Xana U Ni “Mbilu Leyi Yingisaka”?
LOKO Solomoni a ve hosi ya Israyele wa khale, u titwe a nga faneleki. Hikwalaho u kombele vutlhari ni vutivi eka Xikwembu. (2 Tikronika 1:10) Solomoni u tlhele a khongela a ku: “Nyika nanḍa wa wena e mbilu [leyi yingisaka, NW] ya ku tiv̌a e ku av̌anyisa tiko ra wena.” (1 Tihosi 3:9) Loko Solomoni a a ri ni “mbilu leyi yingisaka,” a ta landzela milawu ya Xikwembu ni misinya ya milawu ya xona naswona a ta kuma mikateko ya Yehovha.
Mbilu leyi yingisaka a hi ndzhwalo kambe i xihlovo xa ntsako. Muapostola Yohane u tsarile a ku: “Ku rhandza Xikwembu, hi kona ku hlayisa swileriso swa xona; kasi loko swi ri swileriso swa xona a swi tiki.” (1 Yohane 5:3) Hakunene, hi fanele hi yingisa Xikwembu. Phela, Yehovha i Muvumbi wa hina Lonkulu. Misava ni hinkwaswo leswi nga eka yona i swa yena, hambi ku ri silivhere ni nsuku hinkwawo. Entiyisweni a hi nge xi nyiki Xikwembu xin’wana ni xin’wana xa swilo leswi vonakaka, hambileswi xi hi pfumelelaka ku tirhisa mali ya hina ku kombisa rirhandzu ra hina eka xona. (1 Tikronika 29:14) Yehovha u langutele leswaku hi n’wi rhandza naswona hi famba na yena hi ku titsongahata, hi endla ku rhandza ka yena.—Mikiya 6:8.
Loko Yesu Kreste a vutisiwile leswaku hi xihi xileriso lexikulu swinene eNawini, u te: “U fanele u rhandza Yehovha Xikwembu xa wena hi mbilu ya wena hinkwayo ni hi moya-xiviri wa wena hinkwawo ni hi mianakanyo ya wena hinkwayo. Lexi hi xona xileriso lexikulu ni xo sungula eka hinkwaswo.” (Matewu 22:36-38) Ndlela yin’wana yo kombisa rirhandzu rolero i ku yingisa Xikwembu. Hikwalaho un’wana ni un’wana wa hina u fanele a khongelela leswaku Yehovha a n’wi nyika mbilu leyi yingisaka.
A Va Ri Ni Mbilu Leyi Yingisaka
Bibele yi ni swikombiso swo tala swa vanhu lava a va ri ni mbilu leyi yingisaka. Hi xikombiso, Yehovha u byele Nowa ku aka ngalava leyikulu leswaku a ta ponisa vutomi. Lowu a wu ri ntirho lowukulu lowu heteke kwalomu ka malembe ya 40 kumbe 50. Hambi ku ri hi switirho swa manguva lawa leswi nga ni matimba ni switirho swin’wana leswi nga kona, a ku ta va ntirho wa vunjhiniyara ku aka muako wolowo lowukulu lowu kotaka ku papamala. Ku tlula kwalaho, Nowa a fanele a tsundzuxa vanhu lava handle ko kanakana va n’wi vungunyeke ni ku n’wi hlekula. Kambe u yingise hi vurhon’wana. Bibele yi ri: ‘U endlise sweswo.’ (Genesa 6:9, 22; 2 Petro 2:5) Nowa u kombise rirhandzu ra yena eka Yehovha hi ku yingisa hi ku tshembeka hi malembe yo tala. Mawaku xikombiso lexinene eka hina hinkwerhu!
Nakambe, anakanya hi mupatriyaka Abrahama. Xikwembu xi n’wi byele leswaku a rhurha etikweni leri fuweke ra Uri ra Vakalediya a ya etikweni leri a nga ri tiviki. Abrahama u yingisile a nga ri na swivutiso. (Vaheveru 11:8) Yena ni ndyangu wa yena va tshame ematendeni vutomi bya vona hinkwabyo. Endzhaku ka malembe yo tala a ri muluveri etikweni, Yehovha u n’wi katekisile ni nsati wa yena la yingisaka, Sara, hi n’wana wa jaha la vuriwaka Isaka. Wa nga vona ndlela leyi Abrahama wa malembe ya 100 hi vukhale a faneleke a rhandze n’wana wa yena wa jaha wa le ku dyuhaleni ka yena! Endzhaku ka malembe yo tala, Yehovha u kombele Abrahama leswaku a nyikela Isaka a va gandzelo ro hisiwa. (Genesa 22:1, 2) Ku anakanya hi ku endla sweswo swi fanele swi twise Abrahama ku vava. Hambiswiritano, u ye emahlweni a yingisa hikuva a a rhandza Yehovha naswona a ri ni ripfumelo ra leswaku mbewu leyi tshembisiweke yi ta huma eka Isaka, hambiloko Xikwembu a xi fanele xi n’wi pfuxa eka vafi. (Vaheveru 11:17-19) Hambiswiritano, loko Abrahama a ri kusuhi ni ku dlaya n’wana wa yena, Yehovha u n’wi yimisile a ku: “Ŝeŝi nḍa ŝi tiv̌a leŝaku u tšhav̌a Šikwembu, ni leŝaku a u nḍi alelanga ṅwana ku, loyi a nga ŝakwe.” (Genesa 22:12) Hikwalaho ka ku yingisa ka yena, Abrahama la chavaka Xikwembu u tiviwe tanihi “nakulobye wa Yehovha.”—Yakobo 2:23.
Yesu Kreste i xikombiso xa hina lexinene ngopfu xa ku yingisa. Eka vukona bya yena a nga si va munhu wa nyama, u tsakele ntirho wa ku yingisa Tata wa yena etilweni. (Swivuriso 8:22-31) Loko a ri munhu, Yesu u yingise Yehovha eka xin’wana ni xin’wana, minkarhi hinkwayo a tsakela ku endla ku rhandza ka yena. (Pisalema 40:8; Vaheveru 10:9) Xisweswo, Yesu u vule a tiyisile a ku: “A ndzi endli nchumu hi ku tisungulela; kambe ndzi vulavula swilo leswi hilaha Tatana a ndzi dyondziseke hakona. Naswona loyi a ndzi rhumeke u na mina; a nga ndzi tshikanga ndzi ri swanga, hikuva nkarhi hinkwawo ndzi endla swilo leswi n’wi tsakisaka.” (Yohane 8:28, 29) Eku heteleleni, leswaku a lwela vuhosi bya Yehovha ni ku ponisa vanhu lava yingisaka, Yesu hi ku swi rhandza u nyikele hi vutomi byakwe, a fa rifu leri tsongahataka ni leri vavisaka. Hakunene, “loko a tikuma a ri eka xiyimo lexi fanaka ni xa munhu, u titsongahatile kutani a yingisa ku ya fika eku feni, ina, rifu emhandzini ya nxaniso.” (Vafilipiya 2:8) Mawaku xikombiso lexinene xa mbilu leyi yingisaka!
Ku Yingisa Loku Nga Hetisekangiki A Ku Enelanga
A hi hinkwavo lava vuleke leswaku va yingisa Xikwembu lava xi yingiseke hakunene. Anakanya hi Hosi Sawulo wa le Israyele wa khale. Xikwembu xi n’wi lerise ku herisa Vaamaleke lavo homboloka. (1 Samuwele 15:1-3) Hambileswi Sawulo a heriseke tiko hinkwaro, u tsetselele hosi ya vona ivi a ponisa tin’wana ta tinyimpfu ta vona ni tihomu ta vona. Samuwele u vutisile a ku: “A ku yingisanga ha yini rito ra Yehova šana?” Loko a hlamula Sawulo u te: “Nḍi yingisile rito ra Yehova . . . ka le’ŝi phangiweke, tiko [ra Israyele] ri tekile tinyimpfu ni tihomu, ŝi ri ŝirangana . . . , v̌a ta ŝi tlhav̌ela Yehova.” Loko a kandziyisa xilaveko xa ku yingisa hilaha ku heleleke, Samuwele u hlamurile a ku: “Šana Yehova o ṭakisiwa hi tiholokosta ni maganḍelo ku fana ni loko v̌a yingisa rito ra Yehova šana? Waŝiv̌o! Ku yingisa ku tlula maganḍelo; ku hlayisa rito ra yena, ku tlula mafura ya tinyimpfu. Hikuv̌a ku tiarisa ku ringana ni ku hlahluv̌a, ni v̌uphukuphuku byi fana ni ku tirela ŝifaniso ŝa ŝikwembu ni terafim. Leŝi u tšukumeteke rito ra Yehova, o ku tšukumetile na yena leŝaku u nga ha v̌i hosi.” (1 Samuwele 15:17-23) Wa nga vona ndlela leyi Sawulo a lahlekeriweke ha yona hikwalaho ka leswi a nga vangiki na mbilu leyi yingisaka!
Hambi ku ri Hosi Solomoni wo tlhariha, loyi a khongeleleke mbilu leyi yingisaka, a nga ha yanga emahlweni a yingisa Yehovha. Ku hambana ni ku rhandza ka Xikwembu, u teke vavasati vambe lava n’wi vangeleke ku dyohela Xikwembu. (Nehemiya 13:23, 26) Solomoni a nga ha tsakeriwanga hi Xikwembu hikuva a nga ha yanga emahlweni a va ni mbilu leyi yingisaka. Mawaku xitsundzuxo lexinene eka hina!
Leswi a swi vuli swona leswaku Yehovha u lava ku hetiseka eka malandza ya yena lama nga vanhu. Wa ‘tsundzuka leswaku hi ntshuri.’ (Pisalema 103:14) Hinkwerhu ka hina ha swi endla swihoxo minkarhi yin’wana, kambe Xikwembu xa swi vona loko hi swi navela hi mbilu hinkwayo ku xi tsakisa. (2 Tikronika 16:9) Loko hi dyoha hikwalaho ka ku nga hetiseki ka vumunhu kambe hi hundzuka, hi nga kombela ku rivaleriwa exisekelweni xa gandzelo ra nkutsulo ra Kreste, hi tiyiseka leswaku Yehovha “u ta rivalela hi ndlela leyikulu.” (Esaya 55:7, NW; 1 Yohane 2:1, 2) Mpfuno wa vakulu lava nga Vakreste lava nga ni rirhandzu na wona wu nga ha laveka leswaku hi ta hlakarhela hi tlhelo ra moya ivi hi va ni ripfumelo leri hanyeke kahle ni mbilu leyi yingisaka.—Tito 2:2; Yakobo 5:13-15.
Xana Ku Yingisa Ka Wena Ku Hetiseke Ku Fikela Kwihi?
Tanihi malandza ya Yehovha, vo tala va hina handle ko kanakana hi titwa hi ri ni mbilu leyi yingisaka. Hi nga ha ku, Xana a ndzi hlanganyeli entirhweni wo chumayela hi Mfumo? Xana a ndzi yimi ndzi tiyile loko ku va ni timhaka ta nkoka to tanihi vukala-tlhelo? Naswona xana a ndzi vi kona eminhlanganweni ya Vukreste nkarhi na nkarhi, hilaha muapostola Pawulo a khutazeke hakona? (Matewu 24:14; 28:19, 20; Yohane 17:16; Vaheveru 10:24, 25) I ntiyiso, vanhu va Yehovha hinkwavo va kombisa ku yingisa ka mbilu hinkwayo etimhakeni to tano ta nkoka.
Kambe ku vuriwa yini hi ku tikhoma ka hina etimhakeni ta siku na siku, kumbexana eka leti vonakaka ti nga nyawuli? Yesu u te: “Munhu la tshembekeke eka leswitsongo wa tshembeka ni le ka swo tala, naswona munhu la nga lulamangiki eka leswitsongo a nga lulamanga ni le ka swo tala.” (Luka 16:10) Hikwalaho un’wana ni un’wana wa hina u ta va a endla kahle loko a tivutisa, Xana ndzi ni mbilu leyi yingisaka loko swi ta eka swilo leswitsongo kumbe timhaka leti van’wana ni ku ti tiva va nga ti tiviki?
Mupisalema u kombise leswaku hambi ku ri endlwini ya yena, laha a nga voniwiki hi munhu, u ‘fambe hi vutshembeki bya mbilu ya yena.’ (Pisalema 101:2) Loko u tshamile endlwini ya wena, u nga ha pfulela thelevhixini ivi u sungula ku hlalela bayisikopo. Vutshembeki bya wena byi nga ringiwa kwalaho. Bayisikopo yoleyo yi nga ha va ni vubihi. Xana u ta ya emahlweni u hlalela, u sasa hi ku tibyela leswaku lowu i muxaka wa tibayisikopo leti kombisiwaka masiku lawa? Kumbe xana mbilu ya wena leyi yingisaka yi ta ku susumetela ku fambisana ni xileriso xa Matsalwa, ‘vumbhisa ni thyaka swi nga vuriwi exikarhi ka n’wina’? (Vaefesa 5:3-5) Xana u ta tima TV, hambiloko xitori xa kona xi nyanyula? Kumbe u ta cinca switichi loko nongonoko wu sungula ku va ni madzolonga? Mupisalema u yimbelerile a ku: “Yehova o kamba l’a lulameke; moya wa yena wu v̌enga lo’wo homboloka ni l’a ranḍaka ku pfukela matimba.”—Pisalema 11:5.
Mbilu Leyi Yingisaka Yi Tisa Mikateko
Kavula, ku ni swo tala evuton’wini leswi eka swona hi nga tikambelaka ku vona loko hakunene hi yingisa Xikwembu hi mbilu hinkwayo. Rirhandzu ra hina ro rhandza Yehovha ri fanele ri hi susumetela ku n’wi tsakisa ni ku endla leswi a hi byelaka swona eRitweni ra yena, Bibele. Mbilu leyi yingisaka yi ta hi pfuna ku hlayisa vuxaka lebyinene na Yehovha. Hakunene, loko hi yingisa hilaha ku heleleke, ‘marito ya milomu ya hina ni ku anakanyisisa ka timbilu ta hina swi ta tsakisa emahlweni ka Yehovha.’—Pisalema 19:14.
Hikwalaho ka leswi Yehovha a hi rhandzaka, u hi dyondzisa ku yingisa leswaku hi vuyeriwa. Naswona hi vuyeriwa swinene hi ku nyikela nyingiso hi mbilu hinkwayo eka dyondzo ya Xikwembu. (Esaya 48:17, 18) Hikwalaho, hi ntsako a hi amukeleni mpfuno lowu Tata wa hina wa le tilweni a wu nyikelaka hi Rito ra yena, moya wa yena na hi nhlengeletano ya yena. Hi dyondzisiwa hi ndlela leyinene lerova onge hi twa rito endzhaku ka hina ri ku: “Ndlela hi leyi, fambani ha yona.” (Esaya 30:21) Tanihi leswi Yehovha a hi dyondzisaka hi Bibele, tibuku ta Vukreste ni minhlangano ya vandlha, onge hi nga ha nyikela nyingiso, hi tirhisa leswi hi swi dyondzaka, naswona hi “yingisa swilo hinkwaswo.”—2 Vakorinto 2:9.
Mbilu leyi yingisaka yi ta hi nyika ntsako lowukulu ni mikateko yo tala. Yi ta hi nyika ku rhula ka mianakanyo, hikuva hi ta swi tiva leswaku ha amukeleka eka Yehovha Xikwembu naswona hi tsakisa mbilu ya yena. (Swivuriso 27:11) Mbilu leyi yingisaka yi ta va xisirhelelo eka hina loko hi ringiwa leswaku hi endla leswo biha. Kutani, hi fanele hi yingisa Tata wa hina wa le tilweni naswona hi fanele hi khongela hi ku: “Nyika nanḍa wa wena e mbilu [leyi yingisaka].”
[Laha Xifaniso Xi Humaka Kona eka tluka 29]
From the Self-Pronouncing Edition of the Holy Bible, containing the King James and the Revised versions