Yesu—Mufumi ‘Loyi Masungulo Ya Yena Ma Sukelaka Eminkarhini Yo Sungula’

NTSAKO wu va wukulu loko u rindzele ku fika ka xaka leri u ri heteleleke khale ku ri vona. Eku heteleleni, u hlangana na rona ivi u ri pfuxela hi ntsako. Wa ri yingiserisisa loko ri ri karhi ri ku byela lexi endleke tata wa rona a ri rhuma ri ta ku endzela. Kutani nkarhi wa leswaku ri tlhelela ekaya wa fika hi ku hatlisa. Hi gome u lelana na rona. Ku lahlekeriwa loku u ku twaka loko ri famba ka nyamalala loko u twa mahungu ya leswaku ri fike ekaya ri hlayisekile.

Endzhakunyana, loko u kambisisa mapapila ya khale, u kuma mapapila lama boxaka hi ku komisa swiendlo swa xaka ra wena swa le mahlweni ka ku va ri teka riendzo ra ku ta vonana na wena. Leswi mapapila wolawo ma ku byelaka swona swi ku pfuna ku wu twisisa kahle ndhavuko wa rona naswona swi kurisa ku tlangela ka wena riendzo ra rona ni ntirho wa rona wa sweswi.

‘Ku Sukela eMinkarhini Yo Sungula’

Exikarhi ka matsalwa ya khale lawa a ma ri kona eka Vayuda va lembe-xidzana ro sungula a ku ri ni matsalwa ya muprofeta wa Xikwembu, Mikiya, lama tsariweke kwalomu ka malembe ya madzana ya nkombo lama hundzeke. Matsalwa lawa ma kombetela eka ndhawu leyi Mesiya a ta velekiwa eka yona. “Loko u ri wena Betlehema-Efrata, u lo’nṭongo e ku hlayiwa e šikari ka tinšaka ta Yuda, e ka wena ku ta huma loyi a nga ta v̌a hosi ya Israel, a nga loyi a nga kona ka ha ri ku sunguleni, e mikarini le’yi nga riki na ku sungula.” (Mikiya 5:2) Ku hetisisa marito lawa, Yesu u velekiwe eximutanini xa Yudiya lexi vuriwaka Betlehema hi nkarhi lowu sweswi wu vitaniwaka lembe ra 2 B.C.E. Kambe xana masungulo ya yena ma ‘sukele eminkarhini yo sungula’ hi ndlela yihi?

Yesu a a ri kona a nga si va munhu wa nyama. Eka papila ra yena leri yaka eka Vakreste va le Kolosa, muapostola Pawulo u hlamusele Yesu tanihi “xifaniso xa Xikwembu lexi nga vonakiki, mativula ya ntumbuluko hinkwawo.”—Vakolosa 1:15.

Yehovha, Xihlovo xa vutlhari, u vumbe N’wana wa yena wa mativula tanihi ‘wo sungula eka mintirho ya yena,’ hi ku ya hi marito lama huhuteriweke, lama tsariweke hi Hosi Solomoni ebukwini ya Swivuriso. Endzhaku ka ku endza ka Yesu emisaveni ni ku tlhelela ka yena etilweni, u swi kombisile leswaku hakunene a ri “masungulo ya ntumbuluko wa Xikwembu.” Tanihi vutlhari lebyi munhuhatiweke, Yesu a nga si va munhu wa nyama u te: “Siku [Yehovha] a lungisaka matilo, a nḍi ri kona.”—Swivuriso 8:22, 23, 27; Nhlavutelo 3:14.

Ku sukela eku sunguleni, N’wana wa Xikwembu u amukele xiavelo xo hlawuleka, xa ku va ‘mutirhi lonkulu’ etlhelo ka Tata wa yena. Mawaku ntsako lowu leswi swi wu tiseke eka Yehovha! ‘Ndzi ve loyi Yehovha a a n’wi tsakela ngopfu siku na siku,’ ku vula Swivuriso 8:30, yi engetela yi ku, ‘ndzi ri la tsakeke emahlweni ka yena hi masiku.’

Endzhakunyana Yehovha u rhambe N’wana wa yena wa mativula leswaku a hlanganyela eku tumbuluxeni ka vanhu. U te: “A hi [endle] munhu hi šifaniso ša hina, a ta fana na hina.” (Genesa 1:26) Hikwalaho ka sweswo, ku ve ni swin’wana leswi a a swi tsakela. Yesu loyi a nga si va munhu wa nyama u te: “Nḍi ṭakela ni v̌ana v̌a v̌anhu.” (Swivuriso 8:31) Eku sunguleni ka Evhangheli ya yena, muapostola Yohane u tlangele ntirho wa ku tumbuluxa ka Yesu a nga si va munhu wa nyama a ku: “Swilo hinkwaswo swi ve kona ha yena, naswona handle ka yena ku hava xilo ni xin’we lexi veke kona.”—Yohane 1:3.

Muvulavuleri Wa Yehovha

Marito ya Yohane ma kokela nyingiso eka lunghelo rin’wana leri N’wana wa Xikwembu a a ri na rona, ku nga ku va muvulavuleri. Ku sukela eku sunguleni, u tirhe tanihi Rito. Xisweswo, loko Yehovha a vulavula na Adamu, ni loko endzhaku a vulavula na Adamu a ri na Evha, swi nga endleka a tirhise Rito. Naswona i mani loyi a ta swi fanelekela swinene ku hundzisa swiletelo swa Xikwembu swa vuhlayiseki bya vanhu loko a nga ri loyi a va rhandzaka swinene?—Yohane 1:1, 2.

Wa nga vona ndlela leyi Rito ri faneleke ri twe ku vava ha yona loko ri vona Evha ivi ku landzela Adamu va nga yingisi Muvumbi wa vona! Naswona ri fanele ri swi navele swinene ku susa maxangu lama weleke vana va vona hikwalaho ka ku nga yingisi ka vona! (Genesa 2:15-17; 3:6, 8; Varhoma 5:12) Loko a vulavula na Sathana, loyi a khutazeke Evha ku xandzuka, Yehovha u te: “Nḍi ta v̌eka ku v̌engana e šikari ka wena ni wansati, ni šikari ka rišaka ra wena ni rišaka ra wansati.” (Genesa 3:15) Hi ku va ri vone leswi humeleleke aEdeni, Rito ri swi xiyile leswaku tanihi xiphemu-nkulu xa ‘mbewu’ ya wansati, a ri ta vengiwa swinene. A a ri swi tiva leswaku Sathana a ri mudlayi wa vanhu.—Yohane 8:44.

Loko Sathana endzhakunyana a kanakane vutshembeki bya Yobo, Rito ri fanele ri karihile hikwalaho ka swihehlo swa vunwa leswi a swi rhwexiwa Tata wa rona. (Yobo 1:6-10; 2:1-4) Hakunene, exikhundleni xa rona xa ku va ntsumi leyikulu, Rito ri tiviwa tanihi Mikayele, loyi vito ra yena ri vulaka leswaku “I Mani La Fanaka Na Xikwembu?” naswona ri kombisa ndlela leyi ri lwelaka Yehovha ha yona eka hinkwavo lava lavaka ku tekela Xikwembu vuhosi.—Daniyele 12:1; Nhlavutelo 12:7-10.

Loko matimu ya Israyele ma paluxeka, Rito ri xiye matshalatshala ya Sathana yo hambukisa vanhu eka vugandzeri lebyi tengeke. Endzhaku ka ku Rhurha aEgipta, Xikwembu xi byele Israyele hi ku tirhisa Muxe xi ku: “Waŝiv̌o, nḍi ruma nṭumi e mahlweni ka wena, yi ta ku hlayisa e ndleleni, yi ku nghenisa e tikweni leri nḍi ri lungiseke. Tšhav̌a e mahlweni ka yona, u yingisa rito ra yona, u nga ṭhuki u ri alela, hikuv̌a yi nga ka yi nga mi khomeli ku biha ka ṅwina, hikuv̌a yi ni v̌ito ra mina.” (Eksoda 23:20, 21) Xana ntsumi leyi a ku ri mani? Swi nga endleka ku ri Yesu loyi a nga si va munhu wa nyama.

Ku Titsongahata Hi Ku Tshembeka

Muxe u fe hi 1473 B.C.E., naswona ntsumbu wa yena wu lahliwe “e nkov̌eni, e tikweni ra Moab, ku langutene na Bet-Peor.” (Deteronoma 34:5, 6) Handle ko kanakana, Sathana a lava ku tirhisa ntsumbu wa yena, kumbexana leswaku a hlohlotela vugandzeri bya swikwembu swa hava. Mikayele u lwisane na leswi kambe hi ku titsongahata a rindzela vulawuri bya Tata wa yena, Yehovha. ‘Hikwalaho ka ku nga xinyati a avanyisa Sathana hi marito ya ku tseketsela,’ Mikayele u tsundzuxe Sathana a ku: “Onge Yehovha a nga ku tshinya.”—Yudha 9.

Endzhaku Israyele u sungule ku hlula ka yena ka Tiko leri Tshembisiweke ra Kanana. Ekusuhi ni muti wa Yeriko, Yoxuwa u amukele xitiyisekiso xa leswaku Rito a ri ta hambeta ri langutela tiko. Kwalaho u hlangane ni wanuna loyi a khome tlhari a ri rhiyile. Yoxuwa u ye eka munhu wumbe yoloye ivi a vutisa a ku: “U wa ka hina šana, kumbe wa v̌alala v̌a hina?” Wa nga anakanya ndlela leyi Yoxuwa a hlamaleke ha yona loko munhu wumbe a titivisile, a ku: “E-e, hikuv̌a nḍi hosi ya nyimpi ya Yehova; nḍa ha ku ta ŝeŝi.” A swi hlamarisi leswi Yoxuwa a weke hi mombo wa yena emahlweni ka muyimeri loyi a tlakukeke wa Yehovha, handle ko kanakana a ku ri Yesu loyi a nga si va munhu wa nyama loyi endzhakunyana a ta va “Mesia Hosi.”—Yoxuwa 5:13-15; Daniyele 9:25.

Ku lwisana kun’wana na Sathana ku humelele emasikwini ya muprofeta wa Xikwembu, Daniyele. Eka khamba leri Mikayele u seketele ntsumi-kulobye loko hosana ya dimona ya le Persia ‘yi kanetile’ ku ringana mavhiki manharhu. Ntsumi yi te: “Waŝiv̌o, Mikael, yiṅwana ya tinḍuna le’tikulu, yi tile ku ta nḍi pfuna; kutani mina nḍi sele nḍi ri ŝanga e ka tihosi ta v̌a-Persia.”—Daniyele 10:13, 21.

Ku Vangama Loko A Ri Munhu Wa Nyama Ni Loko A Nga Si Va Yena

Hi 778 B.C.E., ku nga lembe leri Hosi ya le Yudiya, Uziya a feke ha rona, muprofeta wa Xikwembu, Esaya u vone xivono xa Yehovha a ri exiluvelweni xa yena lexi tlakukeke. Yehovha u vutisile a ku: “Nḍi ta ruma mani, i mani l’a nga ta famba e maṭhaṅweni ya hina?” Esaya u tinyiketile, kambe Yehovha u n’wi tsundzuxile leswaku Vaisrayele-kulobye a va nge ma yingisi marito ya yena. Muapostola Yohane u fanise Vayuda lava nga pfumeriki va lembe-xidzana ro sungula ni vanhu va le sikwini ra Esaya, ivi a ku: “Esaya u vule swilo leswi hikuva u vone ku vangama ka yena.” Ku vangama ka mani? Ka Yehovha ni ka Yesu loyi a nga si va munhu wa nyama etlhelo ka yena etihubyeni ta le tilweni.—Esaya 6:1, 8-10, xiitaliki i xerhu; Yohane 12:37-41.

Endzhaku ka malembe-xidzana yo hlaya ku fike xiavelo xa Yesu lexi a xi ri xikulu eka hinkwaswo ku fikela hi nkarhi wolowo. Yehovha u hundzisele matimba ya vutomi bya N’wana wa yena la n’wi rhandzaka ku suka etilweni a byi yisa embelekweni ya Mariya. Endzhaku ka tin’hweti ta kaye u veleke n’wana wa mufana, Yesu. (Luka 2:1-7, 21) Hi ku ya hi marito ya muapostola Pawulo: “Loko nkarhi lowu pimiweke wu hela, Xikwembu xi rhume N’wana wa xona, loyi a humeke eka wansati.” (Vagalatiya 4:4) Hilaha ku fanaka, muapostola Yohane u pfumerile a ku: “Rito ri ve nyama ivi ri tshama exikarhi ka hina, naswona hi vone ku vangama ka rona, ku vangama loku fanaka ni ka n’wana la tswariweke a ri swakwe hi tatana; naswona a a tale musa lowu nga faneriwiki ni ntiyiso.”—Yohane 1:14.

Mesiya A Humelela

Loko a ri ni malembe ya 12, Yesu lontsongo u swi twisisile leswaku u fanele a khomeka hi ku endla ntirho wa Tata wakwe wa le tilweni. (Luka 2:48, 49) Endzhaku ka malembe ya kwalomu ka 18, Yesu u ye eka Yohane Mukhuvuri eNambyeni wa Yordani ivi a khuvuriwa. Loko Yesu a ri karhi a khongela, matilo ma pfulekile, ivi moya lowo kwetsima wu xikela ehenhla ka yena. Anakanya hi swilo swo tala leswi teke emianakanyweni ya yena loko a ri karhi a tsundzuka magidi ya malembe lawa a ma tirheke a ri tlhelo ka Tata wa yena tanihi mutirhi lonkulu, muvulavuleri, ndhuna ya vuthu ra Xikwembu ni ku va ntsumi leyikulu, Mikayele. Kutani ku ta nyanyuko wa ku twa rito ra Tata wa yena ri byela Yohane Mukhuvuri ri ku: “Loyi i N’wananga, la rhandzekaka, loyi ndzi n’wi amukeleke.”—Matewu 3:16, 17; Luka 3:21, 22.

Entiyisweni Yohane Mukhuvuri a a nga ku kanakani ku va kona ka Yesu emahlweni ka ku va munhu wa nyama. Loko Yesu a n’wi tshinelela, Yohane u te: “Vonani, Xinyimpfana xa Xikwembu lexi susaka xidyoho xa misava!” Kutani u engeterile a ku: “Hi yena loyi ndzi vuleke leswi ha yena, Endzhaku ka mina ku ta wanuna loyi a ndzi tlulaka, hikuva u ve kona ndzi nga si va kona.” (Yohane 1:15, 29, 30) Muapostola Yohane na yena a a tiva hi ku va kona ka Yesu a nga si va munhu wa nyama. U tsarile a ku: “Loyi a taka hi le henhla u tlula lavan’wana hinkwavo,” naswona: “Loyi a humaka etilweni u le henhla ka lavan’wana hinkwavo. Leswi a swi voneke a tlhela a swi twa, u nyikela vumbhoni ha swona.”—Yohane 3:31, 32.

Kwalomu ka lembe ra 61 C.E., muapostola Pawulo u khutaze Vakreste va Vaheveru ku tlangela nkoka lowu teleke wa ku fika ka Mesiya emisaveni ni ntirho wa yena wa ku va Muprista Lonkulu. Loko a kokela nyingiso eka ntirho wa Yesu wa ku va Muvulavuleri, Pawulo u tsarile a ku: “Xikwembu . . . emakun’wini ya masiku lawa xi vulavule na hina hi ku tirhisa N’wana . . . loyi ha yena xi endleke mafambiselo ya swilo.” Hambi leswi swi kombetelaka eka ntirho wa Yesu wa ku va ‘mutirhi lonkulu’ eku tumbuluxeni kumbe ku katseka ka yena emalunghiselelweni ya Xikwembu lama yaka emahlweni ya ku vuyelelana ka vanhu, Pawulo laha u engetela vumbhoni bya yena eka vukona bya Yesu emahlweni ka ku va a va munhu wa nyama.—Vaheveru 1:1-6; 2:9.

Ku Tshembeka Ku Sukela ‘eMinkarhini Yo Sungula’

Pawulo u kongomise xikhutazo lexi landzelaka eka Vakreste va lembe-xidzana ro sungula va le Filipiya a ku: “Hlayisani langutelo leri ra mianakanyo eka n’wina leri a ri ri kona ni le ka Kreste Yesu, loyi, hambileswi a a ri ni xivumbeko xa Xikwembu, a nga ehleketangiki hi ku vangisa, ku nga ku ringana ni Xikwembu. E-e, kambe u tichulurile kutani a teka xivumbeko xa hlonga, a fana ni vanhu. Ku tlula sweswo, loko a tikuma a ri eka xiyimo lexi fanaka ni xa munhu, u titsongahatile kutani a yingisa ku ya fika eku feni, ina, rifu emhandzini ya nxaniso.” (Vafilipiya 2:5-8) Yehovha hi rirhandzu u hlamule ntila wa Yesu wa vutshembeki hi ku n’wi pfuxa ni ku n’wi amukela etilweni. Mawaku xikombiso lexi khutazaka xa vutshembeki xa nkarhi lowu nga pimekiki lexi Yesu a hi siyeleke xona!—1 Petro 2:21.

Mawaku ndlela leyi hi tsakaka ha yona hikwalaho ka marungulanyana lawa Bibele yi ma nyikelaka ya ku va kona ka Yesu emahlweni ka ku va munhu wa nyama! Entiyisweni ma tiyisa ku tiyimisela ka hina ku tekelela xikombiso xa yena xa ntirho wo tshembeka, ngopfu-ngopfu sweswi leswi a fumaka tanihi Hosi ya Mfumo wa Vumesiya wa Xikwembu. A hi dzuniseni “Hosi ya ku rula,” Kreste Yesu, Ndhuna-nkulu ya hina ni Mufumi “a nga loyi a nga kona ka ha ri ku sunguleni”!—Esaya 9:6; Mikiya 5:2.

[Bokisi leri nga eka tluka 24]

Vumbhoni Bya Ku Va Kona eMahlweni Ka Ku Va Munhu Wa Nyama

Marito ya Yesu hi yexe, hilaha ma tsariweke hakona laha hansi, ma nyikela vumbhoni lebyi teleke bya ku va kona ka yena emahlweni ka ku va munhu wa nyama:

◻ “A ku na munhu loyi a tlhandlukeleke etilweni handle ka loyi a xikeke hi le tilweni, N’wana wa munhu.”—Yohane 3:13.

◻ “Muxe a nga mi nyikanga xinkwa xo huma etilweni, kambe Tata wa mina u mi nyika xinkwa xa ntiyiso xo huma etilweni. Hikuva xinkwa xa Xikwembu hi loyi a xikaka hi le tilweni ivi a tisa vutomi emisaveni. . . . Ndzi xike hi le tilweni ku ta endla ku rhandza ka loyi a ndzi rhumeke, kambe ku nga ri ka mina.”—Yohane 6:32, 33, 38.

◻ “Lexi i xinkwa lexi xikaka hi le tilweni, leswaku un’wana ni un’wana a xi dya, a nga fi. Ndzi xinkwa lexi hanyaka lexi xikeke hi le tilweni; loko munhu a dya xinkwa lexi u ta hanya hi masiku.”—Yohane 6:50, 51.

◻ “Hikokwalaho, ku vuriwa yini loko mo vona N’wana wa munhu a tlhandlukela laha a a ri kona eku sunguleni?”—Yohane 6:62.

◻ “Vumbhoni bya mina i bya ntiyiso, hikuva ndza ku tiva laha ndzi humaka kona ni lomu ndzi yaka kona. . . . N’wina mi huma etindhawini ta le hansi; mina ndzi huma etindhawini ta le henhla. Mi huma emisaveni leyi; mina a ndzi humi eka yona misava leyi.”—Yohane 8:14, 23.

◻ “Loko Xikwembu a xi ri Tata wa n’wina, a mi ta ndzi rhandza, hikuva ndzi ta hi le ka Xikwembu kutani ndzi kwala. Naswona a ndzi tanga hi ku tisungulela ka mina nikatsongo, kambe xona xi ndzi rhumile.”—Yohane 8:42.

◻ “Hakunene ndzi tiyisile ndzi ri eka n’wina, Abrahama a nga si va kona, mina a ndzi ri kona.”—Yohane 8:58.

◻ “Tatana, ndzi vangamise etlhelo ka wena hi ku vangama loku ndzi veke na kona etlhelo ka wena misava yi nga si va kona. Tatana, malunghana ni leswi u ndzi nyikeke swona, ndzi navela leswaku, laha ndzi nga kona, na vona va va na mina, leswaku va vona ku vangama ka mina loku u ndzi nyikeke kona, hikuva u ndzi rhandzile misava yi nga si va kona.”—Yohane 17:5, 24.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 23]

Yoxuwa u hlangana ni ndhuna ya vuthu ra Yehovha