Xana I “Ntungu Wa Ku Rhula”?

“NTUNGU WA KU RHULA.” “Mayana Misava Ya Ku Rhula.” “Ku Rhula Ka Humelela Hinkwako.” Leti a ti ri tin’wana ta tinhloko-mhaka ta nyuziphepha leti ti hlamariseke vahlayi eka lembe rin’we kumbe mambirhi lama hundzeke. Emisaveni hinkwayo, ku cinca ka mahungu eka gome ni rifu ya ya eka ntsako a swi hlamarisa. Xana a ku humelela yini?

Lexi hlamarisaka, ku nga ri khale tinyimpi to hlayanyana letikulu hinkwato ti fike emakumu kumbe ti hunguta matimba hi tin’hweti ti nga ri tingani. Le Afrika, ku rhula ‘ku tlhekekile’ eAngola. Le Asia Xikarhi, Soviet Union yi suse masocha ya yona eAfghanistan. Le Amerika Xikarhi, nyimpi yi herile exikarhi ka mfumo wa Nicaraguan na vaxandzuki va Contra. Le Dzonga-vuxa bya Asia, Vietnamese yi pfumerile ku suka eKampuchea. “Ntungu wa ku rhula” wu fike ni le Middle East laha nyimpi yo halata ngati exikarhi ka Iran na Iraq eku heteleleni yi yimeke.

Kumbexana leswi xiyekeke swinene a ku ri xiyimo lexintshwa exikarhi ka mimfumo ya matimba. Endzhaku ka 40 wa malembe ya ku honolelana mahlo a swi nonon’hwa ku tshemba swiendlo leswi swa ku rhula, tinhlamuselo ehenhleni ka swikongomelo leswi fanaka ni magoza lama tiyeke yo ya eka ku rhula exikarhi ka Soviet Union na United States. Ku tlula kwalaho, hi ku ya hi The Economist, Yuropa sweswi ri funghe nkarhi wo leha lowu hambetaka wo pfumala nyimpi eka matimu ya rona hinkwawo lama rhekhodiweke. Entiyisweni, ku rhula ku vulavuriwa ha kona.

Xana swi vula yini? Xana van’watipolitiki va le yinhleni yo tisa “ku rhula enkarhini wa hina”? Malembe ya makume-ntlhanu-n’we lama hundzeke, marito lawa ya vuriwe hi Neville Chamberlain holobye-nkulu wa le Britain. Ya kombise lama hambaneke swinene loko, endzhakunyana nyimpi ya vumbirhi ya misava yi tlhekekile. Xana sweswi ya ta va ya ntiyiso?