Ku Kuma Xo Karhi Xo Xi Endlela Yehova Minkarhi Hinkwayo
Hi ku vula ka Jean Queyroi
A KU ri ximumu xo saseka le ndzhaku hi 1939. Tiko-xikaya leri rhendzeleke Martigny, etikweni ra Valais eSwitzerland, a ri hisa ehansi ka dyambu ra August. Ehenhla ka hina a ku yime tin’wana ta tinhlohlorhi letikulu ta Alps, to tanihi Grand Combin leyi funengetiweke hi gamboko, leyi fikelelaka ku leha ka timitara ta 4 314. A ndzi ri karhi ndzi tiphina hi malwandla ya ndyangu wa Vukriste hi masiku ma nga ri mangani, naswona hi hete tiawara to tala to tihungasa hi ri karhi hi famba-famba swin’we eswindledyanini swa le ntshaveni. Ndzi titwe onge hi loko ana se a ndzi ri eParadeyisini.
Hi ku hatlisa swinene ku fikile nkarhi wo lelana kutani ndzi tlhelela eParis. Ndzi xave nyuziphepha leswaku ndzi yi hlaya exitimeleni, naswona mahungu lama chavisaka ma ndzi khomise gome. Xiyimo xa misava a xi bihile swinene, naswona nyimpi a yi tshinela.
Ndzi ye emahlweni ni ntirho wa mina ehofisini ya le Paris ya Sosayiti ya Watch Tower, laha ndzi tirheke ku tlula lembe. Kambe masiku ma nga ri mangani endzhakunyana, ndzi kume tsalwa ra xitiviso naswona ndzi lerisiwe ku vika emiakweni ya masocha ya Khokholo ra Vincennes, evuxeni ka Paris. Vutomi bya mina a byi ri kusuhi ni ku hundzuka hi laha ku xiyekaka.
Xiyimo Xa Vukala-tlhelo
Hi September 3, 1939, Furwa na Great Britain ma pfukele Jarimani. Ndzi vikile eVincennes kutani ndzi teka xiyimo xa mina emhakeni ya vukala-tlhelo bya Vukriste. Hi ku hatlisa ndzi tikume ndzi ri endzeni ka movha wa nyimpi lowu chayeriwaka hi socha lerintsongo leri a ri ri ni swileriso swo ndzi teka ri ndzi yisa eKhokholweni ra Charenton ra le kusuhi. Ku nga khathariseki ku duma loku dlayaka tindleve ka movha, socha lerintsongo, leri a ri tiva xivangelo lexi a ndzi rhumeriwa kwalaho ha xona, ri ringete ku anakanyisisa na mina. U xavelerile a ku: “Queyroi, ndza ku kombela u nga ti nonon’hwisi. U nga ali ku lwa, kumbe swilo swi nga ku fambela kahle.” Ndzi hatlise ndzi n’wi tiyisekisa leswaku a ndzi nga chavi.
Kutani ku fike vusiku bya mina byo sungula exiyindlwanini xa khotso. Xiyindlwana a xi ri mpimo wa timitara timbirhi hi mitara yin’we na hafu naswona a xi ri na minkumba yi nga ri yingani ni bodo ro etlela ehenhla ka rona. A ku nga ri na rivoni. Ndzi tivutisile hi leswi a ndzi ta swi endlela Yehova eka xiyimo xa mina xa sweswi. Loko ndzi pfuka, ndzi kume leswaku a ku nga ri na fasitere na rintsongo ro nghenisa ku voninga ka dyambu. Ku ringana kotara ya awara siku rin’wana ni rin’wana, a ndzi pfumeleriwa ku huma ndzi ya hlamba, ndzi yisiwa esinkini ndzi rindziwe hi sejeni loyi a khomeke xibamu, loyi a heleketiwaka hi masocha mambirhi lama nga ni swibalesa. A ndzi khomiwa tanihi xigevenga lexi nga ni khombo!
Masocha yo hambana-hambana ma ndzi tisele swakudya swa mina. A ma tsakisiwa hi xiyimo xa mina, naswona leswi swi ndzi nyike nkarhi wo endlela Yehova xo karhi. Ndzi va nyike vumbhoni lebyinene, naswona hi ku hatlisa van’wana va vona va sungule ku ndzi twela vusiwana kutani va ndzi nyika mimencisi, makhandlela hambi ku ri swakudya leswi engetelekeke. Eku sunguleni Bibele ya mina a yi tekiwile, kambe hikwalaho ka mulanguteri, yi vuyisiwile eka mina. Ndzi tlangele swinene ku hlaya marito ya yona lama nga ni risima hi ku voninga ka khandlela!
Endzhakunyana ndzi hundziseriwe ekhotsweni ra nyimpi leri ri nga ha riki kona sweswi, erue du Cherche-Midi, eParis. Ndzi pfaleriwe ejele ra le tlhelweni, kutani a ndzi ri ni nkarhi wo tala wo anakanyisisa hi xiyimo xa mina.
A ndzi ri ni malembe ya 27 naswona a ndzi tirhela Yehova nkarhi lowu taleke hi malembe mambirhi. Ku hlangana ka ndyangu wa ka hina ro sungula ni Timbhoni ta Yehova a ku ri hi ku haxiwa eka Radio Vitus, xitici lexi hlawulekeke eParis. Kwalaho a ku ri hi 1933. Ndzi teke xiyimo xa mina xa ntiyiso hi 1935, endzhaku ko heta ntirho wa xikolokolo wa nyimpi. Ndzi khuvuriwe eLucerne, Switzerland, hi August 1936.
Mina, vatswari va mina, makwerhu wa xinuna, ni makwerhu wa xisati a hi hlanganyela ni bandlha leri nga rin’we ntsena eParis. Makwerhu Knecht, loyi hi nkarhi wolowo a a ri ni vutihlamuleri bya ntirho eFurwa, nkarhi na nkarhi u khutaze Timbhoni letintsongo ku nghenela vutirheli bya nkarhi hinkwawo. Hikwalaho, hi April 1938, mina, makwerhu wa xinuna ni makwerhu wa xisati hi kunguhate ku va maphayona, kumbe vatirheli va nkarhi hinkwawo. Xiavelo xa hina a ku ri Auxerre, doroba ra kwalomu ka 154 wa tikhilomitara edzonga-vuxa ka Paris. Sesi wa mina Jeannette a a nyikela vumbhoni edorobeni hi koxe, kutani mina na buti wa mina Marcel a hi famba hi swikanyakanya hi ya emitini ya le kusuhana hi mpfhuka wa kwalomu ka 30 wa tikhilomitara. Le ndzhaku hi nkarhi wolowo ntirho wo chumayela ngopfu-ngopfu a wu endliwa hi ku hangalasa tibuku ta Bibele, handle ko endla maendzo yo vuyela. Ndza tsundzuka leswaku leswi a swi ndzi karhatisa ku yini.
Hi June 1938 ndzi rhamberiwe ku tirha ehofisini ya le Paris ya Sosayiti ya Watch Tower. Enkarhini wolowo, vatirhi, kumbe ndyangu wa Bethele, eFurwa a wu endliwe hi kwalomu ka swirho swa khume, naswona ndzi averiwe ku pfuna eka Ndzawulo ya Vutleketli. Laha hi laha a ndzi tirha kona loko ndzi vitaneriwe ntirho wa nyimpi ni ku amukela “xiavelo lexintshwa.”
Xiavelo Xa Mina Lexintshwa—Khotso
Ku sukela eku sunguleni ndzi swi xiyile leswaku loko ndzi nga lavi tindlela to endla xo karhi—hambi xi ri xintsongo—eka Yehova loko ndza ha ri ekhotsweni, ripfumelo ra mina a ri ta tsana hi ku hatlisa. Kambe hi ku hatlisa ndzi swi kotile ku vumba minkarhi yo vulavula hi ntiyiso wa Rito ra Xikwembu. Mavhiki ma nga ri mangani endzhaku ka loko ndzi fikile ekhotsweni ra Cherche-Midi, ndzi hundziseriwe ekamareni leri tolovelekeke ni vakhotsiwa van’wana. Kwalaho ndzi hlangane ni xichudeni xa nawu lexi a xi gweveriwe ku ya ekhotsweni hikwalaho ka leswi xi hlweleke ku tlhelela enyimpini hi masiku ma nga ri mangani. Nakambe a ku ri ni xichudeni xa xikolo xa vufundhisi xa Khatoliki lexi gweveriweke ku yiva. Hina vanharhu hi tiphinile hi mabulo layo tala yo leha lama vulavulaka hi ntiyiso wa Bibele.
Siku rin’wana ndzi xiye mukhotsiwa la nga swakwe ekhonweni ya jarata. Loko ndzi n’wi tshinelela, a ndzi kota ku swi vona leswaku a a ri eku hlayeni. Ndzi vulavule na yena. U hundzulukile ivi a ndzi kombisa Bibele yakwe. Wa nga anakanya! A a ri un’wana wa Timbhoni ta Yehova! A a ri muaka-tiko wa Poland loyi vito ra yena ri nga Ceglarski, naswona ku fana na mina, a a ri ekhotsweni hikwalaho ka vukala-tlhelo byakwe. Vunakulorhi bya Vukriste eku heteleleni! U nga anakanya ndlela leyi hinkwerhu a hi tsake ngopfu ha yona. Sweswi a hi ta tsakela tiawara leto tala hi bulo leri akaka.
Ekhotsweni leri a hi pfumeleriwa ku humela ehandle ejarateni tiawara ti nga ri tingani hi siku, kutani ndzi swi kotile ku vulavula ni vakhotsiwa-kulorhi va nga ri vangani lava va tsakeleke ku twa rungula ra Bibele. Minkarhi yin’wana hambi ku ri van’wana va valanguteri va joyine mabulo ya hina. A ndzi kume xa nchumu xo xi endlela Yehova. Entiyisweni khotso ri ve xiavelo xa mina lexintshwa xo chumayela, naswona sweswi a ndzi endla tiawara ta phayona, hambi leswi a ndzi nga koti ku ti vika. Kambe sweswo a swi ndzi karhatanga.
Riendzo
Tin’hweti ti hundzile ku nga ri na swiendlakalo leswi xiyekaka—ku ri ni leswi swi vuriwaka Nyimpi ya Ntsheketo. Kambe leswi swi fike emakumu hi May 1940, loko Majarimani ma hlasele Furwa. Hi June valawuri va Furwa va ntshunxe vabohiwa hinkwavo eParis hikwalaho ka mavuthu ya Jarimani lama tshinelaka. Hi rhwariwe hi tilori ta nyimpi kutani hi yisiwa eOrleans, doroba leri nga kwalomu ka 100 wa tikhilomitara edzongeni ka Paris. Endzhaku ko wisanyana, vakhotsiwa va tiko ni va nyimpi hikwavo va aviwe hi mintlawa ivi va lerisiwa ku ya emahlweni edzonga-vuxa hi milenge etlhelo ka ribuwa ra le n’walungwini ra nambu wa Loire. Valanguteri lava hlomeke a va tshama va veke tihlo ehenhla ka vakhotsiwa. Ku famba a ku nonon’hwa ehansi ka dyambu ra June lero hisa.
A ku ri ni swigevenga exikarhi ka hina, naswona valanguteri va amukele swileriso swo duvula un’wana ni un’wana loyi a yimaka, loyi a waka, kumbe loyi a hlulekaka ku ya emahlweni a famba. Hi siku ra vunharhu, Makwerhu Ceglarski u sungule ku karhatiwa hi vuvabyi bya ku oma swirho lebyi vangiwaka hi ku hisa ka dyambu. Ku n’wi tshika a swi ta va swi vule rifu ra xiviri eka yena. Valanguteri va ndzi pfumelerile, hi mpfuno wa vakhotsiwa van’wana, ku n’wi lata enkumbeni, kutani hi n’wi rhwarile. Siku leri landzelaka u titwe a antswa naswona u kote ku ya emahlweni a famba hi milenge.
Hi nga si fika eBriare, doroba lerintsongo leri nga en’walungwini ka ribuwa ra Loire, ntlawa wa hina wu hlangane ni vanhu lava khitikanaka va rhwale nhundzu ya vona yo tala hi laha va nga kotaka ku yi rhwala kumbe ku yi susumeta exigolonyanini ha kona. A va balekela edzongeni hikwalaho ka mavuthu ya Jarimani lama a ma tshinela. Hi swi kotile ku twisisa hi mpimo wo karhi nhlayo ya ku baleka ka vaaki tanihi leswi magidi a ma baleka leswaku ma ponisa vutomi bya wona.
Kutani hi kume leswaku valanguteri va hina a va nyamalarile, naswona a hi ri hexe. Kutani a hi fanele ku endla yini sweswi ke? A swi nga koteki ku pela nambu lowo anama wa Loire kutani hi ya emahlweni ni riendzo ra hina hi ya edzongeni hikuva mabiloho hinkwawo a ma khukhuriwile. Ntlawa wa hina lowuntsongo (lowu vumbiweke hi mina, Makwerhu Ceglarski ni vakhotsiwa van’wana vambirhi) wu kunguhate ku tlhelela eParis.
Hi kume tihanci tin’wana leti siyiweke, naswona hi lunghiselele vutshamo hi laha hi swi koteke ha kona! A ndzi vaviseke tsolo kutani a ndzi nga koti ku petsa nenge wa mina, kutani vanghana va mina va boheke ku ndzi pfuna ku khandziya hanci. Endzhakunyana hi kume leswaku hanci ya mina na yona a yi vavisekile nenge! Kutani a hi famba hi ku nonoka tahini leswi hanci ya mina a yi khwita. Hambi swi ri tano, riendzo ra hina hi ku hatlisa ri fike emakun’wini lama nga languteriwangiki. A hi lo hlanganisa tikhilomitara ti nga ri tingani ntsena loko hi hlangana ni vuthu ra nyimpi leri hambaneke ra Jarimani, kutani phorisa ra nyimpi ri hi chikisile. Leswi hi humeleleke hi ku swi endla a ku ri ku cinca valanguteri ntsena!
Mukhotsiwa Wa Nyimpi
Hi ku hatlisa endzhaku ka ku khomiwa ka hina, mina na Makwerhu Ceglarski hi hambanisiwile, kutani u tshame a ri mukhotsiwa wa Majarimani ku kondza loko nyimpi yi hela. Endzhaku ka tin’hweti ti nga ri tingani ndzi ri ekhotsweni emiakweni ya masocha eJoigny eFurwa xikarhi, ndzi yisiwe eStettin, hlaluko leri a ri tolovele ku vitaniwa East Prussia. Sweswi i hlaluko ra Poland ra Szczecin.
Leswi a ndzi ri ni ntokoto ekhotsweni ra nyimpi ra Furwa loko Majarimani ma ndzi khoma, ndzi nghenisiwe ekampeni ya vakhotsiwa va nyimpi, laha swiyimo a swi nonon’hwa ku fana ni le tikampeni ta nxaniso. Kampa a ku ri muako lowukulu wa swihaha-mpfhuka lowu nghenisaka vakhotsiwa va 500, lava vekiwaka tihlo hi valanguteri lava hlomeke. Vakhotsiwa a va tirha emintirhweni yo hambana-hambana eka doroba-nkulu ni nhlekanhi naswona a va vuyiseriwa ekampeni ni madyambu. Kambe xana a ndzi ta wu kumisa ku yini nchumu wo karhi wo wu endlela Yehova, loko vanhu va nga ri kona siku hinkwaro?
Emuakweni wa swihaha-mpfhuka, a ku ri ni bodo leyikulu laha marungula a ma kota ku nghenisiwa kona, naswona ndzi kume mpfumelelo wo tirhisa xivandla lexintsongo ebodweni. Ndzi kume phepha, kutani endzhaku ko ri rhetisa, ndzi tsale tindzimana ti nga ri tingana to koma ta tinhloko-mhaka ta Bibele. Ehansi, ndzi hlamuserile lomu ndzi nga kotaka ku kumiwa kona naswona hi nkarhi wo karhi un’wana ni un’wana loyi a tsakelaka rungula ra Mfumo wa Xikwembu a nga ta a ta ndzi vona.
Ku Chumayela Eka Vanhu Va Tinxaka Hinkwato
Endlelo leri ri tise vuyelo lebyinene. Hi ku hatlisa a ndzi swi kota ku khoma nhlangano lowuntsongo madyambu man’wana ni man’wana ni vanhu va tsevu, nhungu naswona minkarhi yin’wana va ri khume hi nhlayo. Mabulo ya hina hakanyingi a ma heta awara kumbe ku tlula, swi titshege hi swivutiso leswi swi tlakusiwaka. Nkarhi na nkarhi, mulanguteri wa Mujarimani loyi a a vulavula Xifurwa a a joyina.
Tanihi leswi a ndzi ri ni Bibele yin’we ntsena, ndzi tsalele eRed Cross eGeneva, ndzi va kombela ku ndzi rhumela Tibibele to tala hi laha va nga kotaka ha kona. Nkarhi wu hundzile, kambe eku heteleleni ndzi amukele phasela ra mina ro sungula ra Tibibele leti tirhisiweke. Siku rin’wana ndzi byeriwe ku ya ehofisini ya kampa hikuva muendzi, muyimeri wa Red Cross, a a navela ku ndzi vona. Ndzi kume leswaku i mufundhisi wa Muprotestente. Handle ko kanakana a a anakanya leswaku na mina a ndzi ri Muprotestente. A a hele matimbanyana loko a tive leswaku a ndzi ri un’wana wa Timbhoni ta Yehova!
Hambi swi ri tano, a a ri ni musa naswona u tlhele a ndzi bumabumela hi leswi a ndzi swi endla. U ndzi tiyisekisile leswaku ndzi nga ya emahlweni ndzi oda Tibibele ni leswaku a ndzi ta ti kuma. Leswi swi ve ntiyiso. Xisweswo, ndzi swi kotile ku hangalasa kwalomu ka Tibibele ta 300 hi nkarhi lowu a ndzi tshama ekampeni. Endzhaku ka nyimpi, a ku ri ntsako lowukulu swonghasi ku tiva leswaku mukhotsiwa wa le Belgium loyi a vuriwaka Wattiaux, loyi ndzi n’wi nyikeleke vumbhoni ekampeni ya Stettin, u teke xiyimo xa yena xa ntiyiso!
Hi nkarhi wa ku pfaleriwa ka mina eJarimani, ndzi ve ni nkateko wo amukela maphasela ya swakudya leswi humaka endyangwini wa ka hina. Hi ku hatlisa ndzi kume leswaku phasela rin’wana ni rin’wana nakambe a ri ri ni ndzalo ya swakudya swa risima swa moya. Sesi wa mina u kandziyise swihloko leswi humaka eka Xihondzo xo Rindza ephepheni lero lala swinene ivi a swi tumbeta emaphakitini ya makaroni. Valanguteri a va kalanga va swi kuma. Ndzi tlhele ndzi kuma kopi ya buku leyi nge Children eka phasela ra swakudya. Leswi swi tikombe swi ri mpfuno lowukulu eka mina evutirhelini bya mina.
Ku Ndlandlamuxa Vutirheli Bya Mina
Tanihi leswi a ndzi ri makhanikhi, eku heteleleni ndzi averiwe ku tirha egarachini ndzi lunghisa materetere. Kwalomu ka Majarimani ya 20, lava vo tala va vona a va ri ni malembe yo tala lerova va nga tirha entirhweni wa nyimpi, a va tirha kona. Kutani ndzi endle matshalatshala yo dyondzanyana Xijarimani. Ku navela ka mina loku humaka embilwini a ku ri ku ndlandlamuxa vutirheli bya mina naswona ndzi nga ha hikeli ku chumayela ka mina eka vakhotsiwa lava vulavulaka Xifurwa.
Hambi swi ri tano, a ndzi fanele ndzi xalamuka, hikuva vatirhi va Majarimani a va chava ku phofula mianakanyo ya vona emahlweni ka vanhu. Kutani ndzi vulavule na vona ha un’we-un’we. Lexi hlamarisaka, a va tiva Bibele swinene naswona a va twile hi ta Timbhoni ta Yehova. Van’wana a va tiva ni leswaku Timbhoni to tala ti rhumeriwe etikampeni ta nxaniso.
Siku rin’wana egarachini, ndzi bohe makungu yo famba-famba ndzi vulavula ni vatirhi-kulorhi hi ntiyiso. Van’wana a va amukela rungula, handle ka wanuna loyi a langutelaka. Handle ko kanakana ndzi hundzelete swilo loko ndzi tsale Jehovas Zeugen (Timbhoni ta Yehova) hi choko ebenceni ra yena ra ntirho ku n’wi pfuna ku twisisa loyi a ndzi ri yena. Wanuna u vonake a chava loko a ri vona kutani a hatlisa a ri sula. Kambe a nga ndzi xupulanga. Loko nkarhi wu ri karhi wu ya emahlweni, vatirhi van’wana va ve ni xinghana. Entiyisweni, va ndzi nyike swakudya swo tala swinene lerova a ndzi swi kota ku avelana swona ni vabohiwa van’wana va nga ri vangani loko ndzi tlhelela endzhaku ekampeni.
Yehova, Khokholo Lero Tiya
Hi malembe layo tala, ndzi dyondze leswaku hi nga endlela Yehova ni vanakulorhi swo karhi hi minkarhi hinkwayo, hambi loko swiyimo swi nga nonon’hwisa ku yini. Stettin yi hlaseriwe swinene hi tibomo hi minkarhi yo hlayanyana hi mavuthu ya Allied. Hi ringete ku tumbela emigerweni leyi funengetiweke hi mapulangi ni misava. Leswi swi tikombe swi ri nsirhelelo lowu nga pfuniki nchumu, hikuva vakhotsiwa vo tala va lahlekeriwe hi vutomi bya vona emigerweni yoleyo. Hi nkarhi wa nhlaselo wa le moyeni, minkarhi yin’wana a ndzi twa voko ri ndzi khoma exinyamini, kutani ri ndzi tshika hi ku hatlisa loko nhlaselo wu hela. A ndzi swi tivanga leswaku a ku ri mani. Entiyisweni, van’wana va vakhotsiwa va anakanye leswaku a ndzi ri ni nsirhelelo lowu hlawulekeke hikuva a ndzi vulavula hi Xikwembu.
Hi nkarhi wa nhlaselo wun’wana wa xitshuketa wa le moyeni, kampa ya hina yi hisiwile hinkwayo hi tibomo leti lumekaka ndzilo. Tanihi leswi a hi sale erivaleni eswitarateni swa doroba, hi hlalele swivono swo tala swo chavisa. Vaaki lava tokotaka ku tshwa loku vavaka va tsutsumele emigerweni ya Nambu wa Oder leyi a yi khuluka yi tsemakanya Stettin. Loko vahlaseriwa lava va tshwaka va huma endzeni ka mati, phosphorus yi ye emahlweni yi pfurha ehenhla ka vona. Vo tala va file.
Hikwalaho ka ku tshinela ka mavuthu ya Russia, hi lerisiwe ku suka eStettin ivi hi kongoma evupela-dyambu hi ya eNeubrandenburg ivi hi hundzela eGüstrow. Hi ri emaninginingini ehenhla ka teretere leyikulu, hi fambe egondzweni leri tibomo ta Soviet a ti wa nkarhi na nkarhi eka rona. Mimovha leyi nga ni swibamu ya Russia eku heteleleni yi hlangane na hina eGüstrow. Mavuthu lama hlamarisaka ya Soviet a ma ri vini va doroba ku ringana vhiki. Mavuthu ya Britain a ma ri karhi ma tshinela, naswona loko ka ha rindzeriwe leswaku mavuthu ya nyimpi ma hlangana, valawuri va Soviet va hambanise vakhotsiwa va nyimpi ni vakhotsiwa va tiko. Va sivele van’wana va vakhotsiwa ivi va tlherisa lavan’wana hinkwavo (ku katsa na mina) va ya eka mavuthu ya Britain.
Walawo a ma ri makumu ya xivono lexo chavisa. Mavhiki ma nga ri mangani endzhakunyana, ndzi tikume ndzi ri endzhaku ka platifomo ya xitici xa xitimela ya Gare du Nord eParis. Dyambu a ri ri kusuhi na ku huma. A ku ri exikarhi ka May 1945, naswona eku heteleleni ndzi vuyele endzhaku, endzhaku ka ku pfaleriwa tin’hweti ta 69.
Ku Kuma Swilo Leswi Engetelekeke Swo Swi Endlela Yehova
Hi 1946 Sosayiti yi tlhele yi ndzi rhamba ku tirha eBethele, leyi hi nkarhi wolowo a yi ri eMontmorency, tiko ra le n’walungwini ekusuhi na Paris. Tin’hweti ti nga ri tingani endzhakunyana, mina na Makwerhu Paul Dossman hi averiwe ku endzela mabandlha eFurwa tanihi valanguteri va swifundza. Enkarhini wolowo, a ku ri na Timbhoni ta 2 000 ntsena etikweni hinkwaro. Namuntlha, malembe lama tlulaka 40 endzhakunyana, ku ni vahuweleri lava tlulaka magidi ya dzana.
Endzhakunyana ndzi tlhele ndzi vitaniwa eBethele, hi nkarhi wolowo yi ri exiyengeni xo tshama eka xona xa Paris. Hi 1949, hi ku khutaziwa hi vamakwerhu vambirhi va varhumiwa lava humaka eNghilandi, ndzi sungule ku dyondza Xinghezi—ndzi fanele ku pfumela leswaku a swi nga olovi. Lembe leri landzelaka, ndzi rhamberiwe eXikolweni xa Bibele xa Gilead xa Watchtower.
Loko ndzi tlhelele endzhaku eFurwa, ndzi tirhe nkarhinyana entirhweni wa xifundza, kutani endzhakunyana Sosayiti yi ndzi kombele ku tirha tanihi murhumiwa eAfrika. Hi nkarhi lowu fanaka, ndzi tekane na Titica, makwerhu wa xisati wa Mugriki. Hi tshame eSenegal hi malembe ya ntlhanu naswona hi ve ni lunghelo ro vona bandlha ro sungula ri vumbiwa eDakar. Hikwalaho ka swivangelo swa rihanyo, endzhakunyana hi boheke ku tlhelela eFurwa.
Sweswi ndzi le lembeni ra mina ra vu-50 ra ntirho wa nkarhi hinkwawo naswona ndzi ve ni ntsako hi malembe lawa hinkwawo wa ku pfuna vanhu lava tlulaka dzana leswaku va teka xiyimo xa vona xa ntiyiso. Yehova hakunene u hambetile a va lonene ni la hananaka eka mina. Ndzi swi dyondze eka mintokoto ya vutomi leswaku ku nga khathariseki leswi xiyimo xa hina xi nga vaka swona, hi minkarhi hinkwayo hi nga kuma ndlela yo karhi yo dzunisa ni ku xixima Yehova, Xikwembu xa hina ha yona.
[Xifaniso lexi nga eka tluka 23]
Jean Queyroi ni nsati wakwe, Titica