Endlani Leswaku Vutomi Bya N’wina Byi Va Lebyi Humelelaka!
“Wa tsaka munhu la nga fambangiki hi xitsundzuxo xa lavo homboloka . . . Hinkwaswo leswi a swi endlaka swi ta humelela.”—PISALEMA 1:1, 3, NW.
1. (a) Vantshwa vo tala va misava va swi languta njhani ku humelela? (b) Bibele yi n’wi hlamusela njhani munhu la humelelaka?
KU HUMELELA—xana swi vula yini eka wena? Jaha rin’wana ri te: “Xikongomelo-nkulu xa mina i ku humelela eka swa mabindzu.” Nhwanyana un’wana u te: “Lexi mina ndzi xi navelaka ngopfu i ku va ni ndyangu lowu tsakeke.” Kambe nhwanyana un’wanyana u te: “Lexi mina ndzi xi navelaka i ku va ni fuleti yo xonga, movha wo saseka . . . Ndzi lava ku tiphina hi vutomi.” Xiphiqo hi leswaku, mali, ndyangu hambi wu ri ntirho lowu hakelaka a hi swona swi kombisaka ku humelela ka ntiyiso. Eka Pisalema 1:1-3 (NW) ha hlaya: “Wa tsaka munhu la nga fambangiki hi xitsundzuxo xa lavo homboloka . . . Lexi a xi tsakelaka i nawu wa Yehovha . . . Hinkwaswo leswi a swi endlaka swi ta humelela.”
2. Ku humelela ka ntiyiso ku kumeka kwihi, naswona hi yihi ndlela yin’we ntsena ya ku ku kuma?
2 Laha Bibele yi tshembisa nchumu wun’wana lowu ku nga riki na munhu loyi a nga wu tisaka—ku humelela ka ntiyiso! Kambe a yi vulavuli hi ku kuma mali. Bibele hi yoxe yi ri: “Ku rhandza mali i rimitsu ra mixaka hinkwayo ya swilo swo biha.” (1 Timotiya 6:10) Ku humelela ka ntiyiso ku kumiwa hi ku tsakisa Xikwembu—ku katsa ni ku landzela nawu wa Yehovha. Hi swona ntsena leswi nga tisaka ku eneriseka ka ntiyiso ni ntsako wa xiviri! Kumbexana eka wena a swi twali ku va ehansi ka nawu wa Yehovha ni ku byeriwa ku endla swo karhi. Kambe Yesu u te: “Va tsaka lava khathalaka hi xilaveko xa vona xa moya.” (Matewu 5:3) Hambi wa swi xiya kumbe e-e, u vumbiwe u ri ni swilaveko swa moya—ku katsa ni xilaveko xa ntumbuluko xa ku tiva Xikwembu ni ku twisisa swikongomelo swa xona. Hikwalaho, u nga kuma ntsako wa ntiyiso, ntsena loko u enerisa swilaveko sweswo ni ku landzela “nawu wa Yehovha.”
Lexi Endlaka Leswaku Hi Lava Milawu Ya Xikwembu
3. Ha yini swi fanele swi hi tsakisa ku pfumelela Yehovha leswaku a ‘lulamisa riendzo ra hina’?
3 Muprofeta Yeremiya u tsarile a ku: “Oho Yehova, nḍa ŝi tiv̌a, ndlela ya munhu a yi le matimbeni ya yena, kambe munhu l’a fambaka a nga ka a nga lulamisi renḍo ra yena.” (Yeremiya 10:23) Leswi swi tano eka vanhu hinkwavo, lavatsongo ni lavakulu. A ho pfumala vutlhari, ntokoto ni vutivi bya ku lulamisa riendzo ra hina ntsena; kahle-kahle ni mfanelo yo endla tano a hi na yona. Eka Nhlavutelo 4:11, Bibele yi ri: “Swa ku fanela, Yehovha, wena Xikwembu xa hina, ku amukela ku vangama ni ku xiximiwa ni matimba, hikuva u tumbuluxe swilo hinkwaswo, naswona hikwalaho ka ku rhandza ka wena swi ve kona, swi tumbuluxiwile.” Tanihi leswi a nga Muvumbi wa hina, Yehovha i “nseledyana ya v̌utomi.” (Pisalema 36:9) Hikwalaho, u yi tiva kahle ku tlula mani na mani ndlela leyi hi faneleke hi hanya vutomi bya hina ha yona. Kutani u endle milawu leswaku a pfuna hina, ku nga ri ku hi tsona ntsako. (Esaya 48:17) Loko u honisa milawu ya Xikwembu, u ta va u tilavela nhlomulo.
4. Ha yini vantshwa vo tala swonghasi va onha vutomi bya vona?
4 Hi xikombiso, xana u tshama u tivutisa leswaku ha yini vantshwa vo tala swonghasi va onha vutomi bya vona hi swidzidzirisi, vumbhisa ni swilo swin’wana swo biha? Pisalema 36:1, 2 ya hlamusela: “Timhaka to biha ti kona e mbilwini ya munhu lo’wo homboloka; ku tšhav̌a Šikwembu a ku kona e mahlweni ka yena. Hikuv̌a a tiḍunisa a ri yena, e ku hetisa ku biha ka yena ni ku kombisa ku v̌enga ka yena.” Tanihi leswi va nga riki na ‘xichavo lexinene eka Xikwembu,’ vantshwa vo tala va tikanganyisa va anakanya leswaku ku tikhoma hi ndlela yo biha a swi na khombo. Kambe eku heteleleni, va boheka ku langutana ni nsinya wa nawu lowu wu nga hundzukiki lowu nge: “Xin’wana ni xin’wana lexi munhu a xi byalaka, u ta tlhela a tshovela xona; hikuva loyi a byalelaka nyama ya yena u ta tshovela ku onhaka enyameni yakwe, kambe loyi a byalelaka moya u ta tshovela vutomi lebyi nga heriki emoyeni.”—Vagalatiya 6:7, 8.
‘Ku Hlayela Masiku’
5, 6. (a) Ha yini vantshwa va fanele va ‘hlayela masiku ya vona,’ naswona sweswo swi vula yini? (b) Swi vula yini ku ‘tsundzuka Muvumbi wa hina Lonkulu’?
5 U nga byi endla njhani vutomi bya wena leswaku byi va lebyi humelelaka u tlhela u “tshovela vutomi lebyi nga heriki”? Muxe u tsarile a ku: “Masiku ya ku hanya ka hina, ma ringana malembe ya 70, ni ka la’v̌a tiyeke, ma fika ka malembe ya 80 . . . Ha hatla ku hunḍa, kambe hi tihahela!” (Pisalema 90:10) Swi nga endleka u nga anakanyi hi ku fa. Entiyisweni, vantshwa vo tala va hanya onge a swi nge koteki leswaku va fa. Kambe Muxe u hi tsundzuxa hi ntiyiso lowu vavisaka mbilu wa leswaku vutomi byi komile. A ku na xitiyisekiso xa leswaku ni malembe ya 70 kumbe 80 hi ta ma hlanganisa. “Nkari ni khombo” swi nga tsema vutomi bya lava va ha riki vantshwa naswona va hanyeke kahle. (Eklesiasta 9:11) Kutani ke, xana u ta byi tirhisa njhani vutomi bya risima lebyi u byi hanyaka sweswi? Muxe u khongerile a ku: “Hi dyonḍise ku hlaya ŝinene masiku ya hina, leŝaku timbilu ta hina ti ṭunḍukela e v̌utlharini.”—Pisalema 90:12.
6 Xana swi vula yini ku hlayela masiku ya wena? A swi vuli leswaku u fanele u anakanyisisa ngopfu hi malembe lawa u nga kotaka ku ma hanya. Muxe a a khongelela leswaku Yehovha a dyondzisa vanhu va Yena ndlela yo tirhisa masiku lama va saleleke hi mukhuva lowu nga ta dzunisa Yena. Xana wa ma hlayela masiku ya vutomi bya wena—u languta siku rin’wana ni rin’wana tanihi nkarhi wa risima lowu faneleke ku tirhiseriwa ku dzunisa Xikwembu? Bibele yi khutaza vantshwa yi ku: “Susa ku karhateka embilwini ya wena, u sivela khombo enyameni ya wena; hikuva vuntshwa ni nkarhi lowu u hanyeke kahle ha wona evuton’wini i vuhava. Sweswi tsundzuka Muvumbi wa wena Lonkulu emasikwini ya vujaha bya wena.” (Eklesiasta 11:10–12:1, NW) Ku tsundzuka Muvumbi wa hina a swi vuli ku tsundzuka leswaku u kona ntsena. Loko xigevenga xi kombela Yesu xi ku, “U ndzi tsundzuka loko u nghena emfun’weni wa wena,” a xi nga lavi leswaku Yesu a tsundzuka vito ra xona ntsena. A xi lava leswaku Yesu a teka goza ro karhi, a xi pfuxa! (Luka 23:42; ringanisa Genesa 40:14, 23; Yobo 14:13.) Hi ndlela leyi fanaka, ku tsundzuka Yehovha swi katsa ku teka goza ro karhi, ku nga ku endla leswi swi n’wi tsakisaka. Xana wena u nga vuriwa munhu loyi a tsundzukaka Yehovha?
U Nga Naveli Vadyohi
7. Ha yini vantshwa van’wana va tihlawulela ku rivala Muvumbi wa vona? Nyika xikombiso.
7 Vantshwa vo tala va tihlawulela ku rivala Yehovha hileswi va vonaka onge ku va Mbhoni swi ku hanyisa ku vava. Makwerhu un’wana wa le Spain u tsundzuka ndlela leyi a a titwa ha yona loko a ri emalembeni ya kondlo-a-ndzi-dyi: “A ndzi navela misava hileswi ntiyiso a wu vonaka wu kokisa exilogweni. Munhu a a fanele a tshama, a dyondza, a ya eminhlanganweni, a boha thayi, ku nga swilo leswi a ndzi nga swi tsakeli.” Xana minkarhi yin’wana u vona onge u kayela swin’wana hileswi u tirhelaka Xikwembu? Kumbexana swi ta ku hlamarisa ku tiva leswaku un’wana wa vatsari va Bibele na yena u tshama a titwa hi ndlela yoleyo. Hi kombela leswaku u pfula Bibele ya wena u hlaya Pisalema 73.
8. Ha yini Asafa a a “nav̌ela la’v̌a tiḍunisaka”?
8 A hi kambisiseni pisalema leyi hi vuxokoxoko. Tindzimana 2 na 3 ti ri: “Milenge ya mina a yi lav̌a ku nḍi wisa; mikonḍo ya mina a yi lav̌a ku retemuka; hikuv̌a a nḍi nav̌ela la’v̌a tiḍunisaka, loko nḍi v̌ona ku ṭaka ka la’v̌o biha.” Hi ku ya hi xingheniso xa kona, pisalema leyi yi tsariwe hi Asafa. A a ri xiyimbeleri xa Mulevhi naswona u hanye hi nkarhi wun’we na Hosi Davhida. (1 Tikronika 25:1, 2; 2 Tikronika 29:30) Hambileswi a veke ni lunghelo lerinene ra ku tirha etempeleni ya Xikwembu, a a “nav̌ela” vanhu lava a va tidzunisa hi vuhomboloki bya vona. Swilo a swi vonaka swi va fambela kahle; swi nga endleka a va vonaka va ri ni ku rhula ni ku titwa va sirhelelekile. Kahle-kahle, ku humelela loku a va vonaka va ri na kona ‘a ku tlula ni mihahamo ya timbilu ta vona.’ (Tindzimana 5, 7) A va vulavula hi ku dyelela ka vona ‘hi ndlela leyi tlakukeke,’ hi leswaku, hi ku tinyungubyisa. (Ndzimana 8) ‘A va veka milomu ya vona ematilweni, kutani ririmi ra vona ri famba-famba emisaveni,’ va nga xiximi munhu—hambi hi le tilweni kumbe emisaveni.—Ndzimana 9.
9. Swi nga tisa ku yini leswaku vantshwa van’wana lava nga Vakreste namuntlha va titwa ku fana na Asafa?
9 Kumbexana ni tintangha ta wena ti tano exikolweni. U nga ha va twa va tinyungubyisa hi manyala lawa va ma endlaka hi tlhelo ra rimbewu, va tinyungubyisa ni hi swinkhubyana swa vona swa hasahasa ni hi ku tienerisa ku tlula mpimo hi swakunwa swa xihoko ni swidzidzirisi. Loko vutomi bya vona bya leswi vuriwaka ku titsakisa u byi ringanisa ni ndlela yo khuma leyi u faneleke u famba ha yona tanihi Mukreste, minkarhi yin’wana u nga titwa u va “nav̌ela la’v̌a tiḍunisaka.” (Matewu 7:13, 14) Asafa hi byakwe ku fike laha a nge: “Kunene mbilu ya mina nḍi yi basisele ŝa hav̌a, hambi ku ri ku hlamba mandla ya mina e ku baseni, nḍi biwa hi masiku hikwawo.” (Tindzimana 13, 14) Ina, u sungule ku tivutisa leswi ku tirhela Xikwembu ni ku hanya vutomi lebyi lulameke swi pfunaka swona.
10, 11. (a) I yini leswi susumeteleke Asafa ku hundzula vonelo rakwe? (b) Vadyohi va le “tindleleni to retemuka” hi mukhuva wihi? Nyika xikombiso.
10 Nkateko wa kona, Asafa a nga tshamanga nkarhi wo leha a ri exiyin’weni lexi xa gome. U hatle a swi lemuka leswaku ku rhula loku lavo biha va vonakaka va ri na kona a ku nga ri ka ntiyiso—naswona a ku ri ka nkarhinyana! U te: “Kunene u v̌a v̌eka e tindleleni to retemuka, u v̌a wisa hansi e ku onhakeni. Aha! v̌a herise ku yini kaṅwe-kaṅwe, v̌a susiwa, v̌a herisiwa hi ku tšhav̌a?” (Tindzimana 18, 19) Hilaha ku fanaka, vunyingi bya tintangha ta wena byi le “tindleleni to retemuka.” A va nge yi kule va nga si tshovela hikwalaho ka mahanyelo ya vona yo biha, laha vuyelo bya kona byi nga vaka ku kuma khwiri va nga tiyimiselanga, ku khomiwa hi mavabyi lama tluletiwaka hi vuxaka bya rimbewu, hambi ku ri ku pfaleriwa ekhotsweni kumbe ku fa! Lexi vavisaka ngopfu, Xikwembu xa va fularhela.—Yakobo 4:4.
11 Mbhoni yin’wana leya ha riki muntshwa ya le Spain yi humeleriwe hi mhaka leyi hi ku kongoma. Loko a ha ri muntshwa, a a hanya vutomi bya mikoka yimbirhi, a endla xikwelekwele ni ntlawa wa vantshwa lava a va nga chavi Xikwembu. A swi tekanga nkarhi wo leha a nga si rhandzana ni un’wana wa vona—loyi a a hanya hi swidzidzirisi. Hambileswi yena a a nga swi tirhisi swidzidzirisi, kambe a a swi xavela xigangu lexi xa yena. U ri: “A ndzi n’wi pfuna ni loko a titlhava hi nereta.” Nkateko wa kona, makwerhu loyi u tianakanyile, kutani a hlakarhela hi tlhelo ra moya. Kambe u tsemeke nhlana swinene loko a twa leswaku endzhaku ka nkarhi xigangu xakwe lexi a xi tirhisa swidzidzirisi xi dlayiwe hi vuvabyi bya AIDS (SIDA). Ina, hilaha mupisalema a vuleke hakona, vanhu lava nga chaviki Xikwembu va le “tindleleni to retemuka.” Van’wana va nga fa swi nga languteriwanga hikwalaho ka mahanyelo ya vona yo biha. Loko va ri lavan’wana hinkwavo, loko va nga hundzuki, ku nga ri khale va ta langutana ni “[ku hlavuteriwa] ka Hosi Yesu a huma etilweni swin’we ni tintsumi takwe ta matimba a ri endzilweni lowu pfurhaka malangavi, a tisa ndzihiselo eka lava va nga xi tiviki Xikwembu ni lava va nga ma yingisiki mahungu lamanene malunghana ni Hosi ya hina Yesu.”—2 Vatesalonika 1:7, 8.
12. Muntshwa un’wana wa le Japani u byi lemuke njhani vuphukuphuku bya ku navela vadyohi?
12 Kutani i vuhunguki lebyikulu ku navela “lava va nga xi tiviki Xikwembu”! Ina, hi fanele hi tsakela lava va tivaka Yehovha ni lava va nga ni ntshembo wa ku hanya hilaha ku nga heriki. Makwerhu un’wana wa le Japani u yi lemukile mhaka yoleyo. Tanihi muntshwa, na yena a a “lava ntshunxeko lowu engetelekeke.” U ri: “A ndzi anakanya leswaku ku ni leswi ndzi swi kayelaka. Kutani ndzi anakanye hi xiyimo xa vutomi bya mina loko ndzi tshike ntiyiso. Hi mahlo ya mianakanyo a ndzi tivona ndzi hanya malembe ya 70 kumbe 80 ivi ndzi fa. Kambe Yehovha hi yena loyi a tshembisaka vutomi lebyi nga heriki! Ku xiya mhaka leyi swi ndzi pfune ku tlangela leswi a ndzi ri na swona hakunene.” Hambiswiritano, ku tshama u tshembekile exikarhi ka vanhu lava nga fambiki hi milawu ya Xikwembu a swi olovi. Hi swihi swin’wana leswi u nga swi endlaka leswaku u lwisana ni minkucetelo yo tano?
Lemuka Vanghana Va Wena!
13, 14. Ha yini ku hlawula vanghana hi vuxiyaxiya swi ri swa nkoka?
13 A hi tlheleni hi kambisisa nhlamuselo ya munhu la humelelaka, leyi tsariweke eka Pisalema 1:1-3 (NW): “Wa tsaka munhu la nga fambangiki hi xitsundzuxo xa lavo homboloka, la nga yimangiki etindleleni ta vadyohi, naswona a nga tshamangiki exitshan’weni xa vahlekuri. Kambe u tsakela nawu wa Yehovha, naswona nawu wakwe u wu hlaya hi rito ra le hansi vusiku ni nhlikanhi. Kunene u ta fana ni murhi lowu byariweke etlhelo ka swinambyana swa mati, lowu humesaka mihandzu ya wona hi nguva ya kona, lowu switluka swa wona swi nga vuniki, hinkwaswo leswi a swi endlaka swi ta humelela.”
14 Xo sungula, xiya leswaku vanghana va wena va ni nkucetelo lowukulu. Swivuriso 13:20 yi ri: “L’a fambaka ni tintlhari o ta tlhariha, kambe l’a tolov̌elaka ŝihunguki o ta onhaka.” Leswi a swi vuli ku honisa, ku venga kumbe ku tirhisa voko ra nsimbhi eka vantshwa lava nga riki Timbhoni ta Yehovha. Bibele yi hi khutaza ku rhandza vaakelani va hina ni ku “[va] ni ku rhula ni vanhu hinkwavo.” (Varhoma 12:18; Matewu 22:39) Hambiswiritano, u nga tikuma u ‘famba hi xitsundzuxo’ xa lava va nga hanyiki hi mimpimanyeto ya Bibele, loko u tolovelana ngopfu na vona.
Leswi Ku Hlaya Bibele Swi Pfunaka Swona
15. Vantshwa va nga ku hlakulela njhani ku hisekela ku hlaya Bibele?
15 Nakambe mupisalema u vule leswaku munhu la humelelaka u tsakela ku hlaya nawu wa Xikwembu “hi rito ra le hansi vusiku ni nhlikanhi.” (Pisalema 1:1, 2) Hambiswiritano, ku hlaya Bibele a swi olovi, naswona yi ni “swilo swo karhi leswi nonon’hwaka ku swi twisisa.” (2 Petro 3:16) Kambe ku hlaya Bibele a hi ku tirhwexa khwarha. U nga swi kota ku ‘hlakulela ku navela ntswamba lowu nga pfanganisiwangiki na nchumu’ wa Rito ra Xikwembu. (1 Petro 2:2) Ringeta ku hlaya xiyenge xitsongo siku na siku. Loko ku ri ni leswi u nga swi twisisiki, endla ndzavisiso. Endzhaku, anakanya hi leswi u swi dyondzeke. (Pisalema 77:11, 12) Loko u ri ni xiphiqo xa ku dzikisa mianakanyo eka leswi u swi hlayaka, ringeta ku hlaya swi twala, “hi rito ra le hansi.” Hi ku famba ka nkarhi, u ta swi tsakela swinene ku hlaya Bibele. Makwerhu wa xisati la ha riki muntshwa wa le Brazil u ri: “Minkarhi hinkwayo a ndzi vona onge Yehovha u le kule na mina. Kambe se ndzi ni tin’hweti ndzi ri karhi ndzi antswisa dyondzo ya mina ni nhlayo wa Bibele. Sweswi ndzi kuma leswaku vuxaka lebyi ndzi nga na byona na Yehovha byi ya byi tiya. I munhu wa xiviri hakunene eka mina.”
16. Hi nga pfuneka swinene hi ndlela yihi eminhlanganweni ya vandlha?
16 Ku va kona eminhlanganweni ya vandlha na swona i swa nkoka leswaku u kula emoyeni. Loko u “[nyikela] nyingiso eka ndlela leyi [u] yingisaka ha yona,” u nga kuma xikhutazo lexikulu. (Luka 8:18) Xana minkarhi yin’wana a yi ku tsakisi ngopfu minhlangano? Loko swi ri tano, tivutise, ‘Xana mina ndzi endla yini leswaku minhlangano yi tsakisa? Xana ndza yingisela? Xana ndza lunghiselela? Xana ndza hlamula?’ Phela, Bibele yi hi byela ku “[khathalelana] leswaku hi khutazana erirhandzwini ni le mintirhweni leyinene, . . . hi khutazana.” (Vaheveru 10:24, 25) Leswaku u endla tano, u fanele u hlanganyela! Kunene, u fanele u lunghiselela ka ha ri emahlweni leswaku u ta hlamula. Makwerhu un’wana wa xisati la ha riki muntshwa u ri: “Swi olova ngopfu ku hlanganyela eminhlanganweni loko u lunghiselerile.”
Ku Landzela Ndlela Ya Xikwembu Swi Endla Leswaku U Va La Humelelaka
17. Muhlayi la gingiritekaka wa Bibele u “fana [njhani] ni murhi lowu byariweke etlhelo ka swinambyana swa mati”?
17 Mupisalema u ye emahlweni a hlamusela leswaku munhu la humelelaka u “fana ni murhi lowu byariweke etlhelo ka swinambyana swa mati.” Swinambyana swa mati kumbexana a ku ri migerho leyi a yi tirhiseriwa ku cheleta mirhi ya mihandzu. (Esaya 44:4) Ku hlaya Bibele siku na siku swi fana ni ku va ekusuhi ni xihlovo xo tano lexi nga phyiki, lexi tiyisaka ni ku phyuphyisa. (Yeremiya 17:8) Siku na siku u ta kuma matimba lawa u ma lavaka leswaku u tiyisela miringo ni swiphiqo leswi u nga langutanaka na swona. Loko u dyondze miehleketo ya Yehovha, u ta kuma vutlhari lebyi u byi lavaka leswaku u endla swiboho swa vutlhari.
18. I yini lexi nga tiyisekisaka ku humelela ka muntshwa eku tirheleni Yehovha?
18 Minkarhi yin’wana ku tirhela Yehovha swi nga vonaka swi tika. Kambe u nga tshuki u anakanya leswaku swi tika ngopfu lerova u nge swi koti. (Deteronoma 30:11) Bibele yi ku tshembisa leswaku ‘hinkwaswo leswi u swi endlaka swi ta humelela’ hi ku famba ka nkarhi, ntsendze loko xikongomelo-nkulu xa wena ku ri ku tsakisa mbilu ya Yehovha! (Swivuriso 27:11) Naswona tsundzuka, a wu wexe. U seketeriwa hi Yehovha na Yesu Kreste. (Matewu 28:20; Vaheveru 13:5) Va yi tiva minkucetelo leyi u langutanaka na yona, naswona a va nge ku tshiki. (Pisalema 55:22) Nakambe u seketeriwa hi “nhlengeletano ya vamakwenu hinkwayo” kun’we ni vatswari va wena, loko va ri lava chavaka Xikwembu. (1 Petro 2:17) Hikwalaho ka nseketelo wolowo, kun’we ni ku tiyimisela ni ku tikarhata ka wena, u nga tsakela vutomi lebyi humelelaka sweswi ni hilaha ku nga heriki!
Swivutiso Swa Mpfuxeto
◻ Swi vula yini ku humelela ka xiviri?
◻ Ha yini hi lava leswaku Yehovha a lulamisa riendzo ra hina?
◻ Vantshwa va nga ma ‘hlayela njhani masiku ya vona’?
◻ Ha yini ku navela vadyohi ku ri vuphukuphuku?
◻ Ku hlaya Bibele siku na siku ni ku va kona nkarhi na nkarhi eminhlanganweni swi nga va pfuna njhani vantshwa leswaku va va lava humelelaka evuton’wini?
[Xifaniso lexi nga eka tluka 20]
Tanihi leswi va nga riki na ‘xichavo lexinene eka Xikwembu,’ vantshwa vo tala va tikhoma hi ndlela leyi va onhaka
[Xifaniso lexi nga eka tluka 22]
Hakanyingi vantshwa va rivala leswaku va ta tshovela hi swiendlo swa vona
[Xifaniso lexi nga eka tluka 23]
Hlakulela ku tsakela ku hlaya Bibele
[Xifaniso lexi nga eka tluka 23]
U ta yi tsakela swinene minhlangano loko u hlanganyela