Mbewu Ya Nyoka—Xana Yi Paluxiwe Hi Ndlela Yihi?

“Nḍi ta v̌eka ku v̌engana e šikari ka wena ni wansati, ni šikari ka rišaka ra wena ni rišaka ra wansati.”—GENESA 3:15.

1. (a) Ha yini Yehovha a ri Xikwembu lexi tsakeke? (b) I yini lexi a xi endleke leswaku hi kota ku tsaka na yena?

YEHOVHA i Xikwembu lexi tsakeke naswona hi xivangelo lexi tiyeke. I Munyiki lonkulu ni loyi a nga wa nkoka wa swilo leswi nga swinene, naswona ku hava lexi nga kavanyetaka ku hetiseka ka swikongomelo swa yena. (Esaya 55:10, 11; 1 Timotiya 1:11; Yakobo 1:17) U lava leswaku malandza ya yena ma hlanganyela entsakweni wa yena, naswona u nyikela swivangelo leswi tiyeke swa leswaku ma endla tano. Xisweswo, eka wun’wana wa minkarhi leyi nga tsakisiki ematin’wini ya munhu—ku xandzuka le Edeni—u nyikele xisekelo xa leswaku hi langutela vumundzuku hi ri ni ntshembo.—Varhoma 8:19-21.

2. Loko a ahlula vaxandzuki le Edeni, xana Yehovha u nyikele xisekelo xa ntshembo eka vana va Adamu na Evha hi ndlela yihi?

² Un’wana wa vana va moya va Yehovha, hi ku kaneta ni ku hehla Xikwembu, u tiendle Sathana Diyavulosi. Vanhu vo sungula, Evha ivi ku landzela Adamu, va wele ehansi ka nkucetelo wa yena kutani va tlule nawu lowu vekiweke erivaleni wa Yehovha. Xigwevo xa rifu lexi va xi kumeke a xi va fanerile. (Genesa 3:1-24) Kambe, loko a avanyisa vaxandzuki lava, Yehovha u nyikele xisekelo xa ntshembo eka vana va Adamu na Evha. Hi ndlela yihi? Hi laha swi tsariweke ha kona eka Genesa 3:15, Yehovha u te: “Nḍi ta v̌eka ku v̌engana e šikari ka wena ni wansati, ni šikari ka rišaka ra wena ni rišaka ra wansati; ri ta ku faya nhloko, wena u ri luma širenḍe.” Vuprofeta byolebyo i xipfuneto xo twisisa Bibele hinkwayo swin’we ni swiendlakalo swa nkarhi lowu hundzeke ni wa sweswi leswi katsaka misava ni malandza ya Yehovha.

Leswi Vuprofeta Lebyi Byi Vulaka Swona

3. Hilaha swi kombisiweke ha kona eka Genesa 3:15, hlamusela (a) Nyoka, (b) “wansati,” (c) “rišaka” ra Nyoka, (d) “rišaka” ra wansati.

³ Leswaku u twisisa nkoka wa byona, xiya swiaki swo hambana-hambana swa vuprofeta hi byoxe. Loyi ku vulavuriwaka ha yena eka Genesa 3:15 i Nyoka—hayi nyoka leyi tolovelekeke kambe loyi a yi tirhiseke. (Nhlavutelo 12:9) “Wansati” a hi Evha kambe i nhlengeletano ya Yehovha ya le tilweni, mana wa malandza ya yena ya laha misaveni lama totiweke hi moya. (Vagalatiya 4:26) “Rišaka” ra Nyoka, i mbewu ya Sathana, vana va yena—madimona ni vanhu swin’we ni tinhlengeletano ta vanhu leti nga ni mikhuva ya Sathana ni leti nga valala va “rišaka” ra wansati. (Yohane 15:19; 17:15) “Rišaka” ra wansati ngopfu-ngopfu i Yesu Kreste, loyi a totiweke hi moya lowo kwetsima hi 29 C.E. Lava 144 000, lava “tswariw[eke] ra vumbirhi . . . hi mati ni Moya” ni lava nga vadyandzhaka va Mfumo wa le tilweni na Kreste, i xiphemu lexi engetelekeke xa mbewu yoleyo ya xitshembiso. Va sungule ku engeteriwa eka mbewu ya wansati ku sukela hi Pentekosta ya 33 C.E. ku ya emahlweni.—Yohane 3:3, 5; Vagalatiya 3:16, 29.

4. Xana Genesa 3:15 yi swi hlamusela njhani leswaku misava yi ta va paradeyisi leyi teleke hi vanhu lava nga riki na xidyoho lava nga fiki?

⁴ Nyoka ya xiviri le Edeni yi tirhisiwe tanihi muvulavuleri loyi vuxisi bya yena byi vangeleke vanhu va lahlekeriwa hi Paradeyisi. Genesa 3:15 a yi vulavula hi nkarhi lowa ha taka lowu loyi a tirhiseke nyoka yoleyo a nga ta pfotlosiwa ha wona. Kutani ku ta tlhela ku pfuleka ndlela ya leswaku malandza ya Xikwembu lama nga vanhu ma tshama eParadeyisini, ku nga ha ri na xidyoho ni rifu. Kunene nkarhi wolowo wu ta tsakisa!—Nhlavutelo 20:1-3; 21:1-5.

5. I mikhuva yihi leyi hlawulaka vana va moya va Diyavulosi?

⁵ Endzhaku ka nxandzuko wa le Edeni, ku sungule ku humelela vanhu ni tinhlengeletano leti kombisaka mikhuva leyi fanaka ni liya ya Sathana Diyavulosi—ku xandzuka, ku hemba, ku lumbeta ni ku dlaya, swin’we ni ku kanetiwa ka ku rhandza ka Yehovha ni lava gandzelaka Yehovha. Mikhuva yoleyo a yi boxa vana, lava nga vana va moya va Diyavulosi. Exikarhi ka vona a ku ri na Kayini, loyi a dlayeke Avele loko Yehovha a amukele vugandzeri bya Avele ematshan’weni ya bya Kayini. (1 Yohane 3:10-12) Nimrodo a a ri un’wana loyi vito ra yena hi roxe ri n’wi hlamuseleke tanihi muxandzuki loyi a veke muhloti wa matimba ni mufumi loyi a kanetanaka na Yehovha. (Genesa 10:9) Ku engetela kwalaho ku ve na mimfumo ya khale leyi tlhandlamaneke, ku katsa na Babilona, leyi nga ni vukhongeri bya yona lebyi seketeriwaka hi tiko lebyi sekeriweke evunweni, naswona mimfumo leyi yi tshikilele vagandzeri va Yehovha hi tihanyi.—Yeremiya 50:29.

“Ku V̌engana E Šikari Ka Wena Ni Wansati”

6. Xana Sathana u kombise vulala eka wansati wa Yehovha hi tindlela tihi?

⁶ Hi nkarhi lowu hinkwawo, Nyoka ni wansati wa Yehovha, Sathana Diyavulosi na nhlengeletano ya Yehovha ya le tilweni ya swivumbiwa leswi tshembekaka swa le tilweni a va vengana. Vulala bya Sathana byi tikombe loko a tlhontlhe Yehovha a tlhela a lava ku hahlula nhlengeletano ya Yehovha ya le tilweni, a kanganyisa tintsumi leswaku ti siya ndhawu ya tona leyi ti faneleke. (Swivuriso 27:11; Yuda 6) Byi kombisiwe loko Sathana a tirhise madimona ya yena leswaku a ringeta ku nghenelela ni varhumiwa va tintsumi lava rhumiweke hi Yehovha. (Daniyele 10:13, 14, 20, 21) Byi ve erivaleni hi laha ku hlamarisaka eka lembe-xidzana leri ra vu-20 loko Sathana a lave ku herisa Mfumo wa Vumesiya eku velekiweni ka wona.—Nhlavutelo 12:1-4.

7. Ha yini tintsumi leti tshembekaka ta Yehovha ti venge Nyoka yo fanekisela, kambe i yini leswi ti swi endleke?

⁷ Nakambe wansati wa Yehovha, huvo ya tintsumi leti tshembekaka, a yi venga Nyoka yo fanekisela. Sathana u sole vito ra Xikwembu lerinene; a tlhela a endla leswaku byi kanakanisa vutshembeki bya xin’wana ni xin’wana xa swivumbiwa leswi tlhariheke swa Xikwembu, ku katsa ni tintsumi hinkwato, naswona a a ringeta hi matimba ku herisa vutshembeki bya tona eka Xikwembu. (Nhlavutelo 12:4a) A swi fanerile leswaku tintsumi to tshembeka, tikerubimi ni tiserafi ti nyenyetsiwa hi loyi a tiendleke Diyavulosi na Sathana hi yexe. Kambe, a ti yimele Yehovha leswaku a tamela timhaka hi nkarhi wa yena ni hi ndlela ya yena.—Ringanisa Yuda 9.

Rivengo Eka Mbewu Ya Wansati Wa Xikwembu

8. Xana Sathana a a langute mani?

⁸ Hi nkarhi lowu fanaka, Sathana a a langute hi vukheta leswaku a ta kumisisa loyi a nga Mbewu ya wansati leyi vhumbhiweke, loyi Yehovha a vuleke leswaku u ta faya nhloko ya Nyoka. Loko ntsumi leyi humaka etilweni yi tivise leswaku Yesu, loyi a velekiweke eBetlehema, a a ta va ‘Muponisi, loyi a nga Kreste Hosi,’ lexi a xi ri xitiyisekiso lexi tiyeke xa leswaku u ta va Mbewu ya wansati leyi vhumbhiweke.—Luka 2:10, 11.

9. Endzhaku ka ku velekiwa ka Yesu, xana Sathana u kombise vulala bya tihanyi hi ndlela yihi?

⁹ Vulala bya tihanyi bya Sathana byi kombisiwe hi ku hatlisa loko a yenge vangoma va tinyeleti va vuhedeni entirhweni lowu sunguleke hi ku va yisa eka Hosi Heroda eYerusalema ivi wu va yisa endlwini leyi va kumeke xifanyetana Yesu ni mana wa xona, Mariya, eBetlehema. Endzhakunyana ka sweswo, Hosi Heroda u lerise leswaku ku dlayiwa vafana hinkwavo lava nga ni malembe mambirhi hi vukhale ni lava nga le hansi ka wona, eBetlehema ni le handle ka wona. Hi ndlela leyi, Heroda u kombise rivengo ra vusathana eka Mbewu. Entiyisweni Heroda a a swi tiva kahle leswaku a a ringeta ku dlaya loyi a ta va Mesiya. (Matewu 2:1-6, 16) Matimu ma tiyisa leswaku Hosi Heroda a a hombolokile, a a kanganyisa ni ku va mudlayi—entiyisweni i wun’wana wa mbewu ya Nyoka.

10. (a) Endzhaku ka ku khuvuriwa ka Yesu, xana Sathana hi yexe u ringete hi ndlela yihi ku kavanyeta xikongomelo xa Yehovha malunghana ni Mbewu leyi tshembisiweke? (b) Xana Sathana u tirhise varhangeri va vukhongeri va Vayuda eku hetisiseni ka tipakani ta yena hi ndlela yihi?

¹⁰ Endzhaku ka loko Yesu a totiwe hi moya lowo kwetsima hi 29 C.E. naswona Yehovha a vulavule a ri etilweni a amukela Yesu tanihi N’wana wa yena, Sathana hi ku phindha-phindha u ringete ku kuma Yesu leswaku a wela endzingweni, xisweswo a lava ku kavanyeta xikongomelo xa Yehovha malunghana ni N’wana wa yena. (Matewu 4:1-10) Loko a tsandzekile eka sweswo, u tirhise switirho swa vanhu leswaku a fikelela tipakani ta yena. Van’wana lava va tirhisiweke ku ringeta ku xumbadza Yesu a ku ri varhangeri va vukhongeri va vukanganyisi. Va n’wi hembele hi mavunwa ni ku n’wi hehla, mixaka ya marhengu lama tirhisiwaka hi Sathana hi yexe. Loko Yesu a byele la khwanyaleke swirho leswaku, “Tiyisa mbilu . . . u rivaleriwile swidyoho swa wena,” vatsari, handle ko yimela ku vona loko wanuna loyi a hanyisiwile hakunene, va hehle Yesu va ku i musandzi. (Matewu 9:2-7) Loko Yesu a hanyise vanhu hi Savata, Vafarisi va n’wi sorile va ku u tlule nawu wa Savata ivi va kunguhata ku n’wi dlaya. (Matewu 12:9-14; Yohane 5:1-18) Loko Yesu a hlongole madimona, Vafarisi va n’wi hehle hi leswaku u twanana na “Belzebule, hosi ya mademona.” (Matewu 12:22-24) Endzhaku ka loko Lazaro a pfuxiwile evafini, vanhu vo tala va pfumele eka Yesu, kambe vaprista lavakulu ni Vafarisi nakambe va kunguhate ku n’wi dlaya.—Yohane 11:47-53.

11. Masiku manharhu emahlweni ka rifu ra Yesu, i mani loyi a n’wi hlamuseleke tanihi xiphemu xa mbewu ya Nyoka, naswona ha yini?

¹¹ Hambileswi a a swi tiva kahle leswi a va swi kunguhata, hi Nisan 11, 33 C.E., Yesu handle ko chava u ye etempeleni eYerusalema ivi a fika a boxa leswaku va ta avanyisiwa. Hi ku phindha-phindha, vatsari ni Vafarisi hinkwavo va kombise muxaka wa vanhu lava a va ri wona; kutani Yesu u te: “Mi ni khombo n’wina vatsari ni Vafarisi, hikuva mi vakanganyisi: Mi alela vanhu ku nghena eMfun’weni wa matilo. N’wina a mi ngheni eka wona, naswona lava ringetaka ku nghena ma va sivela.” Yesu hi ku kongoma u vule leswaku a va ri xiphemu xa mbewu ya Nyoka, a ku: “N’wina tinyoka, vana va timhiri, xana mi ta ponisa ku yini ku avanyiseriwa Tihele xana?” (Matewu 23:13, 33) Marito lawa a ma tirhiseke laha ma kombetela eka vuprofeta lebyi nga eka Genesa 3:15.

12, 13. (a) Xana vaprista lavakulu ni vatsari va nyikele vumbhoni lebyi engetelekeke hi ndlela yihi mayelana ni loyi tata wa vona wa moya a ri yena? (b) I mani a va joyineke? (c) Eku hetisekeni ka Genesa 3:15, xana Mbewu ya wansati yi lumiwe xirhendze hi ndlela yihi?

¹² Loko va twa marito ya Yesu, xana va khumbekile etimbilwini va tisola lerova va kombela ku kombiwa musa hi Xikwembu ke? Xana va hundzukile eka vuhomboloki bya vona? E-e! Marka 14:1 yi vika leswaku hi siku leri landzelaka, enhlengeletanweni exivaveni xa muprista lonkulu, “vaprista lavakulu ni vatsari a va lava ndlela yo n’wi khoma [Yesu] ha yona hi vutlhari leswaku va ta n’wi dlaya.” Va ye emahlweni va kombisa moya wo dlaya wa Sathana, loyi Yesu eku sunguleni a n’wi hlamuseleke tanihi mudlayi. (Yohane 8:44) Hi ku hatlisa va joyiniwe hi Yudasi Iskariyota, loyi Sathana a n’wi yengeke leswaku a va mugwinehi. Yudasi u fularhele Mbewu ya wansati wa Xikwembu leyi pfumalaka xisandzu, a joyina mbewu ya Nyoka.

¹³ Nimpundzu swinene wa Nisan 14, swirho swa huvo ya Xiyuda ya vukhongeri swi teke Yesu tanihi mubohiwa swi n’wi yisa eka mufumi wa Rhoma. Enkarhini lowu a ku ri vaprista lavakulu lava rhangeleke eku huweleleni leswaku a vambiwa. Loko Pilato a vutisile leswaku, “Xana ndzi ta vamba hosi ya n’wina ke?” a ku ri vaprista lavakulu lava hlamuleke va ku, “A hi na hosi loko a nga ri Khezari ntsena.” (Yohane 19:6, 15) Hakunene, va swi kombise hi tindlela hinkwato leswaku a va ri xiphemu xa mbewu ya Nyoka. Kambe kahle-kahle a va nga ri voxe. Rhekhodo leyi huhuteriweke eka Matewu 27:24, 25 yi nyikela xiviko lexi: “Pilato . . . a teka mati, a hlamba mandla emahlweni ka ntshungu.” Kutani vanhu hinkwavo va ku: “Rifu ra yena a ri ve ehenhla ka hina ni le henhla ka vana va hina.” Hi ndlela yoleyo Vayuda vo tala va xitukulwana xolexo va tikombise va ri xiphemu xa mbewu ya Nyoka. Emahlweni ka ku va siku rolero ri hela, Yesu a a file. Hi ku tirhisa mbewu ya yena leyi vonakaka, Sathana u lume Mbewu ya wansati wa Xikwembu exirhendzeni.

14. Ha yini ku lumiwa ka xirhendze xa Mbewu ya wansati swi nga vuli ku hlula ka Sathana?

¹⁴ Xana Sathana u hlurile? Nikatsongo! Yesu Kreste u hlule misava naswona u hlule mufumi wa yona. (Yohane 14:30, 31; 16:33) U hlayise vutshembeki bya yena eka Yehovha ku fikela eku feni. Rifu ra yena tanihi munhu la hetisekeke ri nyikele nxavo wa nkutsulo leswaku a tlhela a xava timfanelo ta vutomi leti lahliweke hi Adamu. Kutani lava nga ta kombisa ripfumelo eka lunghiselelo rolero ni ku yingisa swileriso swa Xikwembu u va pfulele ndlela yo ya evuton’wini lebyi nga heriki. (Matewu 20:28; Yohane 3:16) Yehovha u pfuxe Yesu evafini a n’wi pfuxela evuton’wini bya ku nga fi bya le tilweni. Hi nkarhi lowu faneleke wa Yehovha, Yesu u ta pfotlosa Sathana a nga ha vi kona. Eka Genesa 22:16-18, ku profetiwe leswaku Yehovha u ta tsakela mindyangu hinkwayo ya laha misaveni leyi tekaka goza leri faneleke leswaku yi ti katekisa hi Mbewu leyi leyi tshembekaka.

15. (a) Endzhaku ka rifu ra Yesu, xana vaapostola va yena va ye emahlweni va paluxa mbewu ya Nyoka hi ndlela yihi? (b) I rivengo rihi leri engetelekeke leri kombisiweke hi mbewu ya Nyoka ku fikela esikwini ra hina?

¹⁵ Endzhaku ka rifu ra Yesu, Vakreste lava totiweke hi moya va ye emahlweni va paluxa mbewu ya Nyoka, hilaha Hosi ya vona yi endleke ha kona. Hi ku susumetiwa hi moya lowo kwetsima, muapostola Pawulo u tsundzuxile malunghana ni “munhu lowo homboloka” loyi vukona bya yena byi nga ta “humelela hi matimba ya Sathana.” (2 Vatesalonika 2:3-10) “Munhu” loyi ku nga ntlawa u tikombise a ri vafundhisi va Vujagana. Hi laha ku fanaka, mbewu ya Nyoka yi xanise valandzeri va Yesu Kreste hi tihanyi. Eka vuprofeta lebyi rhekhodiweke eka Nhlavutelo 12:17, muapostola Yohane u vhumbhe leswaku Sathana a a ta ya emahlweni a lwa ni masalela ya mbewu ya wansati wa Xikwembu ku fikela esikwini ra hina. Swoleswo hi swona leswi humeleleke. Ematikweni yo tala, Timbhoni ta Yehovha ti yirisiwile, ti hlaseriwa, ti khotsiwa kumbe ti yisiwa etikampeni ta nxaniso hikwalaho ka ku yimela ka tona Mfumo wa Xikwembu ti tiyile ni tindlela ta xona leto lulama.

Ku Paluxiwa Ka Manguva Lawa Ka Mbewu Ya Nyoka

16. Eminkarhini ya manguva lawa, i vamani lava paluxiweke tanihi xiphemu xa mbewu ya Nyoka, naswona ha yini?

¹⁶ Hi ku tekelela Yesu Kreste, Vakreste va ntiyiso a va tshikanga ku paluxa Nyoka ni mbewu ya yona hi xivindzi. Hi 1917 Swichudeni swa Bibele, hi laha Timbhoni ta Yehovha a ti tiviwa ha kona, swi humese buku leyi nge The Finished Mystery, laha ti paluxeke vukanganyisi bya vafundhisi va Vujagana. Hi 1924 yi landzeriwe hi xiboho lexi kandziyisiweke lexi nge Ecclesiastics Indicted. Ku hangalasiwe tikopi ta 50 wa timiliyoni emisaveni hinkwayo. Hi 1937, J. F. Rutherford, loyi a a ri muungameri wa Sosayiti ya Watch Tower, u nyikele tinkulumo ta matimba swinene leti paluxaka mbewu ya Sathana, leyi nge “Va Paluxiwile” ni leyi nge “Vukhongeri Ni Vukreste.” Lembe leri landzeleke, loko vayingiseri emintsombanweni ya 50 ematikweni yo hambana-hambana va ri karhi va yingisela, u nyikele nkulumo leyi nge “Langutana Ni Mintiyiso” hi riqingho leri tirhaka hi magandlati ya xiya-ni-moya a ri eLondon, le Nghilandhi. Endzhaku ka n’hweti, miluko leyi bohaneke ya tintambhu ta xiya-ni-moya le United States a yi ni ri mhaka leyi nge “Vufasisi kumbe Ntshunxeko.” Leswi swi tlhandlekeriwe hi ku paluxa loku nga ni matimba swinene etibukwini to tanihi leti nge Enemies na Religion swin’we ni xibukwana lexi nge Uncovered. Hi ku pfumelelana ni leswi humesiweke ku sukela hi va-1920, buku leyi nge Nhlavutelo—Ku Chaputa Ka Yona Loku Hlamarisaka Ku Tshinele!,a leyi sweswi yi kandziyisiweke hi tindzimi ta 65, yi hlamusela vafumi lava onhakeke va politiki ni lava nga ni makwanga ni vaxavisi lava nga riki na nawu tanihi lava nga exikarhi ka swirho leswi nga emahlweni swa mbewu leyi vonakaka ya Nyoka. Loko varhangeri va tipolitiki va swi endla mukhuva ku tirhisa vunwa ku hambukisa valandzeri va vona, va kombisa ku nga vi na mhaka ni ku kwetsima ka ngati, ni ku tshikilela malandza ya Yehovha (xisweswo va kombisa rivengo eka mbewu ya wansati wa Xikwembu), hakunene va tikombisa va ri xiphemu xa mbewu ya Nyoka. Swa ha ri ntiyiso na hi vaxavisi lava, handle ka ku biwa hi ripfalo, va hembaka leswaku va ta vuyeriwa hi mali va tlhela va endla kumbe va xavisa swilo leswi tivekaka leswaku swi vanga vuvabyi.

17. I lunghelo rihi lera ha pfulekeleke vanhu lava tivekaka lava nga ha humaka eka mafambiselo ya misava leyi?

¹⁷ A hi vanhu hinkwavo lava thyakisiweke hi vukhongeri bya misava, tipolitiki kumbe mabindzu lava eku heteleleni va nga ta xiyiwa tanihi xiphemu xa mbewu ya Nyoka. Van’wana va vavanuna ni vavasati lava va sungula ku tsakela Timbhoni ta Yehovha. Mahanyelo ya tona ya pfuna vanhu lava, naswona hi nkarhi wa kona va amukela vugandzeri bya ntiyiso. (Ringanisa Mintirho 13:7, 12; 17:32-34.) Eka hinkwavo vanhu vo tano, xikombelo lexi xi yisiwe ni le ka vona: “Ŝeŝi, ṅwina tihosi, mi v̌a ni v̌utlhari; na ṅwina v̌aav̌anyisi v̌a misav̌a, mi dyonḍisiwa. Tirelani Yehova hi šitšhav̌o, kutani mi ṭaka hi ku rurumela. Ntŝontŝani ṅwana, leŝaku a nga ti kariha, kutani mi lov̌a e tindleleni ta ṅwina, hikuv̌a v̌ukari bya yena bya hatlisa ku pfura. V̌a katekile hikwav̌o la’v̌a tšhav̌elaka ka yena!” (Pisalema 2:10-12) Hakunene, i swa nkoka eka hinkwavo lava navelaka ku amukeriwa hi Yehovha leswaku va teka goza sweswi, emahlweni ka ku va Muavanyisi wa le tilweni a pfala nyangwa ya lunghelo leri!

18. Hambileswi va nga riki xiphemu xa mbewu ya wansati, i vamani lava ku nga khathariseki sweswo va nga vagandzeri va Yehovha?

¹⁸ Hi lava vumbaka Mfumo wa le tilweni ntsena lava nga xiphemu xa mbewu ya wansati. I vatsongo hi nhlayo. (Nhlavutelo 7:4, 9) Kambe, ku ni ntshungu lowukulu wa van’wana, ina, timiliyoni ta vona, lava tanihi vagandzeri va Yehovha va languteleke vutomi lebyi nga heriki emisaveni ya paradeyisi. Hi marito na hi swiendlo, va byela vatotiwa va Yehovha va ku: “Hi ta ya na ṅwina, hikuv̌a hi twile leŝaku Yehova o na ṅwina.”—Zakariya 8:23.

19. (a) I nhlawulo wihi lowu vanhu hinkwavo va faneleke va wu endla? (b) Hi le ka mani kahle-kahle laha xikombelo lexi humaka embilwini xi endliwaka eka yena leswaku a teka goza ra vutlhari loko ka ha ri na nkarhi?

¹⁹ Sweswi i nkarhi lowu vanhu hinkwavo va faneleke va endla nhlawulo. Xana va lava ku gandzela Yehovha ni ku tlakusa vuhosi bya yena, kumbe va ta pfumelela Sathana leswaku a va mufumi wa vona hi ku endla swilo leswi swi n’wi tsakisaka? Kwalomu ka ntlhanu wa timiliyoni ta vanhu lava humaka ematikweni hinkwawo va yime va tiyile etlhelweni ra Yehovha swin’we ni masalela ya mbewu ya wansati, vadyandzhaka va Mfumo. Van’wana va timiliyoni ta nhungu na vona va kombise ku tsakela ku dyondza Bibele kumbe hi ku hlanganyela minhlangano ya vona. Timbhoni ta Yehovha ti byela vanhu lava hinkwavo ti ku: Nyangwa wa lunghelo wa ha pfulekile. Handle ko kanakana yimani mi tiyile etlhelweni ra Yehovha. Xiyani Kreste Yesu tanihi Mbewu leyi tshembisiweke. Hi ntsako tihlanganise ni nhlengeletano ya Yehovha leyi vonakaka. Onge u nga hlanganyela eka mikateko hinkwayo leyi A nga ta yi nyikela hi ku tirhisa ku fuma ka Hosi, Kreste Yesu.

[Nhlamuselo ya le hansi]

Wa Tsundzuka Xana?

◻ I mani Nyoka leyi ku vulavuriwaka hi yona eka Genesa 3:15? Naswona wansati i mani?

◻ I mikhuva yihi leyi hlawulaka mbewu ya Nyoka?

◻ Xana Yesu u yi paluxe njhani mbewu ya Nyoka?

◻ I vamani lava paluxiweke tanihi xiphemu xa mbewu ya Nyoka eminkarhini ya manguva lawa?

◻ I xiendlo xihi xa xihatla lexi lavekaka leswaku hi papalata ku tiviwa tanihi xiphemu xa mbewu ya Nyoka?

[Xifaniso lexi nga eka tluka 10]

Yesu u paluxe varhangeri va vukhongeri lava nga ni vukanganyisi tanihi xiphemu xa mbewu ya Nyoka