A Hi Vaendli Va Bindzu Lero Biha Hi Rito Ra Xikwembu

“A HI xavisa vutirheli bya hina leswaku hi kuma mali.” Lawa i marito ya khale ka “mufundhisi la khongelaka hi riqingho” loyi ku burisaniweke na yena eka xiviko xo kambisisa vaevhangeli va le Amerika va le ka thelevhixini, eku heleni ka 1991.

Nongonoko lowu wu kombise vafundhisi vanharhu lava tirhisaka thelevhixini le United States. Wu kombisa leswaku vanhu va tekeriwa makume ya timiliyoni ya tirhandi lembe na lembe hi vanhu lava vanharhu. “Ntlawa” wun’wana a wu vitaniwa “fektri leyi hluvukisiweke ya minhlengo, ya manguva lawa.” Hinkwavo va katsekile eka vuxisi byo hlayanyana. Xana leswi swa ku hlamarisa?

Vukhongeri Byi Le Ku Kambisisiweni

A hi vaevhangeli va le ka thelevhixini ntsena lava kambisisiwaka hi tihulumendhe, kambe na vukhongeri lebyi nga tivekiki laha byi welaka kona, lebyi nga le nawini, bya karhi bya kambisisiwa swinene hi tihulumendhe, hi mavandla lama langutelaka na hi vanhu lava tolovelekeke. Etimhakeni tin’wana, leswaku tikereke ti va ni switifiketi swa nhundzu, ku seketeriwa ka tipolitiki hi mali ya vukhongeri ni mahanyelo ya manyunyu ya vafundhisi lava kumaka mali ya le henhla, swi endla vanhu va vilela.

Xana varhangeri va vukhongeri va njhani loko va pimanisiwa ni nhlamuselo leyi tivekaka swinene ya vutirheli bya Vukreste bya muapostola Pawulo kwalomu ka malembe ya 2 000 lama hundzeke? U tsarile: “Hikuva a hi fani ni lavo tala, lava endlaka bindzu lero biha hi Rito ra Xikwembu, kambe hi vulavula kukotisa vanhu va timbilu leto tenga, kukota lava rhumiweke hi Xikwembu; hi vulavula emahlweni ka Xikwembu hi ri va ka Kriste.” (2 Vakorinto 2:17) I vamani lava faneriwaka hi nhlamuselo leyi namuntlha?

Leswaku u kota ku pimanisa, a hi kambisise swinene ndlela leyi vutirheli bya Vukreste bya Pawulo ni vanghana vakwe a byi hakeleriwa ha yona. Xana a byi hambana njhani ni bya van’wana va nkarhi wa yena?

Vachumayeri Lava Famba-fambaka Va Lembe Xidzana Ro Sungula

Tanihi muchumayeri la famba-fambaka, Pawulo a a nga ri yexe. Hi nkarhi wolowo vanhu vo tala a va teka maendzo yo kondletela mianakanyo ya vona ya vukhongeri ni ya filosofi. Luka, mutsari wa Bibele u vulavula hi “Vayuda van’wana lava a va famba-famba, va ri karhi va hlongola mademona.” (Mintirho 19:13) Loko Yesu Kreste a paluxa Vafarisi, u engeterile a ku: “Mi rhendzeleka ni malwandle ni matiko, leswaku mi ta kuma mudyondzisiwa un’we ntsena.” (Matewu 23:15) Yesu na yena a a ri mutirheli la famba-fambaka. U letele vaapostola ni vadyondzisiwa vakwe leswaku va n’wi encisa, va nga chumayeli eYudiya ni le Samariya ntsena kambe “ni ku ya fika emakun’wini ya misava.”—Mintirho 1:8.

Loko va ri karhi va famba-famba, valandzeri va Yesu va kume vanhu lava chumayelaka lava nga riki Vayuda. Le Atena, Pawulo u hlangane ni vativi va filosofi va Vaepikuro ni va Switoyika. (Mintirho 17:18) EMfun’weni hinkwawo wa Rhoma, Vativi va Filosofi a va kucetela vanhu hi ku nyikela tinkulumo. Vanhu lava gandzelaka Isis na Serapis va kucetele vavasati ni mahlonga, va va tshembisa leswaku va ta ringana ni vavanuna lava ntshunxekeke hi tlhelo ra vukhongeri ni le swivandleni swa ntirhisano. Tidyondzo ta le vuxeni ta ku veleka ti andlale masungulo ya vukhongeri bya ntsandza-vahlayi byo endla mahlori bya le matikweni ya Greece ni ya Rhoma. Xitshembiso xo rivaleriwa xidyoho ni ku navela ku tiva swihundla swa Xikwembu swi endle vo tala va va valandzeri va Demeter, Dionysus na Cybele.

Xana Mali A Yi Kumisiwa Ku Yini?

Hambi swi ri tano, ku famba a swi durha. Handle ka swibalo, ndzuvo ni mali yo tluta ha yona, vatsendzeleki lava a va fanele va va ni swakudya, byetlelo, tihunyi, swambalo ni vutshunguri. Vachumayeri, vadyondzisi, vativi va filosofi ni vaendli va mahlori, va fikelele swilaveko leswi hi tindlela ta ntlhanu letikulu. A va (1) dyondzisela ku kuma muholo; (2) tirha mintirho yin’wana leyi nga nyawuriki; (3) pfumela ku amukeriwa ni ku amukela minyikelo ya ku tirhandzela; (4) titshineta ekusuhi ni swirho leswi fuweke, hakanyingi tanihi vadyondzisi; naswona (5) a va kombela. Diogenes Mutivi wa Filosofi, tlhelo mukombeli la dumeke u kombele tinyiko ta vapfumari eka swifaniso leswi nga hanyiki, leswaku a tilunghiselela vutomi bya ku tilan’wa.

Pawulo a a swi tiva leswaku ku ni vachumayeri van’wana lava a va tivula vatirheli va Vukreste, kambe, hi laha vativi van’wana va filosofi va Magriki a va ri ha kona, na vona a va titshineta eka lava fuweke ni ku yivela swisiwana. U sole vandlha ra le Korinto, a ku: “Loko a mi dyelela, ni loko a phanga swa n’wina . . . ma swi amukela hinkwaswo.” (2 Vakorinto 11:20) Yesu Kreste hambi ku ri Pawulo ni vatirhi-kulobye a va si tshama va tekela munhu xanchumu. Kambe vavuri va evhangeli va makwanga va le Korinto a a va ri “vatirhi lava xisaka, lava tiendlaka onge i vaapostola,” ni vatirheli va Sathana.—2 Vakorinto 11:13-15.

Swiletelo swa Yesu eka vadyondzisiwa va yena a swi nga ku katsi ku dyondzisela ku kuma muholo. U tsundzuxile a ku, “mi nyikiwile ntsena; na n’wina, nyikani ntsena.” (Matewu 10:8) Hambi leswi ku kombela a ku ri mhaka leyi tolovelekeke, a ku ri mhaka leyi khomisaka tingana hi nkarhi wolowo. Eka xin’wana xa swifaniso swa yena, Yesu u boxa muphameri un’wana a ri karhi a ku, “ku kombela, swi khomisa tingana.” (Luka 16:3) Xisweswo, a ku kona enhlamuselweni ya Bibele laha ku vuriwaka leswaku valandzeri va Yesu lava tshembekaka va kombele mali kumbe nhundzu yo karhi. A va hanya hi nsinya lowu wa nawu: “Un’wana ni un’wana loyi a nga laviki ku tirha, ni ku dya a nga dyi!”—2 Vatesalonika 3:10.

Yesu u khutaze vadyondzisiwa vakwe leswaku va kuma swilaveko swa vona hi tindlela timbirhi. Yo sungula, hi laha Pawulo a swi vekaka ha kona, va nga ha “tihanyisa hi ntirho lowu wo twarisa Mahungu Lamanene.” Njhani? Hi ku amukela malwandla lawa va kombisiwaka wona hi ku tirhandzela. (1 Vakorinto 9:14; Luka 10:7) Ya vumbirhi, va nga ha titirhela leswaku va ta kuma swilo swo tihanyisa.—Luka 22:36.

Misinya Ya Milawu Leyi A Yi Tirhisiwa Hi Pawulo

Xana Pawulo u yi tirhise njhani misinya leyi ya milawu? Malunghana ni riendzo ra vumbirhi ra vurhumiwa ra muapostola, Luka u tsarile: “Kuteloko hi sukile eTrowasi hi ngalava, hi tsemakanya lwandle ku ya fika exihlaleni xa Samotraka, kutani hi siku leri tlhandlamaka, hi ya eNeyapoli; loko hi suka kona, hi kongoma Filipiya, wu nga muti wa xitikwana xo sungula xa Makedoniya, ni ndhawu ya Varhoma. Kutani hi tshama masiku ma nga ri mangani emutini wolowo.” A va tihakelela hi voxe riendzo, swakudya swin’we ni ndhawu ya byetlelo.—Mintirho 16:11, 12.

Eku heteleleni wansati la vuriwaka Lidiya u amukele “leswi vuriwaka hi Pawulo. Kuteloko a khuvuriwile swin’we ni va ndyangu wa yena, a hi khongela, a ku: ‘Loko mi vona leswaku ndzi munhu la pfumeleke ka Hosi hakunene, mi nga nghena ekaya ka mina, mi tshama kona.’ Kutani a hi sindzisa ku ya kona.” (Mintirho 16:13-15) Kumbexana malwandla ya Lidiya ma nga va ma ri xin’wana xa leswi endleke Pawulo a tsalela vapfumeri-kulobye le Filipiya a ku: “Ndzi nkhensa Xikwembu xa mina minkarhi hinkwayo, loko ndzi mi anakanya. Nkarhi wun’wana ni wun’wana loko ndzi mi khongelela n’wina hinkwenu, ndzi khongela hi ku tsaka, hikwalaho ka ndlela leyi mi ndzi pfuneke ha yona entirhweni wa Evhangeli, ku sukela siku ro sungula ku fikela namuntlha.”—Vafilipiya 1:3-5.

Luka u boxa swiendlakalo swo hlayanyana laha vanhu vo karhi va amukeleke vatirhi va Vakreste lava famba-fambaka. (Mintirho 16:33, 34; 17:7; 21:7, 8, 16; 28:2, 7, 10, 14) Eka mapapila yakwe lama huhuteriweke, Pawulo u boxe ni ku nkhensa malwandla ni tinyiko leti a ti amukeleke. (Varhoma 16:23; 2 Vakorinto 11:9; Vagalatiya 4:13, 14; Vafilipiya 4:15-18) A nga kona exikarhi ka yena ni vanghana vakwe, la ringeteke ku nyika vanhu mianakanyo ya leswaku va fanele va va nyika tinyiko kumbe mpfuno hi tlhelo ra timali. Timbhoni ta Yehovha ti nga vula leswaku langutelo leri lerinene ra ha ri kona eka valanguteri va vona lava famba-fambaka.

A Va Nga Titsheganga Hi Malwandla

Pawulo a nga titsheganga hi malwandla. A dyondze ntirho lowu lavaka munhu a tirha hi matimba, tiawara to tala, kambe mali ya kona a yi nga nyawuli. Loko muapostola a fika le Korinto tanihi murhumiwa, “a kuma Muyuda un’wana loyi a va ku i Akwila . . . a ri na Prisila nsati wa yena . . . a ya eka vona. Kutani leswi a a ri wa ntirho lowu fanaka ni wa vona, a tshama na vona, a ri karhi a tirha; hikuva ntirho wa vona a wu ri wa ku rhunga matende.”—Mintirho 18:1-3.

Endzhakunyana, le Efesa, Pawulo a ha tirha hi matimba. (Ringanisa Mintirho 20:34; 1 Vakorinto 4:11, 12.) Kumbexana a ri na vuswikoti byo tirhisa cilicium, tintambhu leto tsindziyela leti endliweke hi voya bya mbuti, to rhunga matende ha tona, ta le ndhawini ya ka vona. Anakanya Pawulo a tshame exitulwini, a korhamele ebencini rakwe ro tirhela eka rona, a tsema ni ku rhunga ku kondza ku va vusiku swinene. Tanihi leswi pongo ra laha a tirhelaka kona a ri nga ri rikulu, leswi swi n’wi endleke a kota ku vulavula loko a ri karhi a tirha, swi nga ha endleka leswaku Pawulo u ve na wona nkarhi wo nyikela vumbhoni eka n’wini wa ndhawu yo tirhela eka yona, vatirhi vakwe, mahlonga, vaxavi ni vanghana.—Ringanisa 1 Vatesalonika 2:9.

Pawulo murhumiwa, a nga byi xavisanga vutirheli byakwe kumbe ku kombisa leswaku a lava ku bindzula hi Rito ra Xikwembu. U byele Vatesalonika a ku: “Hikuva n’wina hi n’wexe ma swi tiva swinene leswaku mi fanele ku tekelela mahanyelo ya hina; a hi tshamanga hi mavoko, loko hi ri exikarhi ka n’wina; naswona, a hi dyanga swakudya swa munhu mahala, kambe hi tirhile vusiku ni nhlekanhi, ku dzuka nyuku ni ku tikarhata, leswaku hi nga tikiseli munhu ni un’we exikarhi ka n’wina. A swi vuli leswaku a hi pfumala matimba ya ku mi kombela ku hi pfuna, kambe a ku ri ku mi komba ntila lowu mi faneleke ku famba ha wona.”—2 Vatesalonika 3:7-9.

Vatekeleri Va Lembe Xidzana Ra Vumakume-mbirhi

Namuntlha Timbhoni ta Yehovha ti landzelela xikombiso lexinene xa Pawulo. Vakulu ni malandza ya vutirheli a va holi kumbe ku kuma mali yo karhi emavandlheni lawa va tirhaka eka wona. Kambe va wundla mindyangu ya vona ku fana ni munhu un’wana ni un’wana, laha vo tala va vona va endlaka sweswo hi ku tirha ntirho wo tihanyisa. Vatirheli lava nga maphayona ya nkarhi hinkwawo na vona va tiwundla, van’wana va tirhela ntsena ku kuma swilaveko-nkulu. Lembe na lembe Timbhoni tin’wana ti teka maendzo hi mali ya tona leswaku ti ya chumayela etindhawini leti nga taliki ku fikeleriwa hi mahungu lamanene. Loko mindyangu ya kwalaho, yi va ha swakudya kumbe ndhawu yo etlela, va swi tlangela sweswo kambe a va ma tirhisi hi ndlela yo biha malwandla ya vanhu volavo.

Ntirho hinkwawo wo chumayela ni ku dyondzisa lowu endliwaka hi Timbhoni ta Yehovha i wa ku tirhandzela, naswona a va hakerisi munhu hikwalaho ka vutirheli bya vona. Kambe, minyikelo ya ku tirhandzela yo seketela ntirho wa vona wo chumayela emisaveni hinkwayo ya amukeriwa ivi yi hundziseriwa eka Sosayiti ya Watch Tower. (Matewu 24:14) Vutirheli bya Timbhoni ta yena a hi bya bindzu hi tindlela hinkwato. Ku fana na Pawulo, un’wana ni un’wana wa vona a nga vula hi ku tiyisa a ku: “Ndzi twarisile Mahungu Lamanene ya Xikwembu eka n’wina, ndzi nga kombelanga hakelo.” (2 Vakorinto 11:7) Timbhoni ta Yehovha a ti “endl[i] bindzu lero biha hi Rito ra Xikwembu.”

[Bokisi leri nga eka tluka 27]

NDLELA LEYI VAN’WANA VA NYIKELAKA HA YONA ENTIRHWENI WA KU CHUMAYELA HI MFUMO

◻ TINYIKO: Minyikelo ya ku tirhandzela ya mali yi nga ha rhumeriwa hi ku kongoma eka Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania, 25 Columbia Heights, Brooklyn, New York 11201, kumbe eka hofisi ya rhavi ra Sosayiti ya kwalaho. Swin’wetsin’wetsi kumbe swilo swin’wana swa nkoka na swona swi nga nyikeriwa. Minyikelo yo tano yi fanele yi fambisana ni papila leri kombisaka leswaku i nyiko.

◻ LUNGHISELELO RA MINYIKELO YA KU YA HI SWIYIMO: Mali yi nga nyikiwa Sosayiti ya Watch Tower leswaku yi yi hlayisa ku kondza loyi a yi nyikeleke a lova, ku ri ni lunghiselelo ra leswaku loko ku va ni xilaveko xa munhu hi xiyexe, yi ta tlheriseriwa eka loyi a yi nyikeleke.

◻ NDZINDZA-KHOMBO: Sosayiti ya Watch Tower yi nga ha tsarisiwa tanihi leyi nga ta vuyeriwa eka fambiselo ra ndzindza-khombo wa vutomi kumbe eku kunguhateni ka ku wisa/phenceni. Sosayiti yi fanele ku tivisiwa hi malunghiselelo wahi ni wahi yo tano.

◻ MALI LEYI LOMBISIWEKE: Mali leyi lombisiweke yi nga nyikeriwa eka Sosayiti ya Watch Tower tanihi munyikelo yi ri hinkwayo kumbe hi ntwanano wa leswaku ntswalo wa yona wu ta hamba wu nyikiwa munhu la nyikeleke.

◻ PURASI: Purasi leri xavisekaka ri nga ha nyikeriwa eka Sosayiti ya Watch Tower tanihi nyiko leyi heleleke kumbe hi ntwanano wa leswaku a ri nge tekiwi ntsendze loko la ri nyikeleke a ha tshama eka rona loko a ha hanya. Munhu u fanele a tivisa Sosayiti a nga si nyikela ndhawu yo karhi eka Sosayiti.

◻ SWIBOHO: Nhundzu kumbe mali swi nga ha hundziseriwa eka Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania hi ku tirhisa xileriso xa mufi lexi nga enawini. Kopi ya xileriso xa mufi yi fanele yi rhumeriwa eka Sosayiti. (EAfrika Dzonga, swiboho swi fanele swi rhumeriwa eka Jehovah’s Witnesses of South Africa.)

Leswaku u kuma rungula leri engetelekeke hi timhaka ta muxaka lowu, tsalela Treasurer’s Office, Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania, Private Bag X2067, Krugersdorp, 1740, kumbe eka hofisi ya kwalaho ya rhavi ra Sosayiti.

[Bokisi leri nga eka tluka 29]

A A LAVA KU PFUNA

TIFFANY wa malembe ya khume-n’we hi vukhale, i nhwanyana loyi a ha dyondzaka xikolo eBaton Rouge, Louisiana, U.S.A. Sweswinyana, Mbhoni leyi leyitsongo ya Yehovha yi lunghiselele xitsalwana eka nhloko mhaka leyi nge “Dyondzo eAmerika.” Hikwalaho ka sweswo, vatswari va yena lava nga Timbhoni va kume papila leri ri humaka eka nhloko ya xikolo:

“Hi vhiki ra Dyondzo ya le Amerika, xitsalwana xin’wana lexi xiyekaka xa ntlawa wun’wana ni wun’wana xa hlayiwa hi ‘intercom.’ Mixo lowu ndzi tsakele ku tirhisa xitsalwana xa Tiffany. Hakunene i muntshwa lonene. U ntshunxekile wa titshemba, u na vutshila, ni musa. A ndzi si vona n’wana wa ntangha tsevu la nga ni timfanelo leti. Tiffany i mpfuno exikolweni xa hina.”

Tiffany u kume xiyimo xo sungula eka mphikizano wa xitsalwana. Endzhaku ka sweswo u tsalele Sosayiti ya Watch Tower a ku: “Kumbexana ndzi kume hakelo hikwalaho ka buku leyi nge Swivutiso Leswi Vantshwa Va Swi Vutisaka—Tinhlamulo Leti Tirhaka. . . . Ndzi tirhise tindzimana leti vulavulaka hi dyondzo. . . . Ndza nkhensa swinene hi leswi mi humeseke buku leyi pfunaka ni leyi tiyisaka. Ehakelweni ya mina ndzi kume tidolara ta nkombo. Ndzi nyikela tidolara leti ta 7 ni tin’wana ta 13, ku nga ntsengo wa tidolara ta 20 entirhweni wa misava hinkwayo wo chumayela. . . . Loko ndzi kula, ndzi tsakela ku ya pfuna entirhweni wa le Bethele.”

[Xifaniso lexi nga eka tluka 26]

Minkarhi yin’wana, Pawulo u tihanyise hi ku endla matende