Ku Tirha Tanihi Vaphasi Va Vanhu
“Yesu a ku ka Simoni: ‘U nga chavi, ku sukela sweswi u ta va la phasaka vanhu.’”—LUKA 5:10.
1, 2. (a) Xana ku phasa ku ve na xiphemu xihi ematinwini ya vanhu? (b) I muxaka wihi lowuntshwa wa ku phasa lowu tivisiweke kwalomu ka 2 000 wa malembe lama hundzeke?
HI MAGIDI ya malembe, vanhu va lave swakudya emalwandle, emativeni, ne milambyeni ya misava hi ku phasa tinhlampfi. Tinhlampfi ta le Nile a ti ri xiphemu xa nkoka xa swakudya le Egipta wa khale. Loko Nile wu hundzuriwe ngati esikwini ra Muxe, Vaegipta va xanisekile ku nga ri hikwalaho ka ku pfumaleka ka mati ntsena loku veke kona, kambe ni hikwalaho ka ku fa ka tinhlampfi, leswi khumbeke mphakelo wa vona wa swakudya. Endzhaku, le Sinayi, loko Yehova a nyike Israyele Nawu, u va byele leswaku tinhlampfi tin’wana a ti ta dyiwa kambe tin’wana a ti thyakile, a ti nga fanelanga ku dyiwa. Leswi swi kombise leswaku Vaisrayele a va ta dya tinhlampfi loko va fika eTikweni leri Tshembisiweke, kutani van’wana va vona a va ta va vaphasi va tinhlampfi.—Eksoda 7:20, 21; Levitika 11:9-12.
2 Hambi swi ri tano, emalembeni ya kwalomu ka 2 000 lama hundzeke, muxaka wun’wana wo phasa tinhlampfi wu tivisiwile eka vanhu. Loku a ku ri ku phasa ka muxaka wa moya loku nga pfuniki vaphasi ntsena, kambe ni vaphasiwa! Muxaka lowu wo phasa wa ha endliwa ni namuntlha, naswona wu pfuna timiliyoni emisaveni hinkwayo.
‘Ku Phasa Vanhu’ Va Ri Karhi Va Hanya
3, 4. I vaphasi vahi vambirhi lava kombiseke ku tsakela lokukulu eka Yesu Kriste?
3 Hi lembe ra 29 C.E., Yesu, loyi a a ta sungula muxaka lowu lowuntshwa wo phasa, u khuvuriwe enambyeni wa Yordani hi Yohane Mukhuvuri. Endzhaku ka mavhikinyana, Yohane u kombetele Yesu emahlweni ka vadyondzisiwa vakwe vambirhi ivi a ku: “Vonani! Hi lexi Xinyimpfana xa Xikwembu!” Un’wana wa vadyondzisiwa lava, loyi vito rakwe a a ri Andriya, hi ku hatlisa u byele makwavo wa yena Simoni Petro a ku: “Hi kumile Mesiya”! Lexi tsakisaka, havambirhi Andriya na Simoni a va tirha ku phasa tinhlampfi.—Yohane 1:35, 36, 40, 41; Matewu 4:18.
4 Endzhaku ka nkarhi wo leha, Yesu a a chumayela mitshungu ekusuhi ni Lwandle ra Galeliya, kusuhi ni laha Petro na Andriya a va tshama kona. A a byela vanhu a ku “Hundzukani, hikuva Mfumo wa matilo wu le kusuhi.” (Matewu 4:13, 17) Hi nga swi vona leswaku Petro na Andriya a va hisekela ku twa rungula ra yena. Hambi swi ri tano, kumbe xana a va swi xiyanga leswaku Yesu a a ta vula swin’wana leswi a swi ta hundzula vutomi bya vona hi laha ku nga heriki. Ku tlula kwalaho, leswi Yesu a a ta swi vula ni ku swi endla emahlweni ka vona swi ni nhlamuselo ya nkoka eka hina hinkwerhu namuntlha.
5. Xana muphasi Petro u swi kotise ku yini ku va mutirheli wa Yesu?
5 Ha hlaya: “Siku rin’wana Yesu a a yimile eribuweni ra tiva ra Genezareta, ntshungu wu ri karhi wu n’wi kamanyeta, wu navela ku yingisa Rito ra Xikwembu. Kutani a vona mabyatso mambirhi lama kokeriweke eribuweni ra tiva; vaphasi a va humile ka wona, va hlantswa tinkoka ta vona.” (Luka 5:1, 2) Khale koloko, vaphasi va vutshila a va tala ku tirha ni vusiku, kutani, vavanuna lava, a va hlantswa minkukuto ya vona loko va hete ku phasa tinhlampfi ni vusiku. Yesu u anakanye ku tirhisa byatso byin’wana bya vona leswaku a ta chumayela ntshungu kahle. “A nghena eka byin’wana bya mabyatso lawa, lebyi a byi ri bya Simoni, kutani a kombela Simoni ku byi tshineta kulenyana ni ribuwu, kutani a dyondzisa ntshungu, a tshamile ebyatsweni.”—Luka 5:3.
6, 7. Yesu u endle singita rihi mayelana ni ku phasa, leswi yiseke emhakeni yihi hi ta ku phasa?
6 Xiya leswaku Yesu a a ri ni swo tala emiehleketweni ku tlula ku dyondzisa mintshungu: “Loko a hetile ku vulavula, a ku ka Simoni: ‘Tlutelani exidziveni, mi peta tinkoka ta n’wina kona mi ta phasa.’” Tsundzuka, vaphasi lava ana se a va tirhe vusiku hinkwabyo. A swi hlamarisi leswi Petro a hlamuleke a ku: “N’wini wanga, hi tirhile vusiku hinkwabyo, hi nga phasi chumu; kambe hi ku vula ka wena, ndzi ta peta tinkoka.” Ku humelele yini loko va endla leswi? “Kutani va phasa tinhlampfi leto tala ngopfu, tinkoka ta vona ti ko ti lava ku handzuka. Kutani va koweta vatirhi-kulobye lava a va ri ebyatsweni byin’wana leswaku va ta, va ta va pfuna. Vona va ta, kutani va tata mabyatso mambirhi walawo, ma ko ma lava ku mbombomela.”—Luka 5:4-7.
7 Yesu u endle singita. Lwandle rero ro leha leri a ri nga ri na nchumu vusiku hinkwabyo; sweswi a a ri tele hi tinhlampfi. Singita leri ri ve na vuyelo lebyinene eka Petro. “Loko Simoni Petro a swi vona, a nkhinsama emilengeni ya Yesu, a ku ka yena: ‘Suka ka mina Hosi, hikuva ndzi mudyohi.’ Yena ni hinkwavo lava a va ri na yena, a va hlamale ngopfu hi ku tala ka tinhlampfi leti va ti phaseke; a swi ri tano ni ka va Yakobo na Yohane, vana na Zebediya, lava a va tirha na Simoni.” Yesu u khongotele Petro, ivi a vula marito lama a ma ta hundzula vutomi bya Petro. “U nga chavi, ku sukela sweswi u ta va la phasaka vanhu.”—Luka 5:8-10.
Vaphasi Va Vanhu
8. Vaphasi va mune va vutshila va angule njhani eka xirhambo xo ‘phasa vanhu va ri karhi va hanya’?
8 Xisweswo Yesu u fanise vanhu ni tinhlampfi, naswona u rhambe muphasi loyi wo titsongahata ku tshika bindzu ra yena ro tihanyisa a nghenela xivumbeko xa nkoka lowukulu—ku phasa vanhu lava hanyaka. Petro, ni makwavo Andriya va amukele xirhambo lexi. “Hi nomu lo va siya tinkoka ta vona va n’wi landza.” (Matewu 4:18-20) Endzhaku Yesu u vitane Yakobo na Yohane, lava a va ri ebyatsweni bya vona, va ri karhi va lunghisa tinkoka ta vona. Na vona u va rhambele ku va vaphasi va vanhu. Xana va angule njhani? “Va hatla va siya byatso ni tata wa vona, va n’wi landza.” (Matewu 4:21, 22) Yesu u kombise vutshila tanihi muphasi wa mimoya-xiviri. Enkarhini lowu, u phase mune wa vavanuna lava hanyaka.
9, 10. Xana Petro ni vaphasi-kulobye va kombise ripfumelo ra muxaka muni, naswona va leteriwe njhani eka ku phasa ka moya?
9 Muphasi wa vutshila u hanya hi ku xavisa leswi a swi phaseke, kambe muphasi wa moya a nge swi endli sweswo. Hikwalaho, vadyondzisiwa lava va kombise ripfumelo lerikulu loko va tshike hinkwaswo leswaku va landza Yesu. Hambi swi ri tano, a va kanakananga leswaku ku phasa ka vona ka moya a ku ta humelela. Yesu u swi kotile ku endla mati lama nga riki na nchumu ma tala hi tinhlampfi ta xiviri. Hi laha ku fanaka, loko vadyondzisiwa va pete tinkoka ta vona endzeni ka mati ya tiko ra Israyele, a va ta tiyiseka leswaku hi mpfuno wa Xikwembu a va ta phasa vanhu lava hanyaka. Ntirho wa ku phasa ka moya lowu sunguleke hi nkarhi wolowo wu ya emahlweni naswona Yehova wa ha nyikela ntshovelo lowu fuweke.
10 Ku tlula malembe mambirhi, Yesu u letele vadyondzisiwa volavo ku phasa vanhu. Eka khamba rin’wana u va nyike swiletelo swa vukheta ivi a va rhuma ku rhanga emahlweni va ya chumayela. (Matewu 10: 1-7; Luka 10:1-11) Loko Yesu a xengiwile ivi a dlayiwa, vadyondzisiwa va hlamarile. Kambe xana rifu ra Yesu a ri vula leswaku ku phasa vanhu ku yimile? Swiendlakalo swi nyikele nhlamulo hi ku hatlisa.
Ku Phasa Eka Lwandle Ra Vanhu
11, 12. Endzhaku ka ku pfuxiwa ka yena, i singita rihi leri Yesu a ri endleke leri yelanaka ni ku phasa?
11 Hi ku hatlisa endzhaku ka rifu ni ku pfuxiwa ka Yesu ehandle ka Yerusalema, vadyondzisiwa va tlhelele eGaleliya. Eka khamba rin’wana nkombo wa vona a va ri swin’we kusuhi ni Lwandle ra Galeliya. Petro u vule leswaku u ya eku phaseni, kutani lavan’wana va famba na yena. Hi ntolovelo, a va phasa ni vusiku. Entiyisweni, nakambe va hoxe tinkoka ta vona elwandle vusiku hinkwabyo va nga phasi nchumu. Hi mahlamba-ndlopfu va vone munhu a yime eribuweni a va vitana va ri ematini a ku: “Vana vanga, mi phasile xana?” Vadyondzisiwa va n’wi hlamula va ku: “E-e.” Kutani loyi a yimeke eribuweni a va byela a ku: “‘Hoxelani rikoka hi tlhelo ra xinene ra byatso, mi ta phasa.’ Hiloko va ri hoxa, kutani va tsandzeka ni ku ri koka hikwalaho ka ku tala ka tinhlampfi.”—Yohane 21: 5, 6.
12 Vona ntokoto wo hlamarisa swonghasi! Kumbexana, vadyondzisiwa va tsundzuke hlori ra le mahlweni leri katsaka ku phasa, naswona un’wana wa vona u swi lemukile leswaku i mani munhu loyi a yimeke eribuweni. “Mudyondzisiwa loyi Yesu a a n’wi rhandza a ku ka Petro: ‘I Hosi!’ Loko Simoni a twile leswaku i Hosi, a ambala nguvu ya yena, hikuva a a yi hluvurile, kutani a bvun’wala elwandle. Kambe vadyondzisiwa lava van’wana va ta hi byatso bya vona . . . hikuva a va nga ri kule ni ribuwu; mpfhuka wa kona a wu lava ku ringana 100 m.”—Yohane 21:7, 8.
13. Endzhaku ka ku tlhandluka ka Yesu a ya etilweni, i ku phasa kwihi ka misava hinkwayo loku sunguriweke?
13 Xana hlori leri ri kombisa yini? Leswaku ntirho wo phasa vanhu a a wu nga si hela. Mhaka leyi yi kandziyisiwe loko Yesu a byela Petro kanharhu—naswona hi ku tirhisa yena a byela vadyondzisiwa hinkwavo—leswaku va hlayisa tinyimpfu ta Yesu. (Yohane 21:15-17) Ina, xiyimiso xa mphakelo wa swa moya a xa ha va rindzerile. Loko a nga si fa, u profetile a ku: “Kutani Evhangeli leyi ya Mfumo yi ta twarisiwa emisaveni hinkwayo, leswaku yi va vumbhoni eka vanhu va matiko hinkwawo.” (Matewu 24:14) Sweswi a a ku ri nkarhi wa leswaku ku hetiseka ka vuprofeta byebyo bya lembe xidzana ro sungula ku sungula. Vadyondzisiwa vakwe a va ri kusuhi ni ku hoxa tinkoka ta vona eka lwandle ra vanhu, naswona tinkoka a ti nga ta huma ti nga ri na nchumu.—Matewu 28:19, 20.
14. Xana ku phasa ka vadyondzisiwa va Yesu ku katekisiwe hi ndlela yihi emalembeni ya le mahlweni ka ku lovisiwa ka Yerusalema?
14 Loko a nga si tlhandlukela exiluvelweni xa Tata wa yena etilweni, Yesu u byele valandzeri vakwe a ku: “Mi ta nyikiwa matimba, siku Moya lowo Kwetsima wu taka ehenhla ka n’wina; kutani mi ta va timbhoni ta mina kwala Yerusalema, ni le tikweni hinkwaro ra Yudiya ni ra Samariya, ni ku ya fika emakun’wini ya misava.” (Mintirho 1:8) Loko moya lowo kwetsima wu chululeriwe vadyondzisiwa hi Pentekosta ya 33 C.E., ntirho lowukulu wa misava hinkwayo wa ku phasa ka moya wu sungurile. Hi siku ra Pentekosta ntsena, mimoya-xiviri ya magidi nharhu yi phasiwe yi ri karhi yi hanya naswona hi ku hatlisa endzhakunyana, “nhlayo ya vavanuna enkarhini wolowo a yi lava ku fika eka 5 000.” (Mintirho 2:41; 4:4) Ku andza ku ye emahlweni. Rhekhodo ya hi byela: “Ntsengo wa vona a wu ya wu ri karhi wu engeteleka hi vavanuna ni vavasati lavo tala lava pfumeleke ka Hosi.” (Mintirho 5:14) Hi ku hatlisa, Vasamariya va amukele mahungu lamanene, naswona hi ku hatlisa endzhaku ka sweswo Vamatiko lava nga yimbangiki va endle hi laha ku fanaka. (Mintirho 8:4-8; 10:24, 44-48) Kwalomu ka malembe ya 27 endzhaku ka Pentekosta, muapostola Pawulo u tsalele Vakriste va le Kolosa leswaku mahungu lamanene “[ma] twarisiwile eka swivumbiwa hinkwaswo leswi nge hansi ka tilo.” (Vakolosa 1:23) Entiyisweni vadyondzisiwa va Yesu va phase ekule ni mati ya Galeliya. Va hoxe tinkoka ta vona exikarhi ka Vayuda lava hangalakeke exikarhi ka Mfumo wa Rhoma, kun’we ni le ka malwandle lama vonakaka ma nga tshembisi ya vanhu lava nga riki Vayuda. Naswona tinkoka ta vona ti hume ti tele. Ku khathalela swilaveko swa Vakriste va lembe xidzana ro sungula, vuprofeta bya Yesu bya Matewu 24:14 byi hetisekile emahlweni ka ku herisiwa ka Yerusalema hi 70 C.E.
Ku Phasa Vanhu “Hi Siku Ra Hosi”
15. Ebukwini ya Nhlavutelo, i ku phasa kwihi kun’wana loku profetiweke, naswona a ku fanele ku endliwa rini?
15 Hambi swi ri tano, ka ha ri na swo tala emahlweni. Ekusuhi ni ku hela ka lembe xidzana ro sungula, Yehova u nyike Yohane muapostola wo hetelela loyi a a ri kona, nhlavutelo ya swilo leswi a swi ta humelela hi “siku ra Hosi.” (Nhlavutelo 1:1, 10) Xivumbeko xin’wana lexikulu a a ku ta va ntirho lowukulu wo chumayela wa misava hinkwayo. Ha hlaya: “Kutani ndzi vona ntsumi yin’wana yi ri karhi yi haha ehenhla mapapeni, yi ri ni Evhangeli leyi nga heriki, leswaku yi ta yi twarisa eka lava akeke emisaveni, eka vanhu va matiko hinkwawo, ni va tinxaka hinkwato, ni va swivongo hinkwaswo.” (Nhlavutelo 14:6) Ehansi ka nkongomiso wa tintsumi, malandza ya Xikwembu a ma ta chumayela mahungu lamanene hi xiviri eka vaaki hinkwavo va misava, ku nga ri eka Mfumo wa Rhoma ntsena. Ntirho wa misava hinkwayo wo phasa mimoya-xiviri a wu ta endliwa, naswona ku hetiseka ka xivono xexo ku helele esikwini ra hina.
16, 17. Ntirho wa masiku ya makumu wa ku phasa wu sungule rini, naswona Yehova u wu katekise hi ndlela yihi?
16 Xana ku phasa ku ve njhani eka lembe xidzana leri ra vu-20? Eku sunguleni, vaphasi a va nga talangi. Endzhaku ka loko nyimpi yo Sungula ya Misava yi herile a ku ri na kwalomu ka mune wa magidi ntsena ya vahuweleri lava chivirikaka va mahungu lamanene, vavanuna ni vavasati lava hisekaka lava ngopfu-ngopfu a ku ri vatotiwa. Va hoxe tinkoka ta vona kun’wana ni kun’wana laha Yehova a va pfulelaka kona ndlela, naswona mimoya-xiviri yo tala a yi phasiwa yi ri karhi yi hanya. Endzhaku ka nyimpi ya vumbirhi ya misava, Yehova u pfule mati lamantshwa yo phasa eka wona. Varhumiwa lava ngheneke Xikolo xa Bibele xa Gilead xa Watchtower va yise ntirho ematikweni yo tala. Matiko yo tanihi Japani, Italy na Spain, lawa eku sunguleni a ma tikomba ma ri hava nchumu, eku heteleleni ma humese ntshovelo lowukulu wa mimoya-xiviri. Sweswinyana hi twe hi laha ku phasa ku humeleleke ha kona le Yuropa Vuxa.
17 Namuntlha, ematikweni yo tala tinkoka ti lava ku handzuka. Ntshovelo lowukulu wa mimoya-xiviri wu endle leswaku ku va ni lunghiselelo ra mabandlha lamantshwa ni swifundza. Leswaku ku rhurheriwa lava, Tiholo letintshwa ta Mfumo ni Tiholo ta Tinhlengeletano ti le ku akiweni nkarhi hinkwawo. Vakulu lava engetelekeke ni malandza ya vutirheli va laveka leswaku va khathalela ku andza loku. Ntirho lowukulu wu sungule hi vanhu volavo vo tshembeka le ndzhaku hi 1919. Hi ndlela ya xiviri Esaya 60:22 yi hetisekile. ‘Lontsongo u hundzukile gidi,’ tanihi leswi vaphasi volavo va magidi mune se va tlulaka mune wa timiliyoni namuntlha. Naswona makumu a ma si fika.
18. Xana hi nga xi tekelela njhani xikombiso lexinene xa vaphasi va moya va lembe xidzana ro sungula?
18 Xana hinkwaswo leswi swi vula yini eka hina ha un’we-un’we? Tsalwa ri vula leswaku loko Petro, Andriya, Yakobo na Yohane va rhambiwe ku va vaphasi va vanhu, ‘va siye hinkwaswo va landza Yesu.’ (Luka 5:11) Mawaku xikombiso xa ripfumelo ni ku tinyiketela lokunene! Xana hi nga hlakulela moya lowu fanaka wa ku tinyiketela, ku tshama hi lunghekele ku tirhela Yehova ku nga khathariseki leswi nga ta humelela? Timiliyoni ti hlamule ti ku ti nga swi kota. Eka lembe xidzana ro sungula, vadyondzisiwa va phase vanhu kwihi na kwihi laha Yehova a va pfumeleleke kona. Ku nga khathariseki leswaku hi le xikarhi ka Vayuda kumbe Vamatiko, a va phasa handle ka nsivelo. Na hina a hi chumayeleni eka hinkwavo handle ka nsivelo kumbe ku ya hi nghohe.
19. Hi fanele hi endla yini loko mati lama hi phasaka eka wona ma vonaka ma nga humesi mihandzu?
19 Ku vuriwa yini hi loko nsimu ya ka n’wina yi vonaka yi nga veki mihandzu sweswi? U nga heli mbilu. Tsundzuka, Yesu u tate tinkoka ta valandzeri vakwe loko va hete vusiku hinkwabyo va nga phasi nchumu. Leswi fanaka swi nga humelela hi tlhelo ra moya. Hi xikombiso, le Ireland, Timbhoni to tshembeka ti tirhe malembe ku ri na vuyelo lebyi hikiweke. Kambe, sweswinyana sweswo swi cincile. 1991 Yearbook of Jehovah’s Witnesses yi vika leswaku eku heleni ka lembe ra ntirho ra 1990, Ireland ri ve ni tinhlohlorhi ta 29 hi ku landzelelana! Kumbexana nsimu ya ka n’wina yi ta humesa leswi fanaka siku rin’wana. Ntsendze loko Yehova a swi pfumelela, hambetani mi phasa!
20. Hi fanele hi phasa vanhu hi nkarhi wihi?
20 Le Israyele, vaphasi a va phasa ni vusiku, loko vanhu va tietlelele kahle emasangwini ya vona. A va huma, hayi loko ku ri nkarhi lowu faneleke, eka vona kambe loko va ta kota ku phasa tinhlampfi to tala. Na hina hi fanele ku dyondza nsimu ya hina leswaku hi ndlela yo fanekisela, hi ta ya eku phaseni loko vunyingi bya vanhu byi ri ekaya naswona byi ri eka xiyimo xo amukela. Ku nga ha va hi nkarhi wa madyambu, hi mahelo-vhiki, kumbe hi minkarhi yin’wana. Nkarhi wun’wana ni wun’wana, a hi endleni hinkwaswo leswi hi nga swi kotaka ku kuma vanhu va timbilu letinene.
21. Hi fanele ku tsundzuka yini loko nsimu ya hina yi tirhiwa hi ku phindha-phindha?
21 Ku vuriwa yini hi loko nsimu ya hina yi hlanganisiwa nkarhi na nkarhi? Vaphasi va tinhlampfi va vutshila emisaveni hakanyingi va rila hi leswaku tindhawu ta vona to phasela eka tona ti phasiwa ku tlula mpimo. Kambe xana tindhawu terhu ta moya to phasa eka tona ti nga phasiwa ku tlula mpimo? Nikatsongo! Masimu yo tala ya humesa ku andza hambi loko ma hlanganisiwa nkarhi na nkarhi. Man’wana ma humesa ku antswa hikwalaho ko va ma tirhiwe kahle. Hambi swi ri tano, loko makaya ma tala ku endzeriwa, tiyiseka swinene leswaku hinkwavo lava nga riki kona emakaya va xiyiwa ivi va fikeleriwa. Dyondza tinhloko-mhaka to hambana-hambana to vulavurisana ha tona. Tsundzuka leswaku un’wana u ta endza nakambe hi ku hatlisa kutani u nga tshami ngopfu loko u amukeriwile, kumbe u kanetana ni n’wini wa muti hi ndlela yo pfumala vutlhari. Naswona kurisa vutshila bya wena entirhweni wa le xitarateni ni wa ku nyikela vumbhoni bya xitshuketa. Petani tinkoka ta n’wina ta moya nkarhi wun’wana ni wun’wana naswona hi ndlela yihi na yihi leyi kotekaka.
22. I lunghelo rihi ra nkoka leri hi ri tsakelaka namuntlha?
22 Tsundzuka, eka ku phasa loku, hikwavo vaphasi ni vaphasiwa va pfuneka. Loko lava hi va phasaka va tiyisela, va nga hanya hi masiku. Pawulo u khutaze Timotiya a ku: “Tiya eka swona, hikuva loko u endlisa sweswo, u ta tiponisa ni ku ponisa vayingisi va wena.” (1 Timotiya 4:16) A ku ri Yesu la sunguleke a letela vadyondzisiwa va yena eka ku phasa ka moya, naswona ntirho lowu wa ha endliwa ehansi ka vukongomisi bya yena. (Ringanisa Nhlavutelo 14:14-16.) Mawaku lunghelo ronghasi ro tirha ehansi ka yena ni ku hetisisa ntirho lowu! A hi hambeteni hi hoxa tinkoka ta hina ntsendze loko Yehova a ha swi pfumelela. Xana wu kona ntirho lowukulu lowu nga tlulaka lowu wa ku phasa mimoya-xiviri yi ri karhi yi hanya?
U Nga Tsundzuka Xana?
◻ Yesu u letele valandzeri va yena ku endla ntirho wihi?
◻ Yesu u kombise njhani leswaku ntirho wa ku phasa wa moya a wu yimisiwanga hi rifu ra yena?
◻ Yehova u katekise ntirho wa ku phasa ka moya eka lembe xidzana ro sungula hi ndlela yihi?
◻ I ntshovelo wihi lowu fuweke wa tinhlampfi lowu kumiweke hi “Siku ra Hosi”?
◻ Xana hina ha un’we-un’we hi nga va vaphasi lava humelelaka hi laha ku engetelekeke hi ndlela yihi?
[Xifaniso lexi nga eka tluka 15]
Endzhaku ka ku pfuka ka Yesu, vaapostola va yena va kurise ntirho wa Xikwembu wo phasa vanhu