Khisimusi—Xana I Holideyi Ya Misava Kumbe I Siku Ro Kwetsima Ra Vukhongeri?

LE China u vitaniwa Mukhalabye wa Khisimusi. Le United Kingdom, u tiviwa tanihi Tatana Khisimusi. Vanhu va le Russia va tirhisa vito ra Kokwana wa Xinuna Gwitsi, naswona le United States u vitaniwa Santa Claus.

Vo tala va languta mukhalabye loyi a hlekisaka loyi a bombisaka khwiri lerikulu ni malebvu yo basa paa, tanihi ximunhuhatwa xa Khisimusi. Nakambe swi tiveka ngopfu leswaku Santa Claus i ntsheketo, xitori lexi sekeriweke eka mindhavuko leyi hlanganisiwaka ni bixopo wa lembe-xidzana ra vumune wa le Mira (laha sweswi ku vuriwaka Turkey).

Mikhuva ni mindhavuko minkarhi hinkwayo yi nghenise nkucetelo wa matimba eminkhubyeni, ku katsa ni Khisimusi. Ntsheketo wa Santa xo va xikombiso xin’we xa ntsheketo lowu hlanganisiwaka ni holideyi leyi dumeke. Hambileswi vanhu van’wana va vulaka leswaku mikhuva ya Khisimusi yi sekeriwe eka swiendlakalo leswi tsariweke eBibeleni, entiyisweni yo tala ya mikhuva leyi yi huma evuhedenini.

Xikombiso xin’wana i murhi wa Khisimusi. The New Encyclopædia Britannica yi ri: “Ku gandzela murhi, loku tolovelekeke exikarhi ka Valungu va vahedeni, loku yeke emahlweni endzhaku ka ku hundzuriwa ka vona va va Vakreste eka mikhuva ya le Scandinavia ya ku khavisa yindlu ni xitlati hi swilo leswi tshamaka swi ri swa rihlaza hi Lembe Lerintshwa leswaku va chavisa diyavulosi ni ku simekela swinyenyana murhi hi nkarhi wa Khisimusi.”

Ku endla tiharhi ta swimidyana swa rihlaza kumbe swilo swin’wana leswi tshamaka swi ri swa rihlaza i ndhavuko wun’wana lowu dumeke wa Khisimusi. Leswi na swona swi sukela eka vugandzeri bya vuhedeni. Varhoma va khale a va tirhisa marhavi ya swimidyana swa ku khavisa titempele hi nkarhi wa Saturnalia, ku nga nkhuvo wa le xikarhi ka vuxika wa masiku ya nkombo lowu endleriwaka Saturn, xikwembu xa vurimi. Nkhuvo lowu wa vuhedeni a wu dume ngopfu hi huwa leyi nga lawulekiki ni ku tikhoma loko biha.

Mukhuva wa Khisimusi wa ku ntswontswana ehansi ka xirhabyana xa phakama (lexi kombisiweke laha) wu nga ha kombisa ku rhandzana eka van’wana, kambe wu sukela eka Malembe ya le Xikarhi. Vaprista va le Britain wa khale a va tshemba leswaku phakama a ri ri ni matimba ya vungoma; hikwalaho, a ri tirhisiwa tanihi xisirhelelo eka madimona, vuloyi ni mixaka yin’wana ya vubihi. Hi ku famba ka nkarhi, ku ve ni vukholwa-hava bya leswaku ku ntswontswana ehansi ka phakama swi ta endla leswaku vanhu va tekana. Mukhuva lowu wa ha tolovelekile exikarhi ka vanhu van’wana hi nkarhi wa Khisimusi.

Leyi ko va mindhavuko yi nga ri yingani ya manguva lawa ya Khisimusi leyi kuceteriweke kumbe leyi sunguleke etidyondzweni ta vuhedeni hi xiviri. Kambe, u nga ha tivutisa leswaku leswi hinkwaswo swi tise ku yini. Xana swi tise ku yini leswaku holideyi leyi ku vuriwaka leswaku yi fundzha ku velekiwa ka Kreste yi hlanganisiwa swonghasi ni mikhuva leyi nga riki ya Vukreste? Xa nkoka ngopfu, xana Xikwembu xi yi languta njhani mhaka leyi?

[Xifaniso lexi nga eka tluka 2]

Page 3: Santa Claus: Thomas Nast/Dover Publications, Inc., 1978; mistletoe on page 3 and illustration on page 4: Discovering Christmas Customs and Folklore by Margaret Baker, published by Shire Publications, 1994