Swivutiso Swa Vahlayi

Xana Timbhoni ta Yehova ti swi languta njhani ku xava nhundzu leyi yiviweke?

Vakriste va swi papalata hi laha ku heleleke ku va ni xiphemu eku xaveni ka nhundzu kumbe swilo leswi yiviweke.

Ku yiva swi bihile hakunene. Nawu wa Xikwembu eka Israyele wu swi veke erivaleni: “U nga ṭhuki u yiv̌a.” (Eksoda 20:15; Levitika 19:11) Loko khamba ri khomiwile, a ri fanele ku riha kambirhi, ka mune kumbe ka nthlanu, swi ya hi swiyimo swa kona.

Ku sukela enkarhini wa khale, makhamba ma ringete ku hundzisa nhundzu leyi yiviweke leswaku va endla ku bindzula ka xihatla ni leswaku va nga khomiwi va ri ni vumbhoni bya nandzu wa vona. Hi xikongomelo lexi, hakanyingi va xavisa nhundzu leyi yiviweke hi nxavo wa le hansi leswaku vaxavi va nga koti ku yi ala. Endlelo ro tano ri nga ha va ri katsekile eka leswi hi swi hlayaka eka Eksoda 22:1: “Loko munhu a yiv̌a homu kumbe šinyimpfana, kutani a ŝi tlhav̌a kumbe a ŝi šav̌isa, o ta riha homu hi ntlhanu wa tihomu, ni šinyimpfana hi mune wa ŝinyimpfana.”

Hi ku vona ku tirha ka milawu yo tano, Rabi Abraham Chill wa tsala: “Swa yila ku xava kumbe ku amukela xilo lexi yiviweke, hambi loko xilo xa kona xi nga langutiwi xi ri tano. Hikwalaho munhu a nga fanelanga a xava mbuti eka murisi, hikuva kumbexana murisi u yi xavisa muthori wa yena a nga swi tivi, kutani a titekela mali.”—The Mitzvot—The Commandments and Their Rationale.

Entiyisweni nawu wa Xikwembu a wu arisi ku ‘xava mbuti eka murisi’ hikwalaho ko ehleketa leswaku a nga tshama ni mali ya muthori wa yena ivi, entiyisweni a va a xavise mbuti leyi yiviweke. Kambe etlhelweni rin’wana, malandza ya Yehova a ma fanelanga ya xava (mbuti kumbe xilo xin’wana ni xin’wana) ha vomu loko swi ri erivaleni leswaku muxavisi a hi n’wini wa xona kumbe leswaku xi yiviwile. Nawu wa Xikwembu wu kombisa leswaku xi vona leswi fihliweke, kambe khamba ri fihlela n’wini wa rona leswi nga swa yena. Munhu la xavaka leswi tiviwaka leswaku swi yiviwile, a nge vi khamba hikwalaho ka sweswo, kambe ku xava ka yena ku endla leswaku n’wini wa xilo xexo a tsandzeka ku tlhela a kuma xilo xa yena.—Swivuriso 16:19; ringanisa 1 Vatesalonika 4:6.

Hinkwerhu ka hina ha swi tiva leswaku vaxavi va lava ku xava nhundzu hi nxavo wo antswa. Vavasati emisaveni hinkwayo va lava mimbhukuto leyinene, va ringeta ku hlwela ku xava ku kondza ku va nguva leyi minxavo yi nga ehansi kumbe va xava etimaketeni kumbe switolo leswi nga ni xibalo xa le hansi hi minxavo yo antswa. (Swivuriso 31:14) Hambi swi ri tano, ku tsakela ko tano ko kuma nxavo lowunene ku fanele ku ringaniseriwa. Vanhu lava tshembekeke esikwini ra Nehemiya va ale ku xava hi siku ra Savata, hambi leswi a va ta kuma swilo swa kahle emasikwini wolawo. (Nehemiya 10:31; ringanisa Amos 8:4-6.) Swa fana ni le ka Vakriste. Ku ala ka vona ku yiva swi va pfuna ku lawula ndzingo wihi ni wihi wo xava nhundzu ya nxavo wa le hansi leyi yiviweke.

Swa tiveka leswaku vaxavisi van’wana va xavisa nhundzu leyi yiviweke. Kumbe nxavo lowu vuriweke wu nga ha va wa le hansi swinene lerova munhu la ehleketaka kahle a nga ha fikelela makumo ya leswaku swilo leswi xavisiwaka swi kumiwe hi ndlela yo biha. Hambi ku ri nawu wa tiko wu nga ha ma amukela makumo yo tano. Buku ya xiboho xa nawu yi ri:

“A swi bohi leswaku mulumbetiwa a tiva leswaku nhundzu ya kona yi huma eka mani kumbe yi yiviwe hi mani, rini, kumbe leswaku yi yiviwe kwihi, kumbe swiyimo leswi yi yiviweke eka swona, kambe swi ringene ku tiva leswaku yi yiviwile. . . . Tihuvo tin’wana ti vula leswaku ku tiva voxokoxoko bya mhaka swi nga tiyisekisiwa hi ntiyiso wa leswaku munhu un’wana ni un’wana la hanyeke kahle wa swi kota ku vona leswaku nchumu wo karhi wu yiviwile.”

Leswi swi engetela xivangelo xo twala eka Mukriste xo papalata ku xava nhundzu leyi yiviweke. Ku xava ka yena nhundzu yo tano ku nga n’wi endla mutluri wa nawu. Entiyisweni, ematikweni man’wana munhu la xavaka swilo leswi yiviweke ehansi ka swiyimo swihi na swihi u ta va a ri ni nandzu wo tlula nawu. Vanhu vo tala a va na ku kanakana hi ku tlula nawu loko va ehleketa leswaku a va nge ngheni ekhombyeni. A swi tano hi Vakriste, lava lavaka ku ‘titsongahatela vafumi.’ Ku landzela nawu swi va sirhelela eku khotsiweni tanihi swigevenga, naswona swi pfuna ku va ni ripfalo lerinene emahlweni ka Yehova.—Varhoma 13:1, 4, 5.

Abrahama, munghana wa Xikwembu u veke xikombiso lexinene mayelana ni ripfalo. Enkarhini wa yena, vafumi va mune va le vuxeni va hlule tihosi ta laha Lota a a tshama kona, va teka swilo swo tala leswi nga swa nkoka hi xivumbeko xa vukhamba bya nyimpi. Abrahama, u va hlongorisile, a hlula valala ni ku tlherisela nhundzu leyi yiviweke. Hosi ya Sodoma yi byele Abrahama yi ku: “Teka vukosi tanihi hakelo ya wena.” Ematshan’wini ya sweswo, Abrahama u tlherisele nhundzu eka vini va yona, a ku: “Nḍi nga ka nḍi nga teki ntšumu ša le’ŝi nga ŝa wena! U nga ti v̌ula, u ku: Mina nḍi fuwisile Abram.”—Genesa 14:1-24.

Vakriste a va ku tsakeli ku humelela kwihi ni kwihi ka swa timali loku nga ha kotekaka hikwalaho ka nhundzu yo yiviwa. Yeremiya u tsarile: “Loyi a hlengeletaka rifuwo hi mukhuv̌a lo’wu nga lulamangiki, i ṅhwari le’yi fukamelaka le’ŝi nga ṭhikeriwangiki hi yona.” (Yeremia 17:11) Kutani, handle ko kombisa vutlhari hi ku nga tluli milawu ya Khezari hikwalaho ka swilo leswi yiviweke, Vakriste va navela ku hlayisa vululami bya Xikwembu hi ku ala ku nghenelela eka ndlela yihi ni yihi ni vubihi bya ku yiva. Davhida u tsale kahle a ku: “Le’ŝiṭongo ŝa l’a lulameke ŝi tlula nḍalo ya la’v̌o homboloka v̌a ku tala.”—Psalma 37:16.