Hlayisa ‘Ntshembo Wa Wena Wa Ku Ponisiwa’ Wu Ri Lowu Vangamaka!
“Vehela . . . ntshembo wa ku ponisiwa wu va xihuku.”—1 VATESALONIKA 5:8.
1. Xana “ntshembo wa ku ponisiwa” wu pfuna njhani eku tiyiseleni?
NTSHEMBO wa ku ponisiwa wu nga pfuna munhu leswaku a tiyisela hambiloko swi n’wi tikela swinene. Munhu la tshovekeriweke hi xikepe la nga eka byatso byo ponisa vutomi a nga tiyisela nkarhi wo leha loko a tiva leswaku u le kusuhi no pfuniwa. Hilaha ku fanaka, hi magidi ya malembe, ku tshembela eka “ku ponisa ka Yehovha” ku tiyise vavanuna ni vavasati va ripfumelo loko va langutane ni swiphiqo, naswona ntshembo lowu a wu si tshama wu khomisa munhu tingana. (Eksoda 14:13; Pisalema 3:8; Varhoma 5:5; 9:33) Muapostola Pawulo u fanise “ntshembo wa ku ponisiwa” ni “xihuku” xa mahavelo ya moya ya Mukreste. (1 Vatesalonika 5:8; Vaefesa 6:17) Ina, ku tiyiseka ka hina leswaku Xikwembu xi ta hi ponisa, swi sirhelela matimba ya hina yo anakanya, swi hi pfuna ku tshama hi xalamukile ku nga khathariseki maxangu, nkaneto ni miringo.
2. Xana “ntshembo wa ku ponisiwa” i wa nkoka eka vugandzeri bya ntiyiso hi tindlela tihi?
2 The International Standard Bible Encyclopedia yi ri: “Vanhu lava nga vahedeni a va nga ri na wona ntshembo wa vumundzuku,” ku nga vanhu lava a va hanya ni Vakreste va lembe-xidzana ro sungula. (Vaefesa 2:12; 1 Vatesalonika 4:13) Kambe, “ntshembo wa ku ponisiwa” i xisekelo xa vugandzeri bya ntiyiso. Njhani? Xo sungula, ku ponisiwa ka malandza ya Yehovha ku fambisana ni vito ra yena. Mupisalema Asafa u khongerile a ku: “Hi pfune, Wena Xikwembu xa ku ponisiwa ka hina, hikwalaho ka ku vangama ka vito ra wena; hi kutsule.” (Pisalema 79:9; Ezekiyele 20:9) Ku engetela kwalaho, ku tshemba mikateko leyi Yehovha a yi tshembiseke i swa nkoka leswaku u va ni vuxaka lebyinene na yena. Pawulo u swi veka hi ndlela leyi: “Handle ka ripfumelo a swi koteki ku xi tsakisa kahle, hikuva la tshinelelaka Xikwembu u fanele a kholwa leswaku xi kona ni leswaku hi xona muhakeri wa lava va xi lavaka hi mbilu hinkwayo.” (Vaheveru 11:6) Ku tlula kwalaho, Pawulo u hlamusele leswaku ku ponisiwa ka vanhu lava hundzukaka a ku ri xivangelo-nkulu xa ku ta ka Yesu emisaveni. U te: “Rito ra leswaku Kreste Yesu u tile emisaveni leswaku a ta ponisa vadyohi ri tshembekile naswona ri fanele ku amukeriwa hi ku helela.” (1 Timotiya 1:15) Naswona muapostola Petro u vulavule hi ku ponisiwa tanihi ‘hakelo kumbe vuyelo bya ripfumelo ra hina.’ (1 Petro 1:9) Swi le rivaleni leswaku swi fanerile ku langutela ku ponisiwa. Kambe, kahle-kahle ku ponisiwa i yini? Naswona leswaku u ponisiwa ku laveka yini?
I Yini Ku Ponisiwa?
3. Malandza ya Yehovha ya khale ma ponisiwe hi ndlela yihi?
3 EMatsalweni ya Xiheveru, hakanyingi “ku ponisiwa” swi vula ku ntshunxiwa kumbe ku kutsuriwa eku tshikileriweni kumbe eka rifu ra tihanyi, ra xitshuketa. Hi xikombiso, loko Davhida a vule leswaku Yehovha i “Muponisi,” u te: “Xikwembu xanga i ribye ra mina. . . . Ndhawu ya mina ya ku balekela eka yona, Muponisi wanga; wa ndzi ponisa eka madzolonga. Ndzi ta vitana La faneleke a dzunisiwa, Yehovha, ndzi ta ponisiwa eka valala va mina.” (2 Samuwele 22:2-4) Davhida a a swi tiva leswaku Yehovha wa yingisa loko malandza ya Yena lama tshembekaka ma lava mpfuno.—Pisalema 31:22, 23; 145:19.
4. Xana malandza ya Yehovha ya le nkarhini wa le mahlweni ka Vukreste, a ma ri ni ntshembo wihi wa vutomi bya nkarhi lowu taka?
4 Malandza ya Yehovha ya le nkarhini wa le mahlweni ka Vukreste na wona a ma ri ni ntshembo wa vutomi bya nkarhi lowu taka. (Yobo 14:13-15; Esaya 25:8; Daniyele 12:13) Kahle-kahle, swo tala swa switshembiso swo ponisiwa leswi kumekaka eMatsalweni ya Xiheveru a ku ri vuprofeta bya ku ponisiwa lokukulu—loku yisaka evuton’wini lebyi nga heriki. (Esaya 49:6, 8; Mintirho 13:47; 2 Vakorinto 6:2) Enkarhini wa Yesu, Vayuda vo tala a va langutele vutomi lebyi nga heriki, kambe va arile ku amukela Yesu tanihi xilotlelo lexi yisaka eku hetisekeni ka ntshembo wa vona. Yesu u byele varhangeri va vukhongeri va le nkarhini wa yena a ku: “Mi kambisisa Matsalwa, hikuva mi ehleketa leswaku hikwalaho ka wona mi ta va ni vutomi lebyi nga heriki; kasi hi wona lama nyikelaka vumbhoni mayelana na mina.”—Yohane 5:39.
5. Xana ku ponisiwa eku heteleleni ku vula yini?
5 Xikwembu xi paluxe vuxokoxoko hinkwabyo bya leswi ku ponisiwa swi vulaka swona, hi ku tirhisa Yesu. Swi katsa ku ntshunxiwa eku lawuriweni hi xidyoho, evuhlongeni bya vukhongeri bya mavunwa, emisaveni leyi lawuriwaka hi Sathana, eka ku chava vanhu ni ku chava rifu. (Yohane 17:16; Varhoma 8:2; Vakolosa 1:13; Nhlavutelo 18:2, 4) Eku heteleleni, eka malandza lama tshembekaka ya Xikwembu, ku ponisiwa hi Xikwembu a swo vula ntsena ku kutsuriwa eku tshikileriweni ni le nhlomulweni kambe swi vula ni lunghelo ro kuma vutomi lebyi nga heriki. (Yohane 6:40; 17:3) Yesu u dyondzise leswaku eka “ntlhambinyana,” ku ponisiwa swi vula ku pfuxeriwa ka vona evuton’wini bya le tilweni leswaku va ya fuma na Kreste eMfun’weni. (Luka 12:32) Eka vanhu lavan’wana hinkwavo, ku ponisiwa swi vula ku vuyeteriwa evuton’wini lebyi heleleke ni ku va ni vuxaka na Xikwembu lebyi Adamu na Evha a va ri na byona entangeni wa le Edeni loko va nga si dyoha. (Mintirho 3:21; Vaefesa 1:10) Vutomi lebyi nga heriki eparadeyisini yo tano a ku ri xikongomelo xo sungula xa Xikwembu hi vanhu. (Genesa 1:28; Marka 10:30) Kambe, xana ku pfuxetiwa ka swiyimo swo tano ku nga koteka hi ndlela yihi?
Xisekelo Xa Ku Ponisiwa—Nkutsulo
6, 7. Xana Yesu u hetisisa xiphemu xihi eku ponisiweni ka hina?
6 Ku poniseriwa makumu ku koteka ntsena hi gandzelo ra nkutsulo ra Kreste. Ha yini? Bibele yi vula leswaku loko Adamu a dyohile, u ‘tixavise’ exidyohweni swin’we ni vana va yena hinkwavo lava a a ta va kuma, ku katsa na hina—xisweswo ku ve ni xilaveko xa nkutsulo leswaku vanhu va ta va ni ntshembo lowu tiyeke. (Varhoma 5:14, 15; 7:14) Leswaku Xikwembu a xi ta lunghiselela ku kutsuriwa ka vanhu hinkwavo swi kombisiwe hi magandzelo ya swiharhi lawa a ma endliwa ehansi ka Nawu wa Muxe. (Vaheveru 10:1-10; 1 Yohane 2:2) Yesu hi yena loyi gandzelo ra yena ri hetisiseke vuprofeta byolebyo byo fanekisela. Ntsumi ya Yehovha yi tivisile loko Yesu a nga si velekiwa yi ku: “U ta ponisa vanhu va ka vona eswidyohweni swa vona.”—Matewu 1:21; Vaheveru 2:10.
7 Yesu u velekiwe hi singita hi wanhwana Mariya, naswona tanihi N’wana wa Xikwembu, a nga velekiwanga na rona rifu leri vangiweke hi Adamu. Mhaka leyi swin’we ni ku tshembeka ka yena hi ku helela, swi endle leswaku vutomi bya yena byi va ni ntikelo lowu a wu laveka leswaku vanhu va tlhela va xaviwa exidyohweni ni le ka rifu. (Yohane 8:36; 1 Vakorinto 15:22) Ku hambana ni vanhu lavan’wana hinkwavo, Yesu a a nga gweveriwanga ku fa hikwalaho ka xidyoho. U te emisaveni hi xikongomelo xa leswaku a “nyikela moya-xiviri wakwe wu va nkutsulo wa lavo tala.” (Matewu 20:28) Hi kwalaho ka leswi a endleke tano, Yesu loyi se a pfuxiweke ni la vekiweke exiluvelweni u le xiyin’weni xo ponisa hinkwavo lava fikelelaka swilaveko swa Xikwembu.—Nhlavutelo 12:10.
Ku Laveka Yini Leswaku Hi Ponisiwa?
8, 9. (a) Xana Yesu u xi hlamule njhani xivutiso xa jaha leri nga mufumi xa malunghana ni ku ponisiwa? (b) Xana Yesu u tirhise nkarhi lowu leswaku a dyondzisa vadyondzisiwa va yena hi ndlela yihi?
8 Jaha rin’wana leri fuweke ra le Israyele ri tshame ri vutisa Yesu ri ku: “Xana ndzi fanele ndzi endla yini leswaku ndzi kuma ndzhaka ya vutomi lebyi nga heriki?” (Marka 10:17) Xivutiso xa rona xi nga ha va xi kombise langutelo leri Vayuda va le nkarhini wa rona a va ri na rona—ra leswaku Xikwembu xi langutele leswaku munhu a endla mintirho yo karhi leyinene ni leswaku loko a yi endla hi ku helela mintirho yoleyo, u ta ponisiwa hi Xikwembu. Kambe ku tinyiketela ko tano a ku ta vangiwa hi vutianakanyi. Mintirho yo tano yi tsandzekile ku nyikela ntshembo lowu tiyeke wa ku ponisiwa, tanihi leswi ku nga riki na munhu la nga hetisekangiki la nga yi fikelelaka hi ku hetiseka mimpimanyeto ya Xikwembu.
9 Loko Yesu a hlamula jaha leri, u lo ri tsundzuxa leswaku ri fanele ri yingisa swileriso swa Xikwembu. Mufumi loyi lontsongo u hatlise a tiyisekisa Yesu leswaku u swi hlayisile ku sukela evutsongwaneni. Nhlamulo ya yena yi susumetele Yesu leswaku a n’wi rhandza. Yesu u te: “U kayivela xilo xin’we: Famba, u ya xavisa swilo leswi u nga na swona u nyika swisiwana, kutani u ta va ni xuma etilweni, u ta, u va mulandzeri wa mina.” Hambiswiritano, jaha leri ri fambe ri ri ni gome, “hikuva a a ri [ri] ni swilo swo tala.” Endzhaku ka sweswo Yesu u byele vadyondzisiwa va yena leswaku ku rhandza swilo swa misava leyi swi nga sivela munhu ku ponisiwa. U engetele hi leswaku a ku na munhu loyi a nga ponisiwaka hikwalaho ka matshalatshala ya yena. Kambe Yesu u ye emahlweni a va tiyisekisa a ku: “Eka vanhu a swi koteki, kambe a swi tano eka Xikwembu, hikuva swilo hinkwaswo swa koteka eka Xikwembu.” (Marka 10:18-27; Luka 18:18-23) Xana ku ponisiwa swa koteka?
10. Hi swihi swilaveko leswi hi faneleke hi swi fikelela leswaku hi ta ponisiwa?
10 Ku ponisiwa i nyiko leyi humaka eka Xikwembu, kambe a yo tiendlekela. (Varhoma 6:23) Ku ni swilaveko swa xisekelo leswi munhu un’wana ni un’wana a faneleke a swi fikelela leswaku a fanelekela ku kuma nyiko yoleyo. Yesu u te: “Xikwembu xi rhandze misava swinene xi kala xi nyikela hi N’wana wa xona la tswariweke a ri swakwe, leswaku un’wana ni un’wana loyi a kombisaka ripfumelo eka yena a nga lovisiwi kambe a va ni vutomi lebyi nga heriki.” Naswona muapostola Yohane u engeterile a ku: “Loyi a kombisaka ripfumelo eka N’wana u ni vutomi lebyi nga heriki; loyi a nga yingisiki N’wana a nge byi kumi vutomi.” (Yohane 3:16, 36) Swi le rivaleni leswaku Xikwembu xi lava ripfumelo ni ku yingisa eka munhu un’wana ni un’wana la languteleke ku kuma ku ponisiwa loku nga heriki. Un’wana ni un’wana u fanele a endla xiboho xo amukela nkutsulo ni ku landzela mikondzo ya Yesu.
11. Xana munhu la nga hetisekangiki a nga amukeriwa hi Yehovha hi ndlela yihi?
11 Tanihi leswi hi nga hetisekangiki, ku yingisa a hi nchumu lowu wu hi olovelaka naswona a hi nge swi koti ku yingisa hilaha ku hetisekeke. Hi yona mhaka leyi Yehovha a lunghiseleleke nkutsulo leswaku a siva swidyoho swa hina. Hambiswiritano, nkarhi na nkarhi hi fanele hi lwela ku hanya hi ku pfumelelana ni tindlela ta Xikwembu. Tanihi laha Yesu a byeleke jaha leri nga mufumi, hi fanele hi hlayisa swileriso swa Xikwembu. Ku endla tano a swi endli leswaku hi amukeriwa hi Xikwembu ntsena kambe swi tisa ni ntsako lowukulu, hikuva “swileriso swa xona a swi tiki”; naswona swa hi ‘phyuphyisa.’ (1 Yohane 5:3; Swivuriso 3:1, 8) Hambiswiritano, a swi olovi ku khomelela eka ntshembo wa ku ponisiwa.
‘Lwanani Hi Matimba Mi Lwela Ripfumelo’
12. Xana ntshembo wa ku ponisiwa wu n’wi tiyisa njhani Mukreste leswaku a lwisana ni miringo yo tikhoma hi ndlela yo biha?
12 Mudyondzisiwa Yuda a a lava ku tsalela Vakreste vo sungula hi ‘ku ponisiwa loku a va ri na kona hi ku fanana.’ Hambiswiritano, ku tikhoma loko biha loku a ku ri kona ku n’wi susumetele ku tshinya vamakwavo leswaku va ‘lwa hi matimba va lwela ripfumelo.’ Ina, leswaku hi ponisiwa a swi anelanga ku va ni ripfumelo, ku tikhotleka eka Vukreste bya ntiyiso ni ku yingisa ntsena loko swilo swi hi fambela kahle. Ku tinyiketela ka hina eka Yehovha ku fanele ku va ni matimba swinene lerova ku hi pfuna ku lwisana ni miringo ni minkucetelo leyo biha. Kambe, ku tikhoma loko biha hi tlhelo ra rimbewu loku hundzeletiweke, ku delela vulawuri, ku avana ni ku kanakana a swi onha xiyimo xa vandlha ra lembe-xidzana ro sungula. Leswaku a va pfuna ku lwisana ni mimboyamelo yo tano, Yuda u khutaze Vakreste-kulobye leswaku va tshama va ri karhi va anakanya hi xikongomelo xa vona, a ku: “Varhandziwa, hi ku tiaka eripfumelweni ra n’wina ro kwetsima swinene, mi khongela hi moya wo kwetsima, tihlayiseni erirhandzwini ra Xikwembu, mi ri karhi mi rindzela tintswalo ta Hosi ya hina Yesu Kreste mi ri ni xikongomelo xa vutomi lebyi nga heriki.” (Yudha 3, 4, 8, 19-21) Ntshembo wo ponisiwa a wu ta va tiyisa enyimpini ya vona yo tshama va basile emahanyelweni.
13. Hi nga swi kombisa njhani leswaku a hi xi hupanga xikongomelo xa musa lowu nga faneriwiki wa Xikwembu?
13 Yehovha Xikwembu u langutele leswaku lava a nga ta va ponisa va tikhoma hi ndlela leyinene. (1 Vakorinto 6:9, 10) Hambiswiritano, ku namarhela mimpimanyeto ya mahanyelo ya Xikwembu a swi vuli ku xopaxopa van’wana. A hi hina hi nga ta endla xiboho hi vumundzuku lebyi nga heriki bya vanhu-kulorhi. Ku ri na sweswo, i Xikwembu lexi nga ta endla tano, hilaha Pawulo a byeleke Vagriki eAtena a ku: “Xi veke siku leri xi nga ni xikongomelo xo avanyisa misava leyi akiweke hi ku lulama hi wanuna loyi xi n’wi vekeke”—Yesu Kreste. (Mintirho 17:31; Yohane 5:22) Loko hi pfumela enkutsulweni wa Yesu a hi boheki ku chava siku leri taka ra ku avanyisa. (Vaheveru 10:38, 39) Nchumu wa nkoka hi leswaku a hi fanelanga hi “amukel[a] musa lowu nga faneriwiki wa Xikwembu [ku rivaleriwa ka hina hi xona hi nkutsulo] kutani [hi] hupa xikongomelo xa wona” hi ku pfumela ku ringiwa leswaku hi anakanya swilo swo biha ni ku tikhoma hi ndlela yo biha. (2 Vakorinto 6:1) Ku engetela kwalaho, hi ku pfuna van’wana leswaku va ponisiwa, hi kombisa leswaku a hi xi hupanga xikongomelo xa tintswalo ta Xikwembu. Xana hi nga va pfuna njhani?
Ku Avelana Ntshembo Wa Ku Ponisiwa
14, 15. I vamani lava Yesu a va aveleke ku twarisa mahungu lamanene ya ku ponisiwa?
14 Loko Pawulo a tshaha muprofeta Yuwele, u te: “Un’wana ni un’wana loyi a vitanaka vito ra Yehovha u ta ponisiwa.” Kutani u engeterile a ku: “Hambiswiritano, va ta n’wi vitanisa ku yini loyi va nga pfumelangiki eka yena? Hilaha ku fanaka, va ta pfumerisa ku yini eka loyi va nga twangiki nchumu hi ta yena? Hilaha ku fanaka, va ta swi twisa ku yini loko ku nga ri na loyi a chumayelaka?” Eka tindzimana ti nga ri tingani leti landzelaka, Pawulo u kombisa leswaku ripfumelo a ro titela; ku ri na sweswo, ri “landzela leswi twiweke,” ku nga ‘rito ra Kreste.’—Varhoma 10:13, 14, 17; Yuwele 2:32.
15 I mani la nga ta yisa ‘rito ra Kreste’ eka matiko? Yesu u avele vadyondzisiwa va yena ntirho wolowo—lava ana se a va dyondzisiwe ‘rito’ rolero. (Matewu 24:14; 28:19, 20; Yohane 17:20) Loko hi endla ntirho wo chumayela hi Mfumo ni wa ku endla vadyondzisiwa, hi endla leswi muapostola Pawulo a tsaleke ha swona, a tshaha eka Esaya, a ku: “Ya languteka hakunene milenge ya lava va vulaka mahungu lamanene ya swilo leswinene!” Hambiloko vo tala va nga ma amukeli mahungu lamanene lawa hi ma tisaka, milenge ya hina ya ha “languteka” eka Yehovha.—Varhoma 10:15; Esaya 52:7.
16, 17. Ntirho wa hina wo chumayela wu hetisisa swikongomelo swihi swimbirhi?
16 Ku endla xiavelo lexi swi hetisisa swikongomelo swimbirhi swa nkoka. Xo sungula, mahungu lamanene ma fanele ma chumayeriwa leswaku vito ra Xikwembu ri ta tlakusiwa naswona lava va lavaka ku ponisiwa va ta tiva lomu va nga hundzukelaka kona. Pawulo u swi twisisile leswi xiavelo lexi xi katsaka swona. U te: “Entiyisweni, Yehovha u veke xileriso eka hina hi marito lawa, ‘Ndzi ku veke u va ku vonakala ka matiko, leswaku u va ndlela yo ponisa ku yisa emakun’wini ya misava.’” Hikwalaho, tanihi vadyondzisiwa va Kreste, un’wana ni un’wana wa hina u fanele a hlanganyela eku yiseni ka rungula ra ku ponisiwa evanhwini.—Mintirho 13:47; Esaya 49:6.
17 Xa vumbirhi, ku chumayela mahungu lamanene swi veka xisekelo xa ku avanyisa loku faneleke ka Xikwembu. Malunghana ni ku avanyisa koloko, Yesu u te: “Loko N’wana wa munhu a fika hi ku vangama kakwe, tintsumi hinkwato ti ri na yena, u ta tshama exiluvelweni xakwe xo vangama. Naswona matiko hinkwawo ma ta hlengeletiwa emahlweni kakwe, kutani u ta hambanisa vanhu van’wana eka van’wana, ku fana ni loko murisi a hambanisa tinyimpfu eka timbuti.” Hambileswi ku avanyisa ni ku hambanisa ku nga ta endliwa “loko N’wana wa munhu a fika hi ku vangama kakwe,” ntirho wo chumayela namuntlha wu nyika vanhu nkarhi wo tiva vamakwavo va Kreste va moya ivi xisweswo va tikarhatela ku va seketela leswaku va ta poniseriwa makumu.—Matewu 25:31-46.
Hlayisa “Ku Tiyiseka Loku Heleleke Ka Ntshembo”
18. Hi nga wu hlayisa njhani “ntshembo wa ku ponisiwa” ka hina wu vangama?
18 Ku hlanganyela ka hina hi ku hiseka entirhweni wo chumayela i ndlela yin’wana yo hi pfuna ku hlayisa ntshembo wa hina wu vangama. Pawulo u tsarile: “Hi navela leswaku un’wana ni un’wana wa n’wina a kombisa ku chivirika loku fanaka leswaku a va ni ku tiyiseka loku heleleke ka ntshembo ku fika emakumu.” (Vaheveru 6:11) Kutani, onge un’wana ni un’wana wa hina a nga vehela “ntshembo wa ku ponisiwa wu va xihuku,” xisweswo a tsundzuka leswaku “Xikwembu a xi hi avelanga vukarhi, kambe xi hi avele ku kuma ku ponisiwa hi Hosi ya hina Yesu Kreste.” (1 Vatesalonika 5:8, 9) Nakambe a hi yingiseni xikhutazo xa Petro lexi nge: “Hlomiselani mianakanyo ya n’wina ntirho, hlayisani mianakanyo ya n’wina yi ri leyi hlutekeke hi ku helela; vekani ntshembo wa n’wina eka musa lowu nga faneriwiki lowu mi nga ta tiseriwa wona.” (1 Petro 1:13) Hinkwavo lava endlaka tano va ta vona “ntshembo wa ku ponisiwa” ka vona wu hetisisiwa hi ku helela!
19. Xana hi ta kambisisa yini exihlokweni lexi landzelaka?
19 Xana hi fanele hi wu languta njhani sweswi nkarhi lowu seleke wa mafambiselo lawa? Xana hi nga wu tirhisa njhani nkarhi wolowo leswaku hi ponisiwa hina swin’we ni van’wana? Swivutiso leswi hi ta swi kambisisa exihlokweni lexi landzelaka.
Xana U Nga Hlamusela?
• Ha yini hi fanele hi hlayisa “ntshembo wa ku ponisiwa” ka hina wu vangama?
• Xana ku ponisiwa swi katsa yini?
• Hi fanele hi endla yini leswaku hi ta kuma nyiko ya ku ponisiwa?
• Xana ntirho wa hina wo chumayela wu hetisisa yini hi ku pfumelelana ni xikongomelo xa Xikwembu?
[Swifaniso leswi nga eka tluka 10]
Ku ponisiwa a swi vuli ku kutsuriwa eku lovisiweni ntsena