Ndzhaka Leyi Fuweke Ya Vukreste Yi Endle Leswaku Ndzi Tiphina

Hi 1913, Tata wa mina, John Mills u khuvuriwe a ri ni malembe ya 25 eDorobeni ra New York. Makwerhu Russell hi yena loyi a nyikela mbulavulo wa nkhuvulo. Endzhakunyana ka sweswo, Tatana u ye eTrinidad, laha a nga fika a tekana na Constance Farmer, loyi a ri Xichudeni xa Bibele lexi hisekaka. Tatana u pfune munghana wakwe William R. Brown ku tlanga “Photo-Drama of Creation.” Va endle tano ku fikela loko va ka Brown va averiwa ku ya tirha eVupeladyambu bya Afrika hi 1923. Tatana na Manana, lava a va ri ni ntshembo wo ya hanya etilweni, va hambete va tirhela eTrinidad.

VATSWARI VA HINA A VA HI RHANDZA

Vatswari va mina a va ri ni vana va kaye naswona mativula ya vona va n’wi thye vito ra Rutherford, loyi hi nkarhi wolowo a ri presidente ya Watch Tower Bible and Tract Society. Loko ndzi velekiwa hi December 30, 1922, ndzi thyiwe vito ra Clayton J. Woodworth, loyi a ri muhleri wa The Golden Age (leyi sweswi yi vitaniwaka Xalamuka!) Vatswari va hina va hi vekele tipakani to tirhela Yehovha. Manana a ri ni vuswikoti byo hlamusela Matsalwa. Tatana a rhandza ku hi byela timhaka ta le Bibeleni ni ku tiendla munhu wa le Bibeleni naswona sweswo swi hi pfunile leswaku hi vona swiendlakalo sweswo hi mahlo ya mianakanyo.

Ku tikarhata ka vona ku ve ni vuyelo lebyinene. A hi ri ntlhanu wa majaha naswona vanharhu va hina hi ye eXikolweni xa Giliyadi. Vasesi va hina vanharhu va phayone malembe yo tala eTrinidad ni le Tobago. Leswi vatswari va hina va hi dyondziseke ni ku hi vekela xikombiso lexinene, a swi fana ni loko hi byariwe “endlwini ya Yehovha.” Swikhutazo swa vona swi endle leswaku hi kulela kona ni ku tiphina “eswivaveni swa Xikwembu xa hina.”—Ps. 92:13.

Nhlangano wa nsimu a wu khomeriwa ekaya. Maphayona a ma hlengeletana kona naswona loko ma ri kwalaho a ma tala ku vulavula hi Makwerhu George Young, loyi a ri murhumiwa wa le Canada loyi a endzele eTrinidad. Vatswari va mina a va tala ku vulavula kahle hi khale ka vatirhikulobye va vona, va ka Brown, lava hi nkarhi wolowo a va tirhela eVupeladyambu bya Afrika. Sweswo hinkwaswo, swi ndzi khutazile leswaku ndzi sungula ku chumayela loko ndzi ri ni malembe ya khume.

NDLELA LEYI A HI CHUMAYELA HA YONA KHALE

Enkarhini wolowo timagazini ta hina a ti veka mhaka erivaleni hi ku paluxa vukhongeri bya mavunwa, van’wamabindzu lava nga ni makwanga ni tihulumendhe leti nga ni vukanganyisi. Hikwalaho ka sweswo, hi 1936, vafundhisi va hlohlotele mufumi wo khomela wa le Trinidad leswaku a yirisa mikandziyiso hinkwayo ya Timbhoni ta Yehovha. A hi tumbete mikandziyiso yin’wana leyi hi yi fambiseke kukondza yi hela. Loko hi chumayela a hi hakarha makhadi lama nga ni rungula naswona a hi fambisa swiphephana hi ri karhi hi macha kumbe hi famba hi swikanyakanya. Hi ri na ntlawa lowu a wu ri ni movha lowu nga ni mpfumawulo wa le xidorobanini xa Tunapuna, hi chumayele ku ya fika ni le tindhawini ta le kule ta le Trinidad. A swi tsakisa hakunene! Swiendlakalo sweswo swo tsakisa swi ndzi khutaze leswaku ndzi khuvuriwa ndzi ri ni malembe ya 16.

Ndzhaka leyi ndzi yi kumeke ekaya swin’we ni mitokoto yoleyo swi endle leswaku ndzi navela ku va murhumiwa. Ku navela koloko a ka ha ri kona loko ndzi ya eAruba hi 1944, laha ndzi fikeke ndzi tirha na Makwerhu Edmund W. Cummings. A hi tsake ngopfu loko hi kote ku rhamba vanhu va khume va ta eXitsundzuxweni hi 1945. Hi lembe leri landzeleke ku simekiwe vandlha ro sungula exihlaleni xexo.

Endzhakunyana ka sweswo, ndzi chumayele Oris Williams loyi a ndzi tirha na yena. Oris u ringete hi matimba ku yimelela tidyondzo leti a a dyondzisiwe tona ekerekeni. Hambiswiritano, loko hi ri karhi hi dyondza Bibele, u dyondze leswi Rito ra Xikwembu ri swi vulaka naswona u khuvuriwile hi January 5, 1947. Hi ku famba ka nkarhi, hi sungule ku rhandzana kutani hi tekana. Oris u sungule ku phayona hi November 1950. Loko se ndzi tekane na Oris ndzi sungule ku tiphina swinene.

HI TIPHINE HI KU TIRHELA YEHOVHA ENIGERIA

Hi 1955, hi rhambiwe ku ya eXikolweni xa Giliyadi. Leswaku hi lunghekela ku ya exikolweni, mina na Oris hi tshike ntirho, hi xavisa yindlu ni nhundzu yin’wana ya hina kutani hi rhurha eAruba. Hi July 29, 1956, hi thwase eka tlilasi ya vu-27 ya Xikolo xa Giliyadi kutani hi averiwe ku ya tirha eNigeria.

Oris u ri: “Moya wa Yehovha wu nga ku pfuna leswaku u hlula ku tikeriwa loku nga ha vaka kona loko u ri murhumiwa. Ku hambana ni nuna wa mina a ndzi nga si tshama ndzi navela ku va murhumiwa. A ndzi lava ku va ni yindlu ni vana. Ndzi cince langutelo ra mina loko ndzi xiya leswaku i swa xihatla ku chumayela mahungu lamanene. Loko hi thwasa eGiliyadi, se a ndzi swi lunghekerile ku va murhumiwa. Loko hi ri karhi hi nghena exikepeni lexi vuriwaka Queen Mary, Makwerhu Worth Thornton loyi a tirha ehofisini ya Makwerhu Knorr u te a ta hi lela. U hi byele leswaku hi ta tirha eBethele. Ndzi hefemulele ehenhla kutani ndzi ku, ‘Leswi a hi swona leswi a ndzi swi lava!’ Kambe ndzi hatle ndzi tolovela Bethele ni ku yi rhandza naswona ndzi kume swiavelo swo hambanahambana. Xiavelo lexi a ndzi xi rhandza a ku ri ku tirha ehofisini yo amukela vaendzi. Ndzi rhandza vanhu naswona ntirho lowu a wu endla leswaku ndzi tshamela ku vona vamakwerhu va le Nigeria. Vo tala a va ta va thyakile, va karhele, va ri ni torha ni ndlala. A swi ndzi tsakisa ku va nyika swakudya ni ku va chavelela loko swi laveka. Hinkwaswo sweswo a ku ri xiavelo xo kwetsima eka Yehovha naswona xi endle leswaku ndzi eneriseka ni ku tsaka.” Entiyisweni a hi tiphina hi xiavelo xin’wana ni xin’wana lexi a hi xi kuma.

Loko ndyangu wu hlengeletanile eTrinidad hi 1961, Makwerhu Brown u hi byele mitokoto yo tsakisa leyi a veke na yona eAfrika. Kutani na mina ndzi va byele hi ku andza loku veke kona eNigeria. Makwerhu Brown u tlhandleke mavoko yakwe ekatleni ra mina kutani a byela Tatana a ku: “Johnny, wena a wu swi kotanga ku ya eAfrika kambe Woodworth u swi kotile!” Hiloko Tatana a hlamula a ku: “Khomisa sweswo Worth! Khomisa sweswo!” Xikhutazo xexo lexi humaka eka vanhu lava ku nga khale va ri karhi va tirhela Yehovha xi endle leswaku ndzi ya ndzi tiyimisela swinene ku hetisisa vutirheli bya mina hi rixaladza.

Hi 1962, ndzi ve ni lunghelo ro kuma ndzetelo lowu engetelekeke eka tlilasi ya vu-37 ya Giliyadi, leyi a yi teka tin’hweti ta khume. Makwerhu Wilfred Gooch, loyi hi nkarhi wolowo a ri mulanguteri wa rhavi ra le Nigeria, u ye eka tlilasi ya vu-38 ya Giliyadi naswona u averiwe ku ya tirha eNghilandhi. Kutani ndzi averiwe ku va mulanguteri wa rhavi ra le Nigeria. Ku fana na Makwerhu Brown, ndzi pandze mananga ya sala ya hlangana leswaku ndzi kota ku tiva vamakwerhu va le Nigeria lava rhandzekaka. Hambileswi a va pfumala, ku hambana ni vanhu lava tshamaka ematikweni lama hluvukeke, ntsako wa vona ni ku eneriseka swi swi veke erivaleni leswaku ku hanya vutomi lebyi nga ni xikongomelo a swi titsheganga hi mali kumbe nhundzu. Leswi a hi tiva swiyimo swa vona, a swi hi hlamarisa ku va vona va basile va tlhela va xiximeka loko va ri emihlanganweni. Loko va ta ehlengeletanweni a va ta hi tilori ni ti-bolekajasa (ku nga mabazi lama pfulekeke ya le Nigeria). Hakanyingi mabazi wolawo a ma tsariwe marito yo tsakisa. Man’wana ya marito wolawo a ma ku: “Mathonsi lamatsongo ya endla lwandle lerikulu.”

Marito wolawo a ma tiyisile hakunene! Matshalatshala ya mina na Oris ku katsa ni ya vamakwerhu hinkwavo va le Nigeria i ya nkoka. Hi 1974, Nigeria ri ve tiko ro sungula handle ka United States ku va ni vahuweleri va 100 000. Ntirho a wu andzile!

Hi nkarhi lowu wa ku andza a ku ri na nyimpi ya Xin’wana Manana eNigeria ku sukela hi 1967 ku ya eka 1970. Ku ringana tin’hweti to karhi, vamakwerhu lava a va tshama eka tlhelo lerin’wana ra Nambu wa Niger a va nga ha swi koti ku tihlanganisa ni rhavi. A hi boheka ku va yisela mikandziyiso ni mapapila. Hilaha swi hlamuseriweke hakona eku sunguleni ka xihloko lexi, hi ku pfuniwa hi xikhongelo ni ku tshemba Yehovha hi tsemakanye nambu wolowo ko hlayanyana.

Ndzi ma tsundzuka kahle maendzo lawa a hi ma teka yo tsemakanya Nambu wa Niger, laha a hi veka vutomi bya hina ekhombyeni ro dlayiwa hi masocha lama a ma tshama ma lunghekele ku duvula, ku khomiwa hi mavabyi ni makhombo man’wana. A swi chavisa ku hundza masocha ya mfumo kambe a swi chavisa ngopfu ku hundza etlhelo lerin’wana ra nambu laha a ku ri ni vapfukeri va mfumo. Siku rin’wana nivusiku ndzi tsemakanye Nambu wa Niger hi xikwekwetsu ndzi suka eAsaba ndzi ya eOnitsha kutani ndzi hundzela eEnugu leswaku ndzi ya khutaza vakulu. Eka riendzo rin’wana ndzi khutaze vakulu lava a va tshama eAba, endhawini leyi a ku nga fanelanga ku lumekiwa mavoni nivusiku leswaku valala va nga va voni. Loko hi ri ePort Harcourt, mihlangano ya hina yi hatle yi gimetiwa hi xikhongelo loko masocha ya mfumo ma fika.

Mihlangano yoleyo a yi tiyisekisa vamakwerhu hi rirhandzu leri Yehovha a nga na rona eka vona ni ku va nyika switsundzuxo leswi a swi ta va pfuna leswaku va nga katseki etimhakeni ta tipolitiki ni leswaku va va na vun’we. Vamakwerhu va le Nigeria va swi kotile ku tiyisela swiyimo sweswo swo chavisa. Vamakwerhu va ye va rhandzana swinene naswona a va katsekanga eka swa tipolitiki. Hakunene a ku ri lunghelo ku va swin’we na vona enkarhini wolowo wo tika!

Hi 1969, Makwerhu Milton G. Henschel a ri mutshama xitulu eka Nhlengeletano ya Matiko leyi a yi khomeriwe eXitediyamu xa Yankee, le New York, leyi a yi ri na nhlokomhaka leyi nge, “Ku Rhula eMisaveni” naswona ndzi dyondze swo tala eka yena tanihi leswi a ndzi ri mupfuni wakwe. Sweswo swi ndzi pfunile hikuva hi 1970 hi ve ni Nhlengeletano ya Matiko eLagos, le Nigeria leyi a yi ri ni nhlokomhaka leyi nge, “Vanhu Lava Amukelekaka.” Swi le rivaleni leswaku i Yehovha la endleke leswaku nhlengeletano yoleyo yi humelela hikuva yi khomiwe loko ka ha ku hela nyimpi ya xin’wana manana. A ku ri xiendlakalo lexi nga rivalekiki hikuva nhlengeletano yoleyo a yi khomiwe hi tindzimi ta 17 naswona a ku ri ni vanhu va 121 128. Makwerhu Knorr na Henschel swin’we ni vaendzi vo huma eUnited States ni le Nghilandhi va vone nhlayo leyikulu ya vadyondzisiwa lavantshwa lava khuvuriweke va 3 775, leyi a ku ri nhlayo leyikulu ku sukela hi Pentekosta! A ndzi si tshama ndzi khomeka ngopfu ku tlula hi nkarhi lowu a ndzi lunghiselela xiendlakalo xexo. Nhlayo ya vahuweleri a yi andza swinene loko yi ringanisiwa ni ya matiko man’wana!

Eka malembe ya 30 lama ndzi ma heteke ndzi ri eNigeria ndzi tiphine hi ku pfa ndzi tirha ku endzela mavandlha ni marhavi ya le Vupeladyambu bya Afrika. Varhumiwa a va swi tlangela ku khutaziwa! A ku ri lunghelo eka mina ku va tiyisekisa leswaku a va rivariwanga! Ntirho lowu wu ndzi dyondzise leswaku vamakwerhu va lava ku kombiwa rirhandzu ku endlela leswaku va ta tiphina hi ku tirhela Yehovha ni ku endla leswaku nhlengeletano ya Yehovha yi tiya ni ku va ni vun’we.

I Yehovha ntsena loyi a hi pfuneke leswaku hi kota ku hlula swiphiqo leswi hi veke na swona hikwalaho ka nyimpi ya xin’wana manana ni hikwalaho ka mavabyi. Mikarhi hinkwayo Yehovha a hi katekisa. Oris u ri:

“Mina ni nuna wa mina hi tshame hi khomiwa hi malariya ko hlayanyana. Eka xiyimo xin’wana Worth a titivarile naswona u boheke ku yisiwa exibedlhele xa le Lagos. Ndzi byeriwe leswaku swi nga ha endleka a nga hanyi kambe u hanyile. Loko a phaphama u vulavule ni muongori loyi a n’wi khathalela hi Mfumo wa Xikwembu. Endzhakunyana mina na Worth hi endzele muongori yoloye ku nga Nkulukumba Nwambiwe leswaku hi yisa bulo ra Bibele emahlweni. U amukele ntiyiso naswona hi ku famba ka nkarhi u ve nkulu eAba. Ndzi kote ku pfuna vanhu vo tala ku katsa ni Mamoslem lama a ma nghene hi nhloko evukhongerini bya wona leswaku ma va malandza ya Yehovha lama tinyiketeleke. A swi tsakisa ngopfu ku tiva vanhu va le Nigeria, mindhavuko, mikhuva ni tindzimi ta vona.”

Leyi a ku ri dyondzo yin’wana: Leswaku hi tiphina eka xiavelo xa hina xa le tikweni rin’wana a hi fanele hi rhandza vamakwerhu hambiloko ndhavuko wa vona wu hambanile ni wa hina.

SWIAVELO LESWINTSHWA

Endzhaku ko tirha eBethele ya le Nigeria, hi 1987 hi kume xiavelo lexintshwa xo ya va varhumiwa exihlaleni xo saseka xa St. Lucia lexi nga eKharibiya. A ku ri xiavelo xa kahle swinene kambe a xi ri ni mintlhontlho. Ku hambana ni le Afrika laha vanhu va tekaka vasati vo tala, eSt. Lucia, xiphiqo a ku ri leswaku vanhu a va tshama swin’we va nga tekananga hi nawu. Rito ra Xikwembu ri pfune swichudeni swa hina swa Bibele ku endla ku cinca loku lavekaka.

Leswi a hi nga ha ri ni matimba hikwalaho ko dyuhala, hi 2005, Huvo leyi Fumaka yi hi avele ku ya tirha eyindlunkulu ya misava hinkwayo eBrooklyn, New York, le U.S.A. Siku na siku ndzi khensa Yehovha hikuva a ndzi nyike Oris a va nsati wa mina lonene. Oris u love hi 2015 naswona a ndzi swi koti ku hlamusela ku vava loku ndzi ku tweke hikwalaho ka rifu rakwe. A ri munghana wa mina lonkulu a tlhela a va nsati wa mina la rhandzekaka naswona a ri ni rirhandzu. Ndzi n’wi rhandze swinene eka malembe 68 hi tekanile. Hi xiye leswaku nchumu lowu endlaka leswaku hi va ni ntsako endyangwini ni le vandlheni i ku xixima vunhloko, ku rivalela hi ku ntshunxeka, ku titsongahata ni ku kombisa mihandzu ya moya.

Loko hi titwa hi hela matimba a hi kombela Yehovha a hi pfuna leswaku hi hambeta hi n’wi tirhela. Loko hi ri karhi hi ololoxiwa, hi xiye leswaku swilo swi ya swi antswa nkarhi hinkwawo naswona leswinene swa ha ri eku teni!—Esa. 60:17; 2 Kor. 13:11.

ETrinidad ni le Tobago, Yehovha u katekise ntirho wa vatswari va mina swin’we ni van’wana, hi ku ya hi swiviko swa sweswinyana vanhu vo ringana 9 892 va ve vagandzeri va ntiyiso. EAruba, vo tala va tirhe swinene leswaku va tiyisa vandlha leri ndzi sunguleke ku hlanganyela eka rona loko ndza ha ri ekaya. Xihlala xexo, sweswi xi na mavandlha ya 14 lamakulu. Kasi eNigeria nhlayo ya vahuweleri yi andze swinene yi va 381 398. Exihlaleni xa St. Lucia, vanhu vo ringana 783 va seketela Mfumo wa Yehovha.

Sweswi ndzi ni malembe ya 95. Pisalema 92:14, yi vula leswi hi lava byariweke endlwini ya Yehovha: “Va ta hambeta va humelela niloko va ri timpunga, va ta hambeta va nyuhela va va vantshwa.” Ndza tsaka swinene hi leswi ndzi tirhiseke vutomi bya mina entirhweni wa Yehovha. Ndzhaka leyi fuweke ya Vukreste leyi ndzi yi kumeke yi ndzi khutaze ku tirhela Yehovha hilaha ku heleleke. Hikwalaho ka rirhandzu rakwe, Yehovha u ndzi pfumelele leswaku ndzi tiphina “eswivaveni swa Xikwembu xa [mina].”—Ps. 92:13.