A Ku Ri Vamani “Tintlhari Tinharhu”? Xana Va Yi Landzelerile “Nyeleti” Ya Le Betlehema?

Nhlamulo ya Bibele

Hi nkarhi wa Khisimusi, vanhu vo tala va vulavula hi “tintlhari tinharhu” kumbe “tihosi tinharhu” loko va hlamusela vanhu lava yeke va ya vona Yesu endzhaku ka loko a tswariwile kambe Bibele a yi va hlamuseli tano vanhu volavo. (Matewu 2:1) Ku ri na sweswo, Matewu mutsari wa Evhangeli u tirhise rito ra Xigriki leri nge ma’goi ku hlamusela vanhu lava yeke va ya vona Yesu. Swi vonaka onge rito rero ri vula vangoma va tinyeleti kumbe vanhu van’wana lava endlaka mihivahivana ya vudimona.a Tibibele to tala ti va vitana “vangoma va tinyeleti.”b

• A ku te “tintlhari tingani”?

• Xana “tintlhari” leti a ti ri tihosi?

• A ku ri vamani mavito ya “tintlhari” teto?

• Xana “tintlhari” ti n’wi vhakele rini Yesu?

• Xana i Xikwembu lexi rhumeleke “tintlhari” leswaku ti landzelela “nyeleti” ya Betlehema?

A ku te “tintlhari tingani”?

Bibele a yi vuli leswaku a va ri vangani kambe ku ni mavonelo yo hambanahambana mayelana ni nhlayo ya vona. Encyclopedia Britannica yi ri: “Vanhu vo tala lava tshamaka eAsiya va tshemba leswaku a ku ri vangoma va 12, kasi vo tala lava tshamaka eYuropa ni le Amerika va tshemba leswaku a va ri vanharhu. Kumbexana hileswi Bibele yi vulaka leswaku va tisele Yesu loyi a ha ri ricece tinyiko tinharhu ku nga ‘nsuku, murhi wa risuna ni mira.’”—Matewu 2:11.

Xana “tintlhari” leti a ti ri tihosi?

Hi ku ya hi ntolovelo wa Khisimusi, vaendzi volavo mikarhi yo tala va hlamuseriwa tanihi tihosi kambe Bibele a yi va vuli tihosi. Encyclopedia Britannica yi vula leswaku endzhaku ka malembe ya 100 Yesu a tswariwile, vanhu va chele swimunywana loko va hlamusela leswi endlekeke loko Yesu a tswariwa. Nakambe vanhu vo tala va sungule ku vula leswaku vayeni volavo lava endzeleke Yesu a ku ri tihosi.

A ku ri vamani mavito ya “tintlhari” teto?

Bibele a yi ma boxi mavito ya vangoma va tinyeleti. Hambiswiritano, International Standard Bible Encyclopedia yi kumbetela leswaku mavito ya vona a ku ri Gaspar, Melchior na Balthasar.

Xana “tintlhari” ti n’wi vhakele rini Yesu?

Swi nga ha endleka vangoma va tinyeleti va vhakele Yesu endzhakunyana ka tinh’weti to hlaya a tswariwile. Leswi swi vonaka hileswi Hosi Heroda loyi a a lava ku dlaya Yesu a humeseke xileriso xa leswaku ku dlayiwa vana va vafana lava nga ni malembe mambirhi ku ya ehansi. U lerise leswaku vana va malembe wolawo va dlayiwa hi ku ya hi nkarhi lowu a nga wu kumisisa eka vangoma va tinyeleti.—Matewu 2:16.

Vangoma va tinyeleti a va n’wi vhakelanga Yesu hi siku leri a nga tswariwa ha rona. Bibele yi ri: “Loko va nghena endlwini, va vona n’wana a ri na Mariya mana wakwe.” (Matewu 2:11) Leswi swi kombisa leswaku ndyangu wa ka va Yesu a wu ri endlwini ya vona naswona Yesu a a nga ha ri ricece leri a ri ri exidyelweni.—Luka 2:16.

Xana i Xikwembu lexi rhumeleke “tintlhari” leswaku ti landzelela “nyeleti” ya Betlehema?

Vanhu van’wana va tshemba leswaku i Xikwembu lexi rhumeleke nyeleti ya le Betlehema leswaku yi kongomisa vangoma va tinyeleti eka Yesu. A hi kambisiseni leswaku hikwalahokayini sweswo ku nga ri ntiyiso.

• Lexi a xi vonaka onge i nyeleti xi rhange xi va kongomisa eYerusalema. Bibele yi ri: “Vangoma va tinyeleti . . . lava humaka etikweni ra le Vuxeni [va ye eYerusalema], va fika va ku: “U kwihi loyi a nga velekeriwa ku va hosi ya Vayuda? Hi vone nyeleti ya yena loko hi ri eVuxeni, kutani hi tele ku ta n’wi khinsamela.”’—Matewu 2:1, 2.

• Hosi Heroda, ku nga ri “nyeleti” hi yena wo sungula ku kongomisa vangoma va tinyeleti eBetlehema. Loko a twa hi nala ku nga “hosi ya Vayuda,” Heroda u lavisise laha Kreste la tshembisiweke a a ta tswaleriwa kona. (Matewu 2:3-6) Loko a twa leswaku a a ta velekeriwa eBetlehema, u byele vangoma leswaku va famba va ya lavana ni n’wana naswona loko va n’wi kumile va vuya va ta n’wi byela.

  Loko va suka kwalaho hi kona va yeke eBetlehema. Bibele yi ri: “Loko va twa leswi hosi yi swi vuleke, va khoma ndlela va rhangeriwe hi nyeleti leyi va yi voneke loko va ha ri eVuxeni, yi fika yi yima laha n’wana a a ri kona.”—Matewu 2:9.

• “Nyeleti” leyi a yi va kongomisa yi endle leswaku vutomi bya Yesu byi va ekhombyeni naswona ku dlayiwe vana vo tala lava nga riki na nandzu. Loko vangoma va tinyeleti va suka eBetlehema, Xikwembu xi va lemukisile leswaku va nga tlheleli eka Heroda.—Matewu 2:12.

Xana Heroda u endle yini? Bibele yi ri: “Heroda a vona leswaku vangoma va tinyeleti va n’wi tlhariherile, a hlundzuka ngopfu. Kutani a lerisa leswaku ku dlayiwa vana hinkwavo va vafana eBetlehema ni le migangeni ya wona hinkwayo, lava nga ni malembe mambirhi ku ya ehansi, hi ku landza nkarhi lowu a nga wu kumisisa eka vangoma va tinyeleti.” (Matewu 2:16) Ha tiyiseka leswaku Xikwembu a ku nga ri xona lexi endleke swilo swo biha hi ndlela leyi.—Yobo 34:10.