Ku Kuma Ku Twanana Ka Tinxaka eAfrika Dzonga Leri Karhatekeke
Hi ku vula ka Merlyn Mehl
NDZI Muafrika Dzonga, kumbe, hi laha khale a hi hlamuseriwa ha kona etikweni leri, Muafrika Dzonga hi muvala. Nakambe ndzi profesa eYunivhesiti ya le Kapa Vupela-dyambu, yunivhesiti leyikulu leyi taleke hi Vantima etikweni leri. Ndzi ni digri ya dyondzo ya physics. Hi malembe ya 20 lama hundzeke a ndzi ri un’wana wa Timbhoni ta Yehova. Kutani hi xihi eka swiyimo leswi swimbirhi lexi ndzi pfuneke ku tokota ku twanana ka tinxaka etikweni leri ra nkwetlembetano ni dzolonga ke?
Ku Kulela eAfrika Dzonga
Cape Town, emakun’wini ya le dzongeni wa Afrika, ri hlamuseriwe tanihi ‘Yinhla yo saseka swinene emisaveni hinkwayo.’ Ku languta tinyeleti evusikwini byo pfumala mapapa eCape Town i ntokoto wo tsakisa. Siku rin’wana, loko ndza ha languta, ndzi tsundzuka ndzi ku eka munghana: “Leswi hinkwaswo swi vula yini xana? Entiyisweni swi fanele swi vula swo karhi, kambe, laha swilo a swi tsakisi nikantsongo. Ha yini vanhu va ri ni xihlawu-hlawu swonghasi? Ha yini swilo swi hombolokile?”
Ku tswaleriwa eAfrika Dzonga swi vula ku tiva xihlawu-hlawu wa ha ri ntsongo. Xiphiqo xa vutiko xi tikomba xi funengete ndhawu hinkwayo. Ku sukela evuhlangini, vanhu va hambanisiwa naswona va aviwa hi rixaka ra vona. Ndyangu wa ka hina wu vuriwa “makhaladi” hi ku ya hi milawu ya Afrika Dzonga. Loko ha ha ri vana, a hi dyondzisiwa leswaku valungu i vatshikileri loko hina hi ri exikarhi ka lava tshikileriwaka. Ku sukela kwalaho, loko hi ri karhi hi kula, ku hlangana ka tinxaka eswikolweni kumbe eswivandleni swa ntirhisano a ku nga ri kona hi laha ku heleleke, swa vonaka leswaku vanhu va rixaka rin’wana a va nga tshembiwi. Eka hina a swi vonaka onge valungu a va kuma xin’wana ni xin’wana lexinene—ku katsa tiyindlu, nhundzu ni swikolo. “Xihlawu-hlawu,” ku hambanisiwa ka tinxaka ka le nawini, ri ve rito leri vengiwaka swinene eka hina.
Loko ndzi nga si heta xikolo xa le hansi, ndyangu wa ka hina wu boheke ku siya kaya endhawini leyi nga ni tinxaka to hambana-hambana laha mina ni makwerhu wa xisati hi tswaleriweke kona. Ha yini? Hikwalaho ka Nawu wa ku Tshamisisa Vanhu hi Mintlawa, lowu pfumeleleke ndhawu yo karhi ku hikeriwa rixaka rin’we ra vanhu ntsena. Hi rhurhele endhawini yin’wana, laha hi tshameke malembe yo hlayanyana ku kondza na yona yi vuriwa “ndhawu ya valungu.” Manuku ke, hi sukile.
Hikokwalaho ka vuhomboloki lebyi nga erivaleni, vatswari va mina kun’we ni mathicara ya hina va hi khutaze ku tikarhata swinene exikolweni. “Mi fanele mi kombisa mulungu leswaku ma antswa eka yena,” a ku ri risimu ra kona. Leswi swi khumbe langutelo ra mina hi xikolo. Hambi leswi a ndzi ri ni tingana letikulu, a ndzi swi rhandza ku dyondza. A ndzi hlaya xin’wana ni xin’wana naswona swilo hinkwaswo a swi teka nkarhi wa mina wo tala. Hikwalaho, ndzi hete xikolo ndzi ri exikarhi ka swichudeni swo tlhariha etikweni leri. Kutani a swi ri erivaleni leswaku ndzi fanele ndzi ya eyunivhesiti. Hikuva a ndzi tsakela sayense na tinhlayo, a swi olova ku kunguhata ku teka digri ya sayense, physics na tinhlayo ti ri tidyondzo-nkulu.
Ku sukela hi 1960 (lembe leri ndzi sunguleke ku ya eYunivhesiti ha rona) Nawu wa Tiyunivhesiti leti Hambaneke wu sungule ku tirha, a ndzi boheka ku ya eyunivhesiti ya ntlawa wa rixaka ra ka hina. A ku laviwa ndhuma swinene eka tiyunivhesiti leti to hambana. Lembe rin’wana ni rin’wana a ndzi pasa hi nyeleti naswona eku heteleleni ndzi endle digri ya Mutivi wa Sayense eka physics ya nyutliya, naswona sweswo swi koke nyingiso wa vo tala, ngopfu-ngopfu tanihi leswi a ndzi hlawuriwe ku va un’wana wa vadyondzisi eYunivhesiti ya le Western Cape—xichudeni xo sungula xa mukhaladi ku hlawuriwa hi ndlela leyi.
Kambe, hi nkarhi lowu a ndzi titwa ndzi karhatekile. A ndzi pfumala nhlamulo ya xivutiso xa nkoka xa vutomi: Hi xihi xikongomelo xa byona? Marito lama yaka eka munghana wa mina, lama boxiweke eku sunguleni, ya vun’we hi nkarhi lowu.
Swivutiso Swa Mina Swi Hlamuriwa
Ku ta fikela enkarhini lowu, vukhongeri a byi ve na xiphemu xintsongo swinene evuton’wini bya mina. Tanihi n’wana, a ndzi nghena Kereke ya Anglican naswona ndzi tiyisiwa loko ndzi ri na malembe ya 16. Kambe a ku nga si tshama ku va na tinhlamulo ta swivutiso swa mina. Kutani loko ndzi ri karhi ndzi kula, ku ya ka mina ekerekeni ku tsanile naswona eku heteleleni ku yimile.
Kutani siku rin’wana ndzi endzele kaya ra munghana wa le yunivhesiti. Nsati wakwe, Julia, u tirhise Bibele ku kombisa leswaku a ku ri ni nhlamulo ya swiphiqo swa politiki ni swa vutiko hayi swa Afrika Dzonga ntsena kambe ni swa misava hinkwayo. Ndzi hlamarile ni ku kanakana. Kambe ndzi xi amukerile xibukwana lexi nge Basis for Belief in a New World, ndzi ye ekaya ivi ndzi sungula ku xi hlaya hi ku lava ku tiva.
Hi awara ya mbirhi mixo lowu landzeleke a ndza ha hlaya! Laha a ku ri ni tinhlamuselo leti twalaka ta leswaku ha yini Bibele yi tiyisile, ha yini vuprofeta bya yona byi tshembeka, ha yini munhu a ri emaxangwini swonghasi, ha yini 1914 ri ri siku leri xiyekaka, ni leswaku ha yini hi nga langutelaka mafambiselo lamantshwa yo lulama laha emisaveni. Lowu wu fanele wu ri ntiyiso!
Siku leri tlhandlamaka ndzi tlhelele ekaya ra munghana wa mina. “Xana u na tibuku tin’wana to fana ni leyi?” ndzi vutisa nsati wakwe. Ndzi fambe ni nhulu ya tibuku leti hlamuselaka tidyondzo ta Bibele, tinhlamuselo ta vuprofeta bya Daniyele ni bya Nhlavutelo, xivumbeko xa masiku ya tsevu ya ku tumbuluxa ni tin’wana ta ntsandza-vahlayi. Xa nkoka swinene, ti kombise leswaku a ku kona eBibeleni laha ku seketeriwaka ku hlawuriwa ka tinxaka, tanihi leswi ‘Xikwembu xi nga yiki hi nghohe.’ (Mintirho 10:34) Ndzi hlaye tibuku leti hinkwato. Laha a ku ri na tinhlamulo ta swivutiso leswi a swi ndzi karhata hi minkarhi hinkwayo. Endzhaku ka kwalomu ka lembe ra dyondzo leyi hleriweke ya Bibele, ndzi khuvuriwile tanihi un’wana wa Timbhoni ta Yehova. A ku ri hi November 21, 1967.
Tanihi nhlengeletano, Timbhoni ta Yehova a ti na xihlawu-hlawu naswona a ti politiki hi laha ku heleleke. Va seketela hulumendhe yin’we ntsena, Mfumo wa Xikwembu. Eka vona mintlawa ya vanhu a hi ya nkoka hi laha ku heleleke. Kambe eAfrika Dzonga, minkarhi hinkwayo ku na swiphiqo malunghana ni mimphikamakaneta ya vutiko. Hikwalaho ka Nawu wa ku Tshamisisa Vanhu hi Mintlawa, mabandlha ya kombisa xivumbeko xa rixaka ra ndhawu leyi ma nga eka yona. Kutani eBandlheni ra Claremont laha a ndzi hlanganyela kona, vanhu vo tala a va ri makhaladi. Valungu va nga ri vangani lava a va ri kona a va ri varhumiwa kumbe vavanuna lava nga ni swiavelo swa vulanguteri.
Endzhaku ka malembe lawa hinkwawo, ndza ha tsundzuka swiendlakalo swimbirhi leswi kombisaka ndlela leyi swi nono’hwaka ha yona ku susa malangutelo ya vutiko eka munhu hi xiyexe. Etinhlengeletanweni, valungu lava nga kona a va tala ku ya emahlweni ka tilayini ta swakudya, va teka swakudya swa vona kutani va famba va ya dya va ri voxe, loko hina van’wana hi sala hi yimile. Sweswo a swi ndzi vavisa. Timbhoni ta valungu nakambe a ti ri na mukhuva wo tivisa tinghamu ta vona hi ndlela leyi: “Murhandziwa, loyi i Merlyn. U dyondza Bibele.” “Merlyn, loyi i nsati wa mina, Makwerhu wa xisati Swimani-mani.” A va ndzi tivisa hi vito ra mina, kambe mina a ndzi fanele ku tirhisa “Makwerhu wa xisati,” kumbe “Makwerhu.” Ndzi khunguvanyekile swinene!
Kambe ndzi sungule ku ehleketa. Xiphiqo hi leswaku minkarhi hinkwayo u vona onge i munhu loyi un’wana a nga ni xihlawu-hlawu. Naswona tiko leri funengetiweke hi xihlawu-hlawu ku fana na Afrika Dzonga ri fanele ku khumba un’wana ni un’wana la hanyaka laha. I ntiyiso, Timbhoni tin’wana ta valungu a ti fanele ti hlakulela vuxaka bya tona ni vanhu va muvala un’wana. Kambe ke, na mina a ndzi fanele ku endla tano. Eyinhleni leyi Bibele yi nyika xitsundzuxo lexi xinene: “U nga ṭhuki u hatlisa ku kariha e mbilwini ya wena, hikuv̌a v̌ukari byi salela e šifuv̌eni xa ŝihunguki.” (Eklesiasta 7:9) Ina, a ndzi fanele ku dyondza ku twisisa swiyimo ni ku honisa swihoxo leswintsongo leswi vonekaka eka xinakulobye xa tinxaka.
Nakambe ndzi tsakela ku boxa leswaku xiyimo lexi tolovelekeke etikweni xi cincile hi mpimo wo karhi ku sukela hi nkarhi wolowo. Emalembeni ya khale, a ku ri nhlayo leyi hikiweke ya valungu leyi a yi pfumeleriwa ku hlanganyela eka minhlangano ya tinxaka tin’wana naswona a va fanele va dya va ri voxe. Leswi a swa ha ri tano.
Hambi swi ri tano, xa nkoka swinene, leyi i nhlengeletano ya vanhu lava hlanganaka hi ku olova, lava va amukelekaka emakaya ya vona naswona lava vitanaka un’wana makwerhu kumbe makwerhu wa xisati naswona va tiyisile hakunene! Ku khorwiseka loku a ku namarheriwa naswona ku seketeriwe eka misinya ya milawu ya Bibele hi laha ku tiyeke. Kutani loko swiphiqo swa vutiko swi humelela—naswona eAfrika Dzonga a swi papalateki—leswi kombisaka tinhla leti hi minkarhi hinkwayo swi horisa mintlhaveko ya mina. Loko malembe ma ri karhi ma hundza, ndzi dyondze ku tirhisa misinya ya milawu hi ndlela yo antswa ivi xisweswo ndzi va ni ku rhula lokukulu eka mina etimhakeni ta vutiko. Kambe munhu u fanele ku swi hlakulela!
Vutirheli Bya Nkarhi Hinkwawo
Hi ku hatlisa endzhaku ka ku khuvuriwa ka mina, ndzi vone xilaveko xo andzisa vutirheli bya mina. A ndzi nga tekanga naswona a ndzi ri na vutihlamuleri byintsongo, kutani hi October 1, 1968, ndzi teke vuphayona bya nkarhi hinkwawo. Leswi swi vange mphikamakaneta leyikulu, hikuva a swi vula ku tshika yunivhesiti ivi ndzi sukela leswi vo tala va swi vulaka ntirho lowu vangamaka. Nhloko-mhaka ya nyuziphepha mayelana ni ku tshika ka mina yi te: “Mutivi-nkulu Wa Sayense U Yinga-yinga Ni Bibele.” Hi ku hatlisa a ndzi fambisa khume ra tidyondzo ta Bibele kumbe ku tlula ni vanhu kumbe ni mindyangu yo hambana-hambana. Eka ntsombano wun’wana vambirhi eka vanhu lava va khuvuriwile, eka lowu landzeleke, mune; ku landzela nkombo, swi fambisa sweswo.
Hi September 17, 1969, ndzi tekane na Julia, Mbhoni leyi ndzi tiviseke ntiyiso. U kume ku dlaya vukati ka le nawini nkarhi wo leha hi nga si tekana. Leswi a swi vula leswaku ndzi kume ndyangu lowu nga ni xilaveko, tanihi leswi a a ri ni majaha mambirhi, John na Leon. Hi kunguhate ku hambeta entirhweni wa nkarhi hinkwawo nkarhi wo leha lowu nga kotekaka, leswi tirheke tanihi xisekelo lexinene eka vafana lava naswona swi ndzi endle ndzi endla ndyangu wa hina lowu humelelaka.
Eku sunguleni ka va-70 a ku ri nkarhi lowu nyanyulaka wo va entirhweni wa nkarhi hinkwawo, hi laha mintokoto leyi landzelaka yi kombisaka ha kona. Loko hi ri karhi hi chumayela hi muti na muti, hi kume manana la vitaniwaka Annabel. Hi ku hatlisa u amukele buku leyi nge Ntiyiso Lowu Yisaka eVutomini Lebyi Nga Heriki ni Bibele. (Hi swi kume endzhaku leswaku u hakele buku leyi hi mali yo hetelela leyi a a ri na yona—wanuna la xavisaka rivisi a boheka ku vuya vhiki leri tlhandlamaka ku kuma mali ya yena!) Ku sukela eku sunguleni, a a lunghiselela kahle dyondzo ya yena ya vhiki na vhiki ya Bibele ku nga khathariseki n’wana la karhataka. Nakambe u sungule ku byela ndyangu wa yena leswi a a swi dyondza. Hi ku hatlisa Billy, nuna wa yena, u fambe na yena eminhlanganweni. Vatswari va Annabel va thye vana va vona va ntlhanu mavito hi nongonoko wa maletere. Beattie makwavo wa yena wa xisati u sungule ku dyondza. Charlie ni nsati a va nga ta siyiwa. Daphne na yena u kombise ku tsakela naswona Edna ni nuna va joyinile. Namuntlha ndyangu wolowo hinkwawo a wu ri karhi wu tirha hi ku tshembeka hi malembe yo tala. Va xinuna i vakulu kumbe malandza ya vutirheli naswona vo tala va xisati va tirhile tanihi maphayona.
Kutani ku na Stanley. Hi hlangane na yena entirhweni wa yindlu na yindlu, Muti wo hetelela eka ndzhenga wo titimela wa Musumbunuku. Kambe mawaku ku amukeriwa konghasi! Nsati wa yena u hi rhambele endzeni kutani a swi ri erivaleni leswaku hi hlangane ni munhu wa vukhongeri. Kahle-kahle, a ha ku heta ku khongelela mpfuno wo twisisa Bibele. Bulo ra hina ro sungula a ri vulavula hi dyondzo ya Vunharhu-un’we. Endzhaku ko bula ku ringana awara, u tikombe a khorwisekile. Vhiki leri landzeleke, u hi xewete hi marito lama nge: “N’wina mi tiyisile. Ndzi hlaye ‘Testamente Leyintshwa’ hinkwayo a ku na Vunharhu-un’we. Ndzi ye eka mufundhisi ku ya vutisa leswaku ha yini a ndzi xisa. U arile ku ta ndzi vona, kutani ndzi tlherise tivhilopho ta nhlengo leti a ndzi hamba ndzi amukela mali ha tona eka swirho swin’wana swa kereke.” U endle hinkwaswo leswi a nga si amukela buku na yin’we eka hina! A a navela ku ta eminhlanganweni naswona hi tshembise ku ta hi ta n’wi teka. Kambe Sonto yoleyo hi te endzhaku ka ntlhanu wa timinete eka nkarhi lowu a hi tshembise wona. Hi hlangane na yena a khandziye xikanyakanya xa yena a ya enhlanganweni! “Ndzi anakanye leswaku mi ndzi rivele,” ku vule yena. A hi hlaya kanharhu hi vhiki naswona u khuvuriwe endzhaku ka tin’hweti tinharhu ku sukela loko hi vonane ro sungula. Stanley u tirhe malembe yo tala hi ku hiseka loku fanaka ni ku hiseka loku a a ri na kona eku sunguleni.
Mina na Julia hi hlayele leswaku hi malembe lawa hinkwawo, hi ve ni lunghelo ro pfuna vanhu va 50 ku va Timbhoni ta Yehova.
Ku Tlhelela eNtirhweni Wa Ku Tihanyisa
Endzhaku ka malembe ya mune entirhweni wa vuphayona, mali ya hina a yi hela. Nxavo a wu tlakukile naswona vafana a va kula. Kutani, hi kunguhate ku tshika vutirheli bya nkarhi hinkwawo, hi karhatekile naswona hi ri na gome. A ku ri hi September 1972. Ku landzele yini? Endzhakunyana ka lembe, hi January 1, 1974, ndzi tlhelerile ndzi ya dyondzisa eyunivhesiti, loko ntirho wu pfulekile eka physics. Leswi swi vule ku cinca lokukulu ni ku tilangutela leswaku ndzi nga tsani. Kambe hi nseketelo lowu tiyeke wa Julia, ndzi swi kotile ku endla mindzulamiso leyi. Swi tikombe swi pfuna swinene ku tshama u ri la gingiritekaka swinene evutirhelini ni bandlha—u hambeta hi xiviri u ‘lava mfumo ku sungula.’—Matewu 6:33.
Tanihi leswi valeteri hinkwavo va le yunivhesiti va languteriweke ku endla vulavisisi, mphikamakaneta yo tlhelela eka physics ya nyutliya yi tlhekekile. Ndzi swi kume swi nonon’hwa swinene ku endla vulavisisi lebyi hikeriweke vanhu vo karhi ntsena loko nkarhi wa mina ehandle ka le yunivhesiti wu tirhiseriwa ku ringeta ku dyondzisa vanhu ntiyiso lowu humaka eBibeleni. A swi vonaka ku ri ku dya nkarhi ku endla vulavisisi ku hetisa nawu. Naswona, kavula, vulavisisi bya physics ya nyutliya byi nga ha tirhiseriwa nyimpi kutani leswi swi nga ha tisa swiphiqo malunghana ni vukala-tlhelo bya Vukriste.—Esaya 2:2-4.
Laha Afrika Dzonga yunivhesiti yo tanihi Western Cape yi na swichudeni swo tala leswi vitaniwaka “vapfumari.” Swi ta eyunivhesiti swi nga tilunghiselelanga hikwalaho ka dyondzo leyi nga nyawuriki ni swiphiqo swin’wana swa timali. Hakanyingi a va pfumali vutlhari—kambe entiyisweni a va wu kumanga nkarhi. Tanihi xiphemu xa ntirho wa mina, hi malembe ya 13 lama hundzeke a ndzi ri karhi ndzi endla vulavisisi hi ku nonon’hweriwa ka swichudeni swo tano ku dyondza ivi ndzi lunghiselela tindlela tin’wana to dyondzisa. Vulavisisi lebyi byi ndzi tisele digri ya dyondzo ya physics ivi swi endla leswaku ndzi tlakusiwa ndzi va profesa. Minongonoko leyi yelanaka ya vulavisisi yi karhi ya endliwa ni le tiyunivhesiti ta le United States na Israel. Swa tsakisa ku xaxameta vuyelo bya vulavisisi lebyi ni tindlela to dyondzisa ta Timbhoni ta Yehova.
Endlelo leri vumbiweke hi Profesa Reuven Feuerstein ni vatirhi-kulobye eIsrayele ri vuriwa Ntokoto Lowu Nghenisiwaka Wo Dyondza. Xisekelo xa endlelo leri hi leswaku vana va kuma vuswikoti byo anakanya hayi eka swilo swa le handle leswi va swi twaka hi switwi swa vona kambe ni le ka muhlanganisi la nga munhu la tisaka swilo leswi eka vona. Loko leswi swi nga endliwi, vana a va byi antswisi vuswikoti bya vona byo anakanya hi laha a va fanele va endla ha kona.
Timbhoni ta Yehova ti kandziyisa swinene xiphemu xa mutswari tanihi muleteri lonkulu wa n’wana. Vatswari va Timbhoni va heta tiawara to tala va kambisisa swipfuno swo hlaya Bibele leswi nga ni swifaniso ni vana va vona, va va vutisa leswi va swi vonaka kutani va va pfuna ku kuma nhlamuselo ya timhaka ta Bibele. Va kandziyisa xilaveko xa vuleteri bya nkarhi na nkarhi, ngopfu-ngopfu bya misinya ya milawu ya Bibele, hayi xa dyondzo ya Bibele ya vhiki na vhiki ntsena. (Deuteronoma 6:6-8) Vulavisisi lebyi byi nga laha henhla byi tikomba byi vula leswaku hi ku endla tano, vatswari entiyisweni va le ku antswiseni ka vutlhari bya vana va vona.
Vuaki i endlelo rin’wana leri vulaka leswaku ku dyondzisa a hi ku hundzisiwa ntsena ka rungula ku suka emianakanyweni ya muleteri ku ya emianakanyweni ya mudyondzi. Ematshan’wini ya sweswo, munhu un’wana ni un’wana u vumba miako ya yena n’wini eka lexi a xi vonaka kumbe a xi tweke kumbe a xi tokoteke. Hi yona mhaka leyi vanhu vambirhi va nga yingisaka rungula leri fanaka ivi va endla makumu lama hambaneke. Leswaku vanhu va dyondza kahle, va fanele va langutana ni rungula hi voxe.
Minhlangano ya Timbhoni ta Yehova yi khutaza leswi hi ku kongoma. Un’wana ni un’wana u languteriwe ku lunghiselela rungula leri ku nga ta buriwa hi rona eka buku leyi nga kona ka ha ri emahlweni. Hi nkarhi wa nhlangano hi woxe, tinhlamuselo ti kumiwa eka vayingiseri eka rungula leri lunghiseleriweke. Hi ndlela leyi vanhu a va khutaziwi ku phofula leswi va swi dyondzeke ntsena kambe ni leswaku va vuyeriwa eka ndzavisiso lowu van’wana va wu endleke.
Ku sunguriwa ka dyondzo leyi sekeriweke eka khomphyuta ku tekiwe tanihi ndlela yo munhuhata vuleteri. Hambi swi ri tano, ntirho wa dyondzo ya Bibele leyi Timbhoni ti wu landzeleleke hi malembe yo tala emakaya ya vanhu wu swi tlurile sweswo! Mudyondzisi un’we u pfuna munhu un’we, vambirhi kumbe vanharhu (minkarhi yin’wana ku tlula) ku kambisisa mhaka leyi kandziyisiweke emhakeni ya Bibele ni xichudeni lexi yi pfuxeteke hi ku lunghiselela. Xichudeni xi khutaziwa ku hlamusela leswi xi swi twisisaka, ndzimana hi ndzimana, kutani leswi swa kaneriwa—i dyondzo ya Bibele ya munhu hi xiyexe hakunene. Va nyikiwe ndlela yo tirhisa misinya yo tano ya milawu yo dyondzisa leyi twalaka, a swi hlamarisi loko Timbhoni ta Yehova ti andza hi laha ti endlaka ha kona. Kavula, a va kali va ya dyondza misinya leyi ya milawu eyunivhesiti. Va yi kuma eka xihlovo lexi tlakukeke swinene—Bibele.—Matewu 28:19, 20; Yohane 6:45.
Ntwanano Wa Tinxaka Wu Siva Ntshikilelo Wa Rixaka
Malembe lama tlulaka 20 ma hundzile ku sukela loko ndzi ve un’wana wa Timbhoni ta Yehova. John na Leon, majaha ya mina, sweswi va kurile, va khuvuriwile naswona va tirha hi ku tshembeka. Hi 1976 n’wana wa hina Graeme u tswariwile. Nakambe i lunghelo ku n’wi kurisa hi ndlela ya ntiyiso. Ndyangu wa hina wu katekisiwile hikuva Julia nakambe wa swi kota ku phayona, naswona ndza phayona nkarhinyana kwalomu ka minkarhi minharhu elembeni. Laha Afrika Dzonga, ku ve ni ku ndlandlamuka lokukulu ka ntshikilelo wa rixaka. U nga swi vona eka leswi swi tsariweke emakhumbini ya miako ni ku swi twa emoyeni. Hambi swi ri tano, exikarhi ka ku hambana hinkwako ka tinxaka, hlori ra manguva lawa ra humelela. Hi ku pfumeleriwa hi Mfumo wa milawu ehenhleni ka ku hlangana, Timbhoni ta Yehova sweswi ta swi kota ku hlangana swin’we hi ku ntshunxeka, ngopfu eka tinhlengeletano letikulu. Ndzi ve ni lunghelo ro hlanganyela eku hleleni ka yin’wana ya tinhlengeletano leti ta mintlawa hinkwayo ya tinxaka. Kwalaho hi vona ku tirha vululami, vanhu lava dyondzisiweke hi mimpimanyeto leyi tlakukeke ya Bibele va ri lava nga riki na mhaka ni muvala hakunene! Hi lava vanhu lava vonaka leswi van’wana va nga swona endzeni, hayi muvala wa nhlonge ya vona ntsena.
Timbhoni ta Yehova namuntlha ti vumba vumakwerhu bya misava hinkwayo bya ntiyiso lebyi nga byona ntsena eka vanhu. Hi ku hatlisa, emafambiselweni ya yena lamantshwa ya swilo, Yehova u “ta hlangula mihloti hinkwayo emahlweni ya vona ni rifu a ri nga ha vi kona; hambi ya ri mahlomulo kumbe ku rila kumbe ku vaviseka a swi nga ha vi kona.” Kun’we ni timiliyoni ta vamakwerhu va xinuna ni va xisati emisaveni hinkwayo, ndzi langutele misava yoleyo leyintshwa leyi tsakisaka, yo lulama, leyi nga hava xihlawu-hlawu.—Nhlavutelo 21:3-5.