rona. Sweswinyana swinene, eku heleni ka 1980, vangoma vo tala va tinyeleti va Mafurwa a va ri na mianakanyo ya leswaku muungameri wa nkarhi wolowo wa Furwa, Giscard d’Estaing, a a ta tlhela a hlawuriwa hi khamba ra vumbirhi. Kambe mukaneti wakwe, François Mitterrand, u hlawuriwile. Ku hluleka ko fana ni loku ku hi tsundzuxa leswaku vungoma bya tinyeleti a byi nyiki ndlela leyi tiyisekeke yo tiva hi ta vumundzuku.

Manuku ke, xana yi kona ndlela yin’wana? Hi xikombiso, xana matshalatshala ya vativi va sayense yo vhumba vumundzuku ya ta ku pfuna? Kunene, hi loku ku vhumba loku endliweke hi McGraw Hill Institute (United States) hi 1970 ka leswi a swi ta humelela hi 1980: “Swidzidzirisi swo hlula khensa, swihaha-mpfhuka leswi endliweke hi munhu swo ya eMars ni le Venus, vuhlayiselo bya nkarhi hinkwawo bya matlhari, mimovha leyi fambaka hi gezi, ku antswisiwa ka tikhomphyuta ta le makaya, ku koteka ka ku hlawula rimbewu ra n’wana wa wena ni thelevhixini ya mimpimo minharhu ni bayisikopo.”

Le ndzhaku hi 1970 vativi va sayense va nhlangano lowu a va te: “Ndlela [ku vhumba] leyi yi na kungu ro fikelela xiboho lexi tshembekaka xa ntlawa wa vatshila va ntsandza-vahlayi.” Kambe ku vhumba loku ka vatshila ku tikombe ku hoxile eka leswi ni swivandla swin’wana swo hlayanyana, tanihi tipolitiki na tiikhonomi.

Xihlovo Lexi Tiyisekeke Xa Rungula

Loko vangoma va tinyeleti ni vativi va sayense va nga swi koti ku vona ka ha ri emahlweni hi ku tiyiseka ko karhi leswi nga ta humelela, xana sweswo swi vula leswaku a swi koteki ku kuma rungula leri tshembekaka ehenhleni ka vumundzuku? Loko hi nga si hela matimba, hi fanele ku kambisisa leswi Bibele yi swi vulaka emhakeni leyi. Tsundzuka, Yehova, Mutsari wa Bibele, u hlamuseriwe tanihi ‘La tivisaka ka ha ri eku sunguleni leswi nga ta humelela eku heleni, ni leswi nga siki humelelaka.’—Esaya 46:10.

Rito ra Xikwembu ri na vuprofeta byo tala. Byi hambanisa ku yini ni ku vhumba ka vangoma va tinyeleti? Leswi landzelaka i nhlamulo ya ntirho lowu nge The Great Ideas: “Kambe malunghana ni vutivi bya swa le mahlweni bya vanhu lava faka, vaprofeta va Vaheveru va vonaka va ri va ntikelo. Ku hambana ni vavhumbi kumbe vaprofeta va vuhedeni, . . . a va boheki ku tirhisa vutshila kumbe marhengu yo nghenelela swihundla swo vhumba. . . . Hikuva xiyenge lexikulu xa ku vulavula ka vona ka vuprofeta, ku hambana ni lokuya ka vatsundzuxi, ku vonaka ku nga twisiseki. Xikongomelo xa kona xi vonaka ku ri ku hlavutela, hayi ku fihla, kungu ra Xikwembu ehenhleni ka timhaka to tano tanihi leswi Xona hi Xoxe xi tsakelaka leswaku vanhu va vona ndlela ya ku hlayiseka ka ha ri emahlweni.”

Tanihi xikombiso xa leswi, rungula ro tala ehenhleni ka Yesu ri rhekhodiwile eBibeleni malembe xidzana yo tala emahlweni ka ku tswariwa kakwe. Ku profetiwe leswaku a a ta velekiwa emutini wa Betlehema ni le nxaxamelweni wa ndyangu wa Yese, tata wa Hosi Davhida. (Mikea 5:2; Esaya 11:1, 10) Nakambe Matsalwa ya vhumbe leswaku a a ta dlayiwa emhandzeni kambe leswaku ku hava ni rin’we ra marhambu yakwe leri a ri ta tshoviwa, tanihi leswi a wu ri mukhuva eka ku dlaya ko tano. Vuxokoxoko lebyi byi tikombe byi ri ntiyiso, naswona ku na swikombiso swi nga ri swingani swa leswi mudyondzi un’wana wa Bibele a swi ringanyetaka ku va vuprofeta lebyi tlulaka 120 lebyi hetisekeke eka Yesu.—Psalma 22:16, 17; 34:20.

Vuprofeta Lebyi Hetisekeke Namuntlha

Ku tlula kwalaho, Bibele yi na vuprofeta lebyi kombetelaka esikwini ra hina. A hi xiyeni byin’wana bya ntikelo swinene bya byona. Byi hlamusela minxaxamelo ya swiendlakalo leswi a swi ta fungha nkarhi lowu rhangelaka ku nghenelela lokukulu hi ku hatlisa ka Mfumo wa Xikwembu etimhakeni ta misava. Swiendlakalo leswi swi katsa tinyimpi ta misava, ku tsekatseka ka misava, mintungu, tindlala ni ku andza ka vuhomboloki. Xana ku andza ka swilo leswi a ku vanga loku dumeke etimhakeni ta misava enkarhini wa lembe xidzana ra hina ra vu-20?—Matewu 24:3, 7-14; Luka 21:7, 10, 11; 2 Timotiya 3:1-5.

Yesu u hlamusele leswaku ku hetiseka ka vuprofeta lebyi a ku ta twarisa ku fika ka Mfumo wakwe hi ku tiyiseka hi laha ku humelela ka matluka emirini ya tivisaka ku fika ka ximun’wana. U kombise ni leswaku a byi ta hetiseka enkarhini wa rixaka rin’we ntsena. Timhaka hinkwato ta xikombiso, ku katsa ni vuxokoxoko lebyi boxiweke laha henhla, byi hetisekile emahlweni ka hina ku sukela hi 1914.a Hikwalaho hi nga va ni ntshembo lowu heleleke wa leswaku Mfumo wu ta sungula ku nga ri khale.—Luka 21:29-33.

Mhaka yin’wana leyi profeteriweke nkarhi lowu a ku ri ‘ku hela ntamu ka matiko, ma tshukisiwa.’ (Luka 21:25) Sweswi, hikwalaho ka yini ku ri ni nyanyuko wo tano namuntlha eka vungoma bya tinyeleti na swivumbeko swin’wana swa vungoma? Nyuziphepha ya Xifurwa leyi nge Le Monde Dimanche ya hlamula: “Loko va kongomane ni ku yingayinga, vanhu va nge namarheli nchumu leswaku va kuma ku tlhela va tiyisekisiwa. Nkambisiso wa ntivo-miehleketo wu nyika ku chavelela lokukulu eka matshalatshala lamantsongo, naswona eka nguva leyi ya swiendlo leswi chavisaka swa sayense swo fana ni minhlaselo ya nyutliya ni vutshila, vanhu va ringeta ku balekela leswi nga tivekiki ni leswi nga hava xivangelo, va ringeta ku tlhela va tshubula nhlamuselo ya vutomi.” Kutani a hi fanelanga ku hlamarisiwa hi ku tsakela loku hangalakeke eka mikhuva ya ku hlahluva, yo fana ni vungoma bya tinyeleti. Hi xin’wana xa swikombiso swa ‘ku hela ntamu’ loku vanhu va ku tokotaka namuntlha eku hetisekeni ka vuprofeta bya Yesu.

‘Yimisa Nhloko Ya Wena’

Xana Vakriste va fanele ku endla yini loko va vona swilo leswi hinkwaswo? Xana va fanele ku chava, ku fana ni vanhu lava va va rhendzeleke? Yesu u nyikele ndzayo leyi landzelaka a ku: “Kutaku loko swilo sweswo swi sungula ku humelela, tsakani, mi yimisa tinhloko, hikuva ku kutsuriwa ka n’wina ku kusuhi.”—Luka 21:28.

Xana u nga tsakela ku tiva vumundzuku bya wena hi vuxokoxoko lebyi engetelekeke hi ndlela yihi? Kona vana ni nkarhi wo kambisisa Bibele hi vundzeni kutani u ‘kambisisa mimoya ku vona loko hakunene yi ri ya Xikwembu.’ (1 Yohane 4:1) U nga endla leswi hi mpfuno wa magazini wa Xihondzo xo Rindza, lowu nkarhi na nkarhi wu kanelaka hi vuprofeta bya Bibele ni ku hlamusela ku tirha ka byona esikwini ra hina. Xisweswo, loko mi ri karhi mi khorwiseka leswaku makumu ya misava ya sweswi leyi nga ekhombyeni ya kusuhi, na n’wina, mi ta swi kota ku “yimisa tinhloko.” Nakambe mi ta swi tiva leswi mi faneleke ku swi endla leswaku mi tsakela mikateko ya Mfumo wa Vumesiya, lowu nga ta nghenelela ku nga ri khale etimhakeni ta misava leswaku wu pfuna vanhu hinkwavo va timbilu letinene.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Bokisi leri nga eka tluka 5]

‘Naswona Xikombiso Xa Humelela’

‘I yini lexi hoxeke hi ku ya eka muhlahluvi kumbe ku hlaya horoscope ya wena eka nyuziphepha? Xana lawa a hi matlangwana lawa ya nga vavisiki ke?’

Bibele a yi teki mhaka leyi hi ku olova. Entiyisweni, yi hi endla leswaku hi tivonela ehenhleni ka mimoya ni vahlahluvi. Ebukwini ya Deuteronoma, Yehova u nyika xitsundzuxo lexi landzelaka: “Kungaku loko muprofeta kumbe mulori . . . a ku bv̌umbela šikombiso, kumbe masingita, ni loko ku humelela šikombiso ni masingita leŝi a ku byeleke loko a te: ‘A hi lanḍeni ŝikwembu ŝiṅwana,’ . . . u nga ṭhuki u yingisa marito ya muprofeta loyi, ni mulori loyi.”—Deuteronoma 13:1-3.

Xiya leswaku Matsalwa a ya yi kaneti mhaka ya leswaku kun’wana ka ku vhumba ka mimoya ni vangoma va tinyeleti ku nga ha va ntiyiso. Kambe ke, Bibele yi hi tsundzuxa leswaku, loko ku vhumba loku ku sekeriwe eka swikombiso swa le matilweni kumbe tindlela tin’wana to vhumba, ku huma eka mademona, ka kanganyisa naswona ku nga ha hambukisa vanhu eka Xikwembu xa ntiyiso.—Vona Mintirho 16:16-18.

Ku yingisa vangoma va tinyeleti kumbe van’wana lava va vulaka leswaku va vhumba vumundzuku i ku va ekhombyeni ro khumbiwa hi swirhalanganya leswikulu swa moya ivi u hetelela u ri nandza wa “mimoya leyo biha leyi nge henhla emimpfhukeni.” (Vaefesa 6:12) Xisweswo, ku tihlanganisa ni vanhu vo tano ku langutiwa ku ri xidyoho lexikulu eka Xikwembu; lava endlaka swilo swo tano i manyala emahlweni ka xona naswona va nga ka va nga dyi ndzhaka ya Mfumo wa xona.—Nhlavutelo 22:15.

Xisweswo swi pfuna hina vini leswi Bibele yi hi endlaka leswaku hi tilangutela ehenhleni ka vungoma bya tinyeleti na swivumbeko swin’wana hinkwaswo swa ku hlahluva.

[Bokisi leri nga eka tluka 6]

BIBELE YI VHUMBE KA HA RI EMAHLWENI LESWAKU:

◆ Yesu a a ta velekiwa eBetlehema.—Mikea 5:2

◆ A a ta velekiwa endyangwini wa Yese, tata wa Hosi Davhida.—Esaya 11:1, 10

◆ A a ta dlayiwa emhandzeni.—Psalma 22:16, 17

◆ Ku hava ni rin’we ra marhambu yakwe leri a ri ta tshoviwa.—Psalma 34:20