Xana Ku Vilela Hinkwako Ku Bihile?

Hi swihi swikhunguvanyiso leswi vavaka swinene loko ku nga ri leswi hi tsandzekaka ni ku vilela ha swona?—Marquis De Custine, 1790-1857.

U TIYISELE ku hlaseriwa hi tlhelo ra rimbewu hi mutirhi-kulobye ku ringana malembe mambirhi. Loko a vilela u tivangele ku rhukaniwa ni ku honisiwa hi vomu. Ku tumbeta ntshikilelo lowu a a ri na wona a ku khumba rihanyo ra yena, kambe a a ta endla yini? Hilaha ku fanaka, xichudeni lexi a xi kume xiyimo xa le henhla etlilasini ya xona xi hlongoriwile hikuva ripfalo ra xona a ri nga xi pfumeleli ku hlanganyela eminkombisweni ya ku lwa leyi a yi sindzisiwa exikolweni. Havambirhi va titwe va hoxeriwile, kambe xana a va fanele va vilela? Loko a va lo vilela, xana a va ta tshemba leswaku va ta ntshunxeka kumbe va ta nyanyisa swilo?

Swivilelo swo fana ni leswi ni swin’wana swi tolovelekile namuntlha, tanihi leswi hi hanyaka exikarhi ka vanhu lava nga hetisekangiki emisaveni leyi yo biha. Ku vilela ku katsa ku khunguvanyisiwa hi swilo leswi nga nyawuriki, gome, ku karhateka kumbe ku hlundzukisiwa hi xiyimo xo karhi ni ku mangalela munhu wo karhi. Vanhu vo tala va papalata ku vilela ni timholovo; kambe, xana munhu u fanele ku miyela nkarhi hinkwawo? Hi rihi langutelo ra Bibele?

Vuyelo Byo Biha Eka Wena Ni Le Ka Van’wana

A swi kanakanisi leswaku moya wa ku tshamela ku vilela wa onha, naswona Bibele ya wu sola. Munhu la tshamelaka ku vilela u ta tivavisa enyameni ni le moyeni ni ku karhata lava a vilelaka eka vona. Loko xi vulavula hi wansati la tshamelaka ku vilela, xivuriso xa Bibele xi ri: “Yindlu le’yi pfutaka hi siku ra mpfula, ni nsati wa timholov̌o, i šilo šiṅwe.” (Swivuriso 27:15) Ku vilela hi Yehovha kumbe eka rin’wana ra malunghiselelo ya yena i nandzu lowukulu. Loko tiko ra Israyele ri vilerile hi manna ya hlori leyi va nyikiweke yona hi nkarhi wa riendzo ra vona ra malembe ya 40 emananga, va yi vitana “ŝakudya le’ŝi sanḍekaka,” Yehovha u rhumele tinyoka ta vuxungu leswaku ti ta xanisa vavileri lava lava nga xiximiki, naswona vo tala va file.—Tinhlayo 21:5, 6.

Ku tlula kwalaho, Yesu u tsundzuxe valandzeri va yena leswaku va nga kombisi ku vilela hi “xilavi” xa swihoxo leswi va swi vonaka eka vanhu-kulobye, kambe va xiya ngopfu “ntsandza” lowukulu wa ku tsana loku va nga na kona. (Matewu 7:1-5) Hilaha ku fanaka, Pawulo u sole ku avanyisa (xivumbeko xa ku vilela) van’wana tanihi xiendlo lexi nga “[yimelekiki, hileswi] wena muavanyisi wa van’wana, u endlaka swo leswi vona va swi endlaka.” Switsundzuxo leswi swa malunghana ni ku vilela swi fanele swi hi susumetela ku papalata ku xopaxopa swi nga fanelanga ni ku va ni moya wo vilela.—Varhoma 2:1.

Xana Ku Vilela Hinkwako Ka Soriwa?

Kutani, xana hi fanele hi gimeta hi leswaku swivumbeko hinkwaswo swa ku vilela swi fanele swi soriwa? E-e, a hi fanelanga. Bibele yi kombisa leswaku ku ni vuhomboloki byo tala emisaveni leyi leyi tsaneke leyi hi hanyaka eka yona lebyi hilaha ku faneleke byi lavaka ku lulamisiwa. Eka xifaniso xin’wana, Yesu u boxe muavanyisi la nga lulamangiki loyi a tirhiseke vululami hi ku vilela eka noni leyi a yi tshikeleriwile leswaku yi “nga ha tshameli ku [n’wi] pandzisa nhloko hi ku ta eka yena.” (Luka 18:1-8) Etimhakeni tin’wana na hina hi nga ha boheka ku phikelela eka swivilelo swa hina ku kondza swihoxo swi lulamisiwa.

Loko a hi khutaza ku khongelela Mfumo wa Xikwembu leswaku wu ta, xana Yesu a nga hi susumeteli ku xiya ku tsana ka misava leyi ya sweswi ni ku ‘tlhava mukhosi’ eka Xikwembu leswaku xi hi lamulela? (Matewu 6:10) Loko ‘xirilo’ malunghana ni vuhomboloki bya Sodoma na Gomora ya khale xi fike etindleveni ta Yehovha, u rhumele varhumiwa va yena ku ya “v̌ona šana v̌a endlile kunene hi laha huwa yi [fikeke hakona]” ni ku va lamulela. (Genesa 18:20, 21) Leswaku a lamulela lava a va vilela eka yena, Yehovha endzhaku u lunghise xiyimo hi ku herisa miti leyi mimbirhi ni vaaki va yona lava onhakeke.

Vandlha Ra Vukreste

Xana swi fanele swi va leswi hambaneke eka vamakwerhu lava nga evandlheni ra Vukreste? Hambileswi va nga vavanuna ni vavasati lava nga hetisekangiki, Vakreste va tikarhatela ku tirhela Xikwembu hi ku rhula ni hi vun’we hi mbilu hinkwayo. Kambe, swiyimo swi ta va kona exikarhi ka vona leswi vangelaka ku vilela hi mpimo wo karhi ni leswi lavaka ku lulamisiwa. Eka lembe-xidzana ro sungula, ku ve ni mhaka yo karhi evandlheni ra vatotiwa endzhakunyana ka Pentekosta. Vakreste vo tala lava ha ku hundzukaka va sale eYerusalema leswaku va ta leteriwa hilaha ku engetelekeke ni ku khutaziwa. A va avelana mphakelo wa swakudya leswi a swi ri kona. Hambiswiritano, “van’wana va vona lava a va vulavula Xigriki va dzumadzumela lava a va vulavula ririmi ra Vayuda, va ku tinoni ta ka vona ta tsoniwa loko ku phakiwa swa siku rin’wana ni rin’wana.” Ematshan’weni yo sola vavileri lava tanihi lava vangaka swiphiqo, vaapostola va teke goza ro lunghisa xiyimo. Ina, swivilelo leswi twalaka leswi endliwaka hi xichavo lexi faneleke naswona hi moya lowunene swi ta yingisiwa hi ku titsongahata naswona lava langutelaka evandlheni va ta teka goza.—Mintirho 6:1-6; 1 Petro 5:3.

Ku Vilela Eka Vulawuri Lebyi Faneleke

Xana wa swi xiya eka swikombiso leswi nga laha henhla leswaku swivilelo swi fanele swi endliwa hi moya lowunene ni le ka vulawuri lebyi faneleke? Hi xikombiso, swi ta va swi nga pfuni nchumu ku yisa xivilelo xa ku tikiseriwa xibalo emaphoriseni kumbe ku vilela eka muavanyisi hi vuvabyi bya wena. Kutani, swi ta va swi nga fanelanga ku vilela hi xiyimo xo karhi xa le ndzeni kumbe ehandle ka vandlha eka munhu loyi a nga riki na vulawuri kumbe vuswikoti byo pfuna.

Ematikweni yo tala namuntlha, ku ni tihuvo ni vulawuri byin’wana lebyi fanelaka lebyi ku nga endliwaka xikombelo eka byona hi ntshembo wo kuma mpfuno wo karhi. Loko xichudeni lexi boxiweke eku sunguleni ka xihloko lexi xi yise xivilelo xa xona ehubyeni, vaavanyisi va yime na xona, naswona xi tlheriseriwile exikolweni ivi va kombela ku rivaleriwa. Hilaha ku fanaka, mutirhi wa xisati la hlaseriweke hi tlhelo ra rimbewu u lamuleriwe hi nhlangano wa vatirhi va xisati. Huvo ya xikolo yi ye yi ya kombela ku rivaleriwa eka yena. Vathori va yena va teke magoza ku yimisa ku hlaseriwa hi tlhelo ra rimbewu.

Hambiswiritano, a ku fanelanga ku languteriwa leswaku swivilelo hinkwaswo swi ta va ni vuyelo lebyi fanaka. Hosi yo tlhariha Solomoni hilaha ku faneleke u te: “Le’ši hombolokeke ši nga ka ši nga ololoki.” (Eklesiasta 1:15) Hi endla kahle loko hi xiya leswaku timhaka tin’wana ti ta fanela ku yimela Xikwembu leswaku xi ti lunghisa hi nkarhi wa xona lowu faneleke.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 31]

Vakulu va yingisa ni ku teka goza eka swivilelo leswi faneleke