Ku Ntshunxiwa Hi Ntiyiso

VANHU lava tlulaka miliyoni va pfaleriwile emakhotsweni ya le United States. Eka vanhu lava, ku ni kwalomu ka magidi manharhu ya lava gweveriweke rifu. Tianakanye u ri eka xiyimo xexo. Xana u nga titwa njhani? Ku tianakanya u ri eka xiyimo xo tano swa chavisa hakunene. Kambe, hi langutelo ro karhi vanhu hinkwavo va le ka xiyimo xo tano. Bibele yi ri: “Vanhu hinkwavo va dyohile, hikokwalaho ku kwetsima loku a va nyikiwile hi Xikwembu, va ku pfumala.” (Varhoma 3:23) Ina, leswi hi nga vatukulu va Adamu, hi “khotsiwile” hikwalaho ka xiyimo lexi xa vudyoho. (Varhoma 5:12) Siku na siku ha byi twa vuyelo bya ku khotsiwa ka hina, hilaha swi veke hakona eka muapostola Pawulo wa Mukreste, loyi a tsaleke a ku: “Eswirhweni swa mina ndzi kuma nawu wun’wana, lowu lwaka ni nawu lowu wu fambisaka mianakanyo ya mina; wu ndzi endla mubohiwa enawini wa ku dyoha lowu fumaka swirho swa mina.”—Varhoma 7:23.

Hikwalaho ka vudyoho bya hina bya ntumbuluko, un’wana ni un’wana wa hina hi ndlela yo fanekisela u le hansi ka xigwevo xa rifu, hikuva Bibele yi ri: “Ku dyoha ka hakela, hakelo ya kona i rifu.” (Varhoma 6:23) Mupisalema Muxe u hlamusele xiyimo xa hina hi ndlela leyi faneleke loko a te: “Malembe ya hina hinkwawo i makume-nkombo—makume-nhungu loko hi tiye ngopfu; kambe ma hi vangela nhlomulo ni mbitsi ntsena; vutomi byi hela hi ku hatlisa ivi hi fa.”—Pisalema 90:10, Today’s English Version; ringanisa Yakobo 4:14.

Yesu a a anakanya hi vuhlonga bya xidyoho ni rifu loko a byela valandzeri va yena a ku: “Ntiyiso wu ta mi ntshunxa.” (Yohane 8:32) Hi marito lawa, Yesu a tivisa valandzeri va yena ntshembo wa nchumu wun’wana lowu nga wa nkoka swinene ku tlula ku ntshunxeka emfun’weni wa Rhoma—a a va byela hi ta ku rivaleriwa xidyoho ni ku ntshunxiwa eku feni! Xana leswi a va ta nyikiwa swona hi ndlela yihi? Yesu u va byerile a ku: “Loko N’wana a mi ntshunxa, mi ta va lava ntshunxekeke hakunene.” (Yohane 8:36) Ina, hi ku fa kakwe, Yesu, “N’wana,” u ve gandzelo leri fanelekaka ro xava leswi cukumetiweke hi Adamu. (1 Yohane 4:10) Leswi swi pfulele vanhu hinkwavo lava yingisaka leswaku va ntshunxiwa evuhlongeni bya xidyoho ni rifu. N’wana wa Xikwembu la nga un’we u file “leswaku un’wana ni un’wana la pfumelaka ka yena, a nga lovi, kambe a va ni vutomi lebyi nga heriki.”—Yohane 3:16.

Hikwalaho ntiyiso lowu nga hi ntshunxaka wu titshege hi Yesu Kreste. Lava landzelelaka minkondzo ya yena va ni ntshembo wa ku ntshunxiwa exidyohweni ni rifu loko Mfumo wa Xikwembu wu ta lawula timhaka ta misava hi ku helela. Hambi sweswi, lava amukelaka ntiyiso wa Rito ra Xikwembu va kuma ntshunxeko wa xiviri. Hi tindlela tihi?

Ku Ntshunxeka Eka Ku Chava Vafi

Timiliyoni ta vanhu namuntlha ti chava vafi. Ha yini? Hikuva vukhongeri bya vona byi va dyondzise leswaku moya-xiviri wu siya miri loko munhu a fa ivi wu hundzela exivandleni xin’wana xa moya. Hi yona mhaka leyi ku nga mukhuva lowu tolovelekeke ematikweni yo tala leswaku maxaka ya mufi ma endla murindzelo lowu hetaka masiku yo hlayanyana, wu endliwa nhlikanhi ni vusiku. Hakanyingi leswi swi katsa ku yimbelela hi marito lama tlakuke ni ku chayiwa ka swigubu. Vakhandli va hlonge va tshemba leswaku leswi swi ta tsakisa mufi ni ku sivela moya wa yena leswaku wu nga tlheli wu ta karhata lava hanyaka. Tidyondzo ta Vujagana mayelana ni vafi ti nyanyise mukhuva lowu leswaku wu ya emahlweni.

Hambiswiritano, Bibele yi paluxa ntiyiso mayelana ni xiyimo xa vafi. Yi swi veka erivaleni leswaku moya-xiviri wa wena hi wena, a hi xiphemu xin’wana lexi nga xihundla eka wena lexi hambetaka xi hanya endzhaku ka rifu. (Genesa 2:7; Ezekiyele 18:4) Ku tlula kwalaho, vafi a va le ku xanisiweni endzilweni lowu pfurhaka wa tihele, naswona a va vumbi xiphemu xa xivandla xa moya lexi nga ha xanisaka lava hanyaka. Bibele yi ri: “V̌afi a v̌a tiv̌i ntšhumu . . . Šiv̌andleni [sirha] ša v̌afi laha u yaka kona, a ka ha ri na ntiro, hambi makungu, ni ku tiv̌a, hambi v̌utlhari.”—Eklesiasta 9:5, 10.

Mintiyiso leyi ya Bibele yi ntshunxe vanhu vo tala eku chaveni ka vafi. A va ha humesi timhamba leti a ti va durhela hikwalaho ko lava ku tsakisa vakokwa wa vona, hambi ku ri ku karhateka hi ku anakanya leswaku varhandziwa va vona va le ku xanisiweni hi ndlela ya tihanyi hikwalaho ka swidyoho swa vona. Va dyondze leswaku Bibele yi nyikela ntshembo lowu tsakisa mayelana ni lava feke, hikuva yi hi byela leswaku hi nkarhi wa Xikwembu lowu vekiweke “lavo lulama ni lava nga lulamangiki va ta pfuka eku feni.” (Mintirho 24:15; Yohane 5:28, 29) Xisweswo, lava feke va lo wisa, onge hi loko va etlele vurhongo lebyikulu.—Ringanisa Yohane 11:11-14.

Ku tiva ntiyiso mayelana ni xiyimo xa vafi ni ntshembo wa ku pfuxiwa ka vafi swi nga hi ntshunxa eku heleriweni hi matimba loku nga tisiwaka hi rifu. Ntshembo wo tano wu tiyise mpatswa wun’wana lowu tekaneke wa le United States loko n’wana wa vona wa mune wa malembe hi vukhale a dlayiwile eka khombo rin’wana. Mana wa yena u te: “Ku ni mukhandlu evuton’wini bya hina lowu nga taka wu nga pfaleki ku kondza hi vona n’wana wa hina nakambe loko a pfuxiwa. Kambe ha swi tiva leswaku ku vaviseka ka hina i ka xinkarhana, tanihi leswi Yehovha a tshembisaka ku sula mihloti ya hina ya nhlomulo.”—Nhlavutelo 21:3, 4.

Ku Ntshunxeka Eka Ku Chava Vumundzuku

Xana vumundzuku byi hi khomele yini? Xana misava ya hina yi ta lovisiwa hi khombo ra nyutliya? Xana ku onheteriwa ka pulanete ya hina ya misava ku ta endla leswaku swi nga koteki ku hanya eka yona? Xana ku hohloka ka mahanyelo ku ta vanga mpfilumpfilu ni khombo? Leyi hi yona minchavo ya xiviri leyi vanhu vo tala va nga na yona namuntlha.

Hambiswiritano, Bibele yi nyika ntshunxeko eka nchavo wo tano lowu hundzeletiweke. Ya hi tiyisekisa leswaku “misav̌a yi ṭhama hi laha ku nga heriki.” (Eklesiasta 1:4) Yehovha a nga tumbuluxanga pulanete ya hina leswaku yi herisiwa hi vanhu lava nga hava mahanyelo. (Esaya 45:18) Ematshan’weni ya sweswo, Yehovha u vumbe misava leswaku yi va kaya ra paradeyisi ra ndyangu wa vanhu lowu nga ni vun’we. (Genesa 1:27, 28) Xikongomelo xa yena a xi cincanga. Bibele yi hi byela leswaku Xikwembu xi ta “herisa lava herisaka misava.” (Nhlavutelo 11:18) Endzhaku ka sweswo, Bibele yi ri: “V̌a musa v̌a ta fuma misav̌a, v̌a ta tiṭakela e ku ruleni lo’kukulu ka v̌ona.”—Pisalema 37:11.

Xitshembiso lexi xa khorwisa, hikuva Xikwembu a xi hembi. Hi ku tirhisa muprofeta wa yena Esaya, Yehovha u te: “Rito ra mina, le’ri humaka e noṅwini wa mina: Ri nga ka ri nga tlheleri ka mina ri nga si tira ntšhumu, ri nga si endla ku ranḍa ka mina, ri nga si hetisa makungu ya mina.” (Esaya 55:11; Tito 1:2) Hikwalaho hi nga ha languta emahlweni hi ri ni ntshembo wa ku hetiseka ka xitshembiso xa Xikwembu lexi kumekaka eBibeleni lexi nga eka 2 Petro 3:13: “Hi ku ya hi ku tshembisa ka Hosi, hi langutele matilo lamantshwa ni misava leyintshwa, laha ku nga ta va ni ku lulama.”

Ku Ntshunxeka Eka Ku Chava Vanhu

Bibele yi hi nyika swikombiso swa risima swinene swa vavanuna ni vavasati lava kombiseke xivindzi eku tinyiketeleni ka vona eka Xikwembu. Van’wana va vona a ku ri Gidiyoni, Baraka, Debora, Daniyele, Estere, Yeremiya, Abigayele na Yaele—ku boxa va nga ri vangani. Vavanuna ni vavasati lava vo tshembeka va kombise langutelo ra mupisalema la tsaleke a ku: “Nḍi ṭhemba Šikwembu, a nḍi tšhav̌i ntšhumu; v̌anhu v̌a nga nḍi endla yini šana?”—Pisalema 56:11.

Hi lembe-xidzana ro sungula, vaapostola Petro na Yohane va kombise xivindzi lexi fanaka loko valawuri va swa vukhongeri va va lerise ku tshika ku chumayela. Va hlamule va ku: “Loko hi ri hina, hi nga ka hi nga koti ku tshika ku vula leswi hi swi voneke ni leswi hi swi tweke.” Hikwalaho ka ku yima ka vona va tiyile, Petro na Yohane va hetelele va khotsiwile. Endzhaku ka loko va ntshunxiwile hi singita, xikan’we-kan’we va sungule ntirho wa vona ni ku hambeta va “vula rito ra Xikwembu va tiyile.” Hi ku hatlisa Petro ni vaapostola lavan’wana va yisiwe emahlweni ka Sanedri ya Vayuda. Muprista lonkulu u va byerile a ku: “Hi mi lerisile swinene leswaku mi nga tshuki mi dyondzisa hi vito rero; kambe langutani ke, mi tatile Yerusalema hi dyondzo ya n’wina.” Petro ni vaapostola lavan’wana va hlamule va ku: “Hi fanele ku yingisa Xikwembu ku tlula vanhu.”—Mintirho 4:16, 17, 19, 20, 31; 5:18-20, 27-29.

Entirhweni wa tona wo chumayela mahungu lamanene ya Mfumo wa Xikwembu, Timbhoni ta Yehovha namuntlha ti ringeta ku tekelela ku hiseka ka Vakreste va lembe-xidzana ro sungula. Hambi va ri vantshwa lava nga exikarhi ka tona hakanyingi va tikombe va ri ni xivindzi hi ku vulavula ni van’wana mayelana ni ripfumelo ra vona. Xiya swikombiso swin’wana.

Stacie, muntshwa wa malembe ya kondlo-a-ndzi-dyi, hi ntumbuluko u ni tingana. Hikwalaho ka sweswo eku sunguleni a swi n’wi tikela ku vulavula ni van’wana hi ripfumelo ra yena. Xana u endle yini leswaku a herisa tingana ta yena? U ri: “Ndzi dyondze Bibele naswona ndzi tiyiseka leswaku ndza swi twisisa leswi ndzi vulavulaka ha swona. Swi endle leswaku swi ndzi olovela naswona ndzi sungule ku titshemba.” Ndhuma leyinene ya Stacie yi vikiwe hi phepha-hungu ra ndhawu ya ka vona. Xihloko lexi tsariweke hi mudyondzisi un’wana wa xikolo xa vona, xi te: “Ripfumelo ra [Stacie] swi tikomba ri n’wi nyike matimba yo lwisana ni mintshikilelo yo tala leyi vantshwa vo tala va malembe ya kondlo-a-ndzi-dyi va nga na yona. . . . Hi ku vona ka yena ku tirhela Xikwembu ku fanele ku va nchumu wo sungula emianakanyweni ya yena.”

Tommy, u sungule ku dyondza Bibele eka vatswari va yena loko a ri ni malembe ya ntlhanu ntsena hi vukhale. Hambileswi a ha ri ntsongo swinene, u ve ni xivindzi xo yimela vugandzeri bya ntiyiso. Loko swihlangi-kulobye leswi a dyondzaka naswona swi mpfampfarhute swifaniso swa tiholideyi, Tommy u mpfampfarhute swifaniso swa Paradeyisi leyi Xikwembu xi yi tshembisaka. Leswi a nga n’wana wa kondlo-a-ndzi-dyi, Tommy u swi xiyile leswaku vana vo tala va xikolo a va pfilunganyekile mayelana ni tidyondzo ta Timbhoni ta Yehovha. Handle ko chava, u kombele un’wana wa vadyondzisi va yena leswaku a n’wi pfumelela ku fambisa bulo ra swivutiso ni tinhlamulo swin’we ni tlilasi ya yena leswaku a ta swi kota ku hlamula swivutiso swa vona hinkwaswo hi nkarhi wun’we. Loko a pfumeleriwile, u nyikele vumbhoni lebyinene.

Loko Markietta a ri ni malembe ya 17 hi vukhale u kume nkarhi lowunene wo burisana ni van’wana etlilasini ya yena mayelana ni ripfumelo ra yena. U ri: “Hi nyikiwe ntirho wo endla mbulavurisano. Ndzi hlawule nhloko-mhaka ya mina ebukwini leyi nge, Swivutiso Leswi Vantshwa Va Swi Vutisaka—Tinhlamulo Leti Tirhaka.a Ndzi hlawule tindzima ta ntlhanu ebukwini leyi ivi ndzi tsala tinhloko-mhaka ta kona eka bodo yo tsalela. Ndzi kombele tlilasi leswaku yi ti xaxameta hi ku ya hi leti va vonaka ti ri ta nkoka swinene.” Hi sungule mbulavurisano lowu tlilasi hinkwayo yi hlanganyeleke eka wona. Markietta u gimete hi ku: “Ndzi kombe tlilasi buku leyi naswona swichudeni swo hlayanyana swi yi komberile. Hambi ku ri mudyondzisi wa mina u lave ya yena.”

Ntiyiso Wu Nga Ku Ntshunxa

Hilaha se hi voneke hakona, ntiyiso lowu nga eBibeleni wa swi kota ku ntshunxa vanhu va swiyimo hinkwaswo lava yi dyondzaka ivi va nghenisa rungula ra yona etimbilwini ta vona. Wa va ntshunxa eku chaveni ka vafi, eku chaveni ka vumundzuku ni le ku chaveni ka munhu. Eku heteleleni, nkutsulo wa Yesu wu ta va ntshunxa vanhu hinkwavo lava yingisaka exidyohweni ni rifu. Mayana ntsako wonghasi wa ku hanya hilaha ku nga heriki emisaveni ya paradeyisi, hi nga ha khotsiwanga hi xiyimo xa hina xa vudyoho lexi hi xi kumeke tanihi ndzhaka!—Pisalema 37:29.

Xana u nga swi tsakela ku dyondza swo tala mayelana ni mikateko leyi Xikwembu xi yi tshembiseke? Loko swi ri tano, i yini lexi u faneleke u xi endla? Yesu u te: “Kambe vutomi lebyi nga heriki, hi leswaku va ku tiva, wena ntsena u nga Xikwembu xa ntiyiso, na Yesu Kriste loyi u n’wi rhumeke.” (Yohane 17:3) Hikwalaho loko u lava ku kuma ntshunxeko lowu Yesu a wu tshembiseke vadyondzisiwa va yena, u fanele u dyondza hi ta Yehovha Xikwembu ni hi ta N’wana wa yena. U fanele u tiva leswaku ku rhandza ka Xikwembu i yini kutani u ku endla, hikuva Bibele yi ri: “Misava ya hundza, ni ku navela ka yona, kambe loyi a endlaka ku rhandza ka Xikwembu, ú tshama hilaha ku nga heriki.”—1 Yohane 2:17.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 7]

Eku heteleleni, vanhu va ta ntshunxiwa eka xidyoho ni rifu ehansi ka Mfumo wa Xikwembu