U Nga Swi Kota Ku Tlhela U Tshemba Van’wana!
HAMBILESWI xiphiqo lexi nga kona sweswi xa ku nga tshembi van’wana xi nga xikombiso xa ‘masiku yo hetelela,’ ku nga tshembi van’wana nakambe ku ve loku xiyekaka magidi ya malembe lama hundzeke. (2 Timotiya 3:1) Ku humelele ro sungula endhawini leyi swi nga tshembisiki leswaku swi nga endleka kona—eparadeyisini. Bibele yi vula leswi hi ndhawu ya kona: “Šikwembu [xi] endla ntanga e tikweni ra Eden, hi tlhelo ra v̌uša, kutani [xi] v̌eka kona e munhu loyi [xi] nga ṅwi v̌umba. Kutani Yehova Šikwembu a mirisa misav̌eni e miri ya tinšaka hikwato le’yi nav̌etaka mahlo, ni le’yi nanḍihaka, ni muri wa v̌utomi e šikari ka ntanga, ni muri wo tiv̌isa ŝo saseka ni ŝo biha.”—Genesa 2:8, 9.
Tindzimana leti landzelaka ti pfuna ku twisisa ndlela leyi leswi swi fambisanaka ha yona ni xiphiqo xa ku nga tshembi van’wana xa manguva lawa. Ha hlaya: “Yehova Šikwembu a lerisa munhu, a ku: U ta tidyela miri hikwayo ya ntanga; kambe loko wu ri muri wo tiv̌isa ŝo saseka ni ŝo biha, u nga ṭhuki u dya; hikuv̌a siku u dyaka, u ta fa.” (Genesa 2:16, 17) Xana Adamu a ri na xona xivangelo xo kanakana leswi vuriweke hi Yehovha?
Ha hlaya ku ya emahlweni: “E nyoka a yi tlula hi mano e ŝihari hikwaŝo ŝa tiko, leŝi Yehova Šikwembu a nga ŝi endla. Kutani yi ku ka wansati: Kunene Šikwembu ši te: Mi nga ṭhuki mi dya muri ni wuṅwe wa ntanga! Kambe wansati a ku ka nyoka: Hi nga dya mihanḍu ya miri ya ntanga; ntsena loko yi ri mihanḍu ya muri lo’wu nge šikari ka ntanga, Šikwembu ši te: Mi nga ka mi nga dyi, ni ku khumba, mi nga yi khumbi, leŝaku mi nga ti fa. Kutani nyoka yi ku ka wansati: Loko ku ri ku fa, mi nga ka mi nga fi; kambe Šikwembu ši tiv̌a leŝaku siku mi nga ta dya, mahlo ya ṅwina ma ta pfuleka, mi ta kotisa Šikwembu, mi tiv̌a ŝo saseka ni ŝo biha. E wansati, kute loko a v̌ona leŝaku muri a wu nanḍiha, ni leŝaku wu nav̌etisa mahlo, ni leŝaku wu nav̌etisa ku tlhariha, a kha mihanḍu ya wona, a dya, a nyika ni nuna wa yena loyi ngi a ri na yena, kutani a dya.”—Genesa 3:1-6.
Hi ku honisa xitsundzuxo xa Xikwembu lexi nga erivaleni, Adamu na Evha va kombise ku nga tshembi Yehovha. Va yimelele nala wa Xikwembu, Sathana, loyi a vulavuleke na Evha hi ku tirhisa nyoka ya xiviri. Sathana a nga yi tshembi ndlela leyi Yehovha a fuma ha yona. Hikwalaho ka leswi ni hi leswi a a ri na mbilu ya ku tikukumuxa ni ya ku tinavelela leswinene, u xandzukile eka Xikwembu ivi a xisa vanhu leswaku va endla leswi fanaka. U va kucetele ku anakanya leswaku Xikwembu a xi nga fanelanga xi tshembiwa.
Vuyelo Byi Ve Byihi? Ku Onhaka Ka Vuxaka
U nga ha va u swi xiyile leswaku vanhu lava nga va tshembiki van’wana swa va tikela ku hlayisa vunghana. Publilius Syrus, mutsari wa Mulatini wa lembe-xidzana ro sungula B.C.E., u tsarile a ku: “Ku tshembana hi xona ntsena xiboho xa vunghana.” Hikwalaho ka ku xandzuka ka vona, Adamu na Evha va kombise leswaku a va xi tshembi Xikwembu. Hikwalaho, Xikwembu a xi nga ri na xivangelo xo va tshemba. Hikwalaho ka ku lahlekeriwa hi ntshembo, kumbe ku tiyiseka, vanhu vo sungula va lahlekeriwe hi vunghana ni Xikwembu. Ku hava lexi kombisaka leswaku Yehovha u tlhele a vulavula na vona endzhaku ka ku va avanyisa hikwalaho ka vuxandzuki bya vona.
Vuxaka bya Adamu na Evha na byona byi khumbekile. Yehovha u tsundzuxe Evha a ku: “U ta v̌eleka v̌ana hi ku v̌av̌iseka; ku nav̌ela ka wena ku ta ya ka nuna wa wena, kambe yena o ta ku fuma.” (Genesa 3:16, xiitaliki i xerhu.) The Jerusalem Bible yi ri: “U ta ku lawula.” Ematshan’weni yo tirhisa vunhloko hi ndlela ya rirhandzu eka nsati wa yena, hilaha Xikwembu a xi lave hakona, sweswi Adamu u ve n’wini wa yena, a n’wi lawula.
Loko va ta va va dyohile, Adamu u ringete ku hundzisela xisolo eka nsati wa yena. Hi ku ya hi langutelo ra yena, leswi wansati a swi endleke hi swona swi vangeke ku hlongoriwa ka vona entangeni lowu hetisekeke va ya emisaveni leyi nga rimiwangiki, va avanyiseriwa ku va mahlonga ehansi ka swiyimo leswi nga hetisekangiki va nga si tlhelela entshurini. (Genesa 3:17-19) Hi nga swi anakanya kahle leswaku leswi a swi ri xihlovo xa mholovo eka lavambirhi. Swi nga ha endleka Adamu a hlundzukile, a vula leswaku a nge he pfuki a n’wi yingisile Evha. Kumbexana u tivone a fanelekela ku n’wi byela leswaku, ‘Ku sukela sweswi ku ya emahlweni, hi mina ndzi ku lawulaka!’ Hi hala tlhelo, swi nga ha endleka Evha a swi vonile leswaku Adamu u tsandzekile eka xikhundlha xa yena xo va nhloko ya ndyangu, leswi n’wi vangeleke ku nga ha n’wi tshembi. Hambiswiritano, hi ku kombisa ku nga tshembi Xikwembu, vanhu va lahlekeriwe hi vunghana bya vona na xona naswona vuxaka lebyi a va ri na byona ni van’wana byi hohlokile.
Xana Hi Nga Tshemba Mani?
A hi vanhu hinkwavo lava hi nga va tshembaka, hilaha xikombiso xa Adamu na Evha xi kombisaka hakona. Xana hi nga swi tivisa ku yini leswaku i mani loyi hi faneleke hi n’wi tshemba ni loyi hi nga fanelangiki ku n’wi tshemba?
Pisalema 146:3 ya hi tsundzuxa: “Mi nga tiṭhembeleni tihosi, hambi v̌a ri v̌ana v̌a v̌anhu la’v̌a hlulekaka ku ponisa.” Naswona eka Yeremiya 17:5-7, ha hlaya: “Ku ruketeriwe munhu l’a tiṭhembelaka munhu, l’a endlaka nyama e matimba ya yena, loyi mbilu ya yena yi fulareleke Yehova.” Hi hala tlhelo, “ku katekile munhu l’a tiṭhembelaka Yehova, loyi ku ṭhemba ka yena ku nga ka Yehova!”
I ntiyiso leswaku ku tshemba vanhu a hi minkarhi hinkwayo swi hoxeke. Tindzimana toleto to kombisa ntsena mhaka ya leswaku ku tshemba Xikwembu a ku siviwi, kambe ku tshemba vanhu lava nga hetisekangiki minkarhi yin’wana ku nga vanga khombo. Hi xikombiso, lava tshembaka vanhu leswaku va ta hetisisa leswi nga endliwaka hi Xikwembu ntsena—va lunghiselela ndlela ya ku pona ni ku tisa ku rhula loku hetisekeke ni ku sirheleleka—va ta khomisiwa tingana.—Pisalema 46:9; 1 Vatesalonika 5:3.
Kahle-kahle, vanhu ni minhlangano ya vanhu va fanele va tshembiwa ntsena loko va endla hi ku pfumelelana ni swikongomelo swa Xikwembu naswona va kombisa misinya ya milawu ya Xikwembu. Xisweswo, loko hi lava ku hlohlotela van’wana leswaku va hi tshemba, hi fanele hi vulavula ntiyiso, hi pfumala xisandzu ni ku tshembeka. (Swivuriso 12:19; Vaefesa 4:25; Vaheveru 13:18) Ntsendze loko hi tikhoma hi ndlela leyi pfumelelanaka ni misinya ya milawu ya Bibele, ku tshemba loku van’wana va nga na kona eka hina ku ta seketeriwa naswona ku ta endla leswaku hi tiyisana ni ku khutazana.
Ku Kondleteriwa Ka Ntshembo
Timbhoni ta Yehovha ti ni xisekelo lexi tiyeke xo tshemba Xikwembu ni ku khutaza van’wana ku endla tano. Yehovha wa tshembeka, hi nga titshega ha yena minkarhi hinkwayo leswaku a endla leswi a swi vuleke, hikuva “[a swi koteki] leswaku Xikwembu xi hemba.” Ku tshemba Xikwembu xa rirhandzu a swi nge yisi eku khomisiweni ka tingana.—Vaheveru 6:18; Pisalema 94:14; Esaya 46:9-11; 1 Yohane 4:8.
Vanhu lava hlanganeke eku tshembeni ka Yehovha ni lava hanyaka hi misinya ya milawu ya yena va susumeteleka swinene leswaku va tshembana. Emisaveni leyi nga ni xiphiqo xa ku nga tshembani, wa nga vona ntsako wa kona ku kuma vanhu lava tshembekaka! Wa nga anakanya ndlela leyi misava yi nga ta va yi ri xi swona loko hi swi tshemba hilaha ku heleleke leswi un’wana a swi vulaka kumbe ku swi endla! Emisaveni leyintshwa leyi taka leyi Xikwembu xi yi tshembiseke swi ta va tano. A ku nge he pfuki ku ve ni xiphiqo xa ku nga tshembani!
Xana u nga swi tsakela ku hanya kwalaho? Loko swi ri tano, Timbhoni ta Yehovha ta ku rhamba sweswi leswaku u tiyisa ntshembo wa wena eka Xikwembu ni le switshembisweni swa xona hi ku dyondza swo tala hi swilaveko swa xona swa vutomi. Ku dyondza Bibele swi nyikela xitiyisekiso xa leswaku Xikwembu xi kona, leswaku xa khathala hi vuhlayiseki bya vanhu, ni leswaku ku nga ri khale xi ta teka goza ro lulamisa swiphiqo swa misava hi ku tirhisa Mfumo wa xona. Timiliyoni ta vanhu ti dyondze ku tshemba Xikwembu ni Rito ra xona, Bibele. Timbhoni ta Yehovha ti ta tsakela ku ku kombisa ntirho wa le rivaleni wa dyondzo ya Bibele leyi ti yi nyikelaka mahala. Kumbe tsalela vakandziyisi va magazini lowu leswaku u kuma rungula leri engetelekeke.
[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 5]
Ku nga tshembi Xikwembu swi yisa eka vuxaka lebyi onhakeke bya vanhu
[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 6]
Vanhu va faneriwa hi ku tshembiwa ntsena loko va endla hi ku pfumelelana ni misinya ya milawu ya Xikwembu