Ndzi Kume Ku Eneriseka Hi Ku Tirhela Xikwembu

HI KU VULA KA JOSHUA THONGOANA

Le ndzhaku hi 1942 a ndzi pfilunganyekile. A ndzi hlaya tibuku leti kandziyisiweke hi Masavata ni tibuku leti kandziyisiweke hi Sosayiti ya Watch Tower. Ku fana ni Vaisrayele va khale, a ndzi “khuta hi milenge mimbiri.”—1 Tihosi 18:21.

MASAVATA a ma ndzi rhumela tidyondzo leti kandziyisiweke leti vitaniwaka “Voice of Prophecy.” A ndzi swi tsakela ku hlamula swivutiso swa vona, naswona a va tshembise ku ndzi nyika xitifiketi xo saseka loko ndzi pasa swikambelo swa mina hinkwaswo. Kambe ndzi xiye leswaku tibuku hinkwato ta “Voice of Prophecy” ni ta Sosayiti ya Watch Tower a ti posiwa ti huma le Cape Town, eAfrika Dzonga. A ndzi tivutisa: ‘Xana tinhlengeletano leti ta tivana? Xana tidyondzo ta vona ta pfumelelana? Loko swi ri tano, hi yihi yi nga ni ntiyiso?’

Leswaku ndzi lulamisa timhaka, ndzi rhumele mapapila lama fanana eke tinhlengeletano leti hatimbirhi. Hi xikombiso, ndzi tsalele Sosayiti ya Watch Tower ndzi ku: “Xana ma va tiva vanhu lava hlanganyelaka na ‘Voice of Prophecy,’ naswona loko mi va tiva, mi ri yini hi tidyondzo ta vona?” Hi ku famba ka nkarhi, ndzi kume tinhlamulo leti humaka eka mintlawa hamimbirhi. Papila leri a ri huma eka Sosayiti ya Watch Tower ri vule leswaku a va tiva hi ta “Voice of Prophecy,” kambe ri hlamusela leswaku tidyondzo ta vona, to tanihi Vunharhu-un’we ni ku vuya ka Kreste emisaveni hi nyama, a ti nga ri ta Matsalwa. Papila ra vona a ri katsa ni matsalwa lama kanetaka tidyondzo leti.—Yohane 14:19, 28.

Nhlamulo leyi humaka eka “Voice of Prophecy” yi lo vula ntsena leswaku a va va tiva “vanhu va Watch Tower,” kambe a va nga pfumeleleni ni tidyondzo ta vona. A ku nga nyikeriwanga swivangelo. Kutani ndzi endle xiboho xo tihlanganisa ni Sosayiti ya Watch Tower, leyi yi nga vandla ra le nawini leri tirhisiwaka hi Timbhoni ta Yehovha. Namuntlha, endzhaku ka malembe ya 50 ndzi hlanganyela ni Timbhoni, hakunene swa ndzi tsakisa leswi ndzi endleke xiboho lexinene!

Masungulo Ya Vukhongeri

Ndzi velekiwe hi 1912 endhawini ya le makaya leyi vitaniwaka Makanye, evuxeni bya doroba ra Pietersburg, eAfrika Dzonga. Hi nkarhi wolowo Makanye a wu ri ehansi ka vulawuri bya vukhongeri bya Kereke ya Anglican, kutani ndzi ve xirho xa kereke yoleyo. Loko ndzi ri na malembe ya khume, ndyangu wa ka hina wu rhurhele edorobeni leri a ri fumiwa hi Kereke ya Lutere ya le Berlin, ivi vatswari va mina va joyina kereke yoleyo. Hi ku hatlisa ndzi fanelekele ku hlanganyela eka mintirho ya Xilalelo ni ku dya xiphemu xa xinkwa ni ku nwanyana vhinyo, kambe a swi nga swi enerisi swilaveko swa mina swa moya.

Endzhaku ko heta malembe ya nhungu ya xikolo, tata wa mina u ndzi rhumele le Kilnerton Training Institution, naswona hi 1935, ndzi kume Xitifiketi xa Vuthicara xa Malembe Manharhu. Un’wana wa vadyondzisi lava a ndzi tirha na vona a ku ri wansati un’wana lontsongo, Caroline. Hi tekanile, ivi endzhaku Caroline a veleka n’wana wa nhwanyana loyi hi nga n’wi thya vito ra Damaris. Endzhaku ka malembe ma nga ri mangani, ndzi ve nhloko ya Xikolo xa Sehlale emutini wa le makaya wa Mamatsha. Tanihi leswi xikolo a xi ri ehansi ka Kereke ya Dutch, Reformed hi joyine kereke yoleyo, hi hlanganyela emintirhweni ya yona hi masiku. A hi swi endla hikuva swi ri fexeni, kambe a swi nga ndzi enerisi.

Ku Hundzuka

Hi Sonto yin’wana hi 1942, a hi ri karhi hi dyondza tinsimu ekerekeni loko ku nghena wanuna wa mulungu enyangweni a ri na tibuku tinharhu leti kandziyisiweke hi Sosayiti ya Watch Tower—Creation, Vindication na Preparation. A ndzi anakanya leswaku tibuku leti a ti ta saseka evuhirini bya layiburari ya tibuku ta mina, kutani ndzi ti teka hi macheleni manharhu. Endzhaku ndzi kume leswaku wanuna luya, Tienie Bezuidenhout, a a ri un’wana wa Timbhoni ta Yehovha, naswona a a ri yexe endhawini yoleyo. Eka riendzo leri landzelaka, Tienie u te ni gramafoni ivi a tlanga tinkulumo tin’wana ta Judge Rutherford. Ngopfu-ngopfu ndzi tsakele leyi a yi vitaniwa “Snare and Racket,” kambe Caroline na makwerhu Priscilla, loyi a a tshama na hina a va ti tsakelanga. Loko Tienie a ta ra vunharhu, u ndzi nyike gramafoni leswaku ndzi ta tlangela vanghana tirhekhodo leti.

Siku rin’wana ndzi kambisise matluka ya buku leyi nge Creation ivi ndzi hlangana ni ndzima leyi nge “Lava Feke Va Kwihi?” Ndzi sungule ku yi hlaya hi mianakanyo ya leswaku ndzi ta twa hi ta mintsako leyi mimoya-xiviri leyi feke yi tiphinaka ha yona etilweni. Kambe ku hambana ni ku langutela ka mina, buku leyi yi vule leswaku lava feke va le masirheni ya vona naswona a va tivi nchumu. A ku tshahiwe tindzimana ta le Bibelelni to tanihi Eklesiasta 9:5, 10, to swi seketela. Ndzima yin’wana a yi ku, “Ku Pfuxa Vafi,” naswona a ku tshahiwe Yohane 5:28, 29 tanihi vumbhoni bya leswaku lava feke a va koti nchumu naswona va yimele ku pfuxiwa. Leswi a swi twisiseka. A swi enerisa.

Ndzi tseme vuxaka bya mina na “Voice of Prophecy” hi nkarhi wolowo, hi 1942, ivi ndzi sungula ku byela van’wana hi swilo leswi a ndzi swi dyondza eka tibuku ta Sosayiti ya Watch Tower. Un’wana wa lavo sungula la nga angula kahle a ku ri munghana wa mina, Judah Letsoalo, loyi a hi nghena tlasi yin’we le Kilnerton Training Institution.

Mina na Judah hi fambe tikhilomitara ta 51 hi swikanyakanya leswaku hi va kona eka nhlengeletano ya Timbhoni ta Vantima le Pietersburg. Endzhaku ka sweswo, vanghana lava a va huma le Pietersburg hakanyingi a va ta le Mamatsha leswaku va ta ndzi pfuna ku nyikela rungula ra Mfumo eka vaakelani va mina. Eku heteleleni, eka nhlengeletano yin’wana le Pietersburg, hi December 1944, ndzi khuvuriwile ndzi kombisa ku tinyiketela ka mina eka Yehovha.

Ndyangu Wa Mina Ni Van’wana Va Angula Kahle

Caroline, Priscilla ni n’wana wa mina Damaris, va ye emahlweni va ya le Kerekeni ya Dutch Reformed. Kutani hi weriwa hi khombo. Caroline u veleke n’wana wa hina wa vumbirhi—n’wana wa mufana loyi a a vonaka a hanye kahle loyi hi n’wi thyeke vito ra Samuel. Kambe a swi pfuketana a vabya ivi a fa. Vanghana va Caroline va le kerekeni a va n’wi khongotelanga, va vule leswaku Xikwembu a xi lava n’wana wa hina leswaku a va na xona etilweni. Hi ku karhateka, Caroline a a hamba a vutisa: “Ha yini Xikwembu xi teke n’wana wa hina?”

Loko timhaka ta khombo leri hi weleke ti fika eka Timbhoni ta le Pietersburg, va tile va ta hi nyika nkhongotelo wa xiviri lowu seketeriweke eRitweni ra Xikwembu. Endzhaku ka sweswo Caroline u te: “Leswi Bibele yi swi vuleke hi xivangelo xa rifu, xiyimo xa vafi ni hi ntshembo wa ku pfuka a swi twisiseka, naswona a ndzi khongotelekile swinene. A ndzi lava ku va emisaveni leyintshwa ndzi ta amukela n’wana wa mina loko a huma esirheni.”

Caroline u tshike ku ya ekerekeni, naswona hi 1946 yena, Priscilla na Judah va khuvuriwile. Hi ku hatlisa endzhaku ka ku khuvuriwa ka yena, Judah u rhurhile leswaku a ya sungula ntirho wa ku chumayela le ndhawini ya le makaya leyi vitaniwaka Mamahlola, naswona u tshembekile ku kondza a fa hi 1991.

Loko Judah a suka, a ko va mina ntsena wanuna loyi a sele leswaku ndzi khathalela vandlha ra ka hina, leri nga thyiwa Boyne. Kutani Gracely Mahlatji u rhurhele ensin’wini ya hina, ivi eku heteleleni a tekana na Priscilla. Vhiki rin’wana ni rin’wana, mina na Gracely a hi cincana ku nyikela tinkulumo ta le rivaleni hi Xipedi, ririmi ra kwalaho ra Xintima. Leswaku vanhu va kuma tibuku ta Bibele, Sosayiti yi ndzi kombele ku hundzuluxela tibuku ti ya eka Xipedi. Swi ndzi tsakise swinene ku vona vanhu va pfuneka hi tibuku leti.

Leswaku hi pfuneka eka tsima ra hina ra minhlangano ya le rivaleni, hi xave muchini wa gramafoni lowu nga ni xikurisa-marito lexikulu leswaku hi ta tlanga tinkulumo ta Bibele ensin’wini ya hina hinkwayo. Hi lombe xigolonyana lexi kokiwaka hi timbhongolo leswaku hi ta rhwala nchumu lowu hi famba-famba etindhawini to hambana. Hikwalaho ka sweswo, vaakeleni va hina a va hi duvulela va hi vitana “Vanhu va Kereke ya Timbhongolo.”

Vandlha ra hina leritsongo a ri ya emahlweni ri kula. Eku heteleleni tihosi ta mina timbirhi ni vanuna va vona va ve Timbhoni, naswona hinkwavo va ve entirhweni wa nkarhi hinkwawo hi ku tshembeka ku fikela eku feni ka vona. Nakambe, vo tala lava humaka evandlheni ra le Boyne (leri sweswi ri vitaniwaka Mphogodiba) va nghenele ntirho wo vula evhangeli, naswona vo tala va vona va ha ri entirhweni lowu. Sweswi, ku na mavandlha mambirhi eka ndhawu leyi leyikulu ya swimitana swa le makaya leswi hangalakeke, naswona ntsengo hinkwawo wa vahuweleri lava tlulaka 70 wa hiseka entirhweni wo chumayela.

Ntirho-vutomi Lowuntshwa

Hi 1949, ndzi tshike ku dyondzisa exikolweni ivi ndzi va phayona, mutirheli wa nkarhi hinkwawo. Xiavelo xa mina xo sungula a ku ri ku ya eka vatirhi va vantima le mapurasini ya valungu ya Vaalwater, eTransvaal. Van’wana vini va mapurasi a va kurisa endlelo leri a ra ha ku sunguriwa ra xihlawu-hlawu, naswona a va lava leswaku vantima va amukela xiyimo xa vona xa ku xiyiwa va ri ehansi ka valungu, naswona a va fanele ku tirhela vini va vona va valungu. Kutani loko ndzi chumayela eka vatirhi va vantima, valungu van’wana va ndzi teke ndzi ri muchumayeri wa ku xandzukela vini va vona. Van’wana va kale va ndzi lumbeta tanihi Mukhomonisi naswona va xungeta ku ndzi duvula.

Ndzi tivise hofisi ya rhavi ra Sosayiti ya Watch Tower hi ta xiyimo lexi, ivi hi ku hatlisa ndzi cinceriwa eka xiavelo xin’wana endhawini ya le makaya leyi vitaniwaka Duiwelskloof. Hi nkarhi lowu ni nsati wa mina u tshike ntirho wa ku dyondzisa ivi a ndzi joyina entirhweni wa vuphayona. Hi ndzhenga wun’wana hi 1950, loko hi vuya entirhweni wa le nsin’wini hi kume mvhilopho leyi humaka eka Sosayiti. Lexi hi hlamariseke a yi ri na xirhambo lexi a xi kongome mina xa leswaku ndzi ya leteriwa tanihi mulanguteri la famba-fambaka. Hi endzele mavandlha ya le Afrika Dzonga ku ringana malembe manharhu, ivi hi 1953 hi averiwa eLesotho, tiko leri nga exikarhi ka Afrika Dzonga.

Vutirheli Le Lesotho Ni Le Botswana

Loko hi sungula ku tirha le Lesotho, a ku ri ni mavari-vari ya leswaku vanhu vambe a va ri vahlaseriwa lavakulu va ku dlayeriwa swilo swa mikhuva ya kwalaho. Mina na nsati wa mina a swi hi vilerisa, kambe rirhandzu ra vamakwerhu va Vasuthu ni mafundzha ya vona swi hi pfune ku rivala swilo sweswo swo chavisa hi xihatla.

Leswaku ndzi endzela mavandlha le Tintshaveni ta Maluti ta le Lesotho, a ndzi hamba ndzi famba hi xihaha-mpfhuka, ndzi siya nsati wa mina etindhawini leti nga riki na tintshava leswaku a ya emahlweni entirhweni wa vuphayona, ndzi kondza ndzi vuya. Hi tintswalo vanghana a va ndzi heleketa ku suka eka vandlha rin’wana ku ya eka rin’wana leswaku va ndzi pfuna ndzi nga lahleki etintshaveni.

Eka khamba rin’wana va ndzi byele leswaku, leswaku hi fika eka vandlha leri landzelaka, a hi fanele ku tsemakanya Nambu wa Orange hi tihanci. Va ndzi tiyisekisile leswaku hanci ya mina a yi rhurile kambe va ndzi tsundzuxe leswaku loko mati ma sungula ku ta hi matimba, hakanyingi tihanci a ti ringeta ku lahla mindzhwalo ya tona. A swi ndzi karhata hikuva a ndzi nga ri mukhandziyi wa tihanci hambi ku ri muhlamberi lonene. Hi ku hatlisa se a hi ri enambyeni, naswona mati a ma tele ku fika esaleni ra hanci. A ndzi tshuke ngopfu lerova ndzi nga ha tikarhati hi matomu, kambe ndzi khomelela ntshiva wa hanci. Hakunene a ndzi titwa ndzi wisile loko hi fika hi hlayisekile eribuweni ra nambu!

Vusiku byebyo a ndzi etlelanga kahle hikuva miri wa mina a wu vava hikwalaho ko gada hanci. Kambe sweswo a swi nga ri mhaka yikulu, hikuva vanghana va kombise ku tlangela riendzo swinene. Loko ndzi sungula ntirho wa xifundzha le Lesotho, a ku ri na vahuweleri va 113. Namuntlha, nhlayo yoleyo yi kule yi fika eka 1 649.

Hi 1956 xiavelo xa hina xo chumayela xi cinceriwe le Bechuanaland Protectorate, leri sweswi ri vitaniwaka Botswana. Botswana i tiko lerikulu swinene, naswona a hi fanele ku famba mimpfhuka yo leha leswaku hi ta fikelela vahuweleri hinkwavo. A hi famba hi xitimela kumbe hi lori leyi pfulekeke. A ku nga ri na switulu, kutani a hi fanele ku tshama ehansi ni mindzhwalo ya hina. Hakanyingi a hi fika laha hi yaka kona hi tele hi ritshuri naswona hi karhele. Vamakwerhu va hina va Vakreste a va hi amukela minkarhi hinkwayo, naswona swikandza swa vona leswi tsakeke a swi hi phyuphyisa.

Hi nkarhi wolowo, tibuku ta Sosayiti a ti yirisiwile le Botswana, kutani ntirho wa hina wa yindlu na yindlu a wu endliwa hi vutlharhi, hi nga tirhisi tibuku ta Sosayiti. Eka khamba rin’wana hi khomiwile hi ri karhi hi tirha ekusuhi ni ximutana xa Maphashalala ivi hi khotsiwa. Leswaku hi tisirheleta hi hlaye Bibele, hi kombisa ntirho wa hina lowu rhekhodiweke eka Matewu 28:19, 20. Hambi leswi magqweta yo tala a ya tsakisiwe hi leswi, ndhuna yi lerise leswaku Timbhoni ta kwalaho ti biwa. Kutani, lexi nga hi hlamarisa mufundhisi u vulavurisane ni ndhuna leswaku yi hi twela vusiwana, yi hi rivalela. Ndhuna yi pfumerile, ivi hi ntshunxiwa.

Ku nga khathariseki nxaniso ni ku yirisiwa ka tibuku, ntirho wa Mfumo wu ye mahlweni wu kula. Loko ndzi fika le Botswana, a ku ri na nhlohlorhi ya vahuweleri va 154. Endzhaku ka malembe manharhu loko ku yirisa ku susiwile, nhlayo yoleyo a yi kule yi ya eka 192. Namuntlha, ku na Timbhoni ta Yehovha ta 777 leti chumayelaka etikweni rolero.

Ku Dyondzisa Ni Ku Hundzuluxela

Hi ku famba ka nkarhi, ndzi tirhisiwe tanihi mudyondzisi wa Xikolo xa Vutirheli xa Mfumo xa vakulu va Vakreste. Endzhaku ndzi kume lunghelo ra ku va mudyondzisi eka Xikolo xa Ntirho wa Vuphayona. Mina ni nsati wa mina hi tlhele hi tirha minkarhinyana erhavini ra le Afrika Dzonga. Eka minkarhi yo tano ndzi pfunete hi ku hundzuluxela, naswona Caroline a a tirha ekhixini.

Siku rin’wana hi 1969, mulanguteri wa rhavi, Frans Muller, u te eka mina, a ku: “Makwerhu Thongoana, ndzi kombela u ta ehofisini ya mina ni nsati wa wena.” Kona u hi hlamusele leswaku a hi ri exikarhi ka lava a va hlawuriwe ku va vapfhumba va Ntsombano wa 1969 wa le London wa “Ku Rhula eMisaveni.” Hi tsakele malwandla lamakulu ya vamakwerhu va le Nghilandi ni le Scotland, naswona swi kurise ku tlangela ka hina vumakwerhu bya misava hinkwayo.

Hi malembe ya makume-mune lama hundzeke, Caroline u ve munghana la tshembekaka eka ntirho-vutomi wa hina tanihi vavuri va evhangeli. Hi tsake ni ku vaviseka swin’we ko tala. Hambi leswi hi nga feriwa hi vana va hina vambirhi, n’wana wa hina Damaris, u kurile a va Mbhoni leyinene, naswona u tshame a tirha ntirho wa ku hundzuluxela erhavini ra le Afrika Dzonga.

Rihanyo ra hina a ra ha hi pfumeleli leswaku hi hlanganyela entirhweni wa ku famba-famba, kutani eka malembe ma nga ri mangani lama hundzeke, hi ve maphayona lama hlawulekeke evandlheni ra Seshego, muti wa Vantima ekusuhi na Pietersburg. Ndzi tirha tanihi mulanguteri la ungamelaka. Bibele yi vula leswaku “ku šura ka ku ṭaka ku kona e mahlweni ka [Yehovha],” naswona hakunene ndzi kume ntsako ni ku eneriseka hi ku tirhela Xikwembu edzongeni wa Afrika.—Pisalema 16:11.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 26]

Ku vula vumbhoni le mutini wa Seshego, eAfrika Dzonga