Swivutiso Swa Vahlayi
Xana Vakreste va ni vutihlamuleri byihi eku hunguteni ka nthyakiso wa mbango wa hina—misava, lwandle ni moya?
Tanihi Timbhoni ta Yehovha, hi khumbeka swinene hi swiphiqo swo tala swa ecology (vuxaka bya swivumbiwa ni mbango), leswi sweswi swi katsaka kaya ra hina ra misava. Hina, ku tlula vanhu vo tala, hi pfumela leswaku misava yi tumbuluxiwe yi ri kaya leri baseke, leri nga ni rihanyo leswaku ndyangu wa vanhu lowu hetisekeke wu kota ku tshama. (Genesa 1:31; 2:15-17; Esaya 45:18) Nakambe ha tiyiseka leswaku Xikwembu xi ta “herisa lava herisaka misava.” (Nhlavutelo 11:18) Xisweswo i swinene ku endla matshalatshala lama ringaniseriweke, lama twisisekaka ya ku sivela ku engetela nthyakiso lowu nga heriki lowu vangiwaka hi vanhu eka misava leyi ya hina. Xiya, rito leri nge ‘ku twisiseka.’ Nakambe swi twanana ni Matsalwa ku tivonela leswaku timhaka ta ecology ni mintirho yin’wana swi nga vi timhaka-nkulu eka hina.
Hambi ku ri ku hanya ka vanhu hi ndlela leyi tolovelekeke ka ri vanga thyaka. Hi xikombiso, ku byala, ku sweka, ku dya swakudya hakanyingi swi vanga thyaka, hambi leswi ro tala ra rona ri kotaka ku bolela emisaveni. (Pisalema 1:4; Luka 3:17) Swi le rivaleni leswaku swakudya leswi a swi katsa nhlampfi leyi katingiweke, leswi Yesu la pfuxiweke a swi swekeleke vadyondzisiwa va yena swi vange musi, nkuma ni masalela ya marhambu ya tinhlampfi. (Yohane 21:9-13) Kambe mafambiselo kumbe mindzhendzeleko hinkwayo ya misava ya leswi hanyaka ni leswi nga riki na vutomi yi endliwe hi ndlela leyi yi kotaka ku swi amukela sweswo.
Vanhu va Xikwembu va fanele ku khathala hi ecology. Yehovha a a lava leswaku vanhu va yena va khale va endla swo karhi mayelana ni ku cukumeta thyaka, a va tirhisa tindlela leti a ti ri tinene hi tlhelo ra ecology ni ku basa. (Deteronoma 23:9-14) Nakambe tanihi leswi hi tivaka langutelo ra xona eka lava va herisaka misava, a hi fanelanga hi honisa swilo leswi hi nga swi endlaka leswaku hi hlayisa mbango wu basile. Hi nga swi kombisa hi ku lahla thyaka hi ndlela leyi faneleke, ngopfu-ngopfu swilo leswi nga ni khombo eka rihanyo ra vanhu. Hi fambisana swinene ni matshalatshala ya ndzhendzeleko, ngopfu loko ku endla tano swi ri xileriso xa Khezari. (Varhoma 13:1, 5) Naswona vanhu van’wana va eneriseka hi ku endla leswi engetelekeke, tanihi ku hlawula ku tirhisa swilo leswi kotaka ku bola ku ri na ku tirhisa swilo leswi swi nga kurisaka nthyakiso emisaveni ni le hansi ka malwandle.
Hambi swi ri tano, ndlela leyi Mukreste a nga endlaka ha yona emhakeni leyi i mhaka ya munhu hi xiyexe handle ka loko swi laviwa hi nawu. Mahungu ma komba leswaku swi le rivaleni leswaku vanhu lava nga hetisekangiki va phasiwa hi xirimbana xo hundzeleta swilo. Hakunene xitsundzuxo xa Yesu xa fanela loko xi ku: “Mi nga avanyisi, leswaku na n’wina mi ta ka mi nga avanyisiwi . . . U langutela yini xilavi lexi nga tihlweni ra makwenu, kambe u nga koti ku vona ntsandza lowu nga tihlweni ra wena xana?” (Matewu 7:1, 3) Loko hi tsundzuka leswi, swi nga hi pfuna ku ka hi nga honisi swilo swin’wana swa nkoka.
Muprofeta Yeremiya u tsarile: “Oho Yehova, nḍa ŝi tiv̌a, ndlela ya munhu a yi le matimbeni ya yena, kambe munhu l’a fambaka a nga ka a nga lulamisi renḍo ra yena.” (Yeremiya 10:23) Hikwalaho ka leswi vanhu va honisaka mpimanyeto lowu, va langutane ni “minkarhi yo nononhwa,” hi laha yi kombisiweke ha kona eka 2 Timotiya 3:1-5. Nakambe leswi Xikwembu xi swi rhekhodeke eka Nhlavutelo 11:18 swi komba leswaku matshalatshala ya vanhu ya ku herisa swiphiqo leswikulu swa misava swa ecology, leswi katsaka nthyakiso, a ma nge humeleli hi ku helela. Ku nga ha va ni nhluvuko wo karhi lahaya ni lahaya, kambe ntlhantlho lowu nga wona ntsena lowu nga heriki wu lava leswaku Xikwembu xi nghenelela.
Hikwalaho ka xivangelo lexi, matshalatshala ya hina ni leswi hi swi tirhisaka swi fanele ku titshega eka ntlhantlho wa Xikwembu, ku ri na ku ringeta ku pfuxa donki leyi feke. Hi ku endla leswi hi landza xikombiso xa Yesu, loyi a heteke nkarhi wo tala wa vutirheli bya yena a “veka vumbhoni ehenhla ka ntiyiso.” (Yohane 18:37) Ematshan’wini yo hunguta swiphiqo swa vanhu leswi nga emisaveni hinkwayo—ku katsa ni nthyakiso—Yesu u kombetele eka ntlhantlho lowu heleleke wa swiphiqo leswi xanisaka vanhu.—Yohane 6:10-15; 18:36.
Hambi loko ku rhandza vanhu van’wana swi hambeta swi hi susumetela ku papalata ku thyakisa misava, moya kumbe mati hi ndlela leyi nga fanelangiki, nakambe hi ya emahlweni hi ri karhi hi veka vumbhoni ehenhla ka ntiyiso. Leswi swi katsa ku dyondzisa vanhu ku tirhisa ntiyiso wa Bibele ivi xisweswo hi papalata ku onha mimiri ya hina hi musi, xihoko lexi hundzeletiweke kumbe swidzidzirisi leswi onhaka. Tanihi leswi timiliyoni ta lavantshwa ti hundzukaka vadyondzisiwa, va dyondze mikhuva ya ku basa ni ku anakanyela van’wana. Kutani ntirho wa ku chumayela wu pfune hi ndlela ya xiviri eku hunguteni ka xiphiqo lexi tolovelekeke xa nthyakiso namuntlha. Kambe lexi nga xa nkoka swinene, vadyondzisiwa va Vakreste va lwela ku lulamisa mahanyelo ni mikhuva ya vona sweswi leswaku va ta fanela kahle emisaveni leyintshwa leyi baseke ya Paradeyisi leyi Xikwembu sweswinyana xi nga ta yi tisela vagandzeri va xona va ntiyiso.