U Nga Pfumeleli Vuswikoti Bya Wena Byi Hundzuka Ku Tsana Ka Wena
Xikepe xa xiyimo xa le henhla lexi vitaniwaka Titanic a xi tekiwa xi ri lexi nga ta ka xi nga mbombomeli, tanihi leswi a xi ri ni swiyenge swa 16 leswi nga nghenisiki mati emirini wa xona. Eka riendzo ra xona ro sungula hi 1912, a xo va ni kwalomu ka hafu ya swikepe swo phalala leswi lavekaka. Xikepe lexi xi be ntshava ya ayisi ivi xi mbombomela, ku fa vanhu vo tlula 1 500.
HOSI Uzhiya la chavaka Xikwembu wa le Yerusalema wa khale a a ri mulawuri wa nyimpi la nga ni vutlhari. Hi mpfuno wa Yehovha, u hlule valala va yena hi ku landzelelana. “Hiloko ndhuma [ya Uzhiya] yi fika ekule ngopfu, hikuva a a pfuniwe hi ndlela yo hlamarisa kukondza a va ni matimba.” Kambe “mbilu yakwe yi titlakusa . . . lerova a endla hi ndlela leyi pfumalaka ku tshembeka eka Yehovha Xikwembu xakwe.” Hikwalaho ka ku titlakusa ka Uzhiya, u biwe hi nhlokonho.—2 Tikronika 26:15-21; Swivuriso 16:18.
Timhaka letimbirhi ti hi dyondzisa leswaku vuswikoti, loko byi nga ringaniseriwi hi ku tirhisa vutlhari, xichavo ni ku titsongahata, byi nga hundzuka ku tsana kumbe xikhunguvanyiso hi ku olova. Leswi swa twala, hikuva un’wana ni un’wana wa hina u ni vuswikoti kumbe nyiko yo karhi, naswona hi lava leswaku swilo leswi swi hi vuyerisa naswona swi va xihlovo xa ntsako eka hina ni le ka van’wana, ngopfu-ngopfu eka Mutumbuluxi wa hina. Hakunene, hi fanele hi yi tirhisa swinene nyiko yihi na yihi leyi hi nyikiweke hi Xikwembu kambe hi nkarhi lowu fanaka hi fanele hi tivonela leswaku yi tshama yi ri karhi yi hi pfuna swinene.
Hi xikombiso, munhu la rhandzaka ntirho wa yena a nga hundzula nyiko leyi hi ku olova yi va ku tsana, hi ku tshamela ku tirha a nga wisi. Munhu la nga ni vuxiyaxiya a nge xisiwi kumbe ku kanganyisiwa hi ku olova, kambe a nga ha va ni vuxiyaxiya ku fikela laha a nga ha swi kotiki ku endla swiboho. Ku humelela na kona i mfanelo leyinene, kambe loko ku hundzeletiwa, lerova ku honisiwa vumunhu, ku nga vanga xiyimo xa ku nga vi na mhaka ni ku sihalala ivi swi ku tsona ntsako. Kutani anakanyisisa hi vuswikoti bya wena. Xana u byi tirhisa kahle? Xana i nkateko eka van’wana? Ku tlula kwalaho, xana u byi tirhisela ku fundzha Yehovha, Xihlovo xa “nyiko yin’wana ni yin’wana leyinene”? (Yakobo 1:17) Leswaku swi va tano, a hi kambisiseni swinene swikombiso swi nga ri swingani swa vuswikoti lebyi nga hundzukaka ku tsana, hambi ku ri xikhunguvanyiso, loko byi nga xiyiwi.
Tirhisa Vuswikoti Bya Mianakanyo Hi Vutlhari
Mianakanyo leyinene ya pfuna hakunene. Hambiswiritano, yi nga hundzuka ku tsana loko yi hi endla hi titshemba ku tlula mpimo kumbe yi hi vangela ku tikukumuxa, ngopfu-ngopfu loko van’wana va hi bumabumela ku tlula mpimo kumbe va hi tlhoma tinsiva. Kumbe hi nga ha va hi tirhisa Rito ra Xikwembu ni tibuku leti pfunetaka ku dyondza Bibele hi vutlhari byo tibuma.
Ku titshemba ku tlula mpimo ku nga ha humelela hi tindlela to hambana-hambana. Hi xikombiso, loko munhu wa mianakanyo leyinene a kuma xiavelo evandlheni ra Vukreste, kumbexana nkulumo ya le rivaleni kumbe ya le Xikolweni xa Vutirheli bya le Tilweni, a nga ha lunghiselela loko se ku sele nkarhi wutsongo, kumbexana a nga tikarhati na hi ku khongelela nkateko wa Yehovha. Ku ri na sweswo, u tshemba vutivi lebyi a nga na byona ni vuswikoti bya yena byo anakanya hi xihatla. Vuswikoti bya yena bya ntumbuluko byi nga n’wi pfuna swa nkarhinyana, kambe handle ka nkateko wa Yehovha lowu teleke, nhluvuko wa yena wa moya wu ta hunguteka, kumbexana wu hela. Wa nga vona ku tlanga hi nyiko leyinene!—Swivuriso 3:5, 6; Yakobo 3:1.
Un’wana la nga ni mianakanyo leyinene a nga ha tirhisa Bibele ni swipfuneti swo dyondza Bibele hi vutlhari byo tibuma. Hambiswiritano, vutivi byo tano i ku “tikukumuxa” ntsena, kumbe byi kukumuxa ku tikurisa ku fana ni baluni; a byi ‘aki’ vuxaka bya rirhandzu bya Vukreste. (1 Vakorinto 8:1; Vagalatiya 5:26) Hi hala tlhelo, ku nga khathariseki vuswikoti bya yena bya mianakanyo, munhu wa moya minkarhi hinkwayo u khongelela moya wa Xikwembu ni ku titshega ha wona. Vuswikoti bya yena byi hundzuka mpfuno swinene loko a ri karhi a hlakulela rirhandzu, ku titsongahata, vutivi ni vutlhari—a endla leswi hinkwaswo hi ndlela leyi ringaniseriweke kahle.—Vakolosa 1:9, 10.
Vuswikoti byi nga ha hundzuka ku tsana loko hi byi tirhisela ku tikukumuxa, hi kombisa ku pfumala ku titsongahata.
Munhu la nyikiweke—swin’we ni un’wana ni un’wana la n’wi ndhundhuzelaka—a nga ha rivala leswaku Yehovha “a nga na mhaka na vona lava tlhariheke embilwini ya vona,” hambiloko va nyikiwile. (Yobo 37:24) Rito ra Xikwembu ri ri: “Vutlhari byi ni lava va titsongahataka.” (Swivuriso 11:2) Muapostola Pawulo, hambileswi a tlharihe swinene naswona a dyondzeke ngopfu, u byele Vakorinto a ku: “Vamakwerhu, loko ndzi ta eka n’wina a ndzi tanga hi ku lava ku mi hlamarisa hi mavulavulelo kumbe hi vutlhari . . . ndzi te eka n’wina ndzi ri ni ku tsana ni ku chava ni hi ku rhurhumela lokukulu; naswona leswi ndzi swi vulavuleke ni leswi ndzi swi chumayeleke a ndzi swi vulanga hi marito lama khorwisaka ya vutlhari, kambe ndzi swi vule hi ku kombisiwa ka moya ni matimba, leswaku mi nga vi na ripfumelo evutlharini bya vanhu, kambe ematimbeni ya Xikwembu.”—1 Vakorinto 2:1-5.
Munhu la tlhariheke hakunene a nga xisiwi hi langutelo ra misava ra vutlhari, kumbe ndlela leyi yi ku langutaka ha yona ku humelela. Kutani ematshan’weni yo tirhisa titalenta ta yena leswaku a amukeriwa hi vanhu kumbe a hlengeleta rifuwo ra misava, u nyikela leswinene ngopfu eka Loyi a n’wi nyikeke vutomi bya yena ni vuswikoti bya yena. (1 Yohane 2:15-17) Leswaku a kota ku endla sweswo, u rhangisa timhaka ta Mfumo evuton’wini bya yena, a fana ni “murhi lowu byariweke etlhelo ka swinambyana swa mati,” lowu tswalaka mihandzu. Hikwalaho ka nkateko wa Yehovha, ku nga ri titalenta ta yena ta ntumbuluko, “hinkwaswo leswi a swi endlaka swi ta humelela.”—Pisalema 1:1-3; Matewu 6:33.
Pfumelela Vukreste Byi Fuwisa Vuswikoti Bya Wena
Hikwalaho ka xivumbeko xa byona, Vukreste byi taleriwe swinene hi vuswikoti lebyi tifilosofi ta misava ti nga riki na byona. Hi xikombiso, ndlela yo hanya ya Vukreste yi endla leswaku ku va ni vavanuna ni vavasati lavanene, vaakelani lavanene ni vatirhi lavanene—vanhu lava tshembekaka, lava xiximaka, lava rhuleke ni lava hisekaka. (Vakolosa 3:18-23) Ku engetela kwalaho, vuleteri bya Vukreste byo vulavula ni byo dyondzisa byi aka vuswikoti lebyinene byo vulavurisana. (1 Timotiya 4:13-15) Hikwalaho, a swi hlamarisi leswi hakanyingi Vakreste va hlawuriwaka hi vathori va vona leswaku va va ni vutihlamuleri lebyi engetelekeke ni ku tlakusiwa. Kambe vuswikoti byo tano byi nga tirhisiwa hi ndlela yo biha loko byi nga tivoneli. Ku tlakusiwa kumbe ku nyikiwa ntirho lowu holelaka ngopfu swi nga vula ku tinyiketela ekhampanini, ku tshamela ku xwa eminhlanganweni ya Vukreste, kumbe ku tsona ndyangu wa wena nkarhi wa nkoka.
Le Australia nkulu la nga Mukreste tlhelo wanuna wa ndyangu, loyi a nga n’wamabindzu la humelelaka swinene, “a ta fuma ni minwala,” hilaha xivuriso xi vulaka hakona. Kambe a nga pfumelanga ku yengiwa leswaku a humelela emafambiselweni lawa. U te: “A ndzi lava ku heta nkarhi wo tala ni ndyangu wa mina swin’we ni le vutirhelini bya Vukreste. Kutani mina na nsati wa mina hi pfumelelane leswaku ndzi ta wu hunguta hi vukheta nkarhi lowu ndzi wu hetaka entirhweni wa mina wo tihanyisa. Ha yini ndzi fanele ndzi tirha masiku ya ntlhanu evhikini kasi a swi ndzi bohi?” Hi ku endla mindzulamiso yi nga ri yingani leyi anakanyiweke kahle evuton’wini bya yena, nkulu loyi u kume leswaku a nga ha khathalela ndyangu wa yena hi ku tirha masiku manharhu kumbe mune hi vhiki. Hi ku famba ka nkarhi, u rhambiwile leswaku a ya hlanganyela eka malunghelo man’wana ya ntirho, yo tanihi ku tirha eka Komiti ya Holo ya Nhlengeletano ya kwalaho ni ku langutela ntsombano wa muganga. Leswi a kongomiseke vuswikoti bya yena hi vutlhari, byi tisele yena ni ndyangu wa yena ntsako ni ku eneriseka.
Langutelo Lerinene Mayelana Ni Malunghelo
Vavanuna lava nga Vakreste va khutaziwa ku lwela ku fikelela malunghelo ya ntirho evandlheni. “Loko munhu un’wana ni un’wana a lwela ku fikelela ntirho wa ku va mulanguteri [kumbe nandza wa vutirheli], u navela ntirho lowunene.” (1 Timotiya 3:1) Ku fana ni vuswikoti byo hambana-hambana lebyi ana se byi boxiweke, ku rhandza ku amukela vutihlamuleri na kona ku fanele ku fambisana ni mianakanyo leyinene. A nga kona munhu loyi a faneleke a amukela swiavelo swo tala swinene lerova a nga ha tirheli Yehovha hi ntsako. Ina, moya wa ku tinyiketela wa bumabumeriwa, hakunene i wa nkoka, hikuva Yehovha a nga lavi langutelo ra ku titsetselela; kambe ku tinyiketela ku fanele ku tlhela ku kombisa ku titsongahata ni “mianakanyo yo hluteka.”—Tito 2:12; Nhlavutelo 3:15, 16.
Ku olova ka Yesu, ku twisisa ni ku twela ka yena vusiwana ku endle leswaku ni vanhu va xiyimo xa le hansi va titwa va ntshunxekile loko va ri na yena. Hilaha ku fanaka namuntlha, vanhu va titwa va ntshunxekile loko va ri ni vanhu lava nga ni vumunhu bya ntwela-vusiwana, bya ku khathala hi van’wana. Evandlheni ra Vukreste, vakulu vo tano lava nga ni malwandla, lava nghenekaka, hakunene i “tinyiko leti nga vanhu” leti nga ta risima. I “ndhawu ya ku tifihla emhehweni ni vutumbelo exidzedzeni, ku fana ni swinambyana swa mati etikweni leri nga riki na mati, ku fana ni ndzhuti wa ribye lerikulu etikweni leri omeke.”—Vaefesa 4:8; Esaya 32:2.
Kambe vakulu va fanele va ringanisela nkarhi lowu va wu hetaka va pfuna van’wana swin’we ni xilaveko xa vona xa dyondzo ya munhu hi xiyexe, ku anakanyisisa, xikhongelo ni vutirheli bya le rivaleni. Ina, vakulu lava tekeke va fanele va tinyika ni nkarhi wa ku va ni mindyangu ya vona, leyi yi faneleke yi titwa yi ntshunxekile swinene loko yi lava ku vulavula na vona.
Vavasati Lava Fanelekaka—Nkateko Lowu Hlamarisaka
Ku fana ni vakulu lava fanelekaka, vavasati lava anakanyaka swilo swa moya na vona va pfuna swinene enhlengeletanweni ya Yehovha. Hi ntolovelo, vavasati va ni nyiko ya ku tsakela vanhu van’wana—ku nga mfanelo leyi Yehovha a yi tekaka yi ri ya nkoka naswona a hi khutazaka leswaku hi va na yona. Muapostola Pawulo u tsarile: “Mi nga veki tihlo etimhakeni ta n’wina ntsena, kambe ni le timhakeni ta van’wana.” (Vafilipiya 2:4) Kambe, ‘ku khathala hi timhaka to tano’ ku ni ndzilikano, hikuva a ku na Mukreste la nga lavaka ku va ‘la nghenelelaka timhaka ta vanhu van’wana’; kumbe ku va muhlevi.—1 Petro 4:15; 1 Timotiya 5:13.
Vavasati va ni tinyiko tin’wana to tala. Hi xikombiso, wansati la nga Mukreste a nga ha va a tlharihile swinene ku tlula nuna wa yena. Hambiswiritano, tanihi “nsati la fanelekaka” la chavaka Yehovha, u ta xixima nuna wa yena naswona a tirhisa tinyiko ta yena leswaku a n’wi seketela, a nga phikizani na yena. Naswona ematshan’weni yo n’wi vondzoka kumbe ku n’wi hlundzukela, wanuna la tlhariheke, la titsongahataka u ta tlangela ni ku tsakela vuswikoti bya nsati wa yena. U ta n’wi khutaza ku tirhisa vuswikoti bya yena swinene leswaku a aka ndyangu wa yena ni ku pfuna vana va yena ku ‘chava Yehovha,’ tanihi leswi na yena a n’wi chavaka. (Swivuriso 31:10, 28-30; Genesa 2:18) Vavanuna ni vavasati vo tano lava ringaniselaka, lava titsongahataka va humelela evukatini lebyi fundzhaka Yehovha hakunene.
Ku Lawula Moya Wa Ku Yima Hi Ra Wena
Moya wa ku yima hi ra wena loko u lwela leswo lulama ni ku endla ku rhandza ka Yehovha hi moya-xiviri hinkwawo, wu nga va nchumu lowunene loko wu lungiwe hi ku titsongahata ni hi ku ringanisela. Kambe, wu nga hundzuka ku tsana loko wu vangela munhu ku lawula kumbe ku xungeta van’wana. Leswi swi tano ngopfu-ngopfu evandlheni ra Vukreste. Vakreste va fanele va titwa va ntshunxekile loko va ri ni van’wana, ku katsa ni loko va ri ni vakulu va vandlha.—Matewu 20:25-27.
Vakulu na vona va fanele va titwa va ntshunxekile loko va ri ni vakulu-kulobye. Naswona loko va hlanganile moya lowo kwetsima, hayi moya wa ku yima hi ri wena, wu fanele wu lawula swiboho swa vona. Hakunene, moya lowo kwetsima wu nga khumba nkulu wihi na wihi la nga kona, ku katsa ni nkulu la ha riki ntsongo hi malembe kumbe la chavaka ku vulavula. Kutani lava nga ni moya wa ku yima hi ra vona, hambiloko va swi vona leswaku a va hoxanga, va fanele va lawula vuswikoti bya vona hi ku dyondza ku pfumelelana ni van’wana, xisweswo va ‘xixima’ vakulu-kulobye. (Varhoma 12:10) Eklesiasta 7:16 yi hi tsundzuxa kahle yi ku: “U nga vi la lulameke ku tlula mpimo, hambi ku ri ku vonakala u tlharihe ku tlurisa. Ha yini u fanele u tilovisa?”
Yehovha, Xihlovo xa “nyiko yin’wana ni yin’wana leyinene,” u lawula vuswikoti bya yena lebyikulu hi ku hetiseka. (Yakobo 1:17; Deteronoma 32:4) Naswona i Mudyondzisi wa hina! Kutani a hi dyondzeni eka yena ivi hi tikarhatela ku hlakulela tinyiko ta ntumbuluko kumbe vuswikoti, ni ku ti tirhisa hi vutlhari, hi ku ringanisela ni hi rirhandzu. Kutani hi ta va nkateko eka vanhu van’wana!
[Swifaniso leswi nga eka tluka 27]
Nhluvuko hi tlhelo ra moya wu titshege eka ku dyondza hi vuenti ni ku titshega hi Yehovha
[Xifaniso lexi nga eka tluka 29]
Ku khathala hi timhaka ta vanhu van’wana loku fambisanaka ni ku titsongahata i nkateko
[Laha Xifaniso Xi Humaka Kona eka tluka 26]
Courtesy of The Mariners’ Museum, Newport News, VA