Ku Velekiwa Ka Yesu Rungula—Leri Nga Ntiyiso

ANAKANYA hi xiendlakalo lexi tivekaka ngopfu eka matimu ya tiko ra ka n’wina. Xi tsariwe kahle etibukwini hi van’wamatimu vo hlayanyana. U nga ku yini loko munhu un’wana a ku byela leswaku xiendlakalo lexi a xi si tshama xi endleka, a ku, hinkwaswo ko va ntsheketo? Kumbe, loko hi tirhisa mhaka leyi eka wena, u nga ku yini loko munhu a vula leswaku vunyingi bya leswi va ka n’wina va ku byeleke swona hi ku velekiwa ka kokwa wa wena wa xinuna ni vutomi byakwe byo sungula i mavunwa? Emhakeni ha yin’we, leswi swi ringanyetiwaka swi nga ku hlundzukisa. Hakunene marito yo tano u nge ma amukeli hi ku languta munhu ntsena exikandzeni!

Hambiswiritano, namuntlha vaxopaxopi va bakanya marungula ya Tievhangeli ya ku velekiwa ka Yesu lama tsariweke hi Matewu na Luka. Va vula leswaku marungula lawa ma kanetana hi ndlela leyi hetaka mongo naswona a ma pfumelelani, ni leswaku ma tamele mavunwa lama nga erivaleni ni matimu lama hoxeke. Xana sweswo ku nga va ntiyiso? Ematshan’weni yo amukela swihehlo swo tano, a hi tikambisiseleni marungula ya Tievhangeli. Loko hi ri karhi hi endla tano, a hi voneni leswi ti nga hi dyondzisaka swona namuntlha.

Xikongomelo Xa Ku Ti Tsala

Eku sunguleni swa pfuna ku tsundzuka xikongomelo xa marungula lawa ya Bibele. A hi matimu ya vutomi bya munhu; i Tievhangeli. I swa nkoka ku vona ku hambana loku. Eka matimu ya vutomi bya munhu, mutsari a nga ha tata matluka ya madzana-dzana, a ringeta ku komba ndlela leyi munhu loyi a tsalaka ha yena a hluvukeke ha yona a va munhu loyi a tivekaka swonghasi. Xisweswo, vatsari van’wana va matimu va heta matluka yo tala swinene va hlamusela ta vatswari, ku velekiwa ni vuhlangi bya lava va tsalaka ha vona. A swi tano eka Tievhangeli. Eka marungula ya Tievhangeli ta mune, ya Matewu ni ya Luka hi tona timbirhi ntsena leti rungulaka hi ku velekiwa ka Yesu ni vuhlangi byakwe. Hambiswiritano, xikongomelo xa tona a hi ku kombisa ndlela leyi Yesu a kuleke ha yona a kondza a va wanuna loyi a nga va yena. Tsundzuka, valandzeri va Yesu va swi xiyile leswaku u tshame a hanya a ri xivumbiwa xa moya a nga si ta emisaveni. (Yohane 8:23, 58) Hikwalaho Matewu na Luka a va yisanga nyingiso evuhlangini bya Yesu leswaku va hlamusela muxaka wa wanuna loyi a veke yena. Ematshan’weni ya sweswo, va hlamusele swiendlakalo leswi fambelanaka ni xikongomelo xa Tievhangeli ta vona.

A xi ri xihi xikongomelo xa vona xa ku ti tsala? Rito “evhangeli” ri vula “mahungu lamanene.” Vavanuna lava havambirhi a va ri ni rungula leri fanaka—ra leswaku Yesu i Mesiya la tshembisiweke kumbe Kreste; leswaku u fele swidyoho swa vanhu; ni leswaku u pfuxeriwe etilweni. Kambe vatsari lava vambirhi a va ri va mindhavuko leyi hambaneke swinene, naswona va tsalele vayingiseri lava nga faniki. Matewu, muluvisi, u kongomise rungula rakwe ngopfu eka vayingiseri va Vayuda. Luka, n’anga, u tsalele “Teyofilo loyi a chavisekaka swinene”—loyi swi nga endlekaka leswaku a a ri wa xiyimo lexi tlakukeke—naswona hi hala tlhelo a a tsalela vayingiseri lava engetelekeke va Vayuda ni Vamatiko. (Luka 1:1-3) Mutsari ha un’we u hlawule swiendlakalo leswi a swi faneleka naswona swi ri leswi nga ta khorwisa vayingiseri van’wana vakwe. Xisweswo, rungula ra Matewu ri kandziyisa vuprofeta bya Matsalwa ya Xiheveru, lebyi hetisekeke malunghana na Yesu. Hi tlhelo lerin’wana, Luka u landzela manghenelo ya matimu ya ntikelo, lawa vayingiseri vakwe lava nga riki Vayuda a va ta ma tiva.

A swi hlamarisi leswi marungula ya vona ma hambaneke. Kambe havumbirhi bya wona a ma kanetani, tanihi laha vaxopaxopi va vulaka hakona. Ma tatisana, ma hlangana kahle leswaku ma vumba xifaniso lexi heleleke.

Ku Velekiwa Ka Yesu eBetlehema

Matewu na Luka va rungula singita leri hlamarisaka malunghana ni ku velekiwa ka Yesu—u velekiwe hi nhwana. Matewu u kombisa leswaku singita leri ri hetisise vuprofeta lebyi vuriweke malembe-xidzana ka ha ri mahlweni hi Esaya. (Esaya 7:14; Matewu 1:22, 23) Luka u hlamusela leswaku Yesu u velekiwe eBetlehema hikuva ntsariso lowu hleriweke hi Khezari wu sindzise Yosefa na Mariya ku ya kona. (Vona bokisi eka tluka 7.) Leswaku Yesu u velekiwe eBetlehema a ku ri mhaka ya ntikelo. Malembe-xidzana eku sunguleni, muprofeta Mikiya u vhumbe leswaku Mesiya a a ta huma eximutanini lexi vonakaka xi nga ri xa nkoka ekusuhi na Yerusalema.—Mikiya 5:2.

Vusiku bya ku velekiwa ka Yesu byi dume hi ku va xisekelo xa Minkombiso ya ku velekiwa ka yena. Hambiswiritano, rungula leri nga ntiyiso ri hambanile eka leri hakanyingi ri hlamuseriwaka. N’wamatimu Luka, loyi a hi byelaka hi ku hlayiwa ka vanhu loku tiseke Yosefa na Mariya eBetlehema, u tlhela a hi byela hi varisi lava nga heta vusiku byebyo byo hlawuleka va ri enhoveni ni mintlhambi ya vona. Swiendlakalo leswi swimbirhi swi endle leswaku vakambisisi vo tala va Bibele va fikelela makumu ya leswaku Yesu a nga ta va a velekiwe hi December. Va kombetela eka leswaku a swi nga ta koteka leswaku Khezari a sindzisa Vayuda lava a va ri ni madzolonga ku teka riendzo va ya emitini ya rikwavo hi nguva yo titimela ni leyi nga ni timpfula, swi nga leswi a swi ta hambeta swi hlundzukisa vanhu lava va xandzukaka. Swidyondzi swa swi xiya leswaku a swi tshembisi leswaku varisi a va ta va va tshame enhoveni ni mintlhambi ya vona eka maxelo lawa yo biha swonghasi.—Luka 2:8-14.

Xiya leswaku Yehovha u hlawule ku tivisa ku velekiwa ka N’wana wakwe, ku nga ri eka varhangeri va vukhongeri lava dyondzekeke ni lava nga ni nsusumeto wo biha va nkarhi wolowo, kambe eka vatirhi lava tshamaka enhoveni. Swi nga ha endleka leswaku vatsari ni Vafarisi a va nga tihlanganisi ngopfu ni varisi lava ntirho wa vona a wu va sivela ku xiya vuxokoxoko byo karhi bya nawu lowu vuriweke hi nomu. Kambe Xikwembu xi fundzhe vavanuna lava, lava titsongahateke, vo tshembeka, hi ndlela yo hlawuleka—ntlawa wa tintsumi wu va tivise leswaku Mesiya, loyi vanhu va Xikwembu a va n’wi rindzile magidi ya malembe, wa ha ku velekiwa eBetlehema. A ku ri vavanuna lava, lava nga endzela Mariya na Yosefa kutani va vona n’wana loyi la nga riki na nandzu a etlele exitsengeleni, ku nga ri “tihosi tinharhu,” leti hakanyingi ti kombisiwaka eMinkombisweni ya ku velekiwa ka Yesu.—Luka 2:15-20.

Yehovha U Tsakela Valavisisi Va Ntiyiso Lava Titsongahataka

Xikwembu xi rhandza vanhu lava titsongahateke lava xi rhandzaka ni lava tsakelaka ku vona ku hetiseka ka swikongomelo swa xona hi ku tiyimisela. Lexi i xihloko lexi phindha-phindhiwaka eswiendlakalweni leswi yelanaka ni ku velekiwa ka Yesu. Kwalomu ka n’hweti endzhaku ka ku velekiwa ka n’wana, loko Yosefa na Mariya va n’wi tise etempeleni hi ku yingisa Nawu wa Muxe, va humese gandzelo kwalaho ra “magugurhwana mambirhi kumbe matuva mambirhi lamatsongo.” (Luka 2:22-24) Entiyisweni Nawu a wu lava khuna, kambe a wu pfumelela lunghiselelo leri nga durhiki ngopfu loko munhu a ri xisiwana. (Levhitika 12:1-8) Anakanya hi swona. Yehovha Xikwembu, Hosi ya vuako hinkwabyo, u hlawule ndyangu lowu pfumalaka, ku nga ri lowu fuweke, leswaku N’wana wakwe la rhandzekaka, la tswariweke a ri yexe a ta kulela eka wona. Loko u ri mutswari, lexi xi fanele xi va xitsundzuxo lexi nga erivaleni xa leswaku nyiko yo antswa swinene leyi u nga yi nyikaka vana va wena—leyi tlulaka kule rifuwo ra swilo leswi vonakaka kumbe dyondzo ya le henhla—i kaya leri vekaka swilo swa moya emahlweni.

Etempeleni, vagandzeri van’wana vambirhi vo tshembeka, lava titsongahateke va tsakeriwe hi Yehovha. Wo sungula i Ana, noni ya malembe ya 84 hi vukhale, loyi “a a nga kali etempeleni.” (Luka 2:36, 37) Wa vumbirhi i wanuna wo tshembeka la dyuhaleke, loyi vito rakwe ku nga Simiyoni. Havumbirhi va nyanyukile hi lunghelo leri Xikwembu xi va nyikeke rona—ra ku vona loyi a nga ta va Mesiya la tshembisiweke, va nga si fa. Simiyoni u vula vuprofeta malunghana ni n’wana loyi. I vuprofeta lebyi teleke ntshembo kambe byi khumbiwa katsongo hi xirilo. U vhumbha leswaku manana loyi a ha riki muntshwa, Mariya, siku rin’wana u ta va ni nhlomulo a rilela n’wana wakwe la rhandzekaka.—Luka 2:25-35.

N’wana U Le Khombyeni

Vuprofeta bya Simiyoni i xitsundzuxo lexi dyisaka mbitsi xa leswaku n’wana loyi la nga riki na nandzu u ta vengiwa. Hambiloko a ha ri ricece, rivengo leri ana se ra vonaka. Rungula ra Matewu ri yi hlamusela hi vuxokoxoko ndlela leyi leswi swi endlekaka hi yona. Ku hundze tin’hweti to karhi, naswona sweswi Yosefa, Mariya na Yesu va tshama endlwini le Betlehema. Va endzeriwa va nga swi rindzelanga hi vanhu vambe vo hlaya. Ku nga khathariseki leswi Minkombiso ya ntsandza-vahlayi ya ku velekiwa ka Yesu yi swi kombisaka, Matewu a nga yi vuli nhlayo ya vavanuna lava va teke, naswona a nga va vitani “tintlhari,” hi nga ha vuli hi “tihosi tinharhu.” U tirhisa rito ra Xigriki maʹgoi, leri vulaka “vangoma va swilo swa le mpfhukeni.” Leswi hi swoxe swi fanele swi nyika muhlayi vuthala bya leswaku ku ni nchumu wo karhi wo biha lowu a wu ri eku tirheni laha, hikuva vungoma bya swilo swa le mpfhukeni i nchumu lowu Rito ra Xikwembu ri kanetanaka na wona naswona Vayuda vo tshembeka va byi papalate hi rixaladza.—Deteronoma 18:10-12; Esaya 47:13, 14.

Vangoma lava va swilo swa le mpfhukeni va landzele nyeleti ku suka evuxeni naswona va n’wi khomele tinyiko “loyi a nga velekeriwa ku va hosi ya Vayuda.” (Matewu 2:2) Kambe a yi va yisi eBetlehema. Yi va kongomisa eYerusalema ni le ka Heroda Lonkulu. A ku na munhu emisaveni la fanaka na yena la nga ni matimba ni nsusumeto wa ku vavisa Yesu lontsongo. Wanuna loyi la tianakanyaka wa mudlayi, u dlaye vanhu vo hlaya va ndyangu wa ka vona, lava a a va vona va ri nxungeto.a Leswi a karhatekeke hi ku twa ta ku velekiwa ka loyi a a ta va “hosi ya Vayuda,” u rhuma vangoma va swilo swa le mpfhukeni leswaku va ya kuma munhu Yoloye eBetlehema. Loko va ri karhi va famba, ku humelela nchumu wun’wana lowu nga tolovelekangiki. “Nyeleti” leyi a yi va rhangele ku ya eYerusalema yi vonaka yi famba!—Matewu 2:1-9.

Xisweswo, leswaku leri a ri ri rivoni ra xiviri exibakabakeni kumbe xivono ntsena, a hi swi tivi. Kambe ha swi tiva leswaku “nyeleti” leyi a yi nga humi eka Xikwembu. Hi vurhangeri lebyi kongomeke, lebyi nga ni vubihi, yi rhangela vagandzeri lava va vahedeni yi va yisa eka Yesu—n’wana la nga hlaselekaka hi ku olova, la nga sirhelelekangiki, la hlayisiwaka hi muvatli la nga xisiwana ni nsati wakwe. Swi nga ha endleka leswaku vangoma va swilo swa le mpfhukeni, lava tirhelaka Heroda va nga swi xiyi, a va ta tlherisela xiviko eka mufumi la teleke vukarhi, leswi a swi ta endla leswaku n’wana a lovisiwa. Kambe Xikwembu xi nghenelela hi norho, kutani xi va tlherisela ekaya hi ndlela yin’wana. Xisweswo, “nyeleti” leyi yi fanele yi ve rhengu ra nala wa Xikwembu, Sathana, loyi a a ta endla xin’wana ni xin’wana leswaku a vavisa Mesiya. Swi tsema nhlana swonghasi leswi “nyeleti” ni vangoma va swilo swa le mpfhukeni va kombisiwaka va ri varhumiwa va Xikwembu eMinkombisweni ya ku velekiwa ka Yesu!—Matewu 2:9-12.

Hambiswiritano, Sathana a nga heli matimba. Mutirheli wakwe emhakeni leyi, ku nga Hosi Heroda, u lerisa leswaku tincece hinkwato eBetlehema leti nga ehansi ka malembe mambirhi hi vukhale ti dlayiwa. Kambe Sathana a nge humeleli enyimpini yo lwa na Yehovha. Matewu u vula leswaku hambi ku ri ku dlayiwa loku ka vana lava nga riki na nandzu Xikwembu xi ku vone ka ha ri emahlweni swinene. Yehovha u hlula Sathana nakambe, a tirhisa ntsumi ku tsundzuxa Yosefa leswaku a balekela aEgipta leswaku a kuma ku hlayiseka. Matewu u vika leswaku endzhaku ka nkarhi wo karhi, Yosefa u tlhele a rhurhisa ndyangu wakwe lowutsongo kutani a hetelela a wu tshamisisa eNazareta, laha Yesu a nga kulela kona ni vamakwavo lavatsongo va xinuna ni va xisati.—Matewu 2:13-23; 13:55, 56.

Ku Velekiwa Ka Kreste—Leswi Ku Swi Vulaka Eka Wena

Xana u tikuma u hlamarisiwa hi nkomiso lowu wa swiendlakalo leswi fambelanaka ni ku velekiwa ka Yesu ni vutsongwana byakwe? Vo tala wa va hlamarisa. Va hlamala ku kuma leswaku entiyisweni marungula lawa ma pfumelelana naswona ma tiyisile, hambileswi vanhu van’wana va vulaka leswi hambaneke ni sweswo hi xivindzi. Va hlamala ku tiva leswaku swiendlakalo swin’wana swi vhumbhiwe madzana ya malembe ka ha ri mahlweni. Nakambe va hlamarisiwa hi leswaku swilo swin’wana leswi nga swona swa xisekelo eka Tievhangeli swi hambana ngopfu ni swifanekiselo leswi nga eka Minkombiso ya ku velekiwa ka Yesu leyi tolovelekeke.

Hambiswiritano, kumbexana lexi hlamarisaka swinene eka hinkwaswo hi leswaku vunyingi bya minkhuvo leyi tolovelekeke ya Khisimusi yi hambane ngopfu ni marungula ya Tievhangeli. Hi xikombiso, a ku vuriwi nchumu hi Tata wa Yesu—ku nga ri Yosefa, kambe Yehovha Xikwembu. Anakanya ndlela leyi a nga titwa ha yona loko a nyiketa N’wana wakwe la rhandzekaka eka Yosefa na Mariya leswaku va n’wi kurisa ni ku n’wi wundla. Ehleketa gome leri Tatana la nge matilweni a nga va na rona hi ku pfumelela N’wana wakwe a kulela emisaveni leyi nga ni hosi leyi teleke rivengo, leyi a yi ta endla rhengu ra ku n’wi dlaya hambiloko a ha ri n’wana! A ku ri rirhandzu lerikulu hi vanhu leri susumeteke Yehovha ku endla gandzelo leri.—Yohane 3:16.

Hakanyingi Yesu wa xiviri u fularheriwile eminkhubyeni ya Khisimusi. Phela, a ku na rungula ra leswaku u tshama a byela vadyondzisiwa vakwe siku ra ku velekiwa ka yena; naswona a ku na xikombiso xa leswaku valandzeri vakwe va tlangele siku ra ku velekiwa ka yena.

A ku nga ri ku velekiwa ka Yesu kambe ku fa ka yena—ni ntikelo wa ku fa ka yena loku endleke matimu—leswi a leriseke vadyondzisiwa vakwe leswaku va swi tlangela. (Luka 22:19, 20) E-e, Yesu a a nga rhandzi ku tsundzukiwa a ri n’wana la nga pfuniki nchumu exitsengeleni, hikuva sweswi a nga ha ri tano. Malembe yo tlula 60 endzhaku ka loko a dlayiwile, Yesu u tikombise exivonweni eka muapostola Yohane a ri Hosi ya matimba leyi gadeleke ku ya enyimpini. (Nhlavutelo 19:11-16) Namuntlha hi fanele hi tiva Yesu a ri eka xiyimo xexo, xa ku va Mufumi wa Mfumo wa le matilweni wa Xikwembu, hikuva i Hosi leyi nga ta cinca misava.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 8]

Ntsumi ya Yehovha yi fundzhe varisi lava titsongahateke hi mahungu lamanene ya ku velekiwa ka Kreste