Hi Xihi Xikwembu Lexi U Xi Gandzelaka?
EMISAVENI hinkwayo, vanhu a va ta hlamula xivutiso xexo hi tindlela to tala leti hambaneke. Muapostola Pawulo u xiyile: ‘Ku ni “swikwembu” swo tala ni “tihosi” to tala,’ naswona namuntlha swikwembu leswi gandzeriwaka swi hlayeriwa eka timiliyoni. (1 Vakorinto 8:5) Hambi swi ri tano, xana a a wu swi tiva leswaku vanhu vo tala va gandzela xikwembu lexi hambaneke ni lexi va ehleketaka leswaku va gandzela xona? Naswona xana u swi xiyile leswaku vahedeni vo tala va hiseka ngopfu ku tlula lava va pfumelaka eka xikwembu? Hi ndlela yihi?
Phela, nhlamuselo yin’wana ya vugandzeri i “ku xiya hi xichavo lexikulu ngopfu, ku xixima kumbe ku tinyiketela.” Eka tindzimi ta Bibele to sungula, marito ya vugandzeri ma khome mianakanyo ya ntirho kumbe ku nkhinsama emahlweni ka un’wana. Hi ri na leswi emiehleketweni, a hi voneni leswaku vanhu va nga hoxisa njhani emhakeni ya leswaku i mani kumbe i yini lexi va xi gandzelaka hakunene.
Vugandzeri Lebyi Hlanganeke
Teka xikombiso xa Vasamariya va khale. Vo tala va vona eku sunguleni a va ri valuveri vo sungula lava Vaasiriya va va ngheniseke ePalestina leswaku va siva tinxaka ta khume ta le n’walungwini ta Israyele leti yisiweke evuhlongeni. Enkarhini lowu hundzeke, va landzele swikwembu swa vahedeni, kambe sweswi va endle matshalatshala yo dyondza hi ta Yehova, Xikwembu xa Israyele. Xana va byi tshikile vukhongeri bya vona bya khale? E-e. Bibele ya vika: “V̌a lanḍile mikhuv̌a ya v̌ona yo sungula. V̌a-matiko lawa v̌a tšhav̌a Yehova, kambe v̌a tirela ŝifaniso ŝa v̌ona.” (2 Tihosi 17:40, 41) Kutani Vasamariya, loko va xixima Yehova hi nomu ntsena, a va ha tirhela swikwembu swa vona swa khale, xisweswo va tirhisa muxaka wa vukhongeri lebyi hlanganeke.
Xin’wana lexi fanaka xi humelerile loko varhumiwa va nghenise Vukhatoliki bya Rhoma eAmerika Dzonga. Va hundzule vo tala va vaaka-tiko, kambe ku fana ni Vasamariya va khale, vaaka-tiko a va swi rivalanga swikwembu swa vona swa khale. Xisweswo, eBrazil mihiva-hivana ya vuhedeni ya vungoma ya ha hlayisiwa hi “Vakriste,” tanihi leswi ku nga minkhuvo yo xixima swikwembu swa khale, ku fana ni xikwembu xa xisati Iemanjá. Swilo leswi fanaka swa humelela ematikweni man’wana ya Amerika Dzonga.
Ku tlula kwalaho, vukhongeri lebyi varhumiwa volavo va byi ngheniseke eAmerika Dzonga a byi ri vukhongeri lebyi hlanganeke hi byoxe. Tidyondzo ta byona to tala, ku fana ni Vunharhu-un’we, ndzilo wa tihele ni ku nga fi ka moya-xiviri, ti hume eka vukhongeri ni tifilosofi swa khale swa vuhedeni. Hakunene a ti kumiwanga eBibeleni. Hi ku fanana, minkhuvo ya byona—ku katsa ni Khisimusi na Ista—a yi sungulanga eka Vukriste.a Xana swa koteka ku xixima minkhuvo yo tano ya vuhedeni ni ku pfumela eka tidyondzo to tano leti nga riki ta Vukriste kambe wa ha gandzela Xikwembu xa Bibele, lexi nga te: “U nga ṭhuki u v̌a ni ŝikwembu ŝiṅwana e mahlweni ka mina”? (Eksoda 20:3) Hakunene a swi tano!
“Fularhelani Swikwembu Swa Hava”
Xiya ndlela yin’wana leyi vanhu va hambukisiwaka ha yona emhakeni ya vugandzeri. Muapostola Yohane u tsarile: “Vana vanga, fularhelani swikwembu swa hava!” (1 Yohane 5:21) Kwalomu ka vanhu va gidi ra timiliyoni va xaxametiwa tanihi lava nga va Vujagana, naswona lava hi ku tiyimisela va vula leswaku va gandzela Xikwembu lexi fanaka lexi Yohane a xi gandzeleke. Hambi swi ri tano, madzana ya timiliyoni ta vona ti nkhinsamela swifaniso swa “vakwetsimi,” swa Yesu ni swa wanhwana Mariya.
Ku ni tindlela tin’wana leti kanganyisaka ta ku gandzela swikwembu swa hava. Hi lembe ra 44 C.E., Hosi Heroda Agrippa u nyikele nkulumo ya le rivaleni kutani vanhu va nyanyuke swonghasi lerova va huwelela: “Rito leri a hi ra munhu, i ra [xikwembu]!” (Mintirho 12:21, 22) Ina, va gandzele Heroda, va n’wi endla xikwembu. Swilo leswi fanaka swa humelela namuntlha. Hi masiku ya vukarhi loko Vunazi byi tlakukela ematimbeni eYuropa, ku huwelela ka “Heil Hitler!” hakunene a ku ri ku huwelela ka ku gandzela. Vo tala a va tiyimisele ku lwa ni ku fa hikwalaho ka Führer onge hi loko a a ri xikwembu, mukutsuri wa tiko. Hambi swi ri tano, vo tala va lava va nyikeleke ku dzuneka ko tano a va ri swirho swa tikereke ta Vujagana!
Emahlweni ni le ndzhaku ka Hitler, varhangeri van’wana va politiki hi ku fanana va titlakusile tanihi vanhu va nkutsulo naswona va lave ku tinyiketela loku hlawulekeke. Lava va hluriweke va endle vanhu lava swikwembu, ku nga khathariseki leswaku i vukhongeri byihi lebyi tolovelekeke lebyi “vagandzeri” va veke eka byona kumbe hambi loko va vule leswaku i vahedeni. Ku dzuneka loku vatlangi-nkulu va masingita, vatlangi-nkulu va bayiskopo ni vahungati van’wana va ku kumaka eka vahlaleri va vona na kona ku fambisana ni vugandzeri.
Vugandzeri Bya Mali
Ku tlula kwalaho, anakanya hi ntikelo wa marito ya Yesu loko a te: “A ku na munhu loyi a nga kotaka ku tirhela tihosi timbirhi; hikuva ú ta venga yin’wana, a rhandza leyin’wana. Mi nge koti ku tirhela Xikwembu ni rifuwo ra misava.” (Matewu 6:24) Xana u tiva un’wana loyi a nge vukhongerini kambe loyi ku tsakela ka yena lokukulu evuton’wini ku nga ku kuma mali? Kutani ke, i mani loyi munhu wo tano a n’wi tirhelaka hakunene, i Xikwembu kumbe i rifuwo? I vahedeni vangani lava u va tivaka lava va khomekeke eku hlongoriseni loko biha ka mali? Entiyisweni, na vona i vagandzeri va mali, kumbexana va chivirika ngopfu ku tlula vapfumeri vo tala.
Muapostola Pawulo u hlamusele nsinya wa nawu lowu fanaka loko a tsala a ku: “Loko swi ri tano, dlayani leswi swi nga swa misava eka n’wina, hileswaku vuoswi, ni swa thyaka, ni ku hisekela swa tingana, ni ku navela loko biha, ni makwanga, ku nga ku gandzela swikwembu swa hava.” (Vakolosa 3:5) Loko hi navela xanchumu hi matimba swinene lerova hi endla matshalatshala ya hina hinkwawo leswaku hi wu kuma, kumbexana hambi ku ri ku tlula nawu lowu vekiweke, kutani eka hina nchumu wolowo i xifaniso, xikwembu. (Vaefesa 5:5) Eka papila rin’wana, Pawulo u tsale hi ta vadyohi van’wana a ku: “Xikwembu xa vona i khwiri ra vona.” (Vafilipiya 3:19) Loko xikongomelo xa hina hinkwaxo evuton’wini ku ri ku titsakisa, hi tata khwiri ra hina hi ndlela yo fanekisela, kutani hi xikwembu xa hina vini. I vangani lava u va tivaka lava va gandzelaka muxaka lowu wa xikwembu?
Ina, hi laha muapostola Pawulo a tsaleke ha kona: ‘Ku ni “swikwembu” swo tala ni “tihosi” to tala.’ Naswona hi tindlela to tala, vagandzeri va swona va fana ni Vasamariya va khale, va tirhela xikwembu xin’we hi marito ya vona ni lexin’wana hi swiendlo swa vona. Kambe entiyisweni ku na Xikwembu xin’we ntsena lexi lulameriwaka hi vugandzeri bya hina. Xana wa swi tiva leswaku xona i mani? Ku tlula kwalaho, ku na nchumu wun’wana lowu hlanganisaka vugandzeri bya swikwembu leswin’wana hinkwaswo lowu hambukeke eka xona. I yini ke? Hi ta swi vona eka xihloko lexi landzelaka.
[Nhlamuselo ya le hansi]
a Leswaku u kuma rungula leri engetelekeke, vona buku leyi nge U Nga Hanya Hi Masiku aParadeyisini eMisaveni, matluka 212-13, leyi humesiweke hi Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.