Swivutiso Swa Vahlayi

◼ Xana swi fanerile leswaku wansati wa Mukriste a tirhisa swin’wetsin’wetsi kumbe swo tisasekisa, a penda misisi ya yena, kumbe a landzela swiendlo swo fana na sweswo?

Khale ni le sikwini ra hina, vo tala lava vulaka leswaku va landzela Bibele va sungule mavonelo yo tiya kambe lama hambaneke swinene ehenhleni ka ku tisasekisa.a

Vavasati etikerekeni tin’wana va papalata switolwa swo tisasekisa ni swin’wetsin’wetsi hi laha ku heleleke. Hi xikombiso, buku leyi nge The Amish People yi vika leswaku va “pima xivumbeko xa vona xa le handle hikuva va vona onge xirho xihi na xihi lexi rhandzaka ngopfu xivumbeko xa misava xi le khombyeni, tanihi leswi rirhandzu rero a ri fanele ri yisiwa eka swilo swa moya ematshan’wini ya swa nyama. Van’wana . . . va nga tshaha Matsalwa.”

Tsalwa leri tshahiweke a a ku ri 1 Samuel 16:7 “Yehova a ku ka Samuel: U nga languti nghohe ya yena, hambi ši ri šiyimo ša yena, . . . V̌anhu v̌a languta nghohe, kambe Yehova o languta mbilu.” Hambi swi ri tano, mhaka leyi a yi kombetela eka ku leha ka Eliyabu makwavo wa Davhida. Swi vonaka ku sukela eka mongo leswaku Xikwembu a a xi nga vulavuli hi mikhuva ya ku tisasekisa, yo tanihi leswaku Davhida kumbe makwavo wa yena a a va sasekise misisi ya vona kumbe a a va tirhise swilo swo sasekisa eka tinguvu ta vona.—Genesa 38:18; 2 Samuel 14:25, 26; Luka 15:22.

Leswi swi kombisa leswaku van’wana lava vulaka leswaku Vakriste va fanele va pfumala xivati, va nga toli nchumu xo tisasekisa kumbe swin’wetsin’wetsi, va lava nseketelo eka matsalwa lama tirhisiwaka hi ndlela leyi hoxeke. Entiyisweni Bibele a yi nyikeli vuxoko-xoko hi ku tisasekisa; hambi ku ri ku pfumelela ku tirhisa switolwa swin’wana loko yi alela swin’wana. Leswi yi swi nyikelaka i swiletelo leswi twisisekaka. A hi xiyeni leswi kutani hi vona hi laha swi nga tirhisiwaka ha kona namuntlha.

Muapostola Pawulo u nyikele nkongomiso lowu huhuteriweke: “Ndzi navela leswaku vavasati va tisasekisa hi maambalelo lama faneleke, hi ku ringanisela ni mianakanyo leyinene, hayi hi tindlela ta misisi leyi horhiweke ni nsuku kumbe vuhlalu kumbe tinguvu ta nxavo wa le henhla.” (1 Timotiya 2:9) Petro u tsale leswi fanaka: “Xa n’wina, ku nga vi ku tibombisa hi swa le handle, hi misisi leyi horhiweke, ni ku tisasekisa hi swilo swa nsuku, ni ku ambala tinguvu leto saseka. Ku tibombisa ka n’wina a ku ve ka vumunhu bya n’wina lebyi nge xihundleni xa mbilu; a ku ve ka moya lowu nga onhakiki wa ku olova ni ku rhula, lowu nga ni nkoka lowukulu emahlweni ka Xikwembu.”—1 Petro 3:3, 4.

Marito ya Xigriki lawa kwalaho ya hundzuluxeriweke va ku “ku tisasekisa,” “lama faneleke,” na “ku tibombisa” i swivumbeko swa koʹsmos, leri nakambe ku nga rimitsu ra rito “switolwa,” leri vulaka “ku sasekisa ngo[pfu-ngopfu] nghohe.” Kutani timhaka teto ti hi pfuna ku hlamula swivutiso mayelana ni ku tirhisa switolwa swo tisasekisa, swin’wetsin’wetsi ni swivumbeko swin’wana swa ku tisasekisa swa va xisati.

Xana Pawulo na Petro a a va vula leswaku Vakriste va fanele va papalata ku horha misisi ya vona, ku ambala vuhlalu ni swin’wetsin’wetsi swa nsuku, kumbe, ku tlula kwalaho, ku tirhisa switolwa swo tisasekisa? E-e. Ku vula swoleswo tanihi nhlamuselo ya vona a swi ta lava leswaku vamakwerhu va xisati va Vakriste nakambe va fanele va papalata ‘ku ambala tinguvu.’ Kasi, Dorkasi, loyi Petro a nga n’wi pfuxa eku feni, a a rhandziwa hikuva a endlela vamakwavo van’wana va xisati “tinguvu.” (Mintirho 9:39) Hikwalaho, 1 Timotiya 2:9 na 1 Petro 3:3, 4 a ti vuli swona leswaku vamakwerhu va xisati va fanele va papalata ku horha misisi, vuhlalu, tinguvu ni swin’wana. Ematshan’wini ya sweswo, Pawulo a a kandziyisa xilaveko xo ringanisela ni mianakanyo ya ku titsongahata eku tisasekiseni ka va xisati. Petro u kombise leswaku vavasati va fanele ku nyikela nyingiso lowukulu eka moya wa vona wa le ndzeni leswaku va ta kota ku koka vavanuna va vona lava nga pfumeriki, hayi ku kandziyisa hi xivumbeko xa le handle kumbe switolwa swo tisasekisa.

Ntsena tiva leswi, Bibele a yi ma aleli matshalatshala hinkwawo yo antswisa kumbe ku sasekisa xivumbeko xa munhu. Malandza man’wana ya Xikwembu, ya xinuna ni ya xisati hi laha ku fanaka, a a ma tirhisa swin’wetsin’wetsi. (Genesa 41:42; Eksoda 32:2, 3; Daniel 5:29) Estere wo tshembeka u pfumele xiyimiso lexi heleleke xo tisasekisa lexi katsaka mafurha yo tisasekisa, swidlaya-risema, na swo tola. (Ester 2:7, 12, 15; ringanisa Daniel 1:3-8.) Xikwembu xi te xi sasekisa Israyele hi masindza, vuhlalu, xingwavila xa le nhompfini na swa le tindleveni hi ndlela yo fanekisela. Swoleswo swi engetele leswaku wu “saseka ngopfu.”—Ezekiel 16:11-13.

Hambi swi ri tano, mhaka ya Ezekiel yi na dyondzo ehenhleni ka ku languta ka hina xivumbeko. Xikwembu xi te: “Kambe u ṭhembile ku saseka ka wena, e ku twaleni ka wena, u endlile v̌uoŝi, u tinyiketile v̌aenḍi hikwav̌o.” (Ezekiel 16:15; Esaya 3:16, 19) Xisweswo, Ezekiel 16:11-15 yi kandziyisa vutlhari bya xitsundzuxo xa Pawulo na Petro xa le ndzhaku xa ku nga kandziyisi xivumbeko xa le handle. Loko wansati a hlawula ku tisasekisa hi swin’wetsin’wetsi, mpimo ni xitayele xi fanele ku fambisana ni ku ringanisela, swi nga tatiwi ngopfu kumbe swi paluxeka ngopfu, swi siringa.—Yakobo 2:2.

Ku vuriwa yini hi ku tirhisa ka wansati wa Mukriste ka switolwa swo tisasekisa, swo tanihi swo tota milomu, ku penda marhama, ku tota ehenhla ka mahlo ni ku endla mintila yo rhendzela mahlo? Vayimburi eIsrayele ni le kusuhi va kume timbita ta switolwa swo tisasekisa, ku katsa ni swo tota hi swona na swivoni. Ina vavasati va khale eVuxeni a va tirhisa switolwa leswi a swi rhangela swo tala swa leswi endliwaka namuntlha. Vito ra n’wana wa xisati wa Yobo a ku ri Kereni-Hapuku kumbexana a ri vula “Rimhondzo ra Pende ya Ntima ya [Mahlo],” kumbe mbita ya switola swa mahlo.—Yobo 42:13-15.

Switolwa swin’wana a a swi tirhisiwa eIsrayele, kambe swikombiso swa Bibele swi komba khombo ra ku tata ngopfu. Malembenyana endzhaku ka loko a hundzuke nkosikazi ya Israyele, Yezabele ‘u tote mahlo ya yena hi pende ya ntima a sasekisa misisi ya yena.’ (2 Tihosi 9:30) Endzhakunyana loko xi hlamusele ndlela leyi Israyele wu kokeke nyingiso wa ku tikhoma loko biha ka matiko ya vahedeni ha yona, Xikwembu xi te u ‘tisasekise hi swilo swa nsuku, a kurisa mahlo ya yena hi pende ya ntima, kutani a tisasekisa.’ (Yeremia 4:30; Ezekiel 23:40) Hambi tindzimana teto kumbe tin’wana, a ti kona leti vulaka leswaku i xihoxo ku tirhisa swilo leswi endliweke leswaku u antswisa xivumbeko xa wena. Nakambe, mhaka ya Yezabele yi kombisa leswaku a a tote pende yo tala ya ntima yi rhendzela mahlo ya yena leswaku swi ta vonaka u ri ekule, hambi hi Yehu loyi a a ri ehandle ka xigodlo. Dyondzo hi yihi? U nga toli switolwa ku tlula mpimo, hi ndlela yo hundzeleta.b

Kavula, swa nonon’hwa eka wansati la tirhisaka swin’wetsin’wetsi kumbe switolwa swo tisasekisa ku vula leswaku maendlelo ni mimpimo ya yena n’wini a swi lulamanga. Kambe, a swi kanakanisi leswaku hikwalaho ka ku nga sirheleleki kumbe ku kuceteriwa hi swinavetiso leswo tala, wansati a nga sungula mukhuva wa ku tirhisa switolwa ngopfu. A nga ha va a tolovelane swinene ni vuyelo bya xivumbeko lebyi vaka kona kutani a tsandzeka ku xiya leswaku swi lwisana ni “ku ringanisela ni mianakanyo leyinene” ya vavasati vo tala va Vakriste.—Vona Yakobo 1:23, 24.

Kavula, vanhu a va fani; vavasati van’wana va tirhisa switolwa kumbe swin’wetsin’wetsi swintsongo kumbe va nga swi tirhisi hi ku helela, van’wana va tirhisa swo tala. Kutani i vutlhari ku nga avanyisi un’wana loyi a tirhisaka mpimo lowu hambaneke wa switolwa kumbe swin’wetsin’wetsi. Xivangelo xin’wana i mukhuva wa kwalaho. Leswaku switayele swin’wana swa pfumeleriwa ematikweni man’wana (kumbe a a swi tolovelekile eminkarhini ya khale) a swi vuli swona leswaku swa bumabumeleka kwalaho namuntlha.

Wansati wa Mukriste la tlhariheke minkarhi yin’wana u ta pima ku tisasekisa ka yena hi ku tivutisa hi ku tshembeka hinkwako a ku: ‘Xana ndzi tirhisa swin’wetsin’wetsi kumbe switolwa swo tala (kumbe leswi xiyekaka ngopfu) ku tlula Vakriste vo tala endhawini ya ka hina? Xana ndzi yelanisa ku tibombisa ka mina ni ka vanhu lava tivekaka kumbe vatlangi va tibayisikopo lava nga pfuniki nchumu lava titivaka, kumbe ngopfu-ngopfu ndzi kongomisiwa hi xitsundzuxo lexi nga eka 1 Timotiya 2:9 na 1 Petro 3:3, 4? Ina, xana ku tisasekisa ka mina ku lulamile hakunene, ku kombisa xichavo xa ntiyiso eka ‘mianakanyo ni mintlhaveko ya van’wana?’—Swivuriso 31:30.

Vavasati lava nga ni vavanuna va Vakriste va nga kombela swibumabumelo ni switsundzuxo eka vona. Nakambe, loko xi laviwa hi xiviri, xitsundzuxo lexi pfunaka xi nga ha kumiwa eka vamakwerhu van’wana va xisati. Kambe ematshan’wini yo hundzukela eka munghana loyi a nga ni ku tsakela loku fanaka, swi nga antswa ku vulavula ni vamakwerhu va xisati lava kuleke, lava ku ringanisela ni vutlhari bya vona swi xiximekaka. (Ringanisa 1 Tihosi 12:6-8.) Bibele yi vula leswaku vavasati va vukhongeri lava kuleke “va ta letela vavasati lavantshwa . . . va kota ku tikhoma ni ku tenga . . . , leswaku Rito ra Xikwembu ri ta ka ri nga sandziwi.” (Tito 2:2-5) Ku hava Mukriste la vupfeke loyi a a ta lava ku tirhisa swin’wetsin’wetsi kumbe switolwa hi ndlela yo biha ku vangela leswaku Rito ra Xikwembu kumbe vanhu va xona va ‘sandziwa.’

Mhaka ya Bibele ya Tamara yi komba leswaku ku tisasekisa ka wansati ku nga n’wi hlamusela, ku rhumela rungula leri tiyeke ha yena. (Genesa 38:14, 15) I rungula rihi leri hundziseriwaka hi xitayele xa misisi ya wansati wa Mukriste ni muhlovo wa misisi ya yena (loko yi pendiwile) kumbe ku tirhisa ka yena ka swin’wetsin’wetsi ni switolwa? Xana ri ri: Loyi i nandza wa Xikwembu la baseke, la titsongahataka ni la ringaniselaka?

Van’wana lava vonaka Vakriste evutirhelini bya nsimu, kumbe lava taka eminhlanganweni ya hina, va fanele va khumbeka hi ndlela leyinene. Hi ntolovelo vaxiya-xiyi va khumbeka. Vavasati vo tala va Vakriste a va n’wi nyiki munhu wa le handle xivangelo xa leswaku a heta hi ku, eka tlhelo rin’wana a va tsakisi, kumbe hi tlhelo ro tibombisa ngopfu kumbe ku tisasekisa; ematshan’wini ya sweswo, va tisasekisa “hi laha swi fanelaka vavasati lava tivulaka va vukhongeri.”—1 Timotiya 2:10.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

[Swifaniso leswi nga eka tluka 31]

Swikumiwa swa vuyimburi leswi humaka eMiddle East: Bokisi ra switolwa ra timhondzo ta ndlopfu, swivoni ni swo hakarha enhan’wini swa nsuku ni ribye ro saseka

[Xihlovo Xa Kona]

Ha swinharhu: Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.