Micato Leyi Tsakisaka Leyi Dzunisaka Yehovha

Welsh Na Elthea Va Catele Esoweto, Eafrika Dzonga, Hi 1985. Nkarhi Na Nkarhi Va Languta Albamu Ya Vona Ya Siku Ra Mucato Va Ri Na Zinzi, N’wana Wa Vona Wa Nhwanyana, Kutani Va Tsundzuka Siku Rero Ra Ntsako. Zinzi Wa Swi Rhandza Ku Tiva Vanhu Lava A Va Rhambiwe Emucatweni, Naswona Ngopfu-ngopfu U Rhandza Ku Vona Swifaniso Swa Mana Wakwe A Ambale Hi Ndlela Yo Xonga Swinene.

MUCATO lowu wu sungule hi nkulumo ya vukati leyi nyikeriweke eholweni ya tiko eSoweto. Hiloko khwayere ya vantshwa lava nga Vakreste yi yimbelela tinsimu ta ku dzunisa Xikwembu. Endzhaku ka sweswo, lava rhambiweke va dye swakudya loko khasete ya tinsimu ta Mfumo yi ri karhi yi bela ehansi. A ku nga ri na swakunwa swa xihoko naswona a ku nga ri na vuyimbeleri bya pongo kumbe ku cina. Ematshan’weni ya sweswo, lava rhambiweke a va tidyela mabulo ni ku hoyozela mpatswa. Nkhuvo wolowo wu teke kwalomu ka tiawara tinharhu. Raymond, nkulu la nga Mukreste u ri: “I mucato lowu ndzi nga ta ka ndzi nga wu rivali ni siku ni rin’we.”

Loko Welsh na Elthea va tekana, a va ri vatirhi va ku tirhandzela erhavini ra Afrika Dzonga, ra Watch Tower Bible and Tract Society. A va nga ta swi kota ku endla mucato lowu durhaka. Vakreste van’wana va hlawule ku tshika vutirheli bya nkarhi hinkwawo va ya tirha leswaku va ta kuma mali ya ku endla mucato wo durha. Hambiswiritano, Welsh na Elthea a va tisoli leswi va hlawuleke ku endla mucato lowu nga durhiki hikuva swi va pfune ku ya emahlweni va ri vatirheli va nkarhi hinkwawo va Xikwembu ku fikela loko ku velekiwa Zinzi.

Kambe, ku vuriwa yini loko mpatswa wu hlawula ku tlanga vuyimbeleri bya misava ni ku cina emucatweni wa wona? Ku vuriwa yini loko wu lava leswaku ku nwiwa vhinyo kumbe swakunwa swin’wana swa xihoko? Ku vuriwa yini loko wu swi kota ku endla mucato lowu durhaka? Xana wu nga tiyiseka njhani leswaku mucato wolowo wu ta va lowu tsakisaka, lowu fanelekaka eka vagandzeri va Xikwembu? Swivutiso swo tano swi lava ku anakanyisisiwa hi vukheta, hikuva Bibele yi ri: “Hambi mi dya kumbe mi nwa kumbe mi endla yini na yini, endlani hinkwaswo leswaku mi vangamisa Xikwembu.”—1 Vakorinto 10:31.

Ku Papalata Nkhuvo Wa Huwa

A wu lorhi u vona mucato lowu vanhu va nga tsakangiki eka wona. Kambe ku ni khombo lerikulu loko vanhu va tsaka ku tlula mpimo naswona va nga lawuleki. Emicatweni yo tala leyi nga riki ya Timbhoni, ku endliwa swilo leswi nga xi tsakisiki Xikwembu. Hi xikombiso, swi tolovelekile ku nwa swakudya swa xihoko kukondza vanhu va dakwa. Khombo ra kona, leswi swi endlekile ni le micatweni yin’wana ya Vakreste.

Bibele yi tsundzuxa leswaku “swakunwa leswi pyopyaka swi ni matimba.” (Swivuriso 20:1) Rito ra Xiheveru leri hundzuluxeriweke va ku “matimba” ri vula “ku ba pongo lerikulu.” Loko xihoko xi kota ku endla leswaku munhu un’we a ba pongo, anakanya leswi xi nga swi endlaka eka ntshungu wa vanhu, lowu hlanganeke kutani wu nwa ku tlula mpimo! Swi le rivaleni leswaku minkarhi yo tano yi nga hundzuka “minkarhi ya ku dakwa, minkhuvo ya huwa, ni swilo swo fana ni sweswo,” leswi eBibeleni swi vuriwaka “mintirho ya nyama.” Mikhuva yo tano yi endla leswaku vanhu lava nga hundzukiki va nga faneleki ku dya ndzhaka ya vutomi lebyi nga heriki ehansi ka Mfumo wa Xikwembu.—Vagalatiya 5:19-21.

Rito ra Xigriki leri vulaka “nkhuvo wa huwa” a ri tirhisiwa ku hlamusela ku longoloka ka vantshwa exitarateni lexi nga ni huwa, lava va yimbelelaka, va cina ni ku tlanga vuyimbeleri, kambe va nga si dakwa ngopfu. Loko swakunwa leswi nga ni xihoko swi kumeka hi ku olova emucatweni, ni loko ku ri ni vuyimbeleri lebyi nga ni pongo ni ku cina loku nga lawulekiki, xiendlakalo xexo xi nga hundzuka nkhuvo wa huwa. Eka xiyimo xexo, swa olova leswaku lava va tsaneke va wela endzingweni kutani va endla mintirho yin’wana ya nyama yo kota “vumbhisa, thyaka, ku tikhoma ko biha [kumbe va va ni] swifafa.” Xana ku nga endliwa yini ku sivela mintirho yo tano ya nyama leswaku yi nga onhi ntsako wa mucato wa Vukreste? Leswaku hi hlamula xivutiso xexo, a hi kambisiseni leswi Bibele yi swi vulaka malunghana ni mucato wo karhi.

Mucato Lowu Yesu A Yeke Eka Wona

Yesu ni vadyondzisiwa vakwe a va rhambiwe emucatweni emutini wa Kana wa le Galeliya. Va xi amukerile xirhambo xexo naswona Yesu u hoxe xandla eka ntsako wa xiendlakalo xexo. Loko vhinyo yi herile, hi singita u endle vhinyo yin’wana yo nandziha swinene. A swi kanakanisi leswaku leyi seleke yi kote ku pfuna muteki la tsakeke, swin’we ni ndyangu wakwe, swa masiku ma nga ri mangani endzhaku ka mucato.—Yohane 2:3-11.

Ku ni swo tala leswi hi nga swi dyondzaka eka mucato lowu Yesu a yeke eka wona. Xo sungula, Yesu ni vadyondzisiwa vakwe a vo lo ya va nga rhambiwanga emucatweni lowu. Bibele yi vula hi ku kongoma leswaku a va rhambiwile. (Yohane 2:1, 2) Hilaha ku fanaka, eka swifaniso swimbirhi swa mucato, hi ku phindha-phindha Yesu u vule leswaku vanhu lava a va ri kona a va rhambiwile.—Matewu 22:2-4, 8, 9; Luka 14:8-10.

Ematikweni man’wana swi tolovelekile leswaku munhu un’wana ni un’wana endhawini yoleyo a ta emucatweni, ku nga khathariseki leswaku u rhambiwile kumbe e-e. Kambe, leswi swi nga tikisa swilo hi tlhelo ra timali. Mpatswa lowu nga swisiwana wu nga nghena eswikweletini leswaku wu xava swakudya ni swakunwa leswi nga ta ringana ntshungu wa ntsandza-vahlayi. Hikokwalaho, loko mpatswa lowu nga Vakreste wu endla xiboho xa ku rhamba vanhu va nga ri vangani enkhubyeni wa swakudya, Vakreste-kulobye lava nga rhambiwangiki va fanele ku swi twisisa ni ku swi xixima. Wanuna un’wana la cateleke le Cape Town, eAfrika Dzonga, u tsundzuka a rhambe vanhu va 200 ntsena emucatweni wakwe. Kambe, ku te vanhu va 600 kutani swakudya swi hatlisa swi kayivela. Eka lava a va nga rhambiwanga, a ku ri ni bazi leri teleke vanhu lava a va endzele eCape Town hi mahelo-vhiki wolawo ya mucato. Mukongomisi wa riendzo rero loyi a a ri xakanyana ra mutekiwa u vone swi fanerile ku ta ni vanhu lava hinkwavo, handle ko rhanga hi ku vulavurisana ni muteki kumbe mutekiwa!

Handle ka loko ku vuriwile leswaku mani na mani u ntshunxekile ku ya enkhubyeni, mulandzeri wa ntiyiso wa Yesu u ta papalata ku ya a nga rhambiwanga kutani a dya ni ku nwa leswi lunghiseleriweke lava rhambiweke. Lava va titwaka va susumeteleka ku ya va nga rhambiwanga, va fanele va tivutisa, ‘Xana ku ya ka mina emucatweni lowu a hi ku kombisa ku pfumala rirhandzu hi vatekani lava lavantshwa? Xana a ndzi nge kavanyeti ni ku hunguta ntsako wa nkhuvo wolowo?’ Ku ri ni ku khunguvanyisiwa hi ku va a nga rhambiwanga, Mukreste la twisisaka a nga kombisa rirhandzu rakwe hi ku rhumela mpatswa lowu rungula leri wu hoyozelaka ni ku wu navelela mikateko ya Yehovha. A nga ha anakanya ni ku rhumela mpatswa lowu nyiko leyi nga ta engetela eka ntsako wa siku ra wona ra mucato.—Eklesiasta 7:9; Vaefesa 4:28.

I Vutihlamuleri Bya Mani?

Etindhawini tin’wana ta Afrika, swi tolovelekile leswaku maxaka lama kuleke ku va wona ma khomaka tintambhu ta malunghiselo ya mucato. Mimpatswa yi nga ha tsakela lunghiselelo leri, hikuva ri yi rhula ndzhwalo wa swa timali. Yi nga ha tlhela yi titwa yi rhuliwe ndzhwalo wa vutihlamuleri bya nchumu wun’wana ni wun’wana lowu nga ha humelelaka. Kambe, wu nga si amukela mpfuno wihi ni wihi wa maxaka lawa, mpatswa wu fanele wu tiyiseka leswaku swilo swi ta endliwa hi ndlela leyi wu lavaka ha yona.

Hambileswi Yesu a a ri N’wana wa Xikwembu la “[xikeke] hi le tilweni,” a swi tikombi a fike a lawula mucato wa le Kana. (Yohane 6:41) Ematshan’weni ya sweswo, rungula ra Bibele ri hi byela leswaku ku na loyi a a hlawuriwe ku va “mufambisi wa nkhuvo.” (Yohane 2:8) Mufambisi loyi, a a ri ehansi ka vulawuri bya nhloko leyintshwa ya ndyangu, ku nga muteki.—Yohane 2:9, 10.

Maxaka lama nga Vakreste ma fanele ku xixima nhloko yoleyo ya ndyangu lowuntshwa, leyi hlawuriweke hi Xikwembu. (Vakolosa 3:18-20) Hi yona leyi faneleke yi tihlamulela eka leswi endlekaka emucatweni wa yona. Hi ntolovelo, muteki u fanele a va munhu la twisisaka naswona loko swi koteka a pfumela ku endla swilo leswi laviwaka hi mutekiwa wakwe, vatswari vakwe ni va le vukweni. Hambiswiritano, loko maxaka ma sindzisa ku endla swilo leswi nga pfumelelaniki ni ku rhandza ka mpatswa, hi ku titsongahata mpatswa wu nga ha ala mpfuno wa wona kutani wu tilunghiselela mucato wa wona lowu nga durhiki. Hi ku endla tano, a ku nge endleki nchumu lowu nga ta siya mpatswa lowu wu nga tsakanga. Hi xikombiso, emucatweni wun’wana wa Vakreste eAfrika, xaka leri nga riki mupfumeri, leri a ri ri mukongomisi wa nkhuvo ri navelele vakokwana lava feke leswinene hi ku tlakusela nghilazi ya byalwa ehenhla!

Minkarhi yin’wana mpatswa lowa ha ku tekanaka wa tifambela, nkhuvo wa vukati wu nga si hela. Loko muteki a lava ku famba nkhuvo wu nga si hela, u fanele ku hlawula vanhu lava nga ta sala va vona leswaku mimpimanyeto ya Bibele ya hlayisiwa ni leswaku nkhuvo wolowo wu hela ka ha ri ni nkarhi.

Ku Lunghiselela Hi Vukheta Ni Ku Ringanisela

Entiyisweni, a ku ri ni swakudya swo tala swo xawula emucatweni lowu Yesu a a ri eka wona, hikuva Bibele yi vula leswaku a ku ri nkhuvo wa vukati. Hilaha ku vuriweke hakona, vhinyo na yona a yi tele. A swi kanakanisi leswaku a ku ri ni vuyimbeleri lebyi faneleke ni ku cina loku xiximekaka hikuva wolowo a ku ri ndhavuko wa Vayuda. Yesu u kombise leswi eka xifaniso xakwe lexi dumeke xa n’wana wa vusopfa. Tatana la fuweke eka xifaniso xexo a a nga tikoti hi ntsako hikwalaho ka ku vuya ka n’wana wakwe la hundzukeke lerova u te: ‘A hi dyeni hi tiphina.’ Hi ku ya hi Yesu, nkhuvo wolowo a wu katsa “vuyimbeleri ni ku cina.”—Luka 15:23, 25.

Kambe, lexi xiyekaka hi leswaku Bibele a yi boxi hi ku kongoma leswaku a ku ri ni vuyimbeleri ku tlhela ku ciniwa emucatweni wa le Kana. Kahle-kahle, a ku kona laha ku vulavuriwaka hi ku cina eka marungula ya Bibele ya micato. Eka malandza ya Xikwembu yo tshembeka ya le minkarhini ya Bibele, swi tikomba onge a ku ciniwa hi xiwelo naswona ku cina ko tano a ku nga ri nchumu wa nkoka emicatweni ya wona. Xana hi nga dyondza swo karhi eka leswi?

Emicatweni yin’wana ya vukati ya Vakreste eAfrika, ku tirhisiwa michini ya matimba ya mpfumawulo. Vuyimbeleri byi nga va ni pongo lerova lava rhambiweke va nga swi koti ku burisana hi ku olova. Minkarhi yin’wana swi va erivaleni leswaku swakudya swi herile kambe ku cina loku nga lawulekiki a ku heli. Ematshan’weni ya leswaku wu va nkhuvo wa vukati, nkhuvo wolowo wu hundzuka xinkhubyana xa ku cina. Tlhandlakambirhi, vuyimbeleri lebyi nga ni pongo byi tala ku koka vavangi va hasahasa, vanhu lava va titelaka va nga rhambiwaka.

Tanihi leswi rungula ra Bibele malunghana ni micato ri nga kandziyisiki vuyimbeleri ni ku cina, xana leswi a swi fanelanga swi kongomisa mpatswa leswaku wu lunghiselela mucato lowu nga ta dzunisa Yehovha ke? Hambiswiritano, loko ku lunghiseleriwa micato yo karhi ya sweswinyana edzongeni wa Afrika, vantshwa lava nga Vakreste lava hlawuriweke ku va tinxangwana, va heta tiawara to tala va lunghiselela switepe leswi rharhanganeke. Va heta tin’hweti va ri karhi va titoloveta swona. Kambe Vakreste va fanele va “tixavela nkarhi” wa “swilo swa nkoka swinene,” swo fana ni ntirho wa ku vula evhangeli, dyondzo ya munhu hi xiyexe ni ku va kona eminhlanganweni ya Vukreste.—Vaefesa 5:16; Vafilipiya 1:10.

Loko ku xiyiwa mpimo wa vhinyo leyi Yesu a yi endleke, swi vonaka onge mucato wa le Kana a wu ri wukulu, a wu ri lowu durhaka. Kambe, hi nga tiyiseka leswaku nkhuvo wolowo a wu nga ri na huwa ni leswaku vanhu lava rhambiweke a va nga nwanga ku tlula mpimo ku fana ni le micatweni yin’wana ya Xiyuda. (Yohane 2:10) Xana hi nga tiyiseka njhani ha swona? Hikuva Hosi Yesu Kreste a a ri kona. Eka vanhu hinkwavo, Yesu a a ta va wo sungula ku yingisa xileriso xa Xikwembu malunghana ni vunakulobye byo biha, lexi nge: “U nga vi exikarhi ka lava va nwaka ngopfu vhinyo.”—Swivuriso 23:20.

Hikwalaho, loko mpatswa wu endla xiboho xa leswaku ku va ni vhinyo kumbe swakunwa swin’wana swa xihoko emucatweni wa wona, wu fanele wu vona leswaku swi le hansi ka nkongomiso wa vanhu lava nga ni vutihlamuleri. Naswona loko wu endla xiboho xa leswaku ku va ni vuyimbeleri, wu fanele wu hlawula tinsimu letinene ni munhu la nga ni vutihlamuleri leswaku a lawula mpfumawulo wa byona. Vanhu lava rhambiweke a va fanelanga va pfumeleriwa ku nghenelela ivi va tlanga vuyimbeleri lebyi nga riki byinene kumbe va pfulela mpfumawulo wu ya ehenhla ngopfu. Loko ku ri leswaku ku ta ciniwa, ku fanele ku ciniwa hi ndlela leyi xiximekaka. Loko maxaka lama nga riki vapfumeri kumbe Vakreste lava nga wupfangiki va sungula ku cina hi ndlela yo huma endleleni kumbe leyi pfuxaka mintlhaveko yo karhi, muteki a nga fanela ku cinca muxaka wolowo wa vuyimbeleri kumbe hi vutlhari a kombela leswaku lava cinaka va ya tshama ehansi. Loko swi nga ri tano mucato wolowo wu nga hundzuka nkhuvo wa pongo kutani wu khunguvanyisa van’wana.—Varhoma 14:21.

Hikwalaho ka makhombo lama vangiwaka hi macinelo yo karhi ya manguva lawa, vuyimbeleri lebyi nga ni huwa ni swakunwa swa xihoko leswi vanhu va tinwelaka hi ku rhandza, vateki vo hlaya lava nga Vakreste va endle xiboho xa leswaku swi nga vi kona emucatweni wa vona. Van’wana va soriwile hi ku endla tano, kambe ematshan’weni ya ku soriwa, va fanele va bumabumeriwa hikwalaho ka ku navela ka vona ka ku papalata xin’wana ni xin’wana lexi nga tisaka ndzhukano evitweni ra Xikwembu ro kwetsima. Hi hala tlhelo, vateki van’wana va lunghiselela vuyimbeleri lebyi faneleke, nkarhi wa ku cina ni swakunwa swa xihoko leswi nga ta nyikiwa vanhu hi ku ringanisela. Eswiyin’weni leswi haswimbirhi, muteki hi yena a hlawulaka leswi nga ta endleka emucatweni wakwe.

EAfrika, vanhu van’wana lava nga wupfangiki va yi langutela ehansi micato ya Vakreste leyi xiximekaka, va vula leswaku swi fana ni loko u ye enkosini. Kambe rero a hi langutelo lerinene. Mintirho ya nyama ya vudyoho yi nga tisa ntsako wa nkarhinyana, kambe yi siya Vakreste va karhatekile emapfalweni naswona yi tisa ndzhukano evitweni ra Xikwembu. (Varhoma 2:24) Hi hala tlhelo, moya wo kwetsima wa Xikwembu wu tisa ntsako wa xiviri. (Vagalatiya 5:22) Mimpatswa yo tala leyi nga Vakreste yi tsundzuka siku ra mucato wa yona hi ku tinyungubyisa, yi tiva leswaku a ku ri nkhuvo wa ntsako, lowu wu nga ‘khunguvanyisangiki’ munhu.—2 Vakorinto 6:3.

Welsh na Elthea va ha ma tsundzuka kahle marito yo tala yo bumabumela lama vuriweke hi maxaka ya vona lama nga riki vapfumeri, lawa a ma ri kona emucatweni wa vona. Rin’wana ri te: “Hi karhele hi micato ya huwa leyi endliwaka masiku lawa. A swi tsakisa swonghasi ku ta emucatweni lowu rhuleke.”

Xa nkoka ku tlula hinkwaswo, micato ya Vakreste leyi tsakisaka ni leyi xiximekaka, yi dzunisa Musunguri wa vukati, ku nga Yehovha Xikwembu.

[Bokisi/Xifaniso lexi nga eka tluka 22]

LESWI FANELEKE SWI KAMBERIWA MUCATO WU NGA SI FIKA

• Loko u rhamba xaka leri nga riki mupfumeri leswaku ri vula swo karhi, xana u rhange hi ku tiyiseka leswaku a ri nge vuli swilo swin’wana leswi nga riki swa Vukreste?

• Loko ku ri leswaku ku ta tlangiwa vuyimbeleri, xana u hlawule tinsimu leti faneleke ntsena?

• Xana vuyimbeleri bya wena byi ta tlangiwa hi mpfumawulo lowu faneleke?

• Loko vanhu va ta pfumeleriwa ku cina, xana ku ta ciniwa hi ndlela leyi xiximekaka?

• Xana swakunwa swa xihoko swi ta nyikiwa vanhu hi ku ringanisela ntsena?

• Xana lava va hlawuriweke ku swi ava va ta swi ava hi ndlela leyi faneleke?

• Xana u veke nkarhi lowu faneleke lowu mucato wu nga ta hela ha wona?

• Xana ku ni vanhu lava nga ni vutihlamuleri, lava nga ta tiyisekisa leswaku swilo swi famba kahle ku ya fika eku heteleleni?