Vanhu Va Lava Vutivi Bya Xikwembu

“[U ta] twisisa ku tšhav̌a ka Yehova, u ta kuma ku tiv̌a ka Šikwembu.”—SWIVURISO 2:5.

1. Ha yini ku nga vuriwaka leswaku mbilu ya munhu i xirho lexi endliweke hi vunjhiniyara bya Xikwembu?

TIMBILU ta vanhu va kwalomu ka 5 600 000 000 ti karhi ta ba emisaveni sweswi. Siku na siku, mbilu ya wena yi ba minkarhi ya 100 000 naswona yi pompa ngati leyi endlaka 7 600 wa tilitara efambiselweni ra miri wa wena ra mbilu ni misiha ya ngati ra tikhilomitara ta 100 000. Ku hava nsiha ni wun’we lowu tirhaka hi matimba ku fana ni xirho lexi, lexi endliweke hi vunjhiniyara bya Xikwembu.

2. Xana u nga yi hlamuserisa ku yini mbilu yo fanekisela?

² Nakambe ku ni timbilu to fanekisela ta 5 600 000 000 leti tirhaka emisaveni. Embilwini yo fanekisela ku ni mintlhaveko ya hina, minsusumeto ya hina ni ku navela ka hina. Mianakanyo ya hina, ku twisisa ka hina ni ku navela ka hina swi huma kwalaho. Mbilu yo fanekisela yi nga ha tikukumuxa kumbe yi titsongahata, yi hlunama kumbe yi tsaka, yi va emunyameni kumbe yi voningeriwa.—Nehemiya 2:2; Swivuriso 16:5; Matewu 11:29; Mintirho 14:17; 2 Vakorinto 4:6; Vaefesa 1:16-18.

3, 4. Xana timbilu ti fikeleriwa hi ndlela yihi hi mahungu lamanene?

³ Yehovha Xikwembu u kota ku vona mbilu ya munhu. Swivuriso 17:3 yi ri: “Širengele i ša nṭopfu ni ša nsuku, kambe l’a ringetaka timbilu, i Yehova.” Kambe, ematshan’weni yo kambisisa mbilu ha yin’we ivi a avanyisa, Yehovha u tirhisa Timbhoni takwe leswaku ti fikelela timbilu ta vanhu hi mahungu lamanene. Leswi swi fambisana ni marito ya muapostola Pawulo lama nge: “‘Un’wana ni un’wana la khongelaka vito ra Hosi, ú ta ponisiwa.’ Kambe va ta khongerisa ku yini eka loyi va nga pfumelangiki ka yena xana? Va ta pfumerisa ku yini eka loyi va nga twangiki ta yena ke? Va ta ti twisa ku yini, loko va nga ri na mudyondzisi xana? Kutani vanhu va ta dyondzisisa ku yini, loko va nga rhumiwanga ke? Hilaha ku tsariweke hakona va ku: ‘A hi ku tsakisa ku vona lava taka, va tisa Mahungu Lamanene!’”—Varhoma 10:13-15.

⁴ Swi tsakise Yehovha ku rhuma Timbhoni takwe emakun’wini ya misava ti ya ‘twarisa mahungu lamanene ya swilo leswinene’ ni ku kuma lava nga ni timbilu leti yingisaka. Sweswi hi le henhla ka 5 000 000—xiringaniso xa Mbhoni yin’we eka vanhu va kwalomu ka 1 200 emisaveni. Ku fikelela magidi ya timiliyoni ta vaaki va le misaveni hi mahungu lamanene a swi olovi. Kambe Xikwembu xi kongomisa ntirho lowu ha Yesu Kreste naswona xi kokela vanhu va timbilu letinene eka yena. Xisweswo, vuprofeta lebyi tsariweke eka Esaya 60:22 bya hetiseka: “Lo’nṭongo o ta v̌a khume ra madzana, lo’nṭongo ngopfu, o ta v̌a tiko le’ra matimba. Mina, Yehova, nḍi hatlisisa ŝilo leŝi e mikarini ya ŝona.”

5. Vutivi i yini, naswona ku nga vuriwa yini hi vutlhari bya misava?

⁵ Lowu hi wona nkarhi wa kona, naswona ku ni nchumu wun’we lowu nga erivaleni—magidi ya timiliyoni ta vaaki va le misaveni ma fanele ma kuma vutivi. Kahle-kahle, vutivi i ku tolovelana ni mintiyiso leyi kumiwaka hi ntokoto, hi ku xiyisisa kumbe hi ku dyondza. Misava yi hlengelete vutivi byo tala. Ku endliwe nhluvuko eka swilo swo tanihi vutleketli, nkhathalelo wa rihanyo ni mbulavurisano. Kambe xana entiyisweni i vutivi bya misava lebyi vanhu va faneleke va byi kuma? Nikatsongo! Nyimpi, ntshikilelo, vuvabyi ni rifu swi ya emahlweni swi karhata vanhu. Hakanyingi vutlhari bya misava bya cinca-cinca, a byi tshembeki.

6. Malunghana ni ngati, xana vutivi bya Xikwembu byi pimanisiwa njhani ni vutivi bya misava?

⁶ Hi xikombiso: Eka malembe-xidzana mambirhi lama hundzeke, a swi tolovelekile ku tshungula hi ku humesa ngati. George Washington, muungameri wo sungula wa United States, u humesiwe ngati hi ku phindha-phindha loko a ri kusuhi ni ku fa. Swi fike laha a nga te: “Ndzi tshikeni ndzi tifela hi ku rhula; a ndzi nge tlhaveriwi hi dyambu.” A a vurisile, hikuva u fe ha rona siku rero—December 14, 1799. Namuntlha, ematshan’weni yo humesa ngati, ku kandziyisiwa ku pompela ngati endzeni ka miri wa munhu. Maendlelo wolawo hamambirhi ma tele hi swiphiqo leswi dlayaka. Hambi swi ri tano, ku sukela khale Rito ra Xikwembu ri vule leswi: “Chavani . . . ngati.” (Mintirho 15:29, NW) Vutivi bya Xikwembu byi tshama byi fanerile, byi tshembekile, ni ku va enkarhini.

7. Xana vutivi lebyi kongomeke bya Matsalwa byi hambana njhani ni vutlhari bya misava malunghana ni ndlela yo kurisa n’wana?

⁷ Nakambe xiya xikombiso xin’wana xa vutlhari bya misava lebyi nga tshembekiki. Hi malembe yo tala vativi va swa mianakanyo va yimelele leswaku n’wana a kurisiwa a ri ni vutilawuri kambe endzhakunyana muyimeri un’wana wa sweswo u pfumerile leswaku xexo a xi ri xihoxo. German Philological Association yi tshame yi vula leswaku vutilawuri “byi hoxa xandla hi laha ku nga kongomangiki eka swiphiqo leswi hi nga na swona hi vantshwa.” Vutlhari bya misava byi hungiwa hi moya, kambe vutivi lebyi kongomeke bya Matsalwa a byi tsekatsekisiwi. Bibele yi nyikela ndzayo leyi ringaniseriweke malunghana ni ku letela vana. Swivuriso 29:17 yi ri: “Laya ṅwana wa wena, o ta ku nyika ku wisa, o ta ṭakisa moya wa wena.” Ndzayo yo tano yi fanele yi fambisana ni rirhandzu, hikuva Pawulo u tsarile a ku: “Vatatana, mi nga dyisi vana va n’wina embitsi, kambe mi va kurisa, hi ku va laya ni ku va dyondzisa ta Hosi.”—Vaefesa 6:4.

“Ku Tiv̌a Ka Šikwembu”

8, 9. Xana u nga swi hlamuserisa ku yini leswi Swivuriso 2:1-6 yi swi vulaka mayelana ni vutivi lebyi vanhu va faneleke va byi kuma?

⁸ Hambi leswi Pawulo a a ri wanuna la dyondzekeke, u te: “Loko un’wana exikarhi ka n’wina a tivona a ri la tlhariheke hi ku ya hi swa minkarhi leyi, a a hundzuke wo ke mano, leswaku a ta va lowo tlhariha. Hikuva vutlhari bya misava leyi i vuhunguki emahlweni ka Xikwembu.” (1 Vakorinto 3:18, 19) I Xikwembu ntsena xi nga nyikaka vanhu vutivi lebyi byi va faneleke hakunene. Malunghana na byona, Swivuriso 2:1-6 yi ri: “Ṅwana nga loko u amukela marito ya mina, u v̌a u tihlayisela milawu ya mina, loko u riya ndlev̌e ya wena e ku yingisa v̌utlhari, u nyiketa mbilu ya wena e ku yingiseni; nḍi ri, loko u rilela v̌utiv̌i, loko u huwelela e ku twisisa, loko u ŝi lav̌a kukotisa mali, u hakuta kukotisa šuma le’ši fihliweke, hi laha u nga ta twisisa ku tšhav̌a ka Yehova, u ta kuma ku tiv̌a ka Šikwembu. Hikuv̌a Yehova hi yena l’a nyikaka v̌utlhari; ku tiv̌a ni ku twisisa ŝi huma e noṅwini wa yena.”

⁹ Lava susumetiwaka hi timbilu letinene va xiyisisa vutlhari hi ku tirhisa vutivi lebyi humaka eka Xikwembu hi ndlela leyinene. Va pfumelela timbilu ta vona ku twisisa, va pimisisa tinhla leti va ti dyondzaka. Kahle-kahle, va huwelela ku twisisa, kumbe vuswikoti bya ku vona ndlela leyi swiphemu-phemu swa mhaka swi yelanaka ha yona. Vanhu va timbilu letinene va tirha onge hi loko va cela silivhere ni ku lavisisa rifuwo leri fihliweke. Kambe hi rihi rifuwo lerikulu leri kumiwaka hi lava nga ni timbilu leti yingisaka? I “ku tiv̌a ka Šikwembu.” Xana sweswo i yini? Hi ku olova, i vutivi lebyi kumekaka eRitweni ra Xikwembu, Bibele.

10. Hi fanele hi endla yini leswaku hi ta tiphina hi rihanyo ra moya lerinene?

¹⁰ Vutivi bya Xikwembu bya twisiseka, byi tiyile naswona byi nyika vutomi. Byi kurisa rihanyo ra moya. Pawulo u khutaze Timotiya: “Landza ntila wa marito lama tiyeke ya xiviri, lawa u ma tweke eka mina, eku pfumeleni ne rirhandzwini leri nga ka Kriste Yesu.” (2 Timotiya 1:13, xiitaliki i xerhu.) Ririmi ri ni mavekelo ya rona ya marito. Hi ku fanana, “ririmi leri tengeke” ra ntiyiso wa Matsalwa ri ni “ntila wa marito ya ku hanyisa” lama ngopfu-ngopfu ma sekeriweke eka nhloko-mhaka ya Bibele ya ku lweriwa ka vuhosi bya Yehovha hi ku tirhisa Mfumo. (Sofoniya 3:9, NW) Hi fanele hi hlayisa ntila lowu wa marito lama hanyisaka emianakanyweni ni le timbilwini. Loko hi lava ku papalata vuvabyi bya mbilu yo fanekisela ni leswaku hi tshama hi ri ni rihanyo lerinene emoyeni, hi fanele hi tirhisa Bibele evuton’wini ni ku ya tirhisa hi laha ku heleleke malunghiselelo ya moya lawa Xikwembu xi ma lunghiselelaka hi ku tirhisa “nandza la tshembekaka, wo tlhariha.” (Matewu 24:45-47; Tito 2:2) Minkarhi hinkwayo a hi tsundzukeni leswaku loko hi ta va ni rihanyo lerinene ra moya, hi fanele hi va ni vutivi bya Xikwembu.

11. Hi swihi swivangelo swin’wana leswi endlaka leswaku vanhu va boheka ku va ni vutivi bya Xikwembu?

¹¹ Xiya swivangelo swin’wana leswi endlaka leswaku magidi ya timiliyoni ta vaaki va le misaveni ma boheka ku va ni vutivi bya Xikwembu. Xana hinkwavo va yi tiva ndlela leyi misava ni vanhu va veke kona ha yona? E-e, a va swi tivi. Xana vanhu hinkwavo va xi tiva Xikwembu xa ntiyiso ni N’wana wa xona? Xana va yi xiya mimphikamakaneta leyi Sathana a yi pfuxeke malunghana ni vuhosi bya Xikwembu ni ku tshembeka ka vanhu? Ni sweswo a va swi tivi. Xana vanhu hinkwavo va swi tiva leswaku ha yini hi dyuhala hi tlhela hi fa? Nakambe hi boheka ku vula leswaku a va swi tivi. Xana vaaki hinkwavo va misava va swi xiya leswaku Mfumo wa Xikwembu wa fuma sweswi ni leswaku hi hanya emasikwini ya makumu? Xana va swi tiva leswaku ku ni mimoya leyo biha ya matimba? Xana vanhu hinkwavo va ni vutivi lebyi tiyeke malunghana ni ndlela yo va ni vutomi bya ndyangu lowu tsakeke? Naswona xana mintshungu ya vanhu ya swi tiva leswaku vutomi bya ntsako eParadeyisini i xikongomelo xa Muvumbi wa hina eka vanhu lava yingisaka? Ni le ka swivutiso leswi nhlamulo ya kona i e-e. Kutani, swi le rivaleni leswaku vanhu va fanele va kuma vutivi bya Xikwembu.

12. Xana hi nga xi gandzela njhani Xikwembu hi “moya ni ntiyiso”?

¹² Nakambe vanhu va fanele va va ni vutivi bya Xikwembu hikwalaho ka leswi Yesu a swi vuleke exikhongelweni evusikwini byo hetelela bya vutomi bya yena bya laha misaveni. Vaapostola va yena va fanele va susumeteleke swinene loko va n’wi twa a ku: “Kambe vutomi lebyi nga heriki, hi leswaku va ku tiva, wena ntsena u nga Xikwembu xa ntiyiso, na Yesu Kriste loyi u n’wi rhumeke.” (Yohane 17:3) Ku tirhisa vutivi byolebyo hi yona ntsena ndlela yo gandzela Xikwembu hi laha ku amukelekaka. Yesu u te: “Xikwembu i moya; kutani lava xi gandzelaka, va fanele ku xi gandzela hi moya ni ntiyiso.” (Yohane 4:24) Hi gandzela Xikwembu “hi moya” loko hi susumetiwa hi timbilu leti teleke hi ripfumelo ni rirhandzu. Xana hi xi gandzela ‘hi ntiyiso’ hi ndlela yihi? Hi ku hlaya Rito ra xona ni ku xi gandzela hi ku ya hi ntiyiso wa xona lowu paluxiweke—“ku tiv̌a ka Šikwembu.”

13. I xiendlakalo xihi lexi rhekhodiweke eka Mintirho 16:25-34, naswona hi nga dyondza yini kwalaho?

¹³ Lembe rin’wana ni rin’wana magidi ma sungula ku gandzela Yehovha. Kambe, xana tidyondzo ta Bibele ti fanele ti fambisiwa ni vanhu lava tsakelaka nkarhi wo leha, kumbe xana swa koteka eka vanhu va timbilu letinene leswaku va khuvuriwa hi xihatla? Anakanya hi leswi humeleleke emhakeni ya mulanguteri wa khotso ni ndyangu wakwe lava boxiweke eka Mintirho 16:25-34. Pawulo na Silasi a va khotsiwile eFilipi, kambe exikarhi ka vusiku ku tsekatseka lokukulu ka misava ku pfule tinyangwa ta khotso. Hi ku ehleketa leswaku vabohiwa hinkwavo va balekile ni leswaku u ta xupuriwa ngopfu, mulanguteri wa khotso a a lava ku tidlaya, hi loko Pawulo a n’wi byela leswaku hinkwavo va ha ri kona. Pawulo na Silasi “va n’wi byela rito ra Hosi, a ri ni va le kaya ka yena hinkwavo.” Mulanguteri yoloye wa khotso ni ndyangu wakwe a va ri Vamatiko lava a va nga ma tivi Matsalwa yo Kwetsima. Kambe, hi vusiku byebyo, va hundzuke vapfumeri. Ku tlula sweswo, “a khuvuriwa, yena ni vanhu va yena hinkwavo.” Swoleswo a swi ri swiyimo leswi nga tolovelekangiki, kambe vanhu lavantshwa a va dyondzisiwe mintiyiso ya xisekelo va tlhela va dyondza swilo swin’wana eminhlanganweni ya vandlha. Swin’wana leswi fanaka na swona swi nga endleka namuntlha.

Ntshovelo I Wukulu!

14. Hikwalaho ka yini ku fanele ku fambisiwa tidyondzo ta Bibele to talanyana leti humelelaka hi nkarhinyana?

¹⁴ Swi nga va swinene loko Timbhoni ta Yehovha to kota ku fambisa tidyondzo ta Bibele leti humelelaka to hlayanyana hi nkarhi wo koma swinene. Leswi swa boha hakunene. Hi xikombiso, ematikweni ya le Vuxeni bya Yuropa, vanhu va boheka ku tsariwa ehansi va rindzela tidyondzo ta Bibele. Sweswo swi tano ni le tindhawini tin’wana. Edorobeni rin’wana eDominican Republic, Timbhoni ta ntlhanu ti kume swikombelo swo tala ngopfu lerova a ti nga swi koti ku fambisa tidyondzo hinkwato. Xana ti endle yini? Ti khutaze vanhu lava tsakelaka leswaku va ta eminhlanganweni eHolweni ya Mfumo kutani va tsariwa eka lava rindzeleke tidyondzo ta Bibele. Xiyimo xi tano etindhawini to tala emisaveni hinkwayo.

15, 16. I yini lexi humesiweke leswaku ku hangalasiwa vutivi bya Xikwembu hi xihatla, naswona hi yihi mintiyiso yin’wana malunghana na byona?

¹⁵ Masimu lamakulu—lama lulameleke ntshovelo—ma pfulekela vanhu va Xikwembu. Hambi leswi Yehovha, “N’wini wa ntshovelo,” a rhumelaka vatirhi vo tala, ka ha ri ni swo tala swo swi endla. (Matewu 9:37, 38) Leswaku ku hangalasiwa vutivi bya Xikwembu hi ku hatlisa swinene, “nandza la tshembekaka” u lunghiselele nchumu lowu nga ni rungula leri kongomeke leswaku swichudeni swa Bibele swi kota ku endla nhluvuko wa moya eka dyondzo ha yin’we. I buku leyintshwa leyi nga dyondziwaka etidyondzweni ta Bibele ta le makaya hi ku hatlisa—kumbexana hi tin’hweti ti nga ri tingani. Naswona yi nga ha rhwaleka hi ku olova eminkwameni ya hina, eswipacini swa hina kumbe eswikhwameni swa swiambalo swa hina! Madzana ya magidi lama hlengeletaneke eMintsombanweni ya Muganga ya Timbhoni ta Yehovha ya “Vadzunisi Lava Tsakeke” a va tsakile loko va amukela buku leyi leyintshwa ya matluka ya 192 leyi nge Vutivi Lebyi Yisaka eVuton’wini Lebyi Nga Heriki.

¹⁶ Vatsari va le matikweni yo hambana-hambana va hlele rungula leri, leri endzhaku ka sweswo hi vukheta ri hlanganisiweke ri helela ri va buku leyi nge Vutivi. Hikwalaho yi ta tsakeriwa ematikweni hinkwawo. Kambe xana swi ta teka nkarhi wo leha leswaku buku leyi yi humesiwa hi tindzimi leti nge misaveni? E-e, hikuva buku ya matluka ya 192 yi nga hundzuluxeriwa hi ku hatlisa ku tlula tibuku letikulu. Hi October 1995, Komiti yo Tsala ya Huvo leyi Fumaka yi nyike mpfumelelo wa ku hundzuluxeriwa ka buku leyi yi suka eka Xinghezi hi tindzimi to tlula 130.

17. Hi swihi leswi faneleke swi endla swi olova ku tirhisa buku leyi nge Vutivi?

¹⁷ Tinhlamuselo leti nga eka ndzima yin’wana ni yin’wana ya buku leyi nge Vutivi ti ta pfuna swichudeni leswaku swi endla nhluvuko wa moya hi ku hatlisa. Buku leyi yi nyikela mintiyiso ya Matsalwa hi ndlela leyi akaka. A yi vulavuli ngopfu hi tidyondzo leti hoxeke. Ririmi leri twisisekaka ni ntlhandlamano wa tinhla swi ta endla leswaku swi olova ku tirhisa buku leyi eku fambiseni ka tidyondzo ta Bibele ni ku pfuna vanhu leswaku va twisisa vutivi bya Xikwembu. Handle ka matsalwa lama tshahiweke, ku ni tindzimana ta Bibele leti kombisiweke leti xichudeni xi nga ti langutaka loko xi ri karhi xi lunghiselela dyondzo. Tona ti nga ha hlayiwa edyondzweni loko nkarhi wu pfumela, kambe a byi nga vi vutlhari ku nghenisa mhaka ya le tlhelo leyi yi nga khubumetaka tinhla-nkulu. Ematshan’weni ya sweswo, lava fambisaka tidyondzo ta Bibele va fanele va ringeta ku twisisa ni ku kombisa xichudeni leswi buku yi swi vulaka eka ndzima yin’wana ni yin’wana. Leswi swi vula leswaku mudyondzisi u fanele a dyondza buku leyi hi vuenti leswaku a twisisa tinhla-nkulu.

18. Hi swihi swiringanyeto leswi endliweke malunghana ni ku tirhisa buku leyi nge Vutivi?

¹⁸ Xana buku leyi nge Vutivi Lebyi Yisaka eVuton’wini Lebyi Nga Heriki yi nga hatlisisa ntirho wo endla vadyondzisiwa hi ndlela yihi? Buku leyi ya matluka ya 192 yi nga ha dyondziwa hi xinkarhana, naswona lava “hlawuleriweke vutomi lebyi nga heriki” va nga kuma vutivi lebyi ringaneleke hi ku yi dyondza leswaku va tinyiketela eka Yehovha ivi va khuvuriwa. (Mintirho 13:48) Kutani a hi tirhiseni buku leyi nge Vutivi hi ndlela leyinene evutirhelini. Loko xichudeni xa Bibele se xi ri kule swinene ni ku dyondza buku yin’wana, swi nga va swinene leswaku xi yi hetisa. Handle ka sweswo, ku ringanyetiwa leswaku swichudeni swa Bibele swi cinceriwa eka buku leyi nge Vutivi. Endzhaku ko heta buku leyi leyintshwa, a ka ha ringanyetiwi leswaku ku fambisiwa dyondzo yin’wana ni xichudeni xolexo hi buku ya vumbirhi. Lava amukelaka ntiyiso va nga engetela vutivi bya vona hi ku va kona emihlanganweni ya Timbhoni ta Yehovha ni hi ku tihlayela Bibele ni tibuku to hambana-hambana ta Vukreste hi voxe.—2 Yohane 1.

19. Emahlweni ko fambisa tidyondzo ta Bibele hi buku leyi nge Vutivi, ha yini swi ta pfuna ku rhanga hi pfuxeta matluka 175 ku ya ka 218 ya buku leyi nge Ku Hleleriwa Ku Hetisisa Vutirheli Bya Hina?

¹⁹ Buku leyi nge Vutivi yi tsariwe hi xikongomelo xo pfuna munhu ku hlamula swivutiso hinkwaswo leswi vakulu va swi pfuxetaka ni vahuweleri lava nga khuvuriwangiki lava navelaka ku khuvuriwa tanihi Timbhoni ta Yehovha. Hikwalaho, emahlweni ka ku va u cincela tidyondzo ta wena ta Bibele ta sweswi ebukwini leyi leyintshwa, ku bumabumeriwa leswaku wena u heta tiawara ti nga ri tingani u pfuxeta swivutiso leswi nga eka matluka 175 ku ya ka 218 ya buku leyi nge Ku Hleleriwa Ku Hetisisa Vutirheli Bya Hina.a Leswi swi ta ku pfuna leswaku u kandziyisa tinhlamulo eka swivutiso swo tano loko wa ha dyondza buku leyi nge Vutivi ni tidyondzo ta wena ta Bibele.

20. Xana u kunguhata ku endla yini hi buku leyi nge Vutivi Lebyi Yisaka eVuton’wini Lebyi Nga Heriki?

²⁰ Hinkwako vanhu va fanele va twa mahungu lamanene. Ina, vanhu va fanele ku kuma vutivi bya Xikwembu, naswona Yehovha u na Timbhoni ta yena leti byi twarisaka. Sweswi hi ni buku leyintshwa leyi hi nyikiweke yona hi Tata wa hina wa le tilweni hi ku tirhisa nandza lowo tshembeka, wa vutlhari. Xana u ta yi tirhisa ku dyondzisa ntiyiso ni ku dzunisa vito leri kwetsimaka ra Yehovha? Yehovha u ta ku katekisa hakunene loko u endla matshalatshala hinkwawo leswaku vo tala va kuma vutivi lebyi yisaka evuton’wini lebyi nga heriki.

[Nhlamuselo ya le hansi]

A Wu Ta Hlamurisa Ku Yini Ke?

◻ Xana a wu ta yi hlamuserisa ku yini mbilu yo fanekisela?

◻ Xana vutivi bya Xikwembu i yini?

◻ Ha yini vutivi bya Xikwembu byi laviwa hi vanhu?

◻ Hi yihi buku leyintshwa leyi nga kona, naswona xana u kunguhate ku yi tirhisa hi ndlela yihi?

[Xifaniso lexi nga eka tluka 10]

Ku ni swivangelo swo tala leswi endlaka magidi ya timiliyoni ma boheka ku va ni vutivi bya Xikwembu