Vantshwa—lwanani Ni Moya Wa Misava
“Kutani a hi amukelanga moya wa misava, kambe hi amukele moya lowu humaka eka Xikwembu.”—1 VAKORINTO 2:12.
1, 2. (a) Hi kwihi ku hambana loku nga kona exikarhi ka vantshwa va misava ni vantshwa lava nga emavandlheni ya Timbhoni ta Yehovha? (b) I xibumabumelo xihi lexi humaka embilwini lexi vantshwa vo tala lava nga Timbhoni va nga bumabumeriwaka ha xona?
“VANTSHWA va manguva lawa va hele matimba, va honisiwa naswona va xandzuka.” Sweswo swi vuriwe hi phepha-hungu ra le Australia leri vuriwaka The Sun-Herald. Ri tlhele ri ku: “Swiviko swa le tihubyeni swi komba leswaku ku ve ni ku engeteleka ka 22 wa tiphesente [ku tlula lembe leri hundzeke] eka nhlayo ya vana lava tsemeke mibya, lava yisiwaka etihubyeni hikwalaho ka swihehlo swo chavisa swa ku hlasela . . . Nhlayo ya vana lava tisungaka ku sukela exikarhi ka va-1960 yi andze kanharhu . . . Nakambe vangwa leri nga kona exikarhi ka vana ni vatswari ri anamile ri va riwa lerikulu leri vangeleke vantshwa vo tala leswaku va tirhisa swidzidzirisi, swakunwa swa xihoko naswona va tisunga.” Hambiswiritano, leswi a swo humelela etikweni rin’we ntsena. Emisaveni hinkwayo, vatswari, vadyondzisi ni vativi va vutshunguri bya mianakanyo va karhatiwa hi xiyimo xa vantshwa.
2 Vantshwa lavanene lava nga emavandlheni ya Timbhoni ta Yehovha va hambane swinene ni vantshwa vo tala va namuntlha! A swi vuli leswaku va hetisekile. Na vona va lwisana ni “ku navela loku fambisanaka ni vuntshwa.” (2 Timotiya 2:22) Kambe hi ku angarhela, vantshwa lava va we va pfuka va lwela ku namarhela leswi lulameke, va ala ku hluriwa hi minkucetelo ya misava. Ha tibuma hi timbilu ta hina hinkwato, hikwalaho ka n’wina vantshwa lava va hlulaka enyimpini ya ku lwa ni “swiendlo swa mano” swa Sathana! (Vaefesa 6:11, nhlamuselo ya le hansi ya NW) Ku fana na muapostola Yohane, hi susumeteleka ku vula hi ku: “Ndza mi tsalela n’wina, majaha [ni vanhwana], hikuva mi ni matimba, rito ra Xikwembu ri tshamile eka n’wina naswona mi hlule lowo homboloka.”—1 Yohane 2:14.
3. Rito leri nge “moya” ri nga vula yini?
3 Hambiswiritano, leswaku mi hambeta mi hlula eku lweni ni lowo biha, mi fanele mi lwisana hi matimba ni leswi Bibele yi swi vulaka “moya wa misava.” (1 Vakorinto 2:12) Hi ku ya hi xihlamusela-marito xin’wana xa Xigriki, rito “moya” ri nga vula “vonelo kumbe nkucetelo lowu nghenaka eka moya-xiviri wa munhu wihi ni wihi wu n’wi lawula.” Hi xikombiso, loko u xiya leswaku munhu u ni ximbilwambilwana, u nga ha vula leswaku u ni “moya” wo biha. “Moya” wa wena, vonelo kumbe mboyamelo wa mianakanyo, hi wona wu ku susumetelaka ku hlawula nchumu wo karhi; wu lawula swiendlo ni mavulavulelo ya wena. Lexi tsakisaka, munhu ha un’we ni mintlawa ya vanhu yi nga kombisa “moya” wo karhi. Muapostola Pawulo u tsalele ntlawa wa Vakreste a ku: “Musa lowu nga faneriwiki wa Hosi Yesu Kreste a wu ve ni moya lowu mi wu kombisaka.” (Filemoni 25) Kambe, xana misava leyi yi kombisa moya wa muxaka muni? Tanihi leswi “misava hinkwayo yi [nga ehansi] ka matimba ya lowo homboloka,” ku nga Sathana Diyavulosi, moya wa misava a wu nge vi wunene, a swi tano ke?—1 Yohane 5:19.
Ku Lemuka Moya Wa Misava
4, 5. (a) I moya wihi lowu a wu lawula vanhu va le vandlheni ra Efesa loko va nga si va Vakreste? (b) I mani “mufumi wa vulawuri bya moya,” naswona “moya” i yini?
4 Pawulo u tsarile a ku: “Hi n’wina lava Xikwembu xi mi hanyiseke hambileswi a mi file eswivini swa n’wina ni le swidyohweni, leswi mi tshameke mi famba eka swona hi ku ya hi mafambiselo ya swilo ya misava leyi, hi ku ya hi mufumi wa vulawuri bya moya, moya lowu sweswi wu tirhaka eka vana lava nga yingisiki. Ina, exikarhi ka vona hinkwerhu hi tshame hi tikhoma hi ku pfumelelana ni ku navela ka nyama ya hina, hi endla swilo leswi rhandziwaka hi nyama ni miehleketo, naswona hi ntumbuluko a hi ri vana va ku kombisiwa vukarhi ku fana ni lavan’wana hinkwavo.”—Vaefesa 2:1-3.
5 Loko Vakreste va le Efesa va nga si dyondza ndlela ya Vukreste, a va landzela “mufumi wa vulawuri bya moya,” ku nga Sathana Diyavulosi, va nga swi xiyi. “Moya” wolowo a ko va ndhawu yo karhi laha Sathana a tshamaka kona ni madimona yakwe. Loko Pawulo a tsala marito lawa, Sathana Diyavulosi ni madimona yakwe a va ha swi kota ku ya etilweni. (Ringanisa Yobo 1:6; Nhlavutelo 12:7-12.) Rito leri nge “moya” ri vula mboyamelo wa mianakanyo lowu fumaka misava ya Sathana. (Ringanisa Nhlavutelo 16:17-21.) Ku fana ni moya lowu hungaka laha hi nga kona, moya lowu wu kumeka hinkwako.
6. I yini “vulawuri bya moya,” naswona byi tirha njhani eka vantshwa vo tala?
6 Kambe, xana “vulawuri bya moya” i yini? Byi fanele byi vula nsusumeto wa matimba lowu “moya” lowu wu nga na wona evanhwini. Pawulo u vule leswaku moya lowu “wu [tirha] eka vana lava nga yingisiki.” Kutani moya wa misava wu tswala moya wa ku pfumala ku yingisa ni wa ku xandzuka, naswona nkucetelo wa tintangha i ndlela yin’wana leyi vulawuri lebyi byi tirhaka ha yona. Xinhwanyetana xin’wana lexi nga Mbhoni xi ri: “Loko u ri exikolweni, lexi u khutaziwaka xona i ku xandzuka hi ndlela yo karhi. Vana va ku xixima swinene loko u endla swilo leswi fambisanaka ni ku xandzuka.”
Swikombiso Swa Moya Wa Misava
7-9. (a) Boxa tindlela tin’wana leti moya wa misava wu vonakaka ha tona exikarhi ka vantshwa namuntlha. (b) Xana xi kona eka swilo leswi lexi wena u xi voneke endhawini ya ka n’wina?
7 Hi swihi swikombiso swin’wana swa moya wa misava exikarhi ka vantshwa namuntlha? I ku pfumala ku tshembeka ni ku xandzuka. Xiviko xin’wana xa magazini xi kombise leswaku swichudeni leswintshwa ni swa khale swa le kholichi leswi tlulaka 70 wa tiphesente swi vule leswaku a swi kopela loko swa ha ri exikolweni xa le henhla. Vantshwa vo tala va tirhisa ni mavulavulelo lama nga xiximekiki, ya ku monya ni lama nga basangiki. Kunene, minkarhi yin’wana Yobo na muapostola Pawulo va kombise ku hlundzuka ka vona loku faneleke, hi ndlela leyi van’wana va nga yi tekaka ku ri ku monya. (Yobo 12:2; 2 Vakorinto 12:13) Hambiswiritano, ku monya ko biha loku humaka emilon’wini ya vantshwa vo tala hakanyingi i nhlambha.
8 Ku tinyiketela ku tlula mpimo evuhungasini i xikombiso xin’wana xa moya wa misava. Tigigia ni mixaka yin’wana ya vuhungasi lebyi humeke endleleni i nchumu lowu tolovelekeke eka vantshwa. Maambalelo ni ku tilunghisa loku humeke endleleni na swona swi tolovelekile. Vantshwa vo tala va kombisa moya wa misava wa ku xandzuka hi ku ambala swiambalo leswikulu eka vona ni hi mikhuva leyi tsemaka nhlana, yo tanihi ku tihoxa masuruvele emirini. (Ringanisa Varhoma 6:16.) Xikombiso xin’wana i ku lwela ku kuma swilo leswi vonakaka. Hi ku ya hi magazini wun’wana wa ta dyondzo, “van’wamabindzu va tshama va ri karhi va naveta vana swilo swo tala ngopfu.” Loko vantshwa va le United States va heta xikolo xa le henhla, va va va vone swinavetisi swa 360 000 eka TV. Tintangha ta wena ti nga ku kucetela ku xava swo karhi. Xinhwanyetana xa malembe ya 14 hi vukhale xi ri: “U tshamela ku vutisiwa xivutiso lexi nge, ‘Xana jesi, baji kumbe bokati ya wena yi endliwe hi va ka mani?’”
9 Ku sukela eminkarhini ya ku tsariwa ka Bibele, Sathana a a tirhisa vuyimbeleri lebyi nga riki byinene, ku hlohlotela vanhu leswaku va tikhoma hi ndlela yo biha. (Ringanisa Eksoda 32:17-19; Pisalema 69:12; Esaya 23:16.) Kutani ke, a swi hlamarisi leswi byi tolovelekeke vuyimbeleri lebyi hlohlotelaka vuxaka bya rimbewu hi mano—kumbe hi ku kongoma—hi marito, nhlambha ni machayelo lama tungulaka, lama nyanyulaka. Xikombiso xin’wanyana xa moya wa misava leyi lowu nga basangiki i ku tikhoma ko biha hi tlhelo ra rimbewu. (1 Vakorinto 6:9-11) The New York Times yi ri: “Eka vana vo tala va kondlo-a-ndzi-dyi, vuxaka bya rimbewu i ndlela yo amukeriwa hi tintangha ta vona . . . Swichudeni swa xikolo xa le henhla swo tlula mbirhi-xa-nharhu swi va swi hlanganyele eka vuxaka bya rimbewu.” Xihloko xin’wana eka The Wall Street Journal xi kombise vumbhoni bya leswaku vana va le xikarhi ka malembe ya 8 na 12 “va ya va hisekela rimbewu hi vunyingi.” Mutsundzuxi wa le xikolweni la ha ku tshikaka ntirho u ri: “Hi sungula ku vona vana vo hlayanyana lava ha sulaka marhimila va kuma makhwiri.”b
Ku Lwisana Ni Moya Wa Misava
10. Vantshwa van’wana lava humaka emindyangwini ya Vukreste va hluriwe njhani hi moya wa misava?
10 Khombo ra kona, vantshwa van’wana lava nga Vakreste va hluriwe hi moya wa misava. Nhwanyana un’wana wa le Japani u te: “Loko ndzi ri ni vatswari va mina ni Vakreste-kulorhi a ndzi tiendla munhu lonene. Kambe a ndzi hanya vutomi bya mikoka mimbirhi.” Muntshwa un’wana wa le Kenya u ri: “Ndzi hete nkarhi wo karhi ndzi hanya vutomi bya mikoka mimbirhi, lebyi a byi katsa ku ya eswinkhubyanini, ku yingisela vuyimbeleri bya rhok ni ku va ni vanghana vo biha. A ndzi swi tiva leswaku a swi hoxile, kambe ndzi ringete ku swi ba hi makatla, ndzi anakanya leswaku ndzi ta swi tshika. Kambe a swi vanga tano. Swilo swi nyanye ku biha.” Muntshwa un’wana wa le Jarimani u ri: “Swilo swi sungule ku famba ximatsi loko ndzi va ni vanghana vo biha. Endzhaku ndzi sungule ku dzaha. A ndzi lava ku twisa vatswari va mina ku vava, kambe hi mina ndzi tweke ku vava.”
11. Kalebe u swi kotise ku yini ku lwisana ni ku yima ni ntshungu loko tinhlori ta khume ti vuye ni xiviko xo biha?
11 Hambiswiritano, swa koteka ku lwisana ni moya wa misava. Xiya xikombiso xa khale xa Kalebe. Loko tinhlori ta khume ta matoya ti vuye ni xiviko xo biha malunghana ni Tiko leri Tshembisiweke, yena, kun’we na Yoxuwa, a va pfumelanga ku chavisiwa hi ntshungu leswaku va yima na wona. Hi xivindzi va te: “E tiko leri hi hunḍeke ka rona ku ri kamba, ri sasekile ngopfu-ngopfu. Loko Yehova a tiṭakele ha hina, o ta hi nghenisa e tikweni leri, o ta hi nyika rona, ri nga tiko le’ri pfelelaka hi nṭwamba ni v̌ulombe.” (Tinhlayo 14:7, 8) I yini leswi pfuneke Kalebe leswaku a lwisana ni nkucetelo wolowo hinkwawo? Yehovha u vule leswi landzelaka hi Kalebe: ‘Moya wun’wana wu ve ka yena.’—Tinhlayo 14:24.
Ku Kombisa “Moya Wuṅwana”
12. Ha yini swi ri swa nkoka ku kombisa “moya wuṅwana” hi mavulavulelo ya wena?
12 Namuntlha swi lava xivindzi ni matimba leswaku mi kombisa “moya wuṅwana,” kumbe vonelo ra mianakanyo—lowu hambaneke ni wa misava. Ndlela yin’wana leyi mi nga endlaka leswi ha yona i ku papalata mavulavulelo yo monya, lama nga kombisiki xichavo. Lexi tsakisaka, rito ra Xinghezi leri nge “sarcasm [ximonyo]” ri huma eka riendli ra Xigriki leri hi ku kongoma ri vulaka “ku handzulela nyama hilaha timbyana ti endlaka hakona.” (Ringanisa Vagalatiya 5:15.) Tanihi leswi meno ya mbyana ma nga kutsaka nyama erhambyini, ku endla van’wana “xihlekiso” hi ku va monya swi nga onha xindzhuti xa vona. Kambe Vakolosa 3:8 yi mi khutaza ku “[cukumeta] hinkwaswo ekule na n’wina, vukarhi, ku hlundzuka, vubihi, mavulavulelo ya nhlambha, ni mavulavulelo lama thyakeke [mi ma susa] emilon’wini ya n’wina.” Naswona Swivuriso 10:19 yi ri: “E ku v̌ulav̌uleni lo’ko tala, ku dyoha a ku pfumaleki, hikwalaho, l’a tikhomaka nomu o tlharihile.” Loko munhu a ku rhukana, tikhome u n’wi ‘hundzuluxela rhama lerin’wana,’ kumbexana u vulavula ni loyi a ku rhukanaka mi ri vambirhi, hi moya wo rhula.—Matewu 5:39; Swivuriso 15:1.
13. Vantshwa va nga ri kombisa njhani langutelo lerinene hi swilo leswi vonakaka?
13 Ndlela yin’wana yo kombisa “moya wuṅwana” i ku va ni langutelo lerinene hi swilo leswi vonakaka. Kunene, ku lava ku va ni swilo leswinene i nchumu lowu hi tswariweke na wona. Swi tikomba onge Yesu Kreste na yena a a ri na yona nguvu ya xiyimo xa le henhla. (Yohane 19:23, 24) Hambiswiritano, loko u hisekela ku va ni swilo naswona u tshamela ku kombela vatswari va wena leswaku va ku xavela swilo leswi entiyisweni va nga riki na mali yo swi xava, kumbe loko u lava ku tekelela vantshwa van’wana ntsena, hi ndlela yoleyo moya wa misava wu nga ha va wu ku lawula hi ndlela leyi u nga yi xiyiki. Bibele yi ri: “Hinkwaswo leswi nga emisaveni—ku navela ka nyama ni ku navela ka mahlo ni ku bombisa rifuwo ra munhu ra vutomi—a swi humi eka Tatana, kambe swi huma emisaveni.” Ina, u nga pfumeli ku hluriwa hi matimba ya moya wa misava wa ku hlongorisa swilo leswi vonakaka! Dyondza ku eneriseka hi leswi u nga na swona.—1 Yohane 2:16; 1 Timotiya 6:8-10.
14. (a) Vanhu va Xikwembu enkarhini wa Esaya va ri kombise njhani vonelo leri nga riki rinene hi vuhungasi? (b) I makhombo wahi lawa vantshwa van’wana lava nga Vakreste va langutaneke na wona etigigini ni le swinkhubyanini leswi nga lawulekiki?
14 Ku ringanisela emhakeni ya vuhungasi na swona i swa nkoka. Muprofeta Esaya u te: “V̌a ni khombo la’v̌a v̌inḍukaka e ku ṭuṭumela ŝakunwa le’ŝi pyopyisaka, ni la’v̌a hitekaka ni v̌usiku, v̌a hisiwa hi vinyo. Gubu ni timbila, ŝingomana, ni nanga, ni vinyo, hi yona mikhuv̌o ya v̌ona; kambe a v̌a šiyi ntiro wa Yehova, a v̌a v̌oni ŝiendlo ŝa mav̌oko ya yena.” (Esaya 5:11, 12) Lexi vavisaka, vantshwa van’wana lava nga Vakreste va ye eswinkhubyanini swo tano leswi humeke endleleni. Loko ntlawa wa vantshwa lava nga Vakreste wu komberiwe ku hlamusela leswi endlekaka etigigini ta vantshwa, makwerhu un’wana wa xisati la ha riki muntshwa u te: “Ku tshama ku ri karhi ku lwiwa. Ndzi tikume ndzi ri eku lweni.” Makwerhu un’wana wa xinuna la ha riki muntshwa u engetele a ku: “Ka nwiwa, ka dzahiwa ni swin’wana swo fana ni sweswo.” Makwerhu un’wanyana wa xinuna la ha riki muntshwa u te: “Vanhu va pyopyiwa. Va hundzuka vampheheleni! Nakambe ku ni swidzidzirisi. Ku endliwa swilo swo tala swo biha. Loko wo ya hi ku anakanya leswaku u nge hlanganyeli, u ta va u tixisa.” Hikwalaho, swa twala leswi Bibele yi xaxametaka minkhuvo ya huwa, kumbe “swinkhubyana leswi humeke endleleni,” ehansi ka “mintirho ya nyama.”—Vagalatiya 5:19-21, Byington; Varhoma 13:13.
15. Hi rihi vonelo lerinene hi vuhungasi leri Bibele yi ri nyikaka?
15 Ku papalata vuhungasi lebyi nga riki byinene a swi nge ku endli leswaku u nga ha tiphini evuton’wini. Hi gandzela “Xikwembu lexi tsakeke,” lexi rhandzaka leswaku u tsakela vuntshwa bya wena! (1 Timotiya 1:11; Eklesiasta 11:9) Kambe Bibele ya tsundzuxa: “L’a huhelaka ku ṭaka [“ku hungasa,” Lamsa] o ta v̌a l’a pfumalaka.” (Swivuriso 21:17) Ina, loko u endla vuhungasi byi va nchumu lowukulu ngopfu evuton’wini bya wena, u ta va la pfumalaka hi tlhelo ra moya. Kutani landzela misinya ya milawu ya Bibele loko u hlawula vuhungasi. Ku ni tindlela to tala to titsakisa ha tona leti nga ta ku aka, ematshan’weni ya ku ku onha.c—Eklesiasta 11:10.
16. Xana vantshwa lava nga Vakreste va nga swi kombisa njhani leswaku va hambanile ni van’wana?
16 Ku ambala ni ku tisasekisa hi ndlela leyinene, ku fularhela tifexeni ta misava, na swona swi ta ku kombisa u ri munhu la hambaneke. (Varhoma 12:2; 1 Timotiya 2:9) Swi ta va tano ni hi ku hlawula vuyimbeleri bya wena kahle. (Vafilipiya 4:8, 9) Muntshwa un’wana la nga Mukreste u te: “Ndzi ni vuyimbeleri lebyi ndzi swi tivaka leswaku a byi fanelanga, kambe bya tlhavula swinene!” Jaha rin’wanyana rona ri te: “Vuyimbeleri eka mina i ntlhamu, hikuva ndza byi rhandza. Loko ndzi kuma swo karhi leswi hoxeke ha byona, kumbe loko vatswari va mina va ndzi kombisa lexi hoxeke ha byona, a swi ndzi oloveli ku hambana na byona, hikuva byi le mbilwini.” Vantshwa, ‘lemukani mano ya Sathana’! (2 Vakorinto 2:11) U tirhisa vuyimbeleri ku endlela leswaku Vakreste lava ha riki vantshwa va fularhela Yehovha! Eminkandziyisweni ya Watch Tower ku ve ni swihloko leswi vulavulaka hi rhep, vuyimbeleri byo tungula ni vuyimbeleri bya rhok hi ku hambana ka byona.d Hambiswiritano, minkandziyiso ya Watch Tower a yi vulavuli hi muxaka wun’wana ni wun’wana lowuntshwa wa vuyimbeleri lowu nga vaka kona. Hikwalaho, u fanele u tirhisa “vuswikoti byo ehleketa” ni “ku twisisa” loko u hlawula vuyimbeleri.—Swivuriso 2:11, NW.
17. (a) I yini por·neiʹa, naswona rito leri ri katsa ni swiendlo swihi? (b) Hi kwihi ku rhandza ka Xikwembu loko swi ta etimhakeni ta ku tikhoma?
17 Xo hetelela, u fanele ku tshama u tengile emahanyelweni. Bibele ya khutaza yi ku: “Balekelani vumbhisa.” (1 Vakorinto 6:18) Rito ro sungula ra Xigriki leri vulaka vumbhisa, ku nga por·neiʹa, ri vula ku va ni vuxaka bya rimbewu hi ndlela leyi hoxeke hi ku tirhisa swirho swa rimbewu ni munhu loyi u nga tekanangiki na yena. Sweswo swi katsa rimbewu ra nomu ni ku khoma-khoma swirho swa rimbewu hi vomu. Vantshwa vo tala lava nga Vakreste va katsekile eku tikhomeni hi ndlela yoleyo, va anakanya leswaku kahle-kahle a va endlanga vumbhisa. Hambiswiritano, Rito ra Xikwembu ri vula hi ku kongoma ri ku: “Xikwembu xi rhandza leswaku mi kwetsimisiwa, mi papalata vumbhisa; leswaku un’wana ni un’wana wa n’wina a tiva ndlela yo lawula xibya xakwe hi ku kwetsima ni ku xiximeka.”—1 Vatesalonika 4:3, 4.
18. (a) Muntshwa a nga swi papalatisa ku yini ku thyakisiwa hi moya wa misava? (b) Ku ta vulavuriwa ha yini eka xihloko lexi landzelaka?
18 Ina, hi mpfuno wa Yehovha, u nga swi kota ku papalata ku thyakisiwa hi moya wa misava! (1 Petro 5:10) Hambiswiritano, Sathana hakanyingi u fihla swirimbana swa yena leswi nga ni khombo, naswona minkarhi yin’wana swi nga lava vuxiyaxiya lebyikulu leswaku u vona khombo ra kona. Xihloko xa hina lexi landzelaka xi kunguhateriwe ku pfuna vantshwa leswaku va antswisa matimba ya vona yo twisisa.
[Tinhlamuselo ta le hansi]
a Swinkhubyana swa ku cina leswi hi ntolovelo swi tekaka vusiku hinkwabyo. Leswaku u kuma rungula leri engetelekeke, vona xihloko lexi nge “Vantshwa Va Vutisa . . . Xana Tigigi I Ku Titsakisa Loku Nga Riki Na Khombo?” enkandziyisweni wa Xalamuka! wa January 8, 1998.
b Vana va malembe ya kwalomu ka 11 hi vukhale.
c Leswaku u kuma swiringanyeto, vona matluka 296-303 ya buku leyi nge Swivutiso Leswi Vantshwa Va Swi Vutisaka—Tinhlamulo Leti Tirhaka.
d Vona nkandziyiso wa Xihondzo xo Rindza wa April 15, 1993.
Swivutiso Swa Mpfuxeto
◻ “Moya wa misava” i yini, naswona wu va ‘lawula’ njhani vanhu?
◻ Hi swihi swikombiso swin’wana swa moya wa misava exikarhi ka vantshwa namuntlha?
◻ Vantshwa lava nga Vakreste va nga wu kombisa njhani “moya wuṅwana” hi mavulavulelo ni hi vuhungasi bya vona?
◻ Vantshwa lava nga Vakreste va nga wu kombisa njhani “moya wuṅwana” hi mahanyelo ni vuyimbeleri bya vona?
[Xifaniso lexi nga eka tluka 9]
Mahanyelo ya vantshwa vo tala ma kombisa leswaku va ‘lawuriwa’ hi moya wa misava
[Xifaniso lexi nga eka tluka 10]
Hlawula vuyimbeleri bya wena hi vukheta
[Xifaniso lexi nga eka tluka 11]
Ku lwisana ni moya wa misava swi lava xivindzi