Xana Wa Yi Xalamukela Minkarhi ya hina?

KU XALAMUKELA khombo swi nga ponisa vutomi. Leswi swi nga kombisiwa hi leswi humeleleke eswihlaleni swimbirhi swa vholkheno.

Ntshava ya Pelée, vholkheno leyi dlayeke vanhu vo tala swinene eka lembe-xidzana ra vu-20, yi buluke hi May 8, 1902, exihlaleni xa Kharibiya xa Martinique. Yi dlaye kwalomu ka vaaki hinkwavo va 30 000 va le Saint Pierre, muti lowu nga kusuhi swinene ni vholkheno leyi.

Hi June 1991, Ntshava ya Pinatubo yi bulukile hi ndlela leyi kumbexana a yi ri yikulu swinene eka lembe-xidzana leri. Yi buluke endhawini leyi nga ni vaaki vo tala swinene ya Philippines naswona yi vange mafu ya kwalomu ka 900. Hambiswiritano, hi nkarhi lowu swilo swimbirhi swi pfune ku ponisa vutomi bya magidi: (1) ku xalamukela khombo ni (2) ku tiyimisela ku yingisa switsundzuxo.

Swiendlo Leswi Fanelaka Swi Ponise Vutomi

Ntshava ya Pinatubo a yi miyerile ku ringana madzana ya malembe loko hi April 1991, yi sungula ku kombisa mimfungho ya ku buluka loku tshineleke. Nkahelo ni gasi ya xivavula swi sungule ku huma hi le nhlohlorhini. Vaaki va kwalaho va twe ku tsekatseka ka misava loku phikelelaka, kutani ku va ni ndhundhuma leyi nga ni khombo ya ndzhope entshaveni. Vativi va sayense va Philippine Institute of Volcanology and Seismology va veke tihlo swinene naswona hi ku famba ka nkarhi va khorwise valawuri va tiko leswaku ku ta va ku ri vutlhari ku rhurhisa vaaki va 35 000 emadorobeni ni le swimitanini swa le kusuhi.

Entiyisweni vanhu a va swi tsakeli ku rhurha emakaya ya vona handle ka xivangelo, kambe ku sihalala ka vona ku susiwe hi nkombiso wa vhidiyo lowu wu ma hlamuseleke kahle makhombo ya ku buluka ka vholkheno. Ku rhurha ka mintshungu a ku ri enkarhini. Endzhaku ka masiku mambirhi, ku buluka lokukulu ku haxe nkuma empfhukeni wa tikhubiki-khilomitara ta nhungu. Endzhakunyana, ndzhope lowu khulukaka, kumbe makhukhumba ya vholkheno ni mati swi dlaye madzana ya vanhu. Hambiswiritano, kumbexana magidi ma ponile hikuva vanhu va xalamukisiwile hi khombo leri taka naswona va yingise switsundzuxo.

Ku Pona Eka Khombo Leri Vangiweke Hi Munhu

Eka lembe-xidzana ro sungula ra Nguva ya hina leyi Tolovelekeke, Vakreste lava tshamaka eYerusalema na vona va boheke ku endla xiboho xa loko va fanele va siya makaya ya vona. Ku baleka emutini wolowo hi 66 C.E. ku va ponisile eku lovisiweni loku weleke vaaki lavan’wana ni magidi ya Vayuda lava a va te eYerusalema va tele Paseka ya 70 C.E. Vanhu vo tlula miliyoni a va ri endzeni ka muti wolowo lowu a wu ri ni marhangu, va tele nkhuvo wa Paseka, loko mavuthu ya Rhoma ma rhendzela muti lerova swi nga ha koteki ku baleka. Ndlala, ku lwetana ni nhlaselo lowu phikelelaka wa Varhoma swi vange ku fa ka vanhu vo tlula miliyoni.

Khombo leri heriseke ku xandzuka ka Vayuda eka Varhoma a ri tivisiwile. Makume ya malembe emahlweninyana, Yesu Kreste u vhumbhe leswaku Yerusalema wu ta rhendzeriwa. U te: “Loko mi vona Yerusalema wu rhendzeriwa hi mavuthu lama goveke, kutani swi tiveni leswaku ku lovisiwa ka wona ku tshinele. Kutani lava nga eYudiya a va balekele etintshaveni, lava nga exikarhi ka wona a va suke, lava nga etindhawini ta le handle va nga tshuki va nghena emutini.” (Luka 21:20, 21) Swileriso swoleswo a swi ri erivaleni, kutani valandzeri va Yesu va swi tekele enhlokweni.

N’wamatimu wa lembe-xidzana ra vumune Eusebius wa le Khezariya u vika leswaku Vakreste va le Yudiya hinkwaro va yingise xitsundzuxo xa Yesu. Loko Varhoma va tshike ku rhendzela ka vona Yerusalema eku sunguleni hi 66 C.E., Vakreste vo tala va Vayuda va ye va ya tshama emutini wa Vamatiko wa Pella, exifundzheni xa Rhoma xa Periya. Hi ku xalamukela minkarhi ya vona na hi ku yingisa xitsundzuxo xa Yesu, va pone leswi hlamuseriweke tanihi “kun’wana ka ku hlasela ko biha swinene ematin’wini hinkwawo.”

Namuntlha, ku laveka ku hiteka loku fanaka. Ku laveka ni goza ro hlawuleka. Xihloko lexi landzelaka xi ta hlamusela leswaku ha yini.

[Laha Xifaniso Xi Humaka Kona eka tluka 3]

Godo-Foto, West Stock