Xivangelo Xo Va Van’wana Va Tswariwa Ra Vumbirhi

“AKU na munhu la nga vonaka Mfumo wa Xikwembu, loko a nga tlhelanga a tswariwa ra vumbirhi.” (Yohane 3:3) Marito wolawo ma nyanyule vanhu vo tala ni ku va hlanganisa tinhloko hi mpfhuka Yesu Kreste a ma vurile ku tlula 1 900 wa malembe lama hundzeke.

Leswaku hi twisisa kahle marito ya Yesu malunghana ni ku tswariwa ra vumbirhi, hi fanele hi rhanga hi ku hlamula swivutiso leswi: Hi rihi kungu ra Xikwembu hi vanhu? Xana ku humelela yini hi moya-xiviri eku feni? Xana xikongomelo xa Mfumo wa Xikwembu i ku endla yini?

Kungu Ra Xikwembu Hi Vanhu

Munhu wo rhanga Adamu, u vumbiwe a ri n’wana la hetisekeke wa Xikwembu. (Luka 3:38) Yehovha Xikwembu a nga kunguhatanga swona leswaku Adamu a a fanele ku fa. Adamu ni nsati wakwe, Evha, a va langutele ku veleka ndyangu wa vanhu lava nga riki na xidyoho, lowu a wu ta hanya hi masiku, wu tata misava ya paradeyisi. (Genesa 1:28) Rifu a a ri nga ri rona kungu ra Xikwembu ra le ku sunguleni hi wanuna ni wansati. Ri nghenele vanhu hi mhaka ya ku xandzukela nawu wa Xikwembu ntsena.—Genesa 2:15-17; 3:17-19.

Nxandzuko lowu wu pfuxe mphikamakaneta leyikulu ya mahanyelo, ku fana ni ku lulama ka vulawuri bya Xikwembu ni vuswikoti bya vanhu bya ku tshama va tshembekile emilawini ya xona. A a ku ta laveka nkarhi leswaku ku lulamisiwa mphikamakaneta leyi. Kambe kungu ra Yehovha Xikwembu hi vanhu a ri hundzukanga, naswona a nge tsandzeki eka leswi a kunguhateke ku swi endla. U kunguhate hi ku helela leswaku a tata misava hi ndyangu wa vanhu lava hetisekeke, lava nga ta tsakela vutomi lebyi nga heriki eParadeyisini. (Pisalema 37:29; 104:5; Esaya 45:18; Luka 23:43, NW) A hi tsundzukeni ntiyiso lowu wa nkoka loko hi anakanyisisa hi marito ya Yesu mayelana ni ku tswariwa ra vumbirhi.

Ku Humelela Yini Hi Moya-xiviri Eku Feni?

Handle ko lemuka leswi moya wo kwetsima wa Xikwembu wu swi hlavuteleke vatsari va Bibele, vativi va filosofi va Magriki va nonon’hweriwe hi ku kuma nhlamuselo ya vutomi. A va nga kholwi leswaku munhu u kunguhateriwe ku hanya malembenyana ntsena, eswiyin’weni leswi hakanyingi swi nga tsakisiki, ivi xisweswo a fa. Eka leswi a va vurisile. Kambe eku gimeteni ka vona malunghana ni switshembiso swa munhu endzhaku ka rifu, a a va hoxile. Va gimete hi leswaku munhu u hambeta a hanya hi tindlela to karhi endzhaku ka loko a file, ni leswaku endzeni ka un’wana ni un’wana ku ni moya-xiviri lowu nga fiki.

Vayuda ni lava va tivulaka Vakreste va ngheniwe hi mavonelo yo tano. Buku leyi nge Heaven—A History yi ri: “Kun’wana ni kun’wana laha Vayuda lava rhurheke ka rikwavo va hlanganaka ni tintlharhi ta Magriki, mianakanyo ya moya-xiviri lowu nga fiki ya pfuka.” Buku leyi ya tlhandlekela: “Tidyondzo ta Magriki malunghana ni moya-xiviri ti byale mianakanyo leyi nga sukiki eka Vayuda naswona ti hetelele hi ku yi byala etidyondzweni ta Vukreste. . . . Hi ku sungula filosofi leyi rharhanganeke ni leyi hlamarisaka ya Plato ni mikhuva ya le Bibeleni, Philo [mutivi wa filosofi wa Muyuda wa le Alexandria wa lembe xidzana ro sungula] u pfule ndlela ya Vakreste va le ndzhaku lava tivaka ku anakanyisisa.”

Xana Philo a a tshemba yini? Buku yoleyo yi ya emahlweni yi ku: “Eka yena, rifu ri tlherisela moya-xiviri laha wu humaka kona, exiyin’weni xa le mahlweni ka ku tswariwa. Leswi moya-xiviri wu nga wa le xivandleni xa mimoya, vutomi emirini byo va nchumu wa hava, lowu komeke, lowu hakanyingi wu nga tsakisiki.” Hambi swi ri tano, “xiyimo xa le mahlweni ka ku tswariwa” ka Adamu xi vula leswaku a a nga ri kona. Hi ku ya hi rungula ra Bibele, Xikwembu a xi kunguhatanga ni kan’we leswaku a pfuketana a hundzela exivandleni xin’wana loko a file, onge hi loko misava yi ri hlaluko ro welela evuton’wini lebyi tlakukeke kumbe bya le hansi.

Dyondzo ya leswaku moya-xiviri wa munhu a wu fi a yi dyondzisiwi eRitweni ra Xikwembu leri huhuteriweke hi moya, Bibele. A yi xi tirhisi ni kan’we xiga lexi nge “moya-xiviri lowu nga fiki.” Yi ri Adamu u vumbiwe a va moya-xiviri, hayi a ri ni moya-xiviri. Genesa 2:7 yi ri: “Kutani Yehova Šikwembu a v̌umba munhu hi nṭhuri wa misav̌a, a huhutela e tinhompfini ta yena e ku hefemula ka v̌utomi, ka v̌a loko munhu a endliwe šiv̌umbiwa le’ši hanyaka.” Munhu a nga tshembisiwanga ni kan’we leswaku u ta hanya hi laha ku nga heriki ematilweni kumbe ku xanisiwa hi laha ku nga heriki endzilweni wa tihele. Bibele yi komba leswaku moya-xiviri, kumbe munhu, loko a fa, a nga ha twi nchumu. (Pisalema 146:3, 4; Eklesiasta 9:5, 10; Ezekiyele 18:4) Lexi xiyekaka, vativi va filosofi va khomelele eka mavonelo lama nga seketeriwangiki ematsalweni mayelana ni moya-xiviri. Hi fanele hi tivonela emianakanyweni leyi hambukisaka, leyi nga sivaka ku twisisa ka hina marito ya Yesu mayelana ni ku tswariwa ra vumbirhi.

Va Tswariwa Ra Vumbirhi Leswaku Va Fuma Tanihi Tihosi

Yesu u byele Nikodema leswaku lava va ‘tlhelaka va tswariwa ra vumbirhi va nghena eMfun’weni wa Xikwembu.’ (Yohane 3:3-5) Mfumo wolowo i yini ke? Le masungulweni ya matimu ya vanhu, hi ririmi ro fanekisela, Yehovha Xikwembu u tivise kungu rakwe ra ku tirhisa ‘mbewu’ yo hlawuleka—mufumi la taka—leswaku yi phyandlasa nhloko ya Nyoka ya khale, Sathana Diyavulosi. (Genesa 3:15; Nhlavutelo 12:9) Hi laha swi paluxiweke ha kona hakatsongo-tsongo eMatsalweni, ‘mbewu’ leyi yi vonaka yi ri Yesu Kreste, loyi a fumaka ni vafumi-kulobye hi xikombiso lexi xiyekaka xa vulawuri bya Xikwembu, Mfumo wa Vumesiya. (Pisalema 2:8, 9; Esaya 9:6, 7; Daniyele 2:44; 7:13, 14) Lowu i Mfumo wa matilo, hulumendhe ya le matilweni leyi nga ta lwela vulawuri bya Yehovha ni ku kutsula vanhu evukhumbini bya xidyoho ni rifu.—Matewu 6:9, 10.

Lava va nga vafumi-kulobye swin’we na Yesu i 144 000, lava kutsuriweke evanhwini. (Nhlavutelo 5:9, 10; 14:1-4) Xikwembu xi hlawule van’wana endyangwini wa Adamu wa vanhu lava nga hetisekangiki leswaku va va “v̌ahlawuriwa [lava] v̌a Muungameri-l’a-tlakukeke,” lava fumaka na Kreste eMfun’weni wa Vumesiya. (Daniyele 7:27; 1 Vakorinto 6:2; Nhlavutelo 3:21; 20:6) Vavanuna lava ni vavasati va veka ripfumelo eka Yesu Kreste, la vulaka leswaku va ta “tswariwa ra vumbirhi.” (Yohane 3:5-7) Xana ku tswariwa loku ku endlekisa ku yini naswona hikwalaho ka yini ku endleka?

Vanhu lava va khuvuriwe hi mati tanihi valandzeri va Kreste. Xikwembu xi va rivalele swidyoho swa vona exisekelweni xa gandzelo ra nkutsulo ra Yesu, xi va vule lava lulameke, naswona xi va amukele va va vana va moya. (Varhoma 3:23-26; 5:12-21; Vakolosa 1:13, 14) Eka volavo muapostola Pawulo u ri: “Mi nyikiwile moya wa la’v̌a v̌ekiweke v̌ana, lowu hi huwelelaka ha wona, hi ku: Aba, Tatana! Kambe na wona Moya wu yimelana ni moya wa hina, wu tiyisa leŝaku hi v̌ana v̌a Šikwembu. Kutani loko hi ri v̌ana, hi v̌adyanḍaka, na ŝona; nḍi ri v̌adyanḍaka v̌a Šikwembu, ni v̌adyanḍakakulobye na Kriste, loko kunene hi twa ku v̌av̌iseka na yena, hi ta kwetsimisiwa na yena.”—Varhoma 8:15-17, BX.

Tanihi valandzeri va Kreste, lava se va tswariwe hi vuntshwa, kumbe ku va ni masungulo lamantshwa evuton’wini. Leswi swi simeke ntshembo wa leswaku va ta dya swin’we na Yesu ndzhaka yakwe ya le tilweni. (Luka 12:32; 22:28-30; 1 Petro 1:23) Muapostola Petro u hlamusela ku tswariwa ra vumbirhi hi ndlela leyi: ‘Hi musa wa Xikwembu lowukulu, xi hi tswarile ra vumbirhi, leswaku hi va ni ku tshemba loku hanyaka, hikwalaho ka ku pfuka ka Yesu Kreste exikarhi ka vafi, ni leswaku hi nyikiwa ndzhaka leyi nga boriki, leyi nga nyamisiwangiki, leyi nga vuniki. Mi vekeriwile yona ematilweni.’ (1 Petro 1:3, 4) Vutomi lebyi lebyintshwa bya le tilweni bya koteka eka vanhu lava hikuva Xikwembu xi va pfuxa eku feni ku fana ni ndlela leyi xi nga pfuxa Yesu ha yona.—1 Vakorinto 15:42-49.

Ku Vuriwa Yini Hi Misava?

Leswi a swi vuli swona leswaku eku heteleleni hinkwavo vanhu lava yingisaka va ta tlhela va tswariwa ra vumbirhi va suka la misaveni va ya etilweni. Mianakanyo yo tano leyi hoxeke yi fana ni liya a yi namarheliwe hi vativi va filosofi tanihi Philo, loyi a ehleketa leswaku “vutomi emirini, [byo va] nchumu wa hava, wo koma, lowu nga tsakisiki.” Kambe ku hava lexi a xi hoxile hi ntumbuluko wo rhanga wa la misaveni, wa Yehovha Xikwembu.—Genesa 1:31; Deteronoma 32:4.

Vutomi bya munhu a byi nga endleriwanga ku koma ni ku karhateka. Yesu Kreste ni lava va tlhelaka va tswariwa ra vumbirhi leswaku va va tihosi ni vaprista na yena etilweni, va ta susa hinkwaswo swiyimo swo karhata leswi vangiweke hi ku xandzuka ka Sathana. (Vaefesa 1:8-10) Leswi va nga ‘mbewu ya Abrahama’ leyi tshembisiweke, “matiko hikwawo ya misav̌a ma ta tinkhensa” ha vona. (Vagalatiya 3:29; Genesa 22:18) Eka vanhu lava yingisaka, leswi swi ta vula vutomi emisaveni ya paradeyisi, lebyi hambaneke ngopfu ni vutomi bya namuntlha lebyi komeke, ni ku taleriwa hi maxangu.—Pisalema 37:11, 29; Nhlavutelo 21:1-4.

I Vamani Lava Nga Ta Pfuneka?

Eka lava nga ta pfuneka hi lunghiselelo ra Xikwembu ra ku katekisa vanhu hi lava va nga ta pfuxiwa eku feni lava kombisaka ripfumelo egandzelweni ra Yesu ra nkutsulo. (Yohane 5:28, 29; Mintirho 24:15) Vunyingi bya vona a va si tshama va dyondza hi Xikwembu na Kreste, kutani a va nge kombisi ripfumelo eka Yesu. Lava pfuxiweke va ta katsa vanhu lava tshembekeke tanihi Yohane Mukhuvuri, loyi a feke emahlweni ko va rifu ra Yesu ri pfula ndlela ya ku ya hanya etilweni. (Matewu 11:11) Handle ka leswi, ‘ntshungu lowukulu wa matiko hinkwawo wu hlantswe tinguvu ta wona, wu ti basisa hi ngati ya Xinyimpfana,’ Yesu Kreste. Wu amukela ntirho wo chumayela hi Mfumo lowu sweswi wu rhangeriwaka hi ‘vamakwavo’ va Yesu lava tswariweke ra vumbirhi naswona wu ta pona nyimpi ya Xikwembu ya Armagedoni wu hanya emisaveni leyi basisiweke. (Nhlavutelo 7:9-14; 16:14-16; Matewu 24:14; 25:31-46) Hikwalaho, elunghiselelweni ra Xikwembu, timiliyoni ti ta ponisiwa, hambi leswi ti nga tswariwangiki ra vumbirhi leswaku ti fuma na Kreste ematilweni.—1 Yohane 2:1, 2.

Xana u ta va exikarhi ka lava nga ta kuma vutomi emisaveni ya paradeyisi? U nga va kona loko u kombisa ripfumelo egandzelweni ra Yesu Kreste ni ku hlanganyela hi ku gingiriteka ni vandlha ra Vukreste ra ntiyiso. A ri onhiwanga hi tifilosofi kambe ri tshame ri ri “mhandze leyikulu ni xiseketelo xa leswi nga ntiyiso.” (1 Timotiya 3:15; ringanisa Yohane 4:24; 8:31, 32.) Kutani u nga langutela vumundzuku lebyi vangamaka laha vana va Xikwembu lava tswariweke ra vumbirhi va fumaka va ri ematilweni naswona vana hinkwavo va Xikwembu va laha misaveni va vuyiseriwa eku hetisekeni emisaveni leyi vangamaka ya paradeyisi. Hikwalaho vana ni lunghelo ra ku hanya emisaveni yoleyo leyintshwa ya mikateko leyi nga heriki.—Varhoma 8:19-21; 2 Petro 3:13.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 6]

Adamu a a nga nyikiwanga lunghelo ro hlawuleka eka ku ya hanya etilweni kumbe ku xanisiwa hi laha ku nga heriki endzilweni wa tihele