A A Ri Mubulandlela Wa Mesiya

VAMBA ro anama ra xikhumba ri funengete nhlonge yakwe leyi hisiweke hi dyambu. Swiambalo swakwe i swa voya bya kamela, hakunene u languteka tanihi muprofeta. Vo tala va kokeriwe eka yena enambyeni wa Yordani. Kwalaho wanuna loyi wo rhandzeka u twarise hi xivindzi leswaku u lunghekele ku khuvula vadyohi lava hundzukaka.

Vanhu va hlamarisiwile! Xana a a ri mani munhu loyi? Xana a xi ri xihi xikongomelo xakwe?

Yesu Kreste u vule leswi hi munhu loyi: “A mi yela ku ya vona yini ke? A a ri muprofeta xana? Ina, a a ri yena, ni ku tlula ni muprofeta. . . . Exikarhi ka vanhu lava tswariweke hi vavasati, a ku humelelanga loyi a tlulaka Yohane Mukhuvuri.” (Matewu 11:9-11) Ha yini Yohane a ve wanuna wo hlawuleka? Hikuva a a ri mubulandlela wa Mesiya.

Ku Vhumbiwa Ka Ntirho Wakwe

Ku tlula 700 wa malembe Yohane a nga si tswariwa, Yehovha u tivise leswaku loyi u ta huwelela a ri emananga a ku: “Lungisani mananga e ndlela ya Yehova; khulelani mananga e ndlela ya Šikwembu ša hina!” (Esaya 40:3; Matewu 3:3) Ku tlula 400 wa malembe Yohane a nga si velekiwa, Xikwembu xa Matimba Hinkwawo xi twarisile xi ku: “V̌onani, nḍi ta mi rumela muprofeta Elia, siku ra Yehova ri nga si ta, le’rikulu, le’ri tšhav̌isaka.” (Malakiya 4:5) Mhaka ya leswaku Yohane Mukhuvuri u tswariwe kwalomu ka tin’hweti ta tsevu Yesu a nga si velekiwa a hi mhaka ya xiwelo, kambe ku humelela hi ndlela ya ntumbuluko ntsena. Ku tswariwa ka Yohane a ku ri singita, tanihi ku tswariwa ka Isaka, n’wana la tshembisiweke, hikuva vatswari va yena, Zakariya na Elizabeta a va hundzile eka xiyimo xa ntolovelo xo tswala vana.—Luka 1:18.

Hambi ku ri emahlweni ka ku tikiwa ka Yohane, xiavelo xakwe, ntirho ni vutomi bya yena swi tivisiwile hi ntsumi Gabriyele. Hi ku gingiriteka ni moya wa Eliya, Yohane a a ta tlherisa lava a va nga yingisi endleleni ya rifu ni ku va lunghiselela ku amukela Yesu tanihi Mesiya. Ku sukela eku tswariweni kakwe, Yohane a a fanele ku va Munaziri, la tinyiketeleke hi ku helela eka Xikwembu. Naswona a nga fanelanga ku nwa vhinyo kumbe swakunwa swa xihoko. Hakunene, swakudya swakwe a ku ri “tinjiya ni vulombe bya nhova.” (Marka 1:6; Tinhlayo 6:2, 3; Luka 1:13-17) Ku fana na Samuwele, ku sukela evutsongwanini bya yena Yohane a tswaleriwe ntirho wo dzunisa Xikwembu xa Le Henhla-henhla.—1 Samuwele 1:11, 24-28.

Hambi ku ri vito leri nge Yohane ri hlawuriwe hi Xikwembu. Vito ra Xiheveru leri hundzuluxeriweke va ku “Yohane” ri vula leswaku “Yehovha U Kombise Musa; Yehovha U Ve Ni Tintswalo.”

Loko n’wana a yimbisiwile hi siku ra vunhungu, tata wakwe Zakariya u huhuteriwe hi Xikwembu ku vula a ku: “Na wena xihlangi, u ta vuriwa muprofeta wa Loyi-a-nge-henhla-henhla, hikuva u ta rhangela Hosi emahlweni ku lunghisa ndlela ya yona, ni ku tivisa tiko ra yona leswaku ri ta ponisiwa hi ku rivaleriwa ka swidyoho swa rona. Swi ta endleka hi tintswalo ta Xikwembu xa hina, lexi xi hi twelaka vusiwana, hikuva hi tintswalo leti, hi ta endzeriwa hi ku vonakala loku humaka hi le tilweni.” (Luka 1:76-78) Vutirheli bya Yohane bya le rivaleni a byi ri bya nkoka lowukulu evuton’wini byakwe. Loko swi ringanisiwa na byona, swilo leswin’wana hinkwaswo a swi nga ri swa nkoka. Hikwalaho Matsalwa ma hlamusela malembe ya 30 yo sungula ya vutomi byakwe, eka ndzimana yin’we: “Kutani n’wana a kula a ri karhi a kuma matimba emoyeni; kutani a ya tshama emananga ku ko ku fika siku leri a humeleleke ha rona eka Israyele.”—Luka 1:80.

Rito eMananga

Hi lembe ra vu-15 ra ku fuma ka Tiberiyo Khezari, enkarhini lowu Pontiyo Pilato a fuma eYudiya, Yohane Mukhuvuri u humelele emananga ni rungula ro hlamarisa a ku: “Hundzukani, hikuva Mfumo wa matilo wu le kusuhi.” (Matewu 3:2; Marka 1:4; Luka 3:1, 2) Vanhu hinkwavo va xitsunga xexo va pfukile. Ku twarisa koloko ka xivindzi ku khumbe timbilu ta vanhu lava a va navela ntshembo wa ntiyiso. Xitiviso xa Yohane xi tlhele xi tlhontlha ku titsongahata ka munhu. Hikuva xi lave ku hundzuka hi mbilu hinkwayo. Ku tiyimisela ni ripfumelo ra Yena swi susumetele mintshungu ya vanhu vo tshembeka ni lavanene ku n’wi languta tanihi munhu la rhumiweke hi Xikwembu.

Ndhuma ya Yohane yi hangalake hi ku hatlisa. Ku tinyiketela ni maambalelo yakwe swi n’wi paluxe tanihi muprofeta wa Yehovha. (Marka 1:6) Hambi va ri vaprista ni Valevhi va sukile eYerusalema ku ya kuma xivangelo xa nyingiso lowu. Ku hundzuka? Ha yini, naswona eka yini? A a ri mani wanuna loyi? A va lava ku tiva. Yohane u hlamuserile: “Mina, a hi mina Mesiya.” Kutani va n’wi vutisa, va ku: “Loko swi ri tano, hi wena mani ke? Hi wena Eliya xana?” A ku: “A ndzi yena.” Va ku: “Hi wena Muprofeta xana?” A hlamula, a ku: “E-e!” Kutani va ku ka yena: “Hi wena mani xana? Hi lava ku tlhela na nhlamulo eka lava va hi rhumeke. Xana wena ke, u tivitana mani?” A ku: “Mina ndzi rito ra munhu la huwelelaka emananga a ku: ‘Lulamisani ndlela ya Hosi’, hilaha muprofeta Esaya a vuleke hakona.” Van’wana va lava va rhumiweke a va ri Vafarisi. Kutani va vutisa Yohane, va ku: “Leswi u nga riki Mesiya, u nga riki Eliya, u nga riki yena Muprofeta wa kona, hikwalaho ka yini u khuvula xana?”—Yohane 1:20-25.

Ku hundzuka ni ku khuvuriwa a ku ri magoza ya nkoka eka lava nga ta nghena eMfun’weni. Hikwalaho Yohane u hlamule a ku: “Ndzi mi khuvula hi mati, kambe wa ta un’wana loyi a ndzi tlulaka hi matimba, loyi swi nga ndzi faneriki ku ntshunxa ngoti ya tintanghu ta yena; yena ú ta mi khuvula hi Moya lowo Kwetsima ni ndzilo. Rihlelo ri le vokweni ra yena; ú ta hlela swinene hinkwaswo leswi nge xivuyeni xa yena a heta: kutani mavele ú ta ma chela enguleni; kambe mungu wona, ú ta wu hisa endzilweni lowu nga timekiki.” (Luka 3:15-17; Mintirho 1:5) Hakunene moya lowo kwetsima a wu ta nyikiwa valandzeri va Mesiya, kambe loko va ri valala va yena va ta tokota ku herisiwa hi ndzilo.

“Vanhu Va Tinxaka Hinkwato” Va Tsundzuxiwa

Marito ya Yohane ya susumetele Vayuda vo tala va timbilu letinene ku tivula swidyoho swa vona hi ku ntshunxeka ni ku nga tshembeki ka vona eka nawu wa ntwanano. Va ku kombise erivaleni ku hundzuka ka vona hi ku pfumelela Yohane a va khuvula eNambyeni wa Yordani. (Matewu 3:5, 6) Hikwalaho ka sweswo, timbilu ta vona a ti ri eka xiyimo lexinene xo amukela Mesiya. Leswaku a tima torha ra vutivi bya swilaveko swa Xikwembu leswo lulama, Yohane hi ntsako u va dyondzise tanihi vadyondzisiwa va yena, hambi ku ri ku va dyondzisa ndlela yo khongela.—Luka 11:1.

Malunghana ni mubulandlela loyi wa Mesiya, muapostola Yohane u tsarile: “Ú tile ku va mbhoni, ku ta veka vumbhoni ehenhla ka ta ku vonakala leswaku hinkwavo va ta pfumela hikwalaho ka yena.” (Yohane 1:7) Kutani a ku ri vanhu va tinxaka hinkwato lava teke ku ta yingisa Yohane Mukhuvuri loko a ‘chumayela erivaleni eka vanhu hinkwavo va Israyele leswaku va khuvuriwa ku kombisa ku hundzuka.’ (Mintirho 13:24) U tsundzuxe vahakerisi va swibalo leswaku va nga dyeleri vanhu. U byele mavuthu leswaku va nga karhati munhu hambi ku ri ku hehla hi vunwa. Naswona u byele Vafarisi ni Vasaduki a ku ka vona: “Rixaka ra timhiri, i mani la nga mi tsundzuxa ku baleka vukari bya Xikwembu lebyi taka xana? Vekani mihandzu leyi fambelanaka ni ku hundzuka ka n’wina. Naswona mi nga anakanyi, mi ku: ‘Hi na Abrahama, a nga yena tata wa hina.’ Hikuva ndza mi byela leswaku Xikwembu xi nga pfuxela Abrahama evana hi maribye lawa.”—Matewu 3:7-9; Luka 3:7-14.

Tanihi ntlawa wa vanhu lava kanetaka, varhangeri va vukhongeri va le nkarhini wa Yohane a va pfumelanga eka yena naswona va n’wi hehle hi mavunwa va ku u na mademona. Va tshike ndlela yo lulama leyi yisaka evuton’wini lebyi nga heriki. Hi tlhelo lerin’wana, vadyohi lava hakerisaka swibalo ni tinghwavava lava pfumeleke eka vumbhoni bya Yohane va hundzukile naswona va khuvuriwile. Hi nkarhi wa kona, va amukele Yesu Kreste tanihi Mesiya.—Matewu 21:25-32; Luka 7:31-33.

Mesiya A Tivisiwa

Ku ringana tin’hweti ta tsevu—ku sukela eku heleni ka ximun’wana ku ya eka xixikana xa 29 C.E.—Yohane mbhoni yo tshembeka ya Xikwembu u kongomise nyingiso wa Vayuda eku teni ka Mesiya. A ku ri nkarhi wa Hosi ya Vumesiya leswaku yi humelela. Kambe loko a fikile, u ye ematini wolawo ya Yordani a kombela ku khuvuriwa. Eku sunguleni Yohane a nga pfumelanga, kambe endzhaku a pfumelelana na swona. Anakanya hi ntsako lowu a ri na wona loko moya lowo kwetsima wu xikele ehenhla ka Yesu naswona rito ra Yehovha ri twiwa loko a amukela N’wana wakwe.—Matewu 3:13-17; Marka 1:9-11.

Yohane a ri wo sungula ku xiya Yesu tanihi Mesiya, naswona u tivise vadyondzisiwa vakwe eka Mutotiwa loyi. Yohane u te: “Vonani! Hi lexi Xinyimpfana xa Xikwembu lexi susaka swidyoho swa misava! Hi yena loyi ndzi vuleke ta yena, loko ndzi te: ‘Endzhaku ka mina ku ta wanuna la ndzi tlulaka hi vukulu, hikuva ú vile kona mina ndzi nga si va kona.’ Mina a ndzi nga n’wi tivi, kambe ndzi tile ndzi ri la khuvulaka hi mati, leswaku a ta humeseriwa erivaleni eka VaIsrayele.”—Yohane 1:29-37.

Ntirho wa Yohane wu hambete xikan’we na vutirheli bya Yesu ku ringana tsevu wa tin’hweti. Un’wana ni un’wana wa vona u twisise ntirho lowu a wu endliwa hi lowun’wana. Yohane u tivone a ri munghana wa Muteki naswona u tsakele ku vona ntirho wa Kreste wu kula loko yena ni ntirho wakwe a tsongahala.—Yohane 3:22-30.

Yesu u hlamusele Yohane tanihi mubulandlela wakwe loyi a fanekiselaka Eliya. (Matewu 11:12-15; 17:12) Siku rin’wana, Yesu u te: “Nawu ni Vaprofeta hi swona a swi tirha ku fika loko Yohane Mukhuvuri a humelela; ku sukela enkarhini wolowo, Evhangeli ya Mfumo wa Xikwembu ya karhi ya vuriwa, kutani un’wana ni un’wana ú nghena eka wona hi ku tirhisa matimba.”—Luka 16:16.

Ku Tshembeka Ku Fikela eMakumu

Yohane u khomiwe a khotsiwa hikwalaho ko twarisa ntiyiso hi xivindzi. A nga tshikanga vutihlamuleri byakwe byo paluxa xidyoho xa Hosi Heroda. Hi ku lwisana ni nawu wa Xikwembu, hosi yoleyo a yi hanya hi vuoswi ni nsati wa makwavo, Herodiya. Hi xivindzi Yohane u te wanuna yoloye u fanele ku hundzuka leswaku a ta kuma tintswalo ta Xikwembu.

Mawaku xikombiso xonghasi xa ripfumelo ni rirhandzu ra Yohane! Hi ku nyikela ntshunxeko wa yena hi byakwe, u kombise ku tshembeka ka yena eka Yehovha ni rirhandzu rakwe hi vanhu-kulobye. Endzhaku ka lembe a khotsiwile, Yohane u tsemiwe nhloko hikwalaho ka kungu ra ku hlohloteriwa hi Diyavulosi leri kunguhateke hi Herodiya wo homboloka, loyi a ‘n’wi hlundzukerile.’ (Marka 6:16-19; Matewu 14:3-12) Kambe mubulandlela wa Mesiya u hlayise vutshembeki byakwe eka Yehovha naswona ku nga ri khale u ta pfuxiwa eku feni leswaku a tsakela vutomi emisaveni leyintshwa leyo lulama ya Xikwembu.—Yohane 5:28, 29; 2 Petro 3:13.