Ku Hlwela A Swi Vula Rifu!

MINDYANGU yinharhu, leyi a yi vumbiwe hi vatswatsi va nkombo ni vana va tsevu, a yi tsutsuma hi matimba leswaku yi ponisa vutomi bya yona. Swi tikomba onge a va tlimbane emutini wa munhu un’wana, va ri ni ntshembo wa leswaku va ta pona maribye lama chavisaka ya xihangu. Kambe loko maribye ya xihangu ma yima ku na, ku landzele khombo rin’wana—ku nga papa ra ntima ra nkuma lowu ku terisaka kumbe wu ku endla u talelwa. Se a va fanele ku tsema va ri vona.

Loyi a a ri emahlweni a ku ri wanuna, loyi kumbexana a a ri mutirheli, a tsutsuma a hakarhe nkwama wa swakudya ekatleni rakwe. U landzeriwe hi swifanyetana swimbirhi, laha lexin’wana a xi ri ni malembe ya kwalomu ka mune, lexin’wana xi ri na ntlhanu, va ri karhi va tsutsuma swin’we. Lavan’wana va landzerile—va tsemeke nhlana, va ri karhi va tirhwala, va wa va pfuka, va lava ku pona hi timbilu hinkwato. Va ringete ku hefemula, kambe ematshan’wini yo hefumula moya, a va hefemula nkuma wo tsakama. Vanhu lava va 13 ha un’we-un’we va wele ehansi va nga ha koti nchumu, kutani eku heteleleni va funengetiwa hi nkuma lowu waka. Lexi khomisaka gome, mintsumbu ya vona yi funengetiwile ku fikela loko vayimburi va yi tshubula endzhaku ka malembe ya kwalomu ka 2 000, kutani va hlamusela timhaka leti vavisaka ta ku fa ka vona.

Vahlaseriwa lava va 13 a ku ri van’wana va lava va ringaniseriwaka eka 16 000 lava feke edorobeni ra khale ra Pompeii, le Italy, hi August 24, 79 C.E. Vo tala va ponile hi ku baleka edorobeni leri loko Ntshava ya Vesuvius yi buluka ro sungula. Kambe lava va hlweleke—ngopfu-ngopfu swigwili leswi a swi nga lavi ku siya makaya ni rifuwo ra swona—a va ri ehansi ka nhulu ya maribye ni nkuma, leyi tlakukeke hi timitara ta tsevu.

Leswi humeleleke le Pompeii kwalomu ka 2 000 wa malembe lama hundzeke ku nga ha va ku ri matimu ya khale. Kambe swi fana hi tindlela to tala ni xiyimo lexi langutaneke ni vanhu hinkwavo namuntlha. Xikombiso xa misava hinkwayo, lexi xiyekaka swinene ku tlula ku buluka ka Ntshava ya Vesuvius, xi tsundzuxa vanhu leswaku mafambiselo lawa ya namuntlha ya misava ya le kusuhi ni ku lovisiwa. Leswaku hi ta pona, hi fanele hi teka goza hi xihatla. Ku hlwela swi vula rifu. Xihloko lexi landzelaka xi hlamusela leswaku xikombiso xexo hi xihi, ni leswaku hi nga angula njhani hi vutlharhi eka xona.

[Laha Xifaniso Xi Humaka Kona eka tluka 2]

Cover photo by National Park Service

[Laha Xifaniso Xi Humaka Kona eka tluka 3]

Soprintendenza Archeologica di Pompei