‘Voko Ra Yehovha’ eVuton’wini Bya Mina

HI KU VULA KA LAWRENCE THOMPSON

VUSIKU byin’wana hi 1946, mina na tatana hi tshame emovheni hi hlalela timboni ta le n’walungwini (northern lights) ti ri karhi ti tsemakanya matilo. Hi vulavule hi vukulu bya Yehovha ni vutsongo bya hina. Hi tsundzuke leswi humeleleke emalembeni ya ku yirisiwa ka ntirho wa Timbhoni ta Yehovha le Canada. Tatana u ndzi kombise ndlela leyi Yehovha a tiyiseke ni ku kongomisa vanhu Vakwe ha yona emalembeni lawa ya ku yirisiwa.

HAMBI leswi a ndzi ri ni malembe ya 13 ntsena, a ndzi tlangela ntiyiso lowu Tatana a wu vula. Nakambe u endle ndzi swi vona leswaku ntirho wo chumayela lowu a wu fanele ku endliwa a wu ri wa xihatla ni ku kula ku fikela kwihi. Tatana u tshahe tsalwa ra Tinhlayo 11:23 naswona a kandziyisa leswaku hakunene, voko ra Yehovha a ri komanga. Ku pfumala ka hina ripfumelo ni ntshembo, hi swona swi endlaka leswaku a hi endlela swilo hi ndlela leyi hikiweke. Loku a ku ri ku vulavurisana ka risima ka tatana ni n’wana, loku ndzi nga ta ka ndzi nga ku rivali.

Ku dyondza minkandziyiso ya Watch Tower, ngopfu-ngopfu buku leyi nge Salvation, leyi humesiweke hi 1939, na kona ku ve ni nkucetelo lowukulu emalembeni yo sungula ya vutomi bya mina. A ndzi nge xi rivali xikombiso xo sungula lexi xiyekaka xa buku leyi: “Xitimela xo rhwala vanhu lexi tsutsumaka swinene, lexi a xi tele hi vakhandziyi, a xi tsutsuma dzana ra timayili [160 tikhilomitara] kwalomu ka tiphesente ta makume ntlhanu-tlhanu hi awara. A xi fanele xi tsemakanya buloho ra le nambyeni leri a ri ri ni njhiko wa, lerova vanhu lava nga etorokisini ra le ndzhaku ra xitimela a va kota ku vona nhloko ya xona . . . Vavanuna vambirhi lava a va ri etorokisini ra le ndzhaku . . . va vone leswaku xiphemu xa buloho xa le makumu a xi ri eku tshweni naswona a xi wela enambyeni. Va xiye leswaku va langutane ni khombo lerikulu. Rero a ku ri khombo hakunene. Xana xitimela a xi ta yimisiwa hi nkarhi leswaku ku ponisiwa vutomi bya vakhandziyi vo tala lava nga endzeni ka xona?”

Hi ku tirhisa xikombiso lexi, buku leyi yi gimete hi ku: “Hi ku fanana namuntlha, matiko hinkwawo ni vanhu va misava va langutane ni khombo lerikulu. Va karhi va tsundzuxiwa hi laha Xikwembu xi lerisaka ha kona, leswaku nyimpi ya Armagedoni yi kusuhi. . . . Un’wana ni un’wana la tsundzuxiweke hi mhaka yoleyo, u fanele ku hlawula ndlela leyi a nga ta yi teka sweswi.”

Xitimela lexi tsutsumaka, buloho leri tshwaka, ni xihatla xa ntirho wo chumayela swi nghene emianakanyweni ya mina swi dzika.

Ntirho Wo Sungula Wo Chumayela

Ndzi sungule ku hlanganyela entirhweni wo chumayela hi 1938, loko ndzi ri ni malembe ya ntlhanu hi vukhale. Henry na Alice Tweed, maphayona mambirhi (vatirheli va nkarhi hinkwawo), a va famba na mina, naswona a hi heta tiawara ta 10 ku ya eka 12 hi siku hi ri karhi hi vulavula na vanhu. Ndzi tiphine swinene hi masiku wolawo lama fuweke entirhweni wa Yehovha. Kutani lembe leri landzeleke ndzi nyanyuke ngopfu loko Tatana na Manana va ndzi pfumelela ku va muhuweleri ni ku vika ntirho wa mina.

Emasikwini wolawo yo sungula, hi hlanganyele eku macheni hi rhwale marungula, hi macha eswitarateni leswikulu swa madoroba hi rhwele makhadi lama a ma ri ni swiga leswi a swi paluxa vukhongeri bya mavunwa ni ku tivisa Mfumo wa Xikwembu. Nakambe a hi tirhisa tigramafoni to rhwaleka, hi tlanga marungula lama sekeriweke eBibeleni etindlwini ta vanhu. A hi tlanga tinkulumo ta J. F. Rutherford, muungameri wa Sosayiti ya Watch Tower, leti tin’wana ta tona a ndzi ti tiva hi nhloko. Ndza ha n’wi tsundzuka loko a ku: “Ku vuriwa leswaku, Vukhongeri i ntlhamu ni bindzu!”

Ntirho Wa Hina Wu Yirisiwa Le Canada

Hi nkarhi wa nyimpi ya vumbirhi ya misava, ntirho wa Timbhoni ta Yehovha wu yirisiwile le Canada, ku fana ni le Jarimani ra Manazi ni le matikweni man’wana. Kutani a hi tirhisa Bibele ntsena kambe hi ya emahlweni ni ntirho lowu hi nyikiweke wona hi Xikwembu hi ku xixima swiletelo swa Bibele. (Matewu 28:19, 20; Mintirho 5:29) Hi dyondze ku tiyisela ku hlasela ka maphorisa eminhlanganweni ni le makaya ya hina. Hi tlhele hi va ni vutshila byo nyikela vumbhoni emahlweni ka vaavanyisi ni ku hlamula magqweta etihubyeni.

Mina na makwerhu enyameni Jim hi ve vatshila eku hoxeni ka swibukwana hi ri emimovheni leyi hundzaka, hi swi haxa eswihukuveni ni le tivhurandini. Nakambe hi ve tintsumi naswona minkarhi yin’wana hi ve varindzi va lava a va tsemakanya ndzilakana ku ya emintsombanweni le United States.

Yindlu ya ka hina a yi ri endzilakaneni wa Port Arthur (laha sweswi ku nga Thunder Bay), le Ontario, endhawini leyi endlaka kwalomu ka hektara yin’we leyi rhendzeriweke hi mirhi ni swihlahla. A hi ri ni homu, rhole, tinguluve ni tihuku—leswi hinkwaswo a swi endla leswaku ntirho wa hina wa ku pfuna Vakreste-kulorhi lavatsongo lava a va hlotiwa leswaku va ta khotseriwa ku chumayela Mfumo wa Xikwembu, wu nga lemukiwi.

Ni vusiku, mimovha, tilori ni swigolonyana leswi a swi rhwele Vakreste lavatsongo a swi nghena swi huma ejarateni ra hina leri nga roxe. A hi rhurhela vantshwa lava, hi va tumbeta, ni ku va phamela, kutani hi va tshika va famba. Tatana na Manana, kun’we ni vatirheli volavo vo sungula, a va ri malandza lama tinyiketeleke hi mbilu hinkwayo lava ndzi khutazeke ku tirhela ni ku rhandza Yehovha Xikwembu ku sukela loko ndza ha ri ntsongo.

Hi August 1941, ndzi nyikele vutomi bya mina eka Yehovha naswona ndzi khuvuriwe etiveni leritsongo leri nga endzeni-ndzeni ka makhwati. Vunyinginyana bya hina a hi hlengeletanele xiendlakalo lexi ni vusiku swinene endlwini leyitsongo leyi lumekiweke rivoni. Hi ku ehleketelela swin’wana, maphorisa ma rhendzeleke ni ndhawu leyi, ma ngundzuvanya hinkwako etiveni ma ri ni mathochi, kambe a ma hi kumanga.

Swivumbeko Swo Tala Swa Ntirho Wa Nkarhi Hinkwawo

Hi 1951, ndzi thwase exikolweni xa le henhla ivi ndzi famba kwalomu ka tikhilomitara ta 1 600 ndzi ya exiavelweni xa mina xa vuphayona eCobourg, le Ontario. Vandlha a ri ri ritsongo, naswona a ndzi nga ri na munhu wo phayona na yena. Kambe hi ku tsundzuka leswaku voko ra Yehovha a ri komanga, ndzi hirhe kamara, ndzi tiswekela, naswona a ndzi tsaka hi ku tirhela Yehovha. Lembe leri landzeleke ndzi rhambiwe ku ya tirha ehofisini ya rhavi ra Sosayiti ya Watch Tower le Toronto. Kwalaho ndzi dyondze tidyondzo to tala ta nkoka leti endleke leswaku ndzi lunghekela ntirho wa Mfumo wa nkarhi lowu taka.

Endzhaku ka ku phayona le Toronto ku ringana lembe, ndzi tekane na Lucy Trudeau, naswona hi xixika xa 1954, hi amukele xiavelo xo ya phayona le Levis, eQuebec. Maxelo a ma titimela swinene, hasahasa leyi a yi vangiwa hi mintshungu ni maphorisa a yi chavisa naswona ku dyondza Xifurwa a ku ri ntirho wukulu. Eka sweswo hinkwaswo voko ra Yehovha a ri nga komanga, hambi leswi a ku ri ni minkarhi yo nonon’hwa, hi ve ni mikateko leyo tala.

Hi xikombiso, hi komberiwe ku kambisisa swikepe swimbirhi (Arosa Star na Arosa Kulm) leswi Sosayiti yi kunguhateke ku swi tirhisa ku yisa vapfhumba emintsombanweni leyikulu ya matiko hinkwawo ya le Yuropa hi 1955. Hikwalaho ko hisekela ku kuma mali eka Sosayiti, varhangeri va khampani ya swikepe a va tala ku hi kombisa malwandla, leswi a swi hi phyuphyisa swinene eka ntshikilelo wa ntirho wa le Quebec hi nkarhi wolowo.

Hi xixikana xa 1955 ndzi averiwe ku va mulanguteri la famba-fambaka, naswona hi hete xixika hinkwaxo hi ri karhi hi endzela mavandlha lama nga woxe en’walungwini wa Ontario, laha ku titimelaka swinene. Lembe leri tlhandlameke hi ve kona eXikolweni xa Bibele xa Gilead xa Watchtower le United States, naswona endzhaku hi kume xiavelo xo va varhumiwa le Brazil, eAmerika Dzonga.

Hi sungule xiavelo xa hina lexintshwa hi timbilu hinkwato naswona ku nga ri khale a hi swi kota ku chumayela ni ku dyondzisa hi ririmi ra Xiputukezi. Eku sunguleni ka 1957, nakambe ndzi averiwe ku va mulanguteri la famba-fambaka. Sweswi, ematshan’wini ya ku titimela lokukulu le N’walungwini, a hi boheka ku langutana ni ku hisa loku vavulaka. Minkarhi yo tala a hi yima leswaku hi susa swiribyana leswi tlhavaka etintanghwini ta hina kumbe ku dya mova leswaku hi ta pfuxeta matimba ya hina. Kambe a ku ri ni mikateko.

Edorobeni ra Regente Feijo, ndzi vulavule ni ndhuna ya maphorisa, kutani a lerisa leswaku switolo hinkwaswo swi pfariwa ni leswaku un’wana ni un’wana a ya endhawini ya mabindzu ya doroba. Ehansi ka murhi wa matluka lamakulu lowu nga ni swiluva, ndzi nyikele nkulumo ya Bibele eka vanhu hinkwavo va doroba rero. Namuntlha ku ni vandlha ra Timbhoni kwalaho.

Ku Kurisa Vana Va Hina Le Brazil

Loko Lucy a tika hi 1958, hi tshame le Juiz de Fora kutani hi va maphayona yo hlawuleka. Eka malembe mambirhi lama landzeleke, vana va hina, Susan na Kim va tswariwile. Va tikombe va ri nkateko wa xiviri evutirhelini, hikuva a va ri vana lava nga tolovelekangiki edorobeni. Loko hi ri karhi hi va susumeta hi tipureme ta vona eswitarateni leswi endliweke hi maribye, vanhu a va ta ku ta va vona. Tanihi leswi xilaveko xa vahuweleri va Mfumo a xi ri xikulu le Recife, edzongeninyana wa equator, hi rhurhele endhawini yoleyo leyi hisaka swinene.

Hi 1961, a ndzi pfunetanga ku lunghiselela xihaha-mpfhuka xo yisa Timbhoni entsombanweni wa le São Paulo ntsena, kambe ndzi tlhele ndzi va kona entsombanweni wolowo lowu nga rivalekiki. Hambi swi ri tano, kwalomu ka timinete ta 20 hi ri eku haheni, xihaha-mpfhuka xi sungule ku phewa xi kongoma ehansi hi xitshuketa, xi lahlela vakhandziyi ephasejini ra xona. Xihaha-mpfhuka a xi onhakile endzeni; switulu a swi tshovekile, naswona vakhandziyisi a va vavisekile, va ri karhi va huma ngati. Lexi tsakisaka, muhahisi u kote ku lawula xihaha-mpfhuka leswaku xi nga wi, naswona xi phatsame hi ku hlayiseka. Ku hava ni un’we wa hina la vavisekeke swinene lerova a tsandzeka ku ya eSão Paulo hi xihaha-mpfhuka lexin’wana. Hi tiphine hi ntsombano lowu hlamarisaka, kambe a ndzi ku a ndzi nge he pfuki ndzi fambe hi xahaha-mpfhuka!

Hambi swi ri tano, loko ndzi fika ekaya ndzi huma entsombanweni, a ku ri ni xiavelo xin’wana lexi a xi ndzi yimerile. A ndzi fanele ku langutela ntsombano lowu a wu ri exikarhi ka makhwati le Teresina, eTikweni ra Piauí. A ndzi fanele ku hahela kona. Hambi leswi a ndzi chava ku haha, ndzi amukele xiavelo lexi, hi ku tshemba voko ra Yehovha.

Hi 1962, Greg n’wana wa hina wa mufana, u tswaleriwe le Recife. Hambi leswi a ndzi nga ha ta swi kota ku phayona hikwalaho ka leswi se a ndzi ri ni ndyangu lowu kulaka, ndzi kote ku nghenisa moya lowunene eka vandlha leritsongo. Minkarhi hinkwayo vana a va hisekela ku hi joyina evutirhelini, tanihi leswi hi endleke leswaku byi va tsakisa. Un’wana ni un’wana wa vona, ku sukela a ri ni malembe manharhu hi vukhale, a a kota ku nyikela rungula etindlwini. Hi swi endle mukhuva leswaku hi nga hundziwi hi minhlangano kumbe ku hlanganyela entirhweni wa nsimu. Hambi loko un’wana a vabya endyangwini, kutani un’wana a fanela ku sala na yena, lavan’wana hinkwavo a a va va kona eminhlanganweni kumbe ku hlanganyela evutirhelini bya nsimu.

Hi malembe yo tala, nkarhi na nkarhi a hi bula tanihi ndyangu hi timhaka ta vana ta le xikolweni ni tipakani ta vona evuton’wini, hi va lunghiselela ntirho-vutomi enhlengeletanweni ya Yehovha. A hi va ni vukheta leswaku hi nga va endli va susumetiwa hi ku olova hi minhlohlotelo leyi tsanisaka, yo tanihi thelevhixini. A hi vanga na yona TV ekaya ra hina ku kondza vana va va emalembeni ya kondlo-a-ndzi-dyi. Naswona hambi leswi a swi nga ta hi tikela ku swi kuma, a hi va onhanga hi swilo leswi vonakaka. Hi xikombiso, hi xave xikanyakanya xin’we ntsena, leswaku va xi tirhisa hi vunharhu bya vona.

A hi endla swilo hi ri swin’we, hi laha swi kotekeke ha kona, hi tlanga basketball, hi hlambela ni ku teka maendzo ya ndyangu. Maendzo ya hina a ma fambisana ni ku va kona emintsombanweni ya Vukreste kumbe ku endzela makaya ya Bethele ematikweni yo hambana-hambana. Maendzo lawa ma hi nyike nkarhi wa ku vulavula swin’we hi ku ntshunxeka leswaku mina na Lucy hi kota ku vona leswi nga etimbilwini ta vana va hina. Hi tlangela Yehovha swinene hikwalaho ka malembe wolawo yo tsakisa!

Eku heteleleni, malembe ya hina ya khume le Tindhawini to Hisa ekusuhi na equator ma karhate rihanyo ra Lucy. Kutani hi amukele ku cinciwa ka xiavelo hi ya endhawini leyi maxelo ya yona ma nga manene le dzongeni, eCuritiba, eTikweni ra Paraná.

Ku Tlhelela Le Canada

Hi 1977, endzhaku ka malembe ya kwalomu ka 20 hi ri le Brazil, mina na Lucy hi tlhelele le Canada ni vana va hina ku ya pfuna tata wa mina la vabyaka. Vona ndlela leyi xiyimo xi cinceke ha yona endyangwini wa hina! Kambe a ku nga ri xiyimo lexi hambaneke hi tlhelo ra moya, tanihi leswi hi hlayiseke ndlela leyi fanaka ni vamakwerhu lava rhandzekaka va Vukreste.

Le Canada vutirheli bya nkarhi hinkwawo byi ve ntirho wa ndyangu tanihi leswi vana va hina va vanhwana va ngheneleke vutirheli bya vuphayona bya nkarhi hinkwawo. Hinkwerhu ka hina a hi hlanganyela eku humeleleni ka ndyangu wa hina. Mali yin’wana ni yin’wana leyi a yi nghena hikwalaho ka ntirho wa nkarhinyana a yi tirhiseriwa ku hlayisa kaya ra hina ni timovha tinharhu leti a ti laveka leswaku ku hlanganisiwa nsimu ya hina leyikulu. Vhiki na vhiki, endzhaku ka dyondzo ya hina ya ndyangu ya Bibele, a hi burisana hi makungu ya ndyangu wa hina. Mabulo lawa ma pfune leswaku un’wana ni un’wana a tiva lomu a hi ta ya kona ni leswi a hi swi endla evuton’wini bya hina.

Jaha ra hina Greg, ku fana ni vamakwavo va yena, u ve ni pakani ya vutirheli bya nkarhi hinkwawo. Ku sukela loko a ri ni malembe ya ntlhanu hi vukhale, u kombise ku navela ku tirha ehofisini ya rhavi ya Sosayiti, leyi vuriwaka Bethele. A nga yi rivalanga pakani yoleyo, naswona endzhaku ka ku thwasa exikolweni xa le henhla, u vutise mina na mana wa yena a ku: “Xana mi anakanya leswaku ndzi nga endla xikombelo xo ya eBethele?”

Hambi leswi swi khumbeke timbilu ta hina ku pfumelela n’wana wa hina a famba, hi hlamule handle ko kanakana hi ku: “A wu nge pfuki u vone nsirhelelo wa voko ra Yehovha handle ka loko wo va eBethele—exivindzini xa nhlengeletano ya Yehovha.” Ku nga si hela tin’hweti timbirhi u ye eBethele ya le Canada. A ku ri hi 1980, naswona u tirha kona ku fikela namuntlha.

Malembe ya va-1980 ma tise mintlhontlho leyintshwa eka mina na Lucy. Hi tlhelele lomu hi sunguleke kona—a hi ri vambirhi ntsena. Hi nkarhi wolowo Susan a a tekiwile, naswona a a phayona ni nuna wakwe, naswona Kim na Greg a va tirha eBethele. Xana a hi ta endla yini? Xivutiso xexo xi hlamuriwe hi xihatla hi 1981 loko hi rhambiwe ku ya tirha exifundzheni xa Xiputukezi, lexi hlanganisaka ndhawu ya Canada leyi ringanaka 2 000 wa tikhilomitara. Ni sweswi ha tiphina hi ntirho wo famba-famba.

Kim se u tekiwile naswona u ve kona eGilead, kutani sweswi u tirha ni nuna wakwe entirhweni wa xifundzha le Brazil. Susan ni nuna wakwe va ha ri le Canada, va kurisa vana va vona vambirhi, naswona nuna wa Susan wa phayona. Hambi leswi ndyangu wa hina emalembeni ya sweswinyana wu hambaneke hi xiviri hikwalaho ka swiavelo swo hambana-hambana entirhweni wa nkarhi hinkwawo, ha ha ri kun’we hi tlhelo ra moya ni ra mintlhaveko.

Mina na Lucy hi langutele vumundzuku lebyo vangama ni ndyangu wa hina emisaveni leyi basisiweke. (2 Petro 3:13) Ku fana na Muxe wa khale, hi wu vone kahle ntiyiso wa nhlamulo ya xivutiso lexi nga laviki nhlamulo lexi nga eka Tinhlayo 11:23 lexi nge: “Šana v̌oko ra Yehova ri komile šana? U ta v̌ona ŝeŝi kumbe rito ra mina ri ta endleka, kumbe a ri nga endleki.” Hakunene ku hava lexi nga sivelaka Yehovha ku katekisa malandza yakwe entirhweni wa wona wa mbilu hinkwayo.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 25]

Ndzi ri na nsati wa mina, Lucy