Khisimusi Yi Vula Yini Eka Wena?

Xana a wu ta hlamula njhani? Khisimusi i (1) nkarhi wa ku va ni ndyangu wa wena; (2) nkarhi wa swinkhubyana; (3) nkarhi wa vukhongeri; (4) nkarhi wo pfumala ku wisa; (5) nkarhi lowu navelekaka; (6) nkarhi wo xavetela ni wo xavisa.

HAMBI leswi swi nga ha vonakaka swi hlamarisa, ko va vanhu va 6 wa tiphesente ntsena, lava languteke Khisimusi tanihi nkarhi wa vukhongeri, eka lava tlulaka 1 000 lava kambisisiweke le Britain. Ku hambana ni sweswo, vanhu va 48 wa tiphesente va anakanye hi Khisimusi ngopfu-ngopfu tanihi nkarhi wo va ni ndyangu wa vona. Entiyisweni, vo tala va vula leswaku i nkarhi wo hlawuleka wa vana. Hi xikombiso, wanhwana un’wana wa malembe ya 11 hi vukhale, loko a vutisiwile leswaku i yini lexi a xi tsakelaka ngopfu hi Khisimusi, u te: “Nyanyuko, ku titwa u tsakile [ni] ku nyikana tinyiko.” Buku leyi nge The Making of the Modern Christmas ya pfumela leswaku “‘mukhuva’ wa Khisimusi ngopfu-ngopfu . . . wu khumba kaya, ndyangu ni vana.”

Kambe ngopfu-ngopfu hi le matikweni ya Vujagana ya le vupela-dyambu, laha Khisimusi ku nga nkarhi wa ndyangu, lowu maxaka ma hlanganaka ma hanana tinyiko. Ematikweni laha Kereke ya le Vuxeni ya Orthodox yi taleke kona, vanhu va rhandza ngopfu Easter; kambe ni kwalaho nkarhi wa Khisimusi hi ntolovelo i nkarhi wo wisa.

I “Bindzu”

The New Encyclopædia Britannica yi ri: Khisimusi yi “hundzuke bindzu . . . leri hlamarisaka.” Ku hava kun’wana laha yi fambaka emahlweni kona ku tlula eJapani.

Phepha-hungu ra le Washington leri nge Daily Record ri vika leswaku “Majapani ma tshike ku xisetela hinkwako ka vukhongeri, ivi ma hundzula Khisimusi yi va bindzu hi ku helela.” Loko ri engetela ri vula leswaku Khisimusi eJapani “i nkhuvo lowu dumeke lowu rhangisaka swinene ta mabindzu ku ri na vukhongeri.”

Hambi ku ri ematikweni yo tala lama ku vuriwaka leswaku i ya Vakreste, “xivumbeko [lexi] xa vukhongeri” hakanyingi a swi olovi ku xi vona. Malembe ya 40 lama hundzeke, xiphephana lexi lwisanaka ni Khisimusi xi te: “Khisimusi yi hlohloteriwe hi van’wamabindzu. I nkarhi lowukulu wo endla mali elembeni. Van’wamabindzu lava tivulaka Vakreste va langutela nkarhi wa Khisimusi, hayi hikwalaho ka Kreste, kambe hikwalaho ka ku lava ku kuma mali.” Vona ndlela leyi marito lawa ma nga ya ntiyiso ha yona namuntlha! Ematikweni yo tala, a hi kangani hi sungulaka kotara yo hetelela ya lembe hi nga si twa switsundzuxo swa leswaku ku sale masiku mangani leswaku hi xava tinyiko ta Khisimusi leyi taka. Bindzu ri sungula ku pfuka loko lembe ri hela, kwalomu ka kotara ya swixavisiwa elembeni, swi xaviwa hi nkarhi wa Khisimusi.

Ku nga khathariseki leswi Khisimusi yi vulaka swona eka wena sweswi, u nga ha navela ku tiva leswi yi sunguriseke xiswona. Xana Bibele ya ku seketela ku nyikana tinyiko ta Khisimusi ke? Xana minkhuvo ya Khisimusi ya namuntlha i ya Vukreste hakunene? A hi voneni.

[Laha Xifaniso Xi Humaka Kona eka tluka 2]

Cover: Thomas Nast/Dover Publications, Inc., 1978