Misava Yo Pfumala Nyimpi—Rini?

TSALWA ra Nhlangano wa Matiko ri sungule ku tirha hi October 24, 1945. Leri i kungu ro anama swinene ro tisa ku rhula ka misava hinkwayo ro tlula hinkwawo lama tshameke ma endliwa hi vanhu. Leswi a wu ri ni Matiko ya 51 lama nga swirho swa wona loko wa ha sungula, Nhlangano wa Matiko wu ve vandla ra matiko hinkwawo lerikulu swinene ematin’wini ya misava. Nakambe, a ku ri ro sungula leswaku vandla ra matiko hinkwawo ri nga kota ku tirhisa mavuthu leswaku ri kondletela ku rhula ni nsirheleleko ni ku tisa misava yo pfumala nyimpi.

Namuntlha, leswi Nhlangano wa Matiko wu nga ni Matiko ya 185 lawa ma nga swirho swa wona, wu tiye ku tlula rini na rini. Kambe, hikwalaho ka yini nhlengeletano ya matimba swonghasi ematin’wini hinkwawo, ya misava hinkwayo, yi tsandzekile ku hetisisa xikongomelo-nkulu xa yona?

Vukhongeri—Xihinga Lexikulu

Xiphiqo xin’wana lexikulu i xiphemu lexi vukhongeri byi xi hetisisaka etimhakeni ta misava. Ina, ku sukela loko Nhlangano wa Matiko wu simekiwile, vukhongeri lebyikulu bya misava hinkwayo byi wu seketela swinene nhlangano wolowo. Loko a vulavula hi lembe ra wona ra vu-50 wu simekiwile, Mupapa John Paul II u kombetela eka Nhlangano wa Matiko tanihi “xitirho lexinene ngopfu xo kondletela ni ku hlayisa ku rhula.” Marito yakwe ma seketeriwa hi varhangeri va vukhongeri va misava hinkwayo. Kambe, vuxaka lebyi byo tirhisa vutlhari exikarhi ka vukhongeri ni hulumendhe a byi nge wu tumbeti ntiyiso wa leswaku vukhongeri i khale byi ri xihinga ni xiphiqo eka Nhlangano wa Matiko.

Hi malembe-xidzana yo tala vukhongeri a byi famba emahlweni eku kondleteleni kumbe eku seketeleni ka ku vengana ka matiko, tinyimpi ni ku herisiwa ka tinxaka. Emalembeni ya sweswinyana, vaakelani va dlayanile va vula leswaku va seketela vukhongeri bya vona. Xiga “ku herisiwa ka rixaka” a xi tirhisiwa swinene malunghana ni nyimpi leyi lwiweke eMatikweni ya Balkan. Kambe, ku vengana ka vona lokukulu kwalaho, ku vangiwa hi ku hambana ka vukhongeri, ku nga ri rixaka, tanihi leswi vo tala va vona va nga va rixaka rin’we. Ina, vukhongeri byi fanele byi byarha vutihlamuleri byo tala bya ku dlayeteriwa ka vanhu le khale ka Yugoslavia, naswona Nhlangano wa Matiko a wu si swi kota ku ku sivela.

Hi laha ku faneleke, profesa wa vukhongeri, wa le kholichini, wa ha ku vula leswaku “enkarhini lowu wa le ndzhaku ka nyimpi ya vusukumbele, laha vukhongeri byi yaka byi hlanganyela enyimpini, nchumu lowu wu nga ha vaka wo rhanga ku wu kambisisa i vukhongeri swin’we ni ku herisiwa ka rixaka, hambi leswi swi nga oloviki ku swi endla.” Namuntlha yi sungula ku va erivaleni ndlela leyi vukhongeri byi ma kavanyetaka ha yona matshalatshala yo tisa ku rhula ka misava hinkwayo.

Xihlambanyo xa UN xa 1981 xi te: “Hi ku vilerisiwa hi ku vengana loku nga kona ka vukhongeri ni xihlawuhlawu lexi nga kona etimhakeni ta vukhongeri kumbe eka tidyondzo to karhi, eswiphen’wini swin’wana swa misava, hi Tiyimisele ku teka magoza hinkwawo lama lavekaka yo herisa ku vengana koloko hi ku hatlisa hi swivumbeko na hi tindlela hinkwato, ku sivela, swin’we ni ku herisa xihlawuhlawu lexi sekeriweke eka vukhongeri kumbe eka tidyondzo to karhi.”

Hi ku pfumelelana ni xihlambanyo xa wona, Nhlangano wa Matiko wu vule leswaku 1995 ri ta va Lembe ra Ndzivalelano. Kambe, hi ku ya hi xiyimo lexi nga kona, xana swi ta kala swi koteka leswaku ku va ni ku rhula ni nsirhelelo emisaveni leyi, leyi hambanisiweke hi vukhongeri?

Vumundzuku Bya Vukhongeri

Vuprofeta bya le bukwini ya Bibele ya Nhlavutelo byi nyikela nhlamulo. Byi vulavula hi “muoswi lonkulu” wo fanekisela, la tshameke tanihi “Nkosikazi” naswona hi yena la “fumaka tihosi ta misava.” Muoswi loyi u hanya hi “vulovolovo byo pfumala tingana” (NW) naswona u ni vuxaka ni tihulumendhe ta misava. Tihulumendhe leti ti kombisiwa ti “ri xivandzana xa ribungu,” lexi eka xona ku khandziyeke muoswi hi ku tiphina. (Nhlavutelo 17:1-5, 18; 18:7) Wansati loyi wa matimba, wa nghwavava la vitaniwaka “Babilona lonkulu,” vito rakwe ri tekiwe eka Babilona wa khale, xihlovo xa vukhongeri bya swifaniso. Hi laha ku faneleke, namuntlha muoswi loyi u yimela vukhongeri hinkwabyo bya misava, lebyi byi ngheneleleke etimhakeni ta tihulumendhe.

Rungula leri ri ya emahlweni ri vula leswaku, hi ku famba ka nkarhi, Xikwembu xi ta endla leswaku swiyenge swa ta nyimpi swa xivandzana swi teka goza. Swona swi “ta venga [w]ansati loyi wa muoswi, swi ta endla leswaku a swela ni ku sala a nga ambalanga nchumu, swi dya nyama ya yena, swi n’wi hisa hi ndzilo.” (Nhlavutelo 17:16)a Xisweswo Yehovha Xikwembu hi yexe u ta va a teke goza ro sungula hi ku endla leswaku matiko ya matimba ma nghenela tsima ro herisa vukhongeri bya mavunwa. Fambiselo ra vukhongeri ra misava hinkwayo, swin’we ni titempele ni tindhumba ta rona ta manyunyu, swi ta herisiwa hi ku helela. Vukhongeri a byi nge he vi xihinga eku simekeni ka wona ku rhula ni nsirhelelo. Kambe, enkarhini wolowo, xana ku ta va ni ku rhula ni nsirhelelo wa xiviri emisaveni?

Ku Nga Hetiseki Ka Munhu

Xana xi kona xitiyisekiso xa leswaku ku susiwa ka vukhongeri hakunene ku ta yi tisa misava yo pfumala nyimpi? Doo. Nhlangano wa Matiko wu ta hambeta wu langutana ni xiyimo lexi chavisaka. Hi hala tlhelo, vanhu va lava ku rhula ni nsirhelelo. Kambe, hi hala tlhelo, i vanhu lava endlaka leswaku ku rhula ni nsirhelelo swi pfumaleka. Rivengo, vutikukumuxi, ku tidzunisa, vutianakanyi, ni vuphukuphuku hi swona swi nga mboyamelo wa vumunhu lowu nga xihlovo-nkulu xa madzolonga ni tinyimpi hinkwato.—Yakobo 4:1-4.

Bibele yi vhumbhe leswaku esikwini ra hina vanhu va ta va “lava tirhandzaka, lava rhandzaka mali ngopfu, ni ku tikurisa, ni ku titiva, ni ku rhukana; va ta va lava nga yingisiki vatswari va vona, lava nga riki na ku nkhensa, lava nga khongeriki; va ta va vanhu va tihanyi, lava nga riki na ku tsetselela, valumbeti, lava nga tikotiki, lavo leva, lava vengaka leswo lulama, va ta va timbabva, vanhu va futa, lava nga ni manyunyu.”—2 Timotiya 3:1-4.

Matsalana-Jenerala Boutros Boutros-Ghali u pfumerile leswaku “misava yi hlaseriwe hi ku hohloka ka vumunhu ni mahanyelo, leswi etindhawini to tala, swi hohlokeke hi mpimo lowu chavisaka swinene.” Ku hava fambiselo ra vutlhari leri ri nga hungutaka khombo leri mboyamelo wa vumunhu lebyi nga hetisekangiki byi nga na rona.—Ringanisa Genesa 8:21; Yeremiya 17:9.

Yesu Kreste—Hosana Ya Ku Rhula

Handle ko kanakana, Nhlangano wa Matiko a wu na wona matimba yo tisa ku rhula emisaveni hinkwayo. Swirho ni vaseketeri va wona, hinkwavo i vanhu lava nga hetisekangiki, ku nga khathariseki swikongomelo swa vona leswinene. Bibele yi vula leswaku “ndlela ya munhu a yi le matimbeni ya yena, kambe munhu l’a fambaka a nga ka a nga lulamisi renḍo ra yena.” (Yeremiya 10:23) Ku tlula kwalaho, Xikwembu xa tsundzuxa: “Mi nga tiṭhembeleni tihosi, hambi v̌a ri v̌ana v̌a v̌anhu la’v̌a hlulekaka ku ponisa.”—Pisalema 146:3.

Bibele yi vhumbha leswi Yehovha a nga ta swi hetisisa hi ku tirhisa N’wana wa yena, “Hosana ya ku Rhula.” Esaya 9:6, 7 yi ri: “Hikuv̌a hi v̌elekeriwe ṅwana, hi nyikiwe ṅwana wa wanḍisanyana, v̌uhosi byi v̌ekiwe khatleni ra yena. O ta tšhyiwa Muhlamarisi, Mutunḍuši, Šikwembu ša matimba, Tatana l’a nga riki na ku hela, Hosi ya ku rula.”

Matiko ya misava ma hlakatiwile hi malembe ya 50 yo endla matshalatshala yo pfumala mihandzu. Ku nga ri khale ma ta herisa tinhlengeletano ta vukhongeri to fana ni muoswi. Kutani Yesu Kreste, “Mufumi wa vafumi ni Hosi ya tihosi,” swin’we ni vuthu rakwe ra tinhenha ta le tilweni, u ta herisa tihulumendhe hinkwato ta vanhu ivi a herisa hinkwavo lava alaka vuhosi bya Xikwembu. (Nhlavutelo 19:11-21; ringanisa Daniyele 2:44.) Hi ndlela yoleyo Yehovha Xikwembu u ta tisa misava yo pfumala nyimpi.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Bokisi leri nga eka tluka 7]

NDLELA LEYI VUKRESTE BYI LANGUTAKA NHLANGANO WA MATIKO HA YONA

Eka vuprofeta bya Bibele, tihulumendhe ta vanhu hakanyingi ti kombisiwa hi swivandzana. (Daniyele 7:6, 12, 23; 8:20-22) Hikokwalaho, hi makume yo tala ya malembe, magazini wa Xihondzo xo Rindza wu kombise leswaku swivandzana swa Nhlavutelo tindzima 13 na 17 i tihulumendhe ta misava ta namuntlha. Tona ti katsa Nhlangano wa Matiko, lowu eka Nhlavutelo ndzima 17 wu kombisiwaka wu ri xivandzana xa ribungu lexi nga ni tinhloko ta nkombo ni timhondzo ta khume.

Hambi swi ri tano, nhlamuselo leyi ya Matsalwa a yi ku seketeli ku deleriwa kwihi na kwihi ka tihulumendhe kumbe lava tirhaka eka tona. Bibele yi swi veka kahle erivaleni: “Munhu un’wana ni un’wana a a tiveke ehansi ka tihosi, hikuva a ku na vuhosi lebyi nga humiki eka Xikwembu; kutani tihosi leti nga kona, ti vekiwile hi Xikwembu. Hikwalaho loyi a solaka vuhosi, ú sola ku lerisa ka Xikwembu; kutani lava solaka, va tivangela ku avanyisiwa.”—Varhoma 13:1, 2.

Xisweswo, Timbhoni ta Yehovha, leti ti hlayisaka vukala-tlhelo etimhakeni ta politiki hi laha ku heleleke, a ti ngheneleli etimhakeni ta tihulumendhe ta vanhu. A ti ku hlohloteli ku pfukela kumbe ku nghenelela eswiendlweni swo tlula nawu swa vaaki. Ematshan’weni ya sweswo, ta swi xiya leswaku xivumbeko xo karhi xa hulumendhe xa laveka leswaku xi hlayisa nawu ni ku rhula evanhwini.—Varhoma 13:1-7; Tito 3:1.

Timbhoni ta Yehovha ti languta vandla ra Nhlangano wa Matiko hi laha ti langutaka mavandla laman’wana ya tihulumendhe ta misava ha kona. Ta swi xiya leswaku Nhlangano wa Matiko wu hambeta wu va kona hi ku pfumeleriwa hi Xikwembu. Hi ku pfumelelana ni Bibele, Timbhoni ta Yehovha ti xixima tihulumendhe hinkwato ni ku ti yingisa ntsendze loko ku yingisa koloko ku nga endli leswaku ti dyoha eka Xikwembu.—Mintirho 5:29.