Vakulu—Vuyisani Van’wana Hi Moya Wo Rhula

MBILU ya Mukreste wa ntiyiso yi nga ha fanisiwa ni ntanga wa moya lowu humesaka mihandzu leyinene. Rirhandzu, ntsako, ku rhula, ku leha mbilu, tintswalo, vunene, ripfumelo, musa ni ku tikhoma hakanyingi swi nga kula kahle eka wona. Sweswo swa fanela. Phela, leyi i mihandzu ya moya lowo kwetsima, lowu Yehovha Xikwembu a wu nyikaka malandza ya yena lama tinyiketeleke. (Vagalatiya 5:22, 23) Kambe, Mukreste un’wana ni un’wana la lavaka ku hlayisa ntanga wa mbilu ya yena wu ri ndhawu leyi tsakisaka eka Tata wa yena wa le tilweni, u fanele ku hambeta a lwa swinene ni mfava wa xidyoho xa ndzhaka.—Varhoma 5:5, 12.

Swa endleka leswaku nkarhi wun’wana, nchumu wo karhi lowu nga lavekiki wu sungula ku mila embilwini leyi nga hetisekangiki ya munhu la chavaka Xikwembu. A nga ha va a ve ni rhekhodo leyinene swinene ya moya. Hi loko ku va ni xiphiqo, kumbexana hikwalaho ka vanghana lavo biha kumbe xiboho xa vuhunguki. Xana vakulu va vandlha va nga n’wi pfunisa ku yini munhu wo tano hi tlhelo ra moya?

Ndzayo Ya Nkarhi Wa Vaapostola

Loko va pfuna Mukreste loyi a dyoheke, vakulu va fanele ku landzela ndzayo ya muapostola Pawulo: “Vamakwerhu, naloko [wanuna, NW] a kumiwa a ri karhi a endla xihoxo, n’wina lava mi nga va Moya, n’wi vuyiseni hi moya wa musa. Eka un’wana ni un’wana wa n’wina, ndzi ri tivonele leswaku na wena u nga ringiwi.” (Vagalatiya 6:1) Loko mupfumeri-kuloni ‘a endla xihoxo, ni loko a nga si swi xiya,’ vakulu va ni vutihlamuleri bya ku n’wi pfuna hi ku hatlisa hi laha swi nga kotekaka ha kona.

Pawulo u ri “wanuna” u endla xihoxo. Hambi swi ri tano, rito ra Xigriki (anʹthro·pos) leri tirhisiweke kwalaho ri nga ha tirha eka wanuna kumbe eka wansati. Naswona ku “vuyisa” munhu swi vula yini? Rito leri ra Xigriki (ka·tar·tiʹzo) ri vula “ku n’wi vuyisa endleleni leyinene.” Rona rito leri fanaka, ra tirhisiwa eku lunghiseni ka tinkoka. (Matewu 4:21) Nakambe ra tirha eku tlheriseleni ka voko ra munhu leri tshovekeke, exiyin’weni xa rona. N’anga yi endla leswi hi ndlela ya vukheta leswaku yi nga vangeli muvabyi wa yona switlhavi leswi nga fanelangiki. Hi ku fanana, ku pfuna makwerhu wa xinuna kumbe wa xisati leswaku a vuya endleleni leyinene swi lava vukheta, vutlharhi ni ntwela-vusiwana.

Vakulu va kombisa vumoya bya vona hi ku kombisa moya wa musa loko va ringeta ku vuyisa munhu. Entiyisweni, Yesu la nga ni moya wa musa a a ta va a lulamise timhaka teto hi musa. (Matewu 11:29) Vakulu va fanele va kombisa mfanelo yoleyo eka nandza wa Yehovha loyi a endleke xihoxo hikuva na vona swi nga ha endleka va kokeleka exidyohweni lexi fanaka, hi xihoxo. Leswi swi nga ha humelela enkarhini lowu taka, loko swi nga humelelanga enkarhini lowu hundzeke.

Vavanuna lava va moya lava fanelekaka va fanele va ‘rhwala mindzhwalo’ ya vagandzeri-kulobye hi rirhandzu. Entiyisweni, vakulu va swi tsakela ku pfuna makwavo wa vona wa xinuna kumbe wa xisati leswaku a lwisana na Sathana, miringo, ku tsana ka nyama ni minxaniso ya xidyoho. Leyi entiyisweni i ndlela ya valanguteri va Vakreste yo “hetisa nawu wa Kriste.”—Vagalatiya 6:2.

Vavanuna lava hakunene va nga ni timfanelo ta xiviri ta moya va titsongahata, va swi xiya leswaku “loko un’wana a ehleketa leswaku yena i nchumu, kasi a nga nchumu, wa tikanganyisa.” (Vagalatiya 6:3) Ku nga khathariseki leswaku vakulu va ringeta hi ndlela yihi ku endla leswinene ni leswi pfunaka, kambe a va nge wu fikeleli ntwela-vusiwana ni rirhandzu ra N’wana wa Xikwembu, Yesu Kreste hi laha ku hetisekeke. Kambe xolexo a hi xivangelo xa leswaku va nga ringeti hi matimba.

Vakulu va ta va va endla xihoxo loko va tshinya mupfumeri-kulobye hi ndlela ya vukarhi, onge hi loko va antswa eka yena! Entiyisweni Yesu a nga ta swi endla sweswo. Phela, u nyikele vutomi bya yena, ku nga ri hikwalaho ka vanghana va yena ntsena kambe ni valala va yena! Vakulu va lwela ku kombisa rirhandzu leri fanaka loko va ringeta ku pfuna vamakwavo va xinuna ni va xisati leswaku va suka eku nonon’hweriweni va tshinela swinene ekusuhi ni Tata wa vona wa le tilweni ni le ka mimpimanyeto ya yena leyo lulama. Hi tihi tindlela tin’wana leti nga pfunaka vakulu leswaku va vuyisa vagandzeri-kulobye?

Tindlela Tin’wana Leti Pfunaka

Titshege swinene hi Yehovha hi xikhongelo u ri karhi u vulavula ni ku endla hi vunene. Yesu a a ri ni vunene, u khongele eka Tata wa yena wa le tilweni swinene leswaku a n’wi kongomisa, naswona minkarhi hinkwawo a endla swilo leswi a swi N’wi tsakisa. (Matewu 21:5; Yohane 8:29) Vakulu va fanele ku endla leswi fanaka loko va ringeta ku vuyisa munhu loyi a endleke xihoxo. Tanihi murisi-ntsongo la nga ni musa, nkulu u ta vulavula hi ndlela leyi khutazaka ni leyi akaka, ku nga ri ku n’wi chavisa. Hi nkarhi wa ku vulavurisana, u ta ringeta ku endla leswaku xiyimo xi endla Mukreste loyi a lavaka mpfuno, a titwa a tshunxekile hi laha swi kotekaka ha kona, leswaku a tiphofula. Leswaku sweswo swi va tano, ku fanele ku pfuriwa hi xikhongelo lexi humaka embilwini. Loyi a nyikiwaka ndzayo hi ndlela yo rhula hi ku hatlisa u ta pfula mbilu ya yena, a yi amukela, loko a tiva leswaku mutsundzuxi u lava ku endla leswi tsakisaka Xikwembu ku fana na Yesu. Hi ku fanana xikhongelo xo pfala handle ko kanakana xi ta endla leswaku munhu la lavaka mpfuno a tirhisa ndzayo leyi a yi nyikiweke hi ndlela leyi ya rirhandzu ni yo rhula.

Endzhaku ka xikhongelo, bumabumela hi mbilu hinkwayo. Ku nga ha katsiwa timfanelo letinene ta munhu yoloye, tanihi tintswalo, ku tshembeka kumbe ku chivirika. Ku nga ha vulavuriwa hi rhekhodo ya yena ya ntirho wa vutshembeki eka Yehovha, kumbexana ya malembe yo tala. Hi ndlela leyi, hi kombisa leswaku ha khathalela naswona hi ni nkhathalelo lowu fanaka ni wa Kreste eka munhu yoloye. Yesu u sungule rungula ra yena leri yaka evandlheni ra Tiyatira hi ku bumabumela, a ku: “Ndzi tiva mintirho ya wena, rirhandzu ra wena ni ku tshembeka ka wena, ni migingiriko ya wena, ni ku tiyisela ka wena, ni leswaku mintirho ya wena ya sweswi yi tlula leyo sungula.” (Nhlavutelo 2:19) Marito wolawo ma tiyisekise swirho swa vandlha leswaku Yesu a a wu xiya ntirho lowunene lowu a va wu endla. Hambi leswi vandlha a ri ri ni swihoxo swa rona—hi ku pfumelela nkucetelo wa “Yezabele”—a ri endla kahle etimhakeni tin’wana, naswona Yesu a lava leswaku vamakwerhu volavo va xinuna ni va xisati va swi tiva leswaku ntirho wa vona a wu vanga wa hava. (Nhlavutelo 2:20) Hi laha ku fanaka vakulu va fanele va bumabumela laha swi faneleke.

U nga teki xihoxo xi ri xikulu ku tlula swiyimo leswi katsekaka. Vakulu va fanele ku sirheleta ntlhambi wa Xikwembu naswona va hlayisa nhlengeletano ya xona yi basile. Kambe swihoxo swin’wana swa moya leswi lavaka ndzayo yo tiya swi nga tameriwa hi vutlharhi hi nkulu un’we kumbe vambirhi handle ka ku endla huvo ya vuavanyisi. Minkarhi yo tala, Mukreste u endla xidyoho hikwalaho ka ku tsana ka vumunhu ku nga ri hi ku tsakela ku endla leswo biha. Vakulu va fanele va khoma ntlhambi hi vukheta naswona va tsundzuka leswaku: “A nga ka a nga tsetseleri[wi] munhu loyi a nga tsetselelangiki van’wana; kasi loyi a tsetselelaka van’wana wa khana esikwini ra ku avanyisa.” (Yakobo 2:13; Mintirho 20:28-30) Ematshan’wini yo kurisa timhaka, vakulu hi nkarhi wolowo va fanele va tirhisana ni vapfumeri-kulobye hi ndlela yo rhula, tanihi Yehovha Xikwembu xa hina xa ntwela-vusiwana ni xa tintswalo.—Vaefesa 4:32.

Kombisa leswaku wa swi twisisa leswi nga ha vaka swi vangele xihoxo lexi. Vakulu va fanele ku yingisa hi vukheta loko mupfumeri-kulobye a phofula leswi nge mbilwini ya yena. Tanihi leswi ‘Xikwembu xi nga soliki mbilu leyi tshovekeke ni leyi nge nhlomulweni,’ na vona a va fanelanga va swi endla sweswo. (Pisalema 51:17) Kumbexana xiphiqo lexi xi vangiwa hikwalaho ka leswi munghana wa vukati a tsandzekaka ku n’wi twela. Ntshikilelo wa mianakanyo lowukulu kumbe lowu hetaka nkarhi wo leha wu nga dlaya swiaki swin’wana swa mintlhaveko ya munhu leswi hi ntolovelo swi tshamaka swi ri kona kumbe wu nga ha va wu endle leswaku a nonon’hweriwa swinene ku endla swiboho swa vutlharhi. Vakulu lava nga ni rirhandzu va ta xiya swivangelo swo tano, hikuva hambi leswi Pawulo a khutazeke vamakwavo wa yena leswaku va ‘laya malolo,’ nakambe u khutazile: “Mi tiyisa lava helaka ntamu; pfunani lava tsaneke, mi lehisela hinkwavo timbilu.” (1 Vatesalonika 5:14) Hambi leswi vakulu va nga fanelangiki ku vevukisa mimpimanyeto leyinene ya Xikwembu, va fanele va va lava anakanyelaka, hi laha Xikwembu xi endlaka ha kona.—Pisalema 103:10-14; 130:3.

Papalata ku vevukisa Mukreste-kuloni. A hi swi lavi ku tekela makwerhu wihi na wihi wa xinuna kumbe wa xisati xindzhuti xakwe kumbe ku n’wi teka tanihi la nga pfuniki nchumu. Ku ri na sweswo, ku n’wi tiyisekisa leswaku ha ti tshemba timfanelo takwe ta Vukreste, ni leswaku wa xi rhandza Xikwembu, swi ta n’wi khutaza leswaku a lulamisa xihoxo xa kona. Vakorinto va fanele va khutazekile leswaku va va ni malwandla, loko Pawulo a va byele leswaku u byele van’wana hi ‘ku tiyimisela’ ni ku “chivirika” ka vona emhakeni leyi.—2 Vakorinto 9:1-3.

Kombisa leswaku xiphiqo xi nga hluriwa hi ku tshembela eka Yehovha. Ina ringeta ku pfuna munhu a vona leswaku ku tshembela eka Xikwembu ni ku tirhisa ndzayo ya Rito ra xona swi ta pfuna leswaku ku endliwa mindzulamiso leyi lavekaka. Leswaku sweswo swi koteka, leswi hi swi vulaka swi fanele swi sekeriwa eMatsalweni ni le tibukwini leti sekeriweke eBibeleni. Pakani ya hina yi hi matlhelo mambirhi: (1) ku pfuna loyi a lavaka mpfuno leswaku a vona ni ku twisisa vonelo ra Yehovha ni ku (2) kombisa munhu ndlela leyi a nga ha vaka a honise kumbe a tsandzeke ha yona ku landzelela swiletelo leswi swa Xikwembu, hi mpimo wo karhi.

Hlanganisa ndzayo ya Matsalwa ni swivutiso swa tintswalo kambe leswi kongomeke. Leswi swi ta endla leswaku u fikelela mbilu. Hi ku tirhisa muprofeta wa yena Malakiya, Yehovha u tirhise xivutiso leswaku a endla vanhu va Yena va kota ku twisisa leswaku va hambukile. U vutise a ku “Šana munhu a nga tšhav̌i ku šisa Šikwembu?” ivi a engeta: “Loko ṅwina mi ri kari mi nḍi šisile.” (Malakiya 3:8) Ku tsandzeka ka Vaisrayele ku nyikela vukhume bya leswi va swi byaleke hi laha a swi laveka ha kona eka Nawu wa Muxe, a swi fana ni ku xisa Xikwembu. Leswaku ku lulamisiwa xiyimo lexi, Vaisrayele a va fanele ku hetisisa mindzhwalo ya vona eka vugandzeri lebyi tengeke, va tiyiseka leswaku Xikwembu xi ta va katekisa swinene. Hi swivutiso leswi tlhontlhaka mianakanyo ni swa ku anakanyela, vakulu va nga ha kandziyisa leswaku ku endla nchumu lowu lulameke namuntlha swi katsa ku tshemba Tata wa hina wa le tilweni ni ku n’wi yingisa. (Malakiya 3:10) Ku nghenisa yinhla leyi embilwini ya yena swi ta endla leswaku makwerhu a ‘lulamisela milenge ya yena tindlela leto lulama.’—Vaheveru 12:13.

Kandziyisa mpfuno wa ku amukela ndzayo. Ndzayo leyi pfunaka yi katsa ku laya hi ta vuyelo bya ku ya emahlweni ni ndlela leyo biha ni ku boxa vuyelo lebyinene bya ku lulamisa timhaka. Endzhaku ka xitsundzuxo lexi nga enkarhini, Yesu u tiyisekise vandlha leri tsaneke emoyeni ra le Lawodikiya leswaku loko vo hundzuka eka ndlela ya vona ya khale ivi va va vadyondzisiwa lava hisekaka, a va ta tsakela malunghelo lamakulu, ku katsa ni ku langutela ka ku fuma swin’we na yena ematilweni.—Nhlavutelo 3:14-21.

Xiyisisa ku vona loko ndzayo yi yingisiwa. Hi laha dokodela lonene nkarhi na nkarhi a kambelaka ku vona leswaku rhambu leri a nga ri vuyisela evutshan’wini bya rona ri vuyele kahle, kutani ni vakulu va fanele ku ringeta ku kamba leswaku xana ndzayo ya Matsalwa ya tirhisiwa. Va nga ha tivutisa: Xana ka ha laveka mpfuno lowu engetelekeke? Xana ndzayo yi fanele ku phindhiwa, kumbexana hi ndlela leyi hambaneke? Hi ku phindha-phindha Yesu a boheka ku laya vadyondzisiwa va yena hi xilaveko xa ku titsongahata. Hi ku famba ka nkarhi, u tlhele a lava ku lulamisa ku anakanya ka vona hi ndzayo, swifaniso ni swikombiso leswi twisisekaka. (Matewu 20:20-28; Marka 9:33-37; Luka 22:24-27; Yohane 13:5-17) Hi ku fanana, leswaku vakulu va tiyisekisa loko makwerhu wa xinuna kumbe wa xisati a ololoxekile, va nga ha lunghiselela maendzo yo ya vulavurisana na yena hi Matsalwa leswaku va n’wi pfuna ku hlakarhela emoyeni.

Bumabumela nhluvuko wihi na wihi lowu endliweke. Loko loyi a nga endla xidyoho a lwela ku tirhisa ndzayo ya Matsalwa hi ku tshembeka, n’wi bumabumele hi rirhandzu. Leswi swi ta tiyisa ndzayo leyo sungula, naswona swi ta n’wi endla a ya emahlweni a endla nhluvuko. Eka papila ra Pawulo ro sungula leri yaka eka Vakorinto, u boheke ku va nyika ndzayo yo tiya etimhakeni to tala. Endzhaku ka loko Tito a byele muapostola hi n’wangulo lowunene eka papila ra yena, Pawulo u tsarile a va bumabumela. U te: “Sweswi ndzi tsakile, ku nga ri hileswi mi vavisiweke, kambe hileswi ku vavisiwa ka n’wina ku nga mi yisa eku hundzukeni; mi rhwele ku vaviseka ka n’wina hi mukhuva lowu tsakeriwaka hi Xikwembu.”—2 Vakorinto 7:9.

Mhaka Leyi Tsakisaka

Ina Pawulo u tsakile loko a twe leswaku ndzayo ya yena yi va pfunile Vakorinto. Hi ku fanana, vakulu va namuntlha va tsaka swinene loko mugandzeri-kulobye a pfuka exidyohweni hikwalaho ko yingisa mpfuno wa vona wa rirhandzu kahle. Hakunene va tsakela ku pfuna Mukreste la nga dyoha leswaku a humesa mfava lowu nga ni mitwa wa xidyoho lowu nge mbilwini ya yena leswaku mihandzu ya Xikwembu yi ta kula swinene kwalaho.

Loko vakulu va humelela eku vuyiseni ka munhu loyi a nga teka ndlela leyi hoxeke, a nga ha tlheriseriwa endleleni leyi a yi ta n’wi dlaya hi laha ku heleleke hi tlhelo ra moya. (Ringanisa Yakobo 5:19, 20.) La pfuniweke u fanele a kombisa ku tlangela eka Yehovha Xikwembu hikwalaho ka mpfuno wolowo. Marito ya ku tlangela ka xiviri hi mpfuno wa rirhandzu, ntwela-vusiwana ni ku twisisa ka vakulu na wona ma fanela. Naswona loko a hlakarherile emoyeni hi ku helela, hinkwavo lava a va karhateka va nga tsaka hi leswi munhu a vuyisiweke hi moya wo rhula.