Langutelo Ra Bibele

Maambalelo Ni Ku Tilunghisa Ka Wena Xana Swi Ni Mhaka Eka Xikwembu?

“Hilaha xikombo xi kombisaka ha kona leswi nga endzeni ka buku, . . . swi tano ni hi ku languteka ka le handle swin’we ni swiambalo swa wanuna kumbe wansati, swi hi kombisa xiyimo xa yena xa mianakanyo.” —Philip Massinger, Munghezi la nga mutsari wa tibuku ta mintlango.

EKA lembe-xidzana ra vunharhu C.E., mutsari wa tibuku ta vukhongeri, Titus Clemens u tsale nxaxamelo wa milawu yo tala leyi khumbaka maambalelo ni ku tilunghisa. Swilo swo tisasekisa ni swiambalo swa xiyimo xa le henhla kumbe swa mivala leyi xiyekaka a swi yirisiwa. Vavasati a va nga pfumeleriwi ku penda misisi ya vona hambi ku ri ku “tola switolwa leswi cincaka xikandza,” leswi vulaka, “ku tola switolwa swa xikandza.” Vavanuna a va lerisiwa ku byevula misisi hikuva “nhloko leyi byevuriweke . . . yi kombisa leswaku wanuna i munhu wo xiximekaka,” kambe malepfu lama nga exilepfini a ma nga fanelanga ma tsemetiwa hikuva ma endla leswaku “xikandza xi languteka ni ku kombisa vunhloko bya wanuna.”a

Endzhaku ka malembe-xidzana ma nga ri mangani, John Calvin murhangeri wa Protestente u simeke milawu leyi hlamuselaka muvala swin’we ni muxaka wa swiambalo leswi valandzeri vakwe va faneleke va swi ambala. Swin’wetsin’wetsi ni kanti a swi yirisiwa, naswona wansati a ta pfaleriwa ekhotsweni hikwalaho ka ku tilunghisa ka yena misisi “loku humeke endleleni.”

Malangutelo yo tano lama hundzeletiweke, lama seketeriweke hi varhangeri va vukhongeri emalembeni yo hlayanyana, ma endle leswaku vanhu vo tala lava nga ni timbilu letinene va tivutisa leswaku, Xana maambalelo ya mina ma ni mhaka eka Xikwembu? Xana xi lwisana ni tifexeni to karhi kumbe ku tirhisa switolwa? Xana Bibele yi dyondzisa yini?

Mhaka Ya Munhu Hi Xiyexe

Lexi tsakisaka, hilaha swi tsariweke hakona eka Yohane 8:31, 32, Yesu u byele vadyondzisiwa vakwe a ku: “Loko mi tshama eritweni ra mina, . . . mi ta tiva ntiyiso, kutani ntiyiso wu ta mi ntshunxa.” Ina, mintiyiso leyi dyondzisiweke hi Yesu a yi ri ya ku ntshunxa vanhu eka mindzhwalo leyi tshikilelaka leyi sekeriweke emindhavukweni ni le ka tidyondzo ta mavunwa. Xikongomelo xa yona a ku ri ku phyuphyisa lava “tirhaka hi matimba ni lava tikeriwaka hi mpingu.” (Matewu 11:28) Hambi ku ri Yesu kumbe Tata wakwe, Yehovha Xikwembu, a nga swi lavi ku lawula vutomi bya vanhu ku fika laha vanhu va nga ta tsandzeka ku tiendlela swiboho ni ku tirhisa mianakanyo ya vona etimhakeni ta munhu hi xiyexe. Yehovha u lava leswaku va va vanhu lava vupfeke lava “letelaka matimba ya vona ya ku twisisa hi ku ma tirhisa leswaku va hambanisa leswi lulameke ni leswi hoxeke.”—Vaheveru 5:14.

Hikwalaho, Bibele a yi na milawu yo rharhangana leyi lawulaka maambalelo ni ku tilunghisa kumbe ku tirhisa switolwa, ntsena ya swi boxa swilaveko leswi kongomeke malunghana ni maambalelo leswi a swi nyikiwe Vayuda hi ku landza Nawu wa Muxe, lowu xikongomelo xa wona a ku ri ku va pfuna leswaku va tihambanisa ni minkucetelo ya matiko lawa a va akelane na wona ni minkucetelo ya wona yo biha. (Tinhlayo 15:38-41; Deteronoma 22:5) Entiyisweni hi ku ya hi lunghiselelo ra Vukreste, maambalelo ni ku tilunghisa i mhaka ya munhu hi xiyexe.

Hambiswiritano, leswi a swi vuli swona leswaku Xikwembu a xi na mhaka ni maambalelo ya hina kumbe leswaku ‘xin’wana ni xin’wana xa amukeleka.’ Ku hambana ni sweswo, Bibele yi ni swiletelo leswinene leswi kombisaka langutelo ra Xikwembu malunghana ni maambalelo ni ku tilunghisa.

“Hi Xichavo Ni Mianakanyo Yo Hluteka”

Muapostola Pawulo u tsale leswaku vavasati lava nga Vakreste va fanele va “tisasekisa hi swiambalo leswi langutekaka, hi xichavo ni mianakanyo yo hluteka, ku nga ri hi tindlela to horha misisi ni nsuku kumbe tiperela kumbe swiambalo swa ntsengo lowukulu.” Hilaha ku fanaka, Petro u nyikele ndzayo leyi lwisanaka ni ku “tisasekisa . . . ka le handle, ka ku horha misisi ni ku vehela swin’wetsin’wetsi swa nsuku.”—1 Timotiya 2:9; 1 Petro 3:3.

Xana Petro na Pawulo va vula leswaku vavasati ni vavanuna lava nga Vakreste va fanele va papalata ku antswisa ku languteka ka vona? A swi tano! Entiyisweni, Bibele yi vulavula hi vavanuna ni vavasati vo tshembeka lava tirhiseke swin’wetsin’wetsi kumbe switolwa swin’we ni mafurha yo nun’hwela. Emahlweni ka vahlaleri vakwe swin’we na Hosi Ahasuwerusi, Estere a tirhise ndlela ya ku tisasekisa leyi a yi katsa ku tirhisa mafurha yo nun’hwela ni switolwa. Nakambe Yosefa u ambarisiwe swiambalo swa ntsembyana wa risima ni sindza ra nsuku.—Genesa 41:42; Eksoda 32:2, 3; Estere 2:7, 12, 15.

Xiga lexi nge ‘ku hluteka emianakanyweni’ tanihi laha xi tirhisiweke hakona hi Pawulo, xi hi pfuna ku twisisa ndzayo leyi. Rito ro sungula ra Xigriki ri vula ku ringanisela ni ku tikhoma. Ri vula ku tianakanya kahle hayi ku tikokela mahlo ya vanhu swi nga fanelanga. Vuhundzuluxeri byin’wana bya Bibele byi hundzuluxela rito leri tanihi “vutlharhi,” “ku anakanyela,” “ku tengisiwa,” kumbe “la kotaka ku tikhoma.” Mfanelo leyi i xilaveko xa nkoka eka vakulu va Vakreste.—1 Timotiya 3:2.

Hikwalaho, Matsalwa ma hi byela malunghana ni maambalelo ni ku tilunghisa ka hina leswaku swi fanele swi va leswi langutekaka naswona swi xiximeka, ma tlhela ma hi khutaza ku papalata switayele leswi hundzeletiweke leswi nga ha khunguvanyisaka van’wana ni leswi nga hi onhaka vito ni ku onha vito ra vandlha ra Vukreste. Ematshan’weni ya ku tikokela nyingiso malunghana ni ku languteka ka vona hi ku tisasekisa, lava tivulaka vanhu lava chavaka Xikwembu va fanele va kombisa ku hluteka emianakanyweni ivi va hlakulela ngopfu “munhu la nge xihundleni wa mbilu, la ambaleke swiambalo leswi nga onhakiki swa moya wo rhula ni wo olova.” Petro u vula leswaku hi leswi “nga ni risima lerikulu emahlweni ka Xikwembu.”—1 Petro 3:4.

Vakreste i “xihlekiso emisaveni.” Va fanele va tivonela eka nkucetelo lowu va nga na wona eka van’wana, ngopfu-ngopfu malunghana ni xileriso lexi va nyikiweke xona xa ku chumayela mahungu lamanene. (1 Vakorinto 4:9; Matewu 24:14) Hikwalaho va ta tikarhatela ku vona leswaku ku nga vi na nchumu hambi ku ri ku languteka ka vona leswi nga ta kavanyeta van’wana leswaku va nga yingiseli rungula leri ra nkoka.—2 Vakorinto 4:2.

Hambiloko switayela swi hambane ngopfu hi ku ya hi tindhawu, Bibele yi nyika vanhu swiletelo leswinene leswi twisisekaka leswi pfunaka leswaku va hlawula swiambalo hi vutlharhi. Ntsendze loko vanhu va namarhela misinya leyi ya milawu, hi mbilu hinkwayo naswona hi rirhandzu, Xikwembu xi pfumelela vanhu hinkwavo leswaku va tihlawulela maambalelo ni ku tilunghisa ka vona.

[Nhlamuselo ya le hansi]