Nkambisiso Wa Mahungu

Nsusumeto Wa Vutianakanyi

Hi ku hatlisa endzhaku ko sungula ku fuma hi 1933, murhangeri wa Manazi Adolf Hitler u endle ntwanano ni Kereke ya Khatoliki. Ntwanano lowu wu nyike Hitler mpfumelelo wo nghenela nhlawulo wa ku vekiwa ka tibixopo ta le Jarimani hi ku nyika kereke malunghelo yo karhi. Kambe hi wihi eka mintlawa leyi yimbirhi lowu a wu ta vuyeriwa swinene? Encyclopedia leyintshwa ya le Furwa ya Khatoliki yi nyika nhlamulo leyi kongomeke eka xivutiso lexi.

“Mupapa Pius XI hi yexe . . . u swi vule swa nkoka swinene ku tiyeseka hi vuhlayiseki bya kereke ya le Jarimani hi ku tirhisa ntwanano. Leswi swi endliwe exikarhi ka April na July 1933. Hambi leswi kahle-kahle a wu seketela Kereke ya Khatoliki, ntwanano lowu entiyisweni a wu pfuna swinene Hitler, tanihi leswi a wu endla mafumele ya yena ma xiyiwa. Ku tlula kwalaho, tanihi leswi Hitler a tshamela ku wu tlula, mupapa u hehliwe tanihi la yengaka mapfalo ya Makhatoliki ni ku sivela tiboxopo ku hlamala hi ku tirhisa vukanganyisi.”

Namuntlha, ngopfu-ngopfu eFurwa ni le Jarimani, Kereke ya Khatoliki ya sandziwa hikwalaho ka vukanganyisi bya valawuri va yona hi nkarhi wa mafumele ya Manazi. Swiphiqo leswi swi humelele loko varhangeri va kereke va tsandzeke ku yingisa marito ni xikombiso xa Yesu Kriste, loyi malunghana ni valandzeri vakwe va ntiyiso a nga te: “A hi va misava, tanihi leswi na mina ndzi nga riki wa misava.” (Yohane 17:16) I ntiyiso, vukanganyisi byo tano bya varhangeri va kereke byi vange ku amukeriwa hi mimfumo ya politiki, kambe xana leswi swi endle yini hi vuxaka bya vona na Xikwembu? Loko a tsalela Vakriste-kulobye, Yakobo mudyondzisiwa wa Yesu u tsundzuxile: “Ku rhandza swa misava swi vula ku lwa na Xikwembu.”—Yakobo 4:4.

Lava Lahlekeriwaka Eka Mathikithi Ya Ku Gembula

Mintshembo ya wena ya ku wina eka mathikithi ya ku gembula yi kwalomu ka 14 wa timiliyoni eka 1. Hambi swi ri tano, timiliyoni ta vanhu minkarhi yo tala ti tlanga mathikithi ya ku gembula lama seketeriwaka hi hulumendhe, ku vika The Globe and Mail, phepha-hungu ra le Canada. Vulavisisi byi kombisa leswaku mathikithi ya ku gembula a ma na nkucetelo wun’wana handle ka ntshembo wo wina sagwadi leri hakanyingi ri navetisiwaka hi swi navetisi leswi kandziyisaka “sagwadi ni ku lahlekeriwa hikwalaho ko hluleka ku xava thikithi.” Tanihi leswi muendli wa mathikithi ya ku gembula xikongomelo xa yena ku nga ku bindzula ni ku humesa vawini va nga ri vangani, vaseketeri va wona va endla swinavetisi swa siku na siku hi “ntshembo wa ku simeka minxavo ya nkarhi na nkarhi.”

Xana leswi swa tirha? Ina! Loko a vika eka magazini wa American Health ehenhleni ka ku andza ka ku gembula exikarhi ka vana va kondlo-a-ndzi-dyi, Dr. Durand Jacobs u kombetela eka mathikithi ya ku gembula tanihi lama nga yisa eka ku gembula “hi mhaka ya leswi ma xavekaka, ma kumekaka hi ku olova naswona ma tekiwa tanihi lama lulameke.” Wa engetela: “Mathikithi ya ku gembula i Xinavetisi xa Vukanganyisi lexi yisaka vantshwa eka swivumbeko swa mukhuva lokukulu wa ku gembula.” Mulawuri un’wana wa le Canada ehenhleni ka ku gembula loku bohaka u te: “Wihi na wihi la nga ringetaka ku ku byela leswaku ku xava mathikithi ya ku gembula a hi ku gembula a nga ha va a ti endla xiphunta kumbe i xiphunta. . . . Hi heta madzana ya madzana ya timiliyoni ta tirhandzi eka mathikithi ya ku gembula hi mintshembo ya ku wina xo karhi. Ku gembula.”

Mathikithi ya ku gembula ma khutaza ku rhandza mali. Dr. Marvin Steinberg, muungameri wa Huvo ya Connecticut ehenhleni ka ku Gembula loku Bohaka, u xiye leswaku vana va kondlo-a-ndzi-dyi lava nga swiphiqo eka ku gembula va tirhise mali ya vona ya swakudya swa ni nhlekanhi, va yive mali ni ku yiva eswitolo leswaku va seketela mukhuva wa vona wa ku gembula. Hakunene ma tiyisile marito ya muapostola Pawulo lama nge: “Ku rhandza ngopfu mali i rimitsu ra leswo biha hinkwaswo; hi yo mhaka ya ku navela mali ngopfu . . . van’wana . . . timbilu ta vona ti ngheniwa hi mivilelo leyo tala.”—1 Timotiya 6:9, 10.