Xikeme—Muti Lowu Nga eNkoveni

ENDZENI-NDZENI ka tiko leri Xikwembu a xi ri hlawulele vanhu va xona, exikarhi ka Ntshava ya Ebali ni Ntshava ya Gerizimi, ku kumeka muti wa Xikeme. Hi kona laha—kwalomu ka mune wa magidi ya malembe lama hundzeke—Yehovha a tshembiseke Abrahama a ku: “Misav̌a leyi nḍi ta yi nyika v̌atukulu v̌a wena.”—Genesa 12:6, 7.

Hi ku pfumelelana ni xitshembiso lexi, Yakobo ntukulu wa Abrahama u gove eXikeme naswona u ake altari leyi a yi vitaneke a ku “Šikwembu, i Šikwembu ša Israel.” Swi tikomba onge Yakobo u cele xihlovo endhawini leyi leswaku ndyangu wa yena ni mintlhambi ya yena swi ta kuma mati, xihlovo lexi endzhaku ka malembe-xidzana layo tala a xi tiviwa tanihi “Xihlovo xa Yakobo.”—Genesa 33:18-20, nhlamuselo ya le hansi ya NW; Yohane 4:5, 6, 12.

Hambiswiritano, a hi swirho hinkwaswo swa ndyangu wa Yakobo leswi kombiseke ku hisekela vugandzeri bya ntiyiso. N’wana wakwe wa nhwanyana la vuriwaka Dina, u tilavele vanghana exikarhi ka vanhwanyana va Vakanana va le Xikeme. Dina, loyi hi nkarhi wolowo a ha ri ntsongo, u sukele vuhlayiseki ematendeni ya ndyangu wa ka vona, kutani a sungula ku endzela muti lowu nga ekusuhi, a ya tikumela vanghana kona.

Xana majaha ya muti wolowo a ma ta xi languta njhani xinhwanyatana lexi a xi hamba xi endza emutini wa ka vona—lexi kumbexana a xi nga ri na loyi a xi famba na yena? N’wana wa jaha wa ndhuna ya tiko “a ṅwi v̌ona, a ṅwi khoma, a etlela na yena, a ṅwi onha.” Hikwalaho ka yini Dina a nghene ekhombyeni hi ku titoloveta ni Vakanana va mahanyelo yo biha? Xana a ku ri hikwalaho ka leswi a a titwa a navela ku va swin’we ni vanhwanyana lava nga tintangha takwe? Xana a a ome nhloko, ni ku titwa a ntshunxekile ku fana ni vamakwavo lavan’wana va xinuna? Hlaya rungula ra Genesa, kutani u ringeta ku anakanya hi mbitsi ni tingana leti Yakobo na Leya va faneleke va ve na tona hikwalaho ka vuyelo lebyi bya ku endza ka n’wana wa vona wa nhwanyana, eXikeme.—Genesa 34:1-31; 49:5-7; nakambe vona The Watchtower, ya June 15, 1985, tluka 31.

Kwalomu ka malembe ya 300 endzhaku, vuyelo bya ku honisa nkongomiso wa le tilweni, byi tlhele byi vonaka. Kwale Xikeme, Yoxuwa u lunghiselele tinhlengeletano leti tsundzukiwaka swinene ematin’wini ya Israyele. Anakanya xivono xa kona enkoveni. Vanhu vo tlula miliyoni—vavanuna, vavasati ni vana—lava humaka eka tinyimba ta tsevu ta Israyele va yime emahlweni ka Ntshava ya Gerizimi. Entsungeni wa nkova wolowo, ku ni nhlayo leyi lavaka ku ringana na yona, ya vanhu lava humaka eka tinyimba letin’wana ta tsevu, va yime emahlweni ka Ntshava ya Ebali.a Naswona kwalaho ehansi, etlhelo ka areka ya ntwanano ni le xikarhi ka mintshungu leyi ya Vaisrayele, ku yime vaprista na Yoxuwa. Wa nga vona xivono xo tano!—Yoxuwa 8:30-33.

Loko u hoxa mahlo ehenhla ka mintshungu leyi leyikulu, tintshava leti letimbirhi ti vonaka ti hambana swinene, leyin’wana yi sasekile kasi leyin’wana yo va kwandzasi. Switsunga swa Gerizimi swi vonaka swi ri swa rihlaza naswona swi nonile, kasi swa Ebali swi kwalarile ni ku va kwandzasi. Xana wa yi twa huwa ya ntsako eka Vaisrayele tanihi leswi va yimeleke nkarhi wa leswaku Yoxuwa a vulavula? Huwa yin’wana ni yin’wana yi endla ngulumelo exivandleni lexi xa mintlango xa ntumbuluko.

Eka tiawara leti ta mune kuya eka tsevu, leti Yoxuwa a ti hetaka a ri karhi a hlaya ‘buku ya nawu wa Muxe,’ vanhu va hlanganyela na vona. (Yoxuwa 8:34, 35) Handle ko kanakana, Vaisrayele lava nga emahlweni ka Gerizimi va ri Amen! endzhaku ka nkateko wun’wana ni wun’wana, kasi Amen! ya lava nga emahlweni ka Ebali yi kandziyisa ndzhukano wun’wana ni wun’wana. Kumbexana xivumbeko xa kwandzasi xa Ntshava ya Ebali xi tsundzuxa vanhu hi vuyelo lebyi nga ni khombo bya ku pfumala ku yingisa.

Yoxuwa wa tsundzuxa a ku: “A ku rukaniwe l’a sanḍaka tata wa yena, hambi a ri mana wa yena!” Hi nkarhi wun’we, ku tlula miliyoni wa marito ma hlamula ma ku: “Amen!” Yoxuwa u yimela huwa leyi leyi dlayaka ni tindleve leswaku yi vohla, a nga si ya emahlweni: “A ku rukaniwe l’a ṭhinetaka nḍilakana wa warikwav̌o!” Nakambe, lava tinyimba letin’wana ta tsevu, swin’we ni valuveri vo tala lava nga na vona, va huwelela va ku: “Amen!” (Deteronoma 27:16, 17) Loko a wu lo va kwalaho, xana a wu ta wu rivala nhlangano lowu lowu khomeriweke exikarhi ka tintshava leti? Xana xilaveko xa ku yingisa a xi nga ta va xi dzime timintsu emianakanyweni ya wena?

Emahlweninyana ka ku fa ka yena, kwalomu ka malembe ya 20 endzhaku, Yoxuwa u tlhele a hlengeleta vanhu lava eXikeme leswaku va ya tiyisekisa ku tiyimisela ka vona. U veke nhlawulo, lowu un’wana ni un’wana a a fanele a wu endla. U te: “Hlawulani namuntlha loyi mi ranḍaka ku ṅwi tirela . . . loko nḍi ri mina ni yindlu ya mina, hi ta tirela Yehova.” (Yoxuwa 24:1, 15) Handle ko kanakana, mintsombano leyi leyi ntlhontlhaka mianakanyo leyi khomeriweke eXikeme, a yi tsakisa swinene. Hi malembe layo tala endzhaku ka rifu ra Yoxuwa, Vaisrayele va tekelele xikombiso xa yena xa vutshembeki.—Yoxuwa 24:31.

Endzhaku ka malembe-xidzana ya kwalomu ka 15, loko Yesu a ri eku wiseni ehansi ka ndzhuti wa Ntshava ya Gerazimi, ku ve ni bulo leri tlhavulaka mbilu. Leswi a a karhele hikwalaho ka leswi a fambe mpfhuka wo leha, Yesu a tshame etlhelo ka xihlovo xa Yakobo, loko ku ta fika wansati wa Musamariya loyi a a ri ni khuwana. Wansati loyi u hlamale ngopfu loko Yesu a n’wi kombela mati, tanihi leswi Vayuda a va nga vulavurisani ni Vasamariya, a va nga ta nwela eswibyeni swa vona. (Yohane 4:5-9) Marito ya Yesu lama yaka emahlweni ma tlhela ma n’wi hlamarisa swinene.

“Un’wana ni un’wana la nwaka mati lawa, ú ta tlhela a twa torha. Kambe un’wana ni un’wana la nwaka mati lawa ndzi nga ta n’wi nyika wona, a nga ka a nga ha tlheli a twa torha ni siku ni rin’we; kambe mati lawa ndzi nga ta n’wi nyika wona, ma ta va eka yena xihlovo xa mati lama pfelelaka, ku yisa evutomini lebyi nga heriki.” (Yohane 4:13, 14) Anakanya ndlela leyi a xi tsakeleke ha yona wansati loyi xitshembiso lexi, hikuva ku ka mati exihlobyeni lexi lexo enta, a ku ri ntirho wo tika. Yesu u ya emahlweni a vula leswaku ku nga khathariseki leswi ti nga tindhawu ta nkoka ematin’wini, Yerusalema hambi Ntshava ya Gerizimi, a ku nga ri tindhawu ta nkoka ta vukhongeri to tshinelela Xikwembu eka tona. Leswi nga swa nkoka i langutelo ra mbilu ni mahanyelo ya munhu, ku nga ri ndhawu. U te: “Vagandzeri va xiviri va . . . ta gandzela Tatana hi moya ni ntiyiso, hikuva Tatana ú lava vagandzeri lavo tano.” (Yohane 4:23) Mayana nchavelelo lowu marito lawa ma faneleke ma ve na wona! Nakambe nkova lowu wu tlhele wu va ndhawu leyi vanhu a va khutaziwa ku tirhela Yehovha eka yona.

Namuntlha muti wa Nablus wu kumeka ekusuhi ni marhumbi ya muti wa Xikeme wa khale. Ntshava ya Gerizimi ni Ntshava ya Ebali ta ha vonaka enkoveni lowu, ti yime kukotisa timbhoni leti nga vulavuriki ta swiendlakalo swa nkarhi lowu hundzeke. Xihlovo xa Yakobo, lexi nga etshakwini ra tintshava leti, xi nga ha endzeriwa hambi ku ri namuntlha. Loko hi ri karhi hi anakanyisisa hi swiendlakalo leswi humeleleke kwalaho, hi tsundzuxiwa hi nkoka wa ku lwela vukhongeri bya ntiyiso, hilaha Yoxuwa na Yesu va hi dyondziseke leswaku hi endla hakona.—Ringanisa Esaya 2:2, 3.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Laha Xifaniso Xi Humaka Kona eka tluka 31]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.