Endla Swilo Hinkwaswo Hikwalaho Ka Mahungu Lamanene
“Ndzi endla swilo hinkwaswo hikwalaho ka mahungu lamanene, leswaku ndzi ta avelana wona ni van’wana.”—1 VAKORINTO 9:23, “NW.”
1. I mfungho wihi lowu hi nga na wona hinkwerhu, kambe Xikwembu xi lunghiselele xisekelo xa yini?
HAMBI loko hi hambana hi tindlela to tala, hinkwerhu ka hina hi ni mfungho wun’we. Hi ndzhaka lowu humaka eka Adamu, hi velekiwe tanihi vadyohi lava hambukeke eka Yehova, Xikwembu lexi Tlakukeke Swinene. (Varhoma 5:12; Vakolosa 1:21) Hi laha Pawulo, muapostola wa Mukriste a tsaleke ha kona: “Hinkwavo va dyohile, kutani ku kwetsima loku a va nyikiwile hi Xikwembu, va ku pfumala.” (Varhoma 3:23) Hikwalaho, leswaku va kutsuriwa, vanhu va ntlawa wa rixaka ni tiko rin’wana ni rin’wana va fanele ku vuyelelana ni Xikwembu. Naswona hi nga tlangela swonghasi leswi, hi rirhandzu ni musa lowu nga ringanisiwiki, Yehova a lunghiseleleke xisekelo xa ku vuyelelana na yena!
2. (a) I vutirheli byihi lebyi byarhisiweke Vakriste lava totiweke? (b) Hi nga dyondza eka xikombiso xa mani, naswona ha yini? (1 Vakorinto 11:1)
2 Malembe xidzana ya khume-kaye lama hundzeke, timbhoni leti totiweke ta Yehova ti byarhisiwe ‘vutirheli bya ku vuyelelana.’ Pawulo u te: “Tanihi vayimeri va Kriste ha mi kombela: ‘Vuyelelanani na Xikwembu.’” (2 Vakorinto 5:18-20, NW) Xana muapostola u hetisise vutirheli lebyi hi langutelo rihi ke? U te: “Hambi loko ndzi nga ri hlonga ra munhu ni un’we, ndzi tiendlile hlonga ra hinkwavo, leswaku ndzi ta kota ku koka lavo tala va vona.” (1 Vakorinto 9:19) Handle ko kanakana, Pawulo u endle matshalatshala ya vukheta leswaku a nyikela rungula ra yena hi ndlela leyi humelelaka, hikuva u tlhele a ku: “Ndzi endla swilo hinkwaswo hikwalaho ka mahungu lamanene, leswaku ndzi ta avelana wona ni van’wana.” (1 Vakorinto 9:23, NW) Kutani ke, hi nga dyondza yini eka xikombiso xa Pawulo?
Ku Pfuna Vayuda Lava Titsongahataka
3. Ku tiyimisela ka Pawulo ku endla swilo hinkwaswo hikwalaho ka mahungu lamanene ku kombisiwe hi ndlela yihi malunghana na Timotiya ni Vayuda?
3 Masungulo ya Pawulo ya Xiyuda ni ku tiyimisela ka yena ku endla swilo hinkwaswo hikwalaho ka mahungu lamanene swi n’wi hlomisele ku pfuna Vayuda lava titsongahataka ku amukela Yesu tanihi Mesiya. Hi xikombiso, xiya leswi muapostola a swi endleke loko a hlawule Timotiya tanihi munghana wo famba na yena. Timotiya, loyi tata wa yena a a ri Mugriki, a a nga yimbisiwanga ku fana ni leswi vana va xinuna va Vayuda a va endlisiwe swona. (Levitika 12:2, 3) Pawulo u swi tivile leswaku Vayuda va nga ha va va khunguvanyekile loko jaha leri nga yimbangiki ri ringeta ku va pfuna ku vuyelelana ni Xikwembu. Hikwalaho, leswaku Vayuda va timbilu letinene va nga siveriwi ku amukela Yesu, Pawulo u endle yini ke? U ‘teke Timotiya ivi a n’wi yimbisa hikwalaho ka Vayuda.’ Leswi swi endliwile hambi leswi ku yimba a swi nga ri xilaveko xa Vakriste.—Mintirho 16:1-3.
4. Hi ku ya hi 1 Vakorinto 9:20, xikongomelo xa Pawulo a xi ri xihi?
4 Kutani hi ndlela yoleyo Pawulo a a endla swilo hikwalaho ka mahungu lamanene loko a kombise nkhathalelo wa rirhandzu wa Vayuda-kulobye. U tsarile a ku: “Eka Vayuda ndzi tiendlile Muyuda, leswaku ndzi ta kota ku koka Vayuda. Eka lava nge hansi ka Nawu ndzi tiendlile loyi a nge hansi ka wona, hambi leswi mina hi ndzexe ndzi nga riki ehansi ka Nawu, leswaku ndzi ta kota ku koka lava nge hansi ka Nawu.” (1 Vakorinto 9:20) Ina, hi laha swi kombisiweke ha kona emhakeni ya Timotiya, Pawulo u endle leswi a nga swi kotaka ku kuma Vayuda, a va pfuna ku va Vakriste. Kambe xana u endle leswi fanaka eka Vamatiko?
Ku Lava Ku Pfuna Vamatiko
5. Pawulo u chumayele eka vamani eKorinto, naswona hi vuyelo byihi?
5 Endzhaku ka ku fika ka Pawulo emutini wa Korinto kwalomu ka ximun’wana xa 50 C.E., u nyikele tinkulumo ta vhiki na vhiki esinagogeni eka vayingiseri va Vayuda ni vaproselita va Magriki lava nga eripfumelweni ra Vayuda. Kambe ku chumayela ka yena ka tinghitsi ku tise ku kaneta lokukulu lerova a byela valala va yena a ku: “Nandzu lowu, wu dlaya n’wina vini va wona; loko ndzi ri mina, ndzi humile ka wona; ku sukela sweswi, ndzi ta ya eka vamatiko.” Yehova u katekise ku rhurha loku, hikuva “na vona Vakorinto lavo tala, loko va twa Rito, va pfumela, va va va khuvuriwa” tanihi Vakriste. Hakunene, exivonweni, Hosi yi khongotele Pawulo ku namarhela eka xiavelo xexo, yi n’wi byela ku: “Ndzi ni tiko lerikulu emutini lowu.”—Mintirho 18:1-10.
6. I yini leswi susumeteleke ku tsakela ka Pawulo eka lava masungulo ya vona ya hambaneke ni ya yena?
6 Ku navela ka xiviri ka Pawulo ko pfuna Vamatiko leswaku va hundzukela eVukristeni ku n’wi susumetele ku tsakela ni vanhu lava masungulo ya vona a ma hambanile swinene ni ya yena. “Eka lava va nge handle ka Nawu [Vamatiko], ndzi tiendlile loyi a nga handle ka wona, leswaku ndzi ta kota ku koka lava nga handle ka Nawu, (hambi leswi ndzi nga riki handle ka Nawu wa Xikwembu, kambe ndzi ri enawini wa Kriste).” (1 Vakorinto 9:21) Xana muapostola u lave ku kuma Vamatiko hi ndlela yihi ke?
7. Malunghana ni ku yimba, ha yini xiyimo xa Tito a xi hambana ni lexiya xa Timotiya?
7 Loko Pawulo a ye eYerusalema kwalomu ka 49 C.E. leswaku a ya hlanganyela eka nhlangano wa nkoka wa huvo leyi fumaka ya bandlha ra Vukriste, u heleketiwe hi mudyondzisiwa wa Mugriki Tito. Eka vamakwavo lava hlengeletaneke, Pawulo u nyikele xiviko ehenhleni ka ntirho wa yena wo chumayela exikarhi ka vanhu va matiko, naswona endzhakunyana u tsarile a ku: “Na Tito loyi a ndzi ri na yena, hambi leswi a nga Mugriki, a nga sindzisiwanga ku yimba.” (Vagalatiya 2:1-3) Ku hambana na Timotiya, Tito u endle vutirheli bya yena ngopfu-ngopfu exikarhi ka vanhu lava nga yimbangiki va matiko. Hikwalaho, mphikamakaneta ya ku yimba a yi tlhekekanga emhakeni ya yena.—2 Vakorinto 8:6, 16-18, 23; 12:18; Tito 1:4, 5.
8. Xana Pawulo u nyikele vumbhoni eAthena hi ndlela yihi?
8 Loko a nyikela vumbhoni eka Vaathena, Pawulo nakambe u kombise leswaku u endle swilo hinkwaswo hikwalaho ka mahungu lamanene. Loko a xiye mianakanyo ya vaaki va ntsindza wa Magriki, u va byele hi ta Xikwembu lexi va nga xi tiviki ivi a tshaha vaphati va vona Aratus na Cleanthes, lava nga te: “Na hina hi va rixaka ra xona.” Muapostola xisweswo u lave ku pfuna vayingiseri va yena ku twisisa leswaku a va “fanelanga ku anakanya leswaku vukwembu byi nga fana ni . . . swilo leswi vatliwaka hi vutlhari bya vanhu ni miehleketo ya vona.” Ku tlula kwalaho, Pawulo u anakanyisisile a ku: “Xikwembu xi tshikile minkarhi ya ku pfumala ku tiva yi hundza, kutani sweswi, ematikweni hinkwawo, xi lerisa vanhu leswaku va hundzuka hinkwavo.” Hi ndlela leyi humelelaka, u yise nyingiso eka “Hosi ya matilo ni misava,” Yehova. Naswona vuyelo ku ve byihi ke? “Vanhu van’wana va n’wi namarhela, va pfumela.” (Mintirho 17:22-34) Ina, tindlela ta Pawulo a ti humelela!
9. Pawulo u ve ‘la tsaneke eka lava tsaneke’ hi ndlela yihi, naswona ha yini?
9 “Eka lava tsaneke, ndzi tiendlile loyi a tsaneke, leswaku ndzi ta kota ku koka lava tsaneke,” ku vule Pawulo. (1 Vakorinto 9:22a) Hambi leswi nkulumo ya yena a yi ri ya matimba, muapostola u xiye mapfalo lama tsaneke ya Vayuda van’wana ni Vamatiko ebandlheni. U khutaze Vakriste va Varhoma a ku: “Loyi a tsaneke eku pfumeleni, n’wi amukeleni, kambe mi nga phikisani na yena loko mi hambana hi mianakanyo.” Ematshan’wini yo va lava avanyisaka, Pawulo u te: “A hi laveni leswi hi pfunaka ku hanya hi ku rhula, ni ku akisana.” (Varhoma 14:1, 13, 19) U tsundzuxile a ku: “Hina lava hi nga ni matimba, hi fanele ku rhwala ku hluleka ka lava tsaneke, ku nga ri ku titsakisa hina vini.” (Varhoma 15:1) Loko a xiya ndzhwalo wa yena wo lulamisa ndlela ya yena ya ku vulavula ni maendlelo leswaku a pfuna van’wana, u tsarile a ku: “Ndzi tiendlile hinkwaswo eka hinkwavo.”—1 Vakorinto 9:22b; Vagalatiya 3:28.
Antswisa Vutshila Bya Wena Byo Chumayela
10. Namuntlha hi nga n’wi tekelela njhani Pawulo?
10 Timbhoni ta Yehova namuntlha ti fanele ku tekelela Pawulo tanihi leswi a tekeleleke Kriste. (1 Vakorinto 11:1) Muapostola a a ri muchumayeri wa vutshila loyi a a ri ni moya wa vurhumiwa. Leswi fanaka swi nga va ntiyiso emhakeni ya hina, hambi loko swiyimo swa hina kumbexana swi nga ta ka swi nga hi pfumeleli ku tirha nsimu yimbe. Ku fana na Pawulo, hi fanele ‘ku endla swilo hinkwaswo hikwalaho ka mahungu lamanene leswaku hi ta avelana wona ni van’wana.’ (1 Vakorinto 9:23) Kambe i yini lexi nga antswisaka vutshila bya hina tanihi vachumayeri va Mfumo ni vaendli va vadyondzisiwa?—Matewu 28:19, 20.
11. Tanihi mutirheli, ha yini u vumba matimba ya wena ya vuxiyaxiya?
11 Tikarhatele ku vumba matimba ya wena ya ku xiyisisa. Hi ku va la xiyisisaka, u nga dyondza swo tala leswi nga ta ku pfuna ku twananisa rungula ra wena ra mahungu lamanene ni n’wini wa muti wo karhi. Hi xikombiso, loko u nyikela vumbhoni eka vanhu lava tshamaka edorobeni lerikulu, kambisisa maloko erivantini, swikhavisi swa vukhongeri ni marito ya mfungho eka maphepha lama namaketiweke emafasitereni. Swilo leswi swi nga ku pfuna ku nyikela vumbhoni lebyi nga khumbaka timbilu ta vanhu lava tshamaka emakaya yo tano. Pawulo hakunene a a ri ni vuxiyaxiya. EAthena u tirhise alitari ya “Xikwembu lexi nga tiviwiki” tanihi xivumbeko xin’wana xa vumbhoni bya yena lebyinene malunghana ni “Xikwembu lexi nga endla misava ni hinkwaswo leswi nga ka yona.” (Mintirho 17:22-25) U nga endla swilo leswi fanaka evutirhelini bya wena.
12. I xiphemu xihi lexi ku twisisa ku xi tekaka evutirhelini bya hina?
12 Tirhisa ku twisisa evutirhelini. U nga hetiwi matimba hi ku honisa ka munhu ko sungula ko pfula rivanti ni ku vulavula na wena. Ematshan’wini yo tipfumelela ku hetiwa matimba hi langutelo lero biha, kombisa musa ni ku tirhisa ku twisisa. Ringeta ku twananisa vumbhoni bya wena ni swiyimo. Hambi ku ri hi mianakanyo yo koma ya xikhongelo, u nga swi kota ku vula nchumu lowu wu nga ta pfuxa ku tsakela embilwini ya munhu loyi.—Ringanisa Nehemia 2:4-6.
13. Hi nga kombisa ku ehleketela lava hi va nyikelaka vumbhoni hi ndlela yihi?
13 Vana la ehleketelaka. Emhakeni leyi, swilo swo hambana-hambana swi nga endliwa hikwalaho ka mahungu lamanene. Hi xikombiso, ku ehleketela swi ta ku sivela ku yimisa vanhu lava dyuhaleke kumbe lava vabyaka enyangweni nkarhi wo leha swinene. U nga ha ringanyeta leswaku u vulavula na vona endzeni ka yindlu, laha va nga ta va va tshamisekile. Kumbe u nga ha kunguhata leswaku ehansi ka swiyimo leswi swi nga ha va swinene ku komisa ku endza ka wena. Emhakeni yin’wana ni yin’wana, vana la ehleketelaka. Kombisa leswaku wa khathalela!—Matewu 9:35, 36.
14. Loko hi veka vumbhoni, hi nga endlisa ku yini leswaku vayingiseri va hina va ntshunxeka?
14 Vulavula hi ndlela leyi ntshunxaka vayingiseri va wena. Sungula vumbhoni bya wena hi ku xeweta ka xinghana loku amukelekaka endhawini ya ka n’wina. (Matewu 10:12) Xiya ku chava ni ku ya hi nghohe loku nga ha vaka kona. Endla marito ya wena ya va ya xichavo naswona ya ri ya xinghana hakunene. Leswi swi ta pfuna ku tiyisekisa vini va miti leswaku u tele ku ta pfuna naswona a wu na minsusumeto ya vukanganyisi.
15. Ha yini u nyikela rungula leri aneleke ehenhleni ka wena na xivangelo xa ku va u endzile ekaya?
15 Vini va miti va lava ku tiva loyi a endzeke ni xivangelo xa kona. Hikwalaho, nyikela rungula leri aneleke malunghana na wena. Etindhawini tin’wana, ngopfu-ngopfu eAfrika na Asia, vanhu va tsakela ngopfu vaendzi lerova va hisekela ku kuma tinhlamulo ta swivutiso swo tanihi leswi nge: Hi wena mani? U tshama kwihi? U tekile ke? U ni ndyangu? Ku pfuneta eka ntsako wa xiendlakalo lexi, ndhavuko wu lava leswaku u hlamula swivutiso leswi u nga si hlamusela xikongomelo xa ku endza ka wena. U nga languti ku xeweta ko tano tanihi loku nga riki ka nkoka, kambe tirhisa nkarhi ku xiyisisa munhu ni ku aka ku langutana ka xichavo na yena.
16. Swivutiso leswinene swi nga va leswi pfunaka eku hlayiseni ku vulavurisana ni n’wini wa muti hi ndlela yihi?
16 Tirhisa swivutiso leswinene ku hlakulela ku vulavurisana ni n’wini wa muti. Hambi loko langutelo ra munhu ri nga kombisa swin’wana, mianakanyo ni mintlhaveko ya yena swi fanele ku twisisiwa. Emhakeni yoleyo, u nga ha tirhisa swivutiso hi vutlhari ku khutaza n’wini wa muti ku phofula malangutelo ya yena ni minsusumeto. Ku kombisa leswi: Wansati un’wana la nga riki na vana loyi a nyikiweke nyingiso lowukulu eka swiharhi u vule leswi malunghana ni ku endza ka Mbhoni: “Leswi ndzi swi tsundzukaka ehenhleni ka nghohe ya yena yo n’wayitela a ku ri ku rhula. A ndzi tsakile. Nhwanyana loyi u ndzi vutisile leswi ndzi karhataka ngopfu ehenhleni ka swiyimo leswi nga emisaveni. Ndzi vule leswaku a ndzi vilela ehenhleni ka ndlela leyi munhu a khomeke swiharhi ha yona, naswona u ndzi kombe Esaya 11:6-9 ehenhleni ka ku hanya ka swiharhi hi ku rhula ka ntiyiso. Ndzi lave ku tiva leswi engetelekeke.”
17. Ha yini u xalamukela marito lama n’wini wa muti a nga ma vulaka malunghana ni swiyimo swa yena?
17 Xalamukela marito lawa n’wini wa muti a nga ma vulaka ehenhleni ka swiyimo swa yena, ngopfu-ngopfu ensin’wini leyi hlanganisiwaka nkarhi na nkarhi. Hi ndlela leyi, hambi ku ri hi nkarhi wa bulo ro koma, kumbexana u ta dyondza xin’wana lexi xiyekaka eka munhu yoleyo. Loko u humile emutini, tsala rungula ro tano ro koma eka rhekhodo ya yindlu na yindlu. Kambe ku vuriwa yini loko n’wini wa muti a tlakusa xivutiso lexi u nga ta hluleka ku xi hlamula? Kutani endla vulavisisi byo karhi eka tibuku ta Sosayiti ya Watch Tower ku kuma ndlela leyinene yo avelana mahungu lamanene ni munhu wo tano nkarhi lowu taka loko u n’wi endzela.
Xikombiso Xa Varhumiwa
18. Varhumiwa ni van’wana va nga dyondza yini eka Pawulo?
18 Exikarhi ka lava va endlaka swilo hinkwaswo hikwalaho ka mahungu lamanene ku ni varhumiwa lava dyondzisiweke eXikolweni xa Bibele xa Gilead xa Watchtower. Va nga dyondza eka Pawulo, loyi a a ri ni moya lowunene wa vurhumiwa. Hi xikombiso, a nga swi lavanga ku va ni vutihlamuleri bya swihinga leswi a swi ta sivela Vayuda ni Vamatiko ku amukela ntiyiso. Hikwalaho, muapostola a a ri ni vukheta ehenhleni ka leswi a swi dyaka naswona u tsundzuxe Vakriste va le Korinto ku vona leswaku ku kombisa mfanelo ya vona yo dya swakudya swo karhi ku nga khunguvanyisi van’wana. (1 Vakorinto 8:8, 9) Eka New Century Bible, Profesa F. F. Bruce u te: “Eka swilo hinkwaswo leswi khunguvanyisaka (swo fana ni swakudya leswi a ku vulavuriwa hi swona eka [1 Vakorinto] ndzima 8), [Pawulo] u tixaxameta eka mindhavuko ya lava a nga na vona hi nkarhi wo karhi, leswaku a nga veki xihingakanyo eka ndlela yo va ‘kokela’ eka evangeli.” (Varhoma 12:21) Hi ku fanana, varhumiwa exikarhi ka Timbhoni ta Yehova a va ringeti ku hundzula mindhavuko ya vanhu eswiavelweni swa vona, hambi leswi vanhu lavantshwa va nyikiwaka mpfuno wa moya ku endla mindzulamiso leyi lavekaka leswaku va tsakisa Xikwembu.—Varhoma 12:1, 2.
19. Eku endleni vadyondzisiwa, i mindzulamiso yihi leyi nga ha fanelaka eka (a) lava nga entirhweni wa vurhumiwa? (b) vahuweleri hinkwavo va Mfumo?
19 Lava va sungulaka swiavelo swa vurhumiwa va fanele ku dyondza hi tindlela ni mindhavuko ya vanhu. Lowu i ntokoto lowu fuwisaka naswona wu nga pfuna varhumiwa ku va lava humelelaka swinene entirhweni wa vona wo chumayela. Entiyisweni, ku papalata ku khunguvanyisa van’wana, va nga ha fanela ku endla mindzulamiso etimhakeni to fana ni maambalelo ni ku tilunghisa. Hi xikombiso, loko makwerhu un’wana wa xisati wa murhumiwa a fikile eAfrika Vupela-dyambu ro sungula, u kume leswaku ndlela leyi a a tirhisa swo tisasekisa ha yona hi ku olova a yi ta n’wi veka eka ntlawa wa vavasati va mahanyelo layo biha exivandleni xexo. Hikwalaho, leswaku van’wana va nga kanakani minsusumeto ya yena, hi ku hatlisa u hundzule ndlela ya yena ya ku tilunghisa. Kavula, Timbhoni hinkwato ta Yehova ti fanele ku kombisa ku avanyisa lokunene eka maambalelo ni ku tilunghisa leswaku ti pfuna van’wana hi tlhelo ra moya. Vakriste, lava tsundzuxiwaka ‘leswaku va nga veki xikhunguvanyiso emahlweni ka makwavo’ ni ku hlakulela swilo leswi akaka eka van’wana, hakunene a va lavi ku khunguvanyisa mani kumbe mani.—Varhoma 14:13, 19.
20. (a) Hi ku komisa, i yini lexi nga ta hi pfuna ku “endla swilo hinkwaswo hikwalaho ka mahungu lamanene”? (b) I swivutiso swihi leswa ha lavaka ku hlamuriwa?
20 Ku humelela tanihi vahuweleri va Mfumo swi titshege ngopfu-ngopfu eka mikateko ya Yehova. (1 Vakorinto 3:6, 7) Hambi swi ri tano, nakambe hi fanele ku endla matshalatshala. Kutani vana la nga ni vuxiyaxiya, tanihi laha Pawulo a a ri ha kona evutirhelini bya yena. Tirhisa ku twisisa, vana la ehleketelelaka, endla leswaku vini va miti va ntshunxeka, naswona tirhisa swivutiso leswinene ku hlakulela ku vulavurisana na vona. Titwananisi ni mindhavuko leyi nga vonakaka yi nga tolovelekanga kambe yi nga lwisani na matsalwa. Ina, a hi ‘endleni swilo hinkwaswo hikwalaho ka mahungu lamanene, leswaku hi ta avelana wona ni van’wana.’ (1 Vakorinto 9:23) Kambe ku humelela yini loko van’wana ana se va ri xiphemu xa vumakwerhu bya hina bya Vukriste? Hi va khomisa ku yini ke?
A Wu Ta Hlamurisa Ku Yini Ke?
◻ Pawulo u endle yini leswaku a pfuna Vayuda ku va Vakriste?
◻ Pawulo u lave ku pfuna Vamatiko hi ndlela yihi?
◻ Hi tihi tindlela tin’wana to antswisa vutshila bya hina byo chumayela?
◻ Pawulo u vekele varhumiwa ni vahuweleri van’wana va Mfumo xikombiso xihi?