Ku Hundzuka Ka Constantine—A Va Yini?

LESWI vuriwaka ku hundzuka ka Constantine mufumi wa Rhoma i khale swi tsakisa swichudeni swa vukhongeri. Hi ku ya hi mhaka ya yena n’wini, emadyambyini ya nyimpi hi 312 C.E., laha a hluleke eka yona, muhedeni Constantine u vone xivono xa xihambano lexi tsariweke ku: “Hi [mfungho] lowu, hlula.” U “hundzuriwe” endzhakunyana ka sweswo (hi 313 C.E.) ivi a herisa ku xanisiwa ka Vakriste emfun’weni wa Rhoma. Constantine u khutaze xivumbeko xa nkarhi wolowo xa Vukriste tanihi vukhongeri bya Mfumo a tlhela a nghenelela eka timhaka ta le ndzeni ka kereke. Hambi swi ri tano, u tlhele a endla swilo leswi swi kanakaniseke ku tiya ka ku hundzuka ka yena naswona a nga khuvuriwanga ku kondza ku va emahlweninyana ka rifu ra yena malembe ya kwalomu ka 24 endzhaku.

Eka xihloko lexi nga eka Bible Review, muhlengeleti wa timali ni mutivi-nkulu wa ntivo-vukwembu Stanley A. Hudson u paluxe ndlela leyi nhlengeleto wa tikhoyini enkarhini wa ku fuma ka Constantine wu nyikeleke rungula leri nyanyulaka emhakeni leyi ha yona. Ku ya fika enkarhini wa Constantine, a swi tolovelekile leswaku tikhoyini ta le Rhoma ti kombisa swikwembu leswi dumeke swa le Rhoma. Kambe Hudson u vike leswaku endzhaku ka ku hundzuka ka Constantine, tinhloko-mhaka ta vuhedeni a ti ya ti hunguteka—handle ka yin’we. Tikhoyini leti kombisaka Sol, xikwembu xa dyambu—lexi Constantine a a xi rhandza khale—a ti endliwa hi xitalo. Ha yini?

Hudson u ringanyete swivangelo swimbirhi. Xo sungula, ku hundzuka ka Constantine kumbexana a ku ta hakantsongo-ntsongo—ku nga khathariseki xivono xa yena lexi hlamarisaka. Kumbexana Constantine a nga ha va a ehlekete leswaku Sol a a ri Yesu. Syncretism (mpfangano wa tidyondzo ta swivumbeko swo hambana-hambana) byi tolovelekile ni namuntlha. Hi xikombiso, le Latin America, swikwembu swa xisati Pacha-Mama na Tonantzin swa le mahlweni ka Columbia swa ha gandzeriwa ehansi ka vito ra Wanhwana Mariya. Hi ndlela leyi fanaka, Constantine a nga ha va a gandzele Sol evitweni ra Yesu.

Ku pfanganisa ko tano ka tidyondzo a ku ta hlamusela mhaka leyi ha yona December 25, ‘ku tswariwa ka dyambu leri nga hluriwiki,’ ri hlawuriweke tanihi siku ra ku tsundzuka ku tswariwa ka Yesu. Nakambe ku ta hi pfuna ku vona mhaka leyi ha yona eka khoyini leyi endleriweke ku tsundzuka rifu ra Constantine ku ri na marito lama nge “DV Constantinus” (“Constantine la nga ni Vukwembu”). Leswi swi kombisa leswaku, ku nga khathariseki ku hundzuka ka yena ni ku khuvuriwa eku heteleleni, Constantine a a tekiwa tanihi xikwembu endzhaku ka rifu ra yena, ku fana ni vafumi va vahedeni va le mahlweni ka yena.

[Laha Xifaniso Xi Humaka Kona eka tluka 7]

The Metropolitan Museum of Art. Bequest of Mrs. F. F. Thompson, 1926 (26.229)