NHLOKOMHAKA LEYI DYONDZIWAKA YA VU 21
RISIMU 107 Xikombiso Xa Xikwembu Xa Rirhandzu
U Nga N’wi Kuma Njhani Munhu Loyi U Nga Tekanaka Na Yena?
“I mani la nga kumaka nsati la nga ni vuswikoti? I wa nkoka swinene ku tlula tikorala.”—SWIV. 31:10.
LESWI HI NGA TA SWI DYONDZA
Hi ta bula hi misinya ya milawu ya Bibele leyi nga pfunaka munhu a kota ku kuma munghana wa vukati la fanelekaka ni ndlela leyi van’wana evandlheni va nga va seketelaka hayona lava nga nghenelangiki vukati kambe va lavaka ku cata.
1-2. (a) I yini leswi Vakreste lava nga nghenelangiki vukati va faneleke va rhanga va ehleketa ha swona va nga si sungula timhaka ta ku rhandzana? (b) Swi vula yini “ku dyondzana”? (Vona “Nhlamuselo Ya Xiga.”)
XANA wa swi lava ku cata? Hambileswi vukati ku nga riki byona ntsena byi endlaka munhu a tsaka, Vakreste vo tala lava nga catangiki hambi va ha ri vantshwa kumbe i vakulu, va swi lava ku kuma munhu loyi va nga tekanaka na yena. I ntiyiso leswaku loko u nga si sungula timhaka ta ku rhandzana, u fanele u rhanga u va ni vuxaka lebyinene na Yehovha, u titiva kahle ni ku tlhela u lunghekela vutihlamuleri bya swa timali lebyi fambisanaka ni ku nghenela vukati.a (1 Kor. 7:36) Loko se u kota ku endla tano, swi ta ku fambela kahle evukatini.
2 Hambiswiritano, mikarhi yin’wana a swi olovi ku kuma munhu loyi a ku faneleke. (Swiv. 31:10) Hambiloko u kuma munhu loyi u tsakelaka ku n’wi tiva kahle, swi nga ha ku tikela leswaku mi sungula ku dyondzana.b Eka nhlokomhaka leyi, hi ta bula hileswi nga pfunaka Vakreste lava nga nghenelangiki vukati leswaku va kuma munhu loyi a fanelekaka kutani va sungula ku rhandzana na yena. Hi ta tlhela hi dyondza ndlela leyi vamakwerhu evandlheni va nga va seketelaka hayona lava lavaka ku cata.
I YINI LESWI NGA KU PFUNAKA U KUMA MUNHU LOYI A KU FANELAKA?
3. I yini leswi Mukreste a faneleke a ehleketa ha swona loko a lava munhu loyi a nga ta cata na yena?
3 Loko u lava ku cata, i swinene ku tiva leswi u swi lavaka eka munhu loyi u lavaka ku tekana na yena mi nga si sungula ku rhandzana. Loko u nga endli tano, u nga ha tshika munhu loyi a ku fanelaka kahle ivi u rhandzana ni munhu loyi a nga ku fanelangiki. Munhu loyi u faneleke u tekana na yena ku fanele ku va Mukreste la khuvuriweke. (1 Kor. 7:39) Kambe leswi a swi vuli swona leswaku Mukreste un’wana ni un’wana la khuvuriweke a nga va munghana wa vukati lonene. Kutani u nga tivutisa leswi: ‘I yini leswi ndzi lavaka ku swi fikelela evuton’wini? Hi byihi vumunhu bya nkoka swinene lebyi ndzi languteleke leswaku loyi ndzi lavaka ku tekana na yena a va na byona? Xana leswi ndzi swi languteleke eka yena swa twisiseka?’
4. I yini leswi van’wana va swi katsaka eswikhongelweni swa vona?
4 A swi kanakanisi leswaku loko u lava ku cata se u khongerile hi mhaka yoleyo. (Filp. 4:6) I ntiyiso leswaku Yehovha a nga tshembisi munhu ku n’wi nyika munhu loyi a nga tekanaka na yena. Kambe wa khathala hi ndlela leyi u titwaka hayona ni leswi u swi lavaka naswona a nga ku pfuna loko u ri eku laveni ka munhu loyi u nga cataka na yena. Kutani yana emahlweni u n’wi phofulela leswi u swi lavaka ni ndlela leyi u titwaka hayona. (Ps. 62:8) Khongelela ku va ni vutlhari nileswaku u kota ku lehisa mbilu. (Yak. 1:5) John,c makwerhu wa le United States la nga tekangiki u hlamusela leswi a swi katsaka eswikhongelweni swakwe, u ri: “Ndzi byela Yehovha vumunhu lebyi ndzi byi lavaka eka loyi ndzi nga ta tekana na yena. Ndzi khongelela ku pfulekeriwa hi nkarhi wo hlangana ni loyi a nga ta ndzi tsakisa mbilu. Ndzi tlhela ndzi kombela Yehovha a ndzi pfuna ndzi va ni vumunhu lebyi nga ta ndzi endla nuna lonene.” Tanya, makwerhu waxisati wa le Sri Lanka u ri: “Loko ndza ha ri eku laveni ka makwerhu loyi a nga ta ndzi teka, ndzi kombela Yehovha a ndzi pfuna ndzi tshama ndzi tshembekile, ndzi tsakile ni ku va ni langutelo lerinene.” Hambiloko u nga hatli u kuma munghana wa vukati, Yehovha u tshembisa ku ya emahlweni a ku wundla ni ku khathala hi ndlela leyi u titwaka hayona.—Ps. 55:22.
5. Vakreste lava nga nghenelangiki vukati va nga hlangana kwihi ni Vakreste van’wana lava rhandzaka Yehovha? (1 Vakorinto 15:58) (Nakambe vona xifaniso.)
5 Bibele yi hi khutaza ku va na “swo tala swo swi endla entirhweni wa Hosi.” (Hlaya 1 Vakorinto 15:58.) Loko u tshama u khomekile entirhweni wa Yehovha ni ku heta nkarhi ni vamakwerhu vo hambanahambana, u ta kuma vanghana lavanene ni ku kuma nkarhi wo hlangana ni vamakwerhu van’wana lava nga nghenelangiki vukati, lava ku fana na wena va khomekeke hi ku tirhela Yehovha. U ta kuma ntsako wa xiviri loko u endla leswi u nga swi kotaka leswaku u tsakisa Yehovha.
Loko u tshama u khomekile entirhweni wa Yehovha ni ku heta nkarhi ni vamakwerhu vo hambanahambana, u nga ha hlangana ni vamakwerhu lava lavaka ku nghenela vukati (Vona ndzimana 5)
6. I yini leswi Vakreste lava nga nghenelangiki vukati va faneleke va swi tsundzuka loko va ha ri eku laveni ka loyi va nga ta tekana na yena?
6 Hambiswiritano, tivonele leswaku mhaka ya ku lavana ni munghana wa vukati ku nga vi yona ya nkoka ntsena evuton’wini bya wena. (Filp. 1:10) Ntsako wa xiviri a wu titsheganga hi ku va u catile kambe hi ku va ni vuxaka na Yehovha. (Mat. 5:3) Loko u nga nghenelanga vukati, u nga ha pfulekeriwa hi nkarhi wo endla leswi engetelekeke entirhweni wo chumayela. (1 Kor. 7:32, 33) Wu tirhise kahle nkarhi lowu. Jessica, makwerhu waxisati wa le United States loyi a tekiweke loko a ri ni malembe ya kwalomu ka 40 u ri: “Ndzi tshame ndzi khomekile entirhweni wo chumayela naswona sweswo swi ndzi pfune leswaku ndzi eneriseka hambileswi a ndzi lava ku tekiwa.”
RHANGA HI KU N’WI TIVA KAHLE
7. Hikwalahokayini ku ri vutlhari ku rhanga u dyondza munhu ku ringana nkarhi wo karhi u nga si n’wi byela leswaku wa n’wi rhandza? (Swivuriso 13:16)
7 Ku vuriwa yini loko u vona onge munhu wo karhi a nga va munghana lonene wa vukati? Xana u fanele u hatla u veka ra vusiwana? Bibele yi vula leswaku munhu wo tlhariha u rhanga a tinyika nkarhi wo tiva nchumu wo karhi a nga si endla xiboho. (Hlaya Swivuriso 13:16.) Kutani u ta va u tlharihile loko wo rhanga u tinyika nkarhi wo n’wi tiva u nga si n’wi byela ndlela leyi u titwaka hayona. Aschwin wa le Netherlands u ri: “A swi teki nkarhi ku hatla u tsakela munhu wo karhi kambe ndlela leyi u titwaka hayona yi nga ha cinca hi ku hatlisa. Hikwalaho, loko u tinyika nkarhi wo rhanga u tiva munhu, a wu nge sunguli timhaka ta marhandzu hi magugu.” Nakambe loko u ya u n’wi tiva, u nga ha xiya leswaku a nga ku fanelanga.
8. Munhu loyi a nga nghenelangiki vukati a nga n’wi dyondza njhani munhu loyi a n’wi yiveke mbilu? (Nakambe vona xifaniso.)
8 I yini leswi nga ku pfunaka leswaku u rhanga u dyondza munhu loyi u lavaka ku rhandzana na yena? Loko mi ri etinhlengeletanweni ta vandlha kumbe mi ti humesile, u nga ha xiya vumunhu, matikhomelo yakwe ni ndlela leyi a rhandzaka Yehovha hayona. I vamani vanghana vakwe naswona u rhandza ku vulavula hi yini? (Luka 6:45) Xana mi navela ku fikelela swilo leswi fanaka? U nga ha vutisa vakulu va le vandlheni rakwe kumbe Vakreste van’wana lava wupfeke lava n’wi tivaka kahle. (Swiv. 20:18) U nga ha va vutisa leswaku i munhu wa njhani nileswaku u dume hi yini. (Rhu. 2:11) Loko u ri karhi u n’wi veke tihlo, papalata ku n’wi endla a titwa a nga tshunxekanga. Xixima ndlela leyi a titwaka hayona ni ku papalata ku nghenelela timhaka takwe leti nga ku laviki.
Rhanga hi ku tinyika nkarhi wo dyondza munhu loyi a ku tsakisaka u nga si n’wi byela leswaku wa n’wi tsakela (Vona tindzimana 7-8)
9. I yini leswi u faneleke u tiyiseka ha swona u nga si gangisa munhu?
9 U fanele u teka nkarhi wo tanihi kwihi u nga si byela munhu loyi a ku tsakiseke? Loko u hatlisela ku yi ba ya ha ri na mahika, u nga ha vonaka u ri munhu wa magugu. (Swiv. 29:20) Hi hala tlhela, loko u nonoka, u ta vonaka u ri munhu la nga tiviki ta yena ngopfungopfu loko munhu yoloye se a swi xiya leswaku wa n’wi tsakela. (Ekl. 11:4) Tsundzuka leswaku loko u nga si gangisa munhu a swi vuli swona leswaku u ta n’wi teka. Kambe u fanele u tiyiseka leswaku u swi lunghekerile ku nghenela vukati nileswaku munhu loyi a ku tsakisaka hi yena a ku faneleke.
10. U fanele u endla yini loko u xiya leswaku un’wana wa ku lava kambe wena a wu le ka swona?
10 Ku vuriwa yini loko u vona onge ku ni munhu wo karhi loyi a ku lavaka? Loko u nga n’wi lavi ringeta ku swi kombisa hi swiendlo swa wena. Swi ta va swi nga ri swinene ku endla munhu a ehleketa leswaku siku rin’wana mi nga pfuka mi rhandzanile kambe wena u nga ri eka swona.—1 Kor. 10:24; Efe. 4:25.
11. Loko u komberiwe ku lavela makwerhu munhu, i yini leswi u faneleke u swi tekela enhlokweni?
11 Ematikweni man’wana vatswari kumbe vanhu lavakulu va nga ha lavela n’wana wa vona munhu loyi a nga ta tekana na yena. Kasi eka matiko man’wana, maxaka kumbe vanghana va nga ha hlanganisa vanhu lava nga tekanangiki leswaku va ta vona loko va fanelana. Loko u komberiwe ku hlanganisela vanhu, rhanga hi ku tiva leswi havambirhi va swi rhandzaka ni ku swi lava. Loko se u n’wi kumile, ringeta ku tiva swo tala hi vumunhu byakwe, mahanyelo yakwe kasi xa nkoka swinene vuxaka byakwe na Yehovha. Ku va ni vuxaka lebyikulu na Yehovha i swa nkoka swinene ku tlula mali kumbe dyondzo. Hambiswiritano, tsundzuka leswaku vona vambirhi hi vona va faneleke va endla xiboho xa loko va lava ku tekana.—Gal. 6:5.
KU SUNGULA KU RHANDZANA
12. U nga n’wi gangisa njhani munhu loyi u n’wi tsakelaka?
12 Loko u tlunyiwe tihlo hi munhu wo karhi, u nga n’wi gangisa njhani?d U nga ha hlela leswaku u vulavula ni munhu yoloye ku nga ha va endhawini leyi mi voniwaka hi vanhu kumbe hi ku tirhisa foni. Veka timhaka erivaleni. (1 Kor. 14:9) Loko swi laveka, n’wi tshike a rhanga a dya marhambu ya nhloko a nga si ku hlamula. (Swiv. 15:28) Loko a nga swi lavi leswaku mi rhandzana, swi amukele.
13. U nga endla yini loko un’wana a ku byela leswaku wa ku rhandza? (Vakolosa 4:6)
13 Ku vuriwa yini loko un’wana a ku byela leswaku wa ku rhandza? Swi nga endlaka swi lave leswaku munhu yoloye a xinyata a ta eka wena a ta tiphofula, kutani vana ni musa ni ku tlhela u n’wi xixima. (Hlaya Vakolosa 4:6.) Loko wa ha lava nkarhi wa leswaku u tiehleketa u nga si welawela swilo, n’wi byele. Hambiswiritano, u nga teki nkarhi wo leha u nga si n’wi hlamula. (Swiv. 13:12) Loko u nga swi tsakeli, swi veke erivaleni kambe hi ndlela ya musa. Xiya ndlela leyi Hans makwerhu wa le Austria a hlamuleke hayona loko makwerhu waxisati a veke ra vusiwana, u ri: “Ndzi n’wi ale hi vutlhari kambe a ndzi n’wi jikajikanga. Ndzi nambe ndzi n’wi byela hikuva a ndzi nga lavi a ehleketa leswaku ndza n’wi rhandza. Endzhaku ka sweswo, ndzi ve ni vuxiyaxiya lebyikulu eka ndlela leyi a ndzi tirhisana na yena hayona.” Hi hala tlhelo, loko ku ve wa swi lava ku rhandzana na yena, n’wi byele ku katsa ni leswi u swi languteleke eka vuxaka bya n’wina vambirhi. Swi nga endleka leswaku swilo leswi u swi languteleke eka loyi u rhandzanaka na yena swi hambana ni leswi yena a swi languteleke hikwalaho ka ndhavuko kumbe swilo swin’wana.
VAN’WANA VA NGA VA SEKETELA NJHANI VAKRESTE LAVA NGA NGHENELANGIKI VUKATI?
14. Loko hi vulavula ni vamakwerhu lava nga nghenelangiki vukati, hi nga va seketela njhani?
14 Hinkwerhu hi nga va seketela njhani Vakreste lava lavaka ku cata? Ndlela yin’wana i ku xiya leswi hi swi vulaka eka vona. (Efe. 4:29) Hi nga tivutisa leswi: ‘Xana ndzi endla xihlekiso hi lava lavaka ku cata? Loko ndzi vona makwerhu waxinuna kumbe waxisati va ri karhi va vulavula, xana ndzi tibyela leswaku va lavana?’ (1 Tim. 5:13) Ku engetela kwalaho, hi nga tshuki hi endle vamakwerhu lava nga nghenelangiki vukati va titwa onge ku na leswi kayivelaka hi leswi va nga catangiki. Hans loyi ku vulavuriweke ha yena eku sunguleni u ri: “Vamakwerhu van’wana va ndzi vutisa va ku, ‘Hikwalahokayini u nga cati? A wa ha ri xihlangi.’ Marito yo tano ma tlhava eka vamakwerhu lava nga nghenelangiki vukati naswona ma va endla va titwa va boheka ku cata.” Hi endla kahle loko hi lava tindlela to bumabumela vamakwerhu lava nga catangiki!—1 Tes. 5:11.
15. (a) Hi ku ya hileswi Varhoma 15:2 yi swi vulaka, i yini leswi hi faneleke hi swi tekela enhlokweni loko hi nga si hlanganisela makwerhu? (Nakambe vona xifaniso.) (b) Hi tihi tidyondzo ta nkoka leti u ti kumeke eka vhidiyo?
15 Ku vuriwa yini loko hi vona onge ximanimani na ximanimani va nga fanelana? Bibele yi hi byela leswaku hi yi tekela enhlokweni ndlela leyi van’wana va titwaka hayona. (Hlaya Varhoma 15:2.) Vamakwerhu vo tala lava nga catangiki a va swi lavi ku hlanganiseriwa naswona hi fanele hi xixima ndlela leyi va titwaka hayona. (2 Tes. 3:11) Van’wana va swi tsakela ku pfuniwa, kambe a hi fanelanga hi va hlanganisela va nga hi kombelanga.e (Swiv. 3:27) Kasi van’wana a va swi lavi swi namba swi va erivaleni leswaku va le ku hlanganiseriweni. Lydia makwerhu waxisati la nga catangiki wa le Germany u ri: “Loko u ri karhi u hlanganisela vamakwerhu vambirhi leswaku va tivana, rhamba ni vamakwerhu van’wana. Va pfune leswaku va kota ku vonana kutani leswin’wana u swi tshikela vona.”
Loko vanhu va hlanganile va tele, swi nga endla leswaku Vakreste lava nga nghenelangiki vukati va vonana (Vona ndzimana 15)
16. I yini leswi Vakreste lava nga nghenelangiki vukati va faneleke va swi tsundzuka?
16 Hinkwerhu ka hina, hambi hi catile kumbe doo, hi nga tsaka ni ku tlhela hi eneriseka hi vutomi bya hina! (Ps. 128:1) Loko u lava ku nghenela vukati kambe u nga si n’wi kuma loyi a ku faneleke, yana emahlweni u rhangisa ku gandzela Yehovha. Makwerhu waxisati wa le Macao loyi a vuriwaka Sin Yi u ri: “Nkarhi lowu u wu hetaka sweswi u nga nghenelanga vukati, u wutsongo loko wu pimanisiwa ni lowu u nga ta wu heta u ri eParadeyisini u nghenele vukati. Sweswi tiphine naswona u wu tirhisa kahle nkarhi wa wena.” Kambe, xana ku vuriwa yini loko u tikumele lowa ka wena naswona mi sungurile ku rhandzana? Eka nhlokomhaka leyi landzelaka, hi ta bula hileswi nga mi pfunaka leswaku swi mi fambela kahle loko mi ri karhi mi rhandzana.
RISIMU 137 Vavasati Vo Tshembeka, Vakrestekulorhi
a Vona nhlokomhaka leyi nga eka jw.org leyi kumekaka hi Xinghezi leyi nge, “Dating—Part 1: Am I Ready to Date?” leswaku yi ku pfuna u tiva loko u lunghekele ku cata.
b NHLAMUSELO YA XIGA: Eka nhlokomhaka leyi ni leyi landzelaka, “ku dyondzana” hi loko wanuna ni wansati va tivana kahle ku vona loko va ta tekana va va nuna ni nsati. Ematikweni man’wana, leswi swi vuriwa ku rhandzana kumbe ku tivana. Wanuna ni wansati va sungula ku rhandzana loko va byelana leswaku va lavana naswona va ta ya emahlweni va rhandzana ku fikela loko va cata kumbe va tshikana.
c Mavito man’wana ma cinciwile.
d Eka mindhavuko yin’wana, hi ntolovelo makwerhu hi yena a rhangaka a byela makwerhu waxisati leswaku wa n’wi rhandza. Hambiswiritano, a swi bihanga na loko makwerhu waxisati a hlawula ku ya eka makwerhu waxinuna a ya n’wi byela leswaku wa n’wi tsakela. (Rhu. 3:1-13) Leswaku u kuma rungula leri engetelekeke, vona nhlokomhaka leyi nge, Vantshwa Va Vutisa . . . Ndzi Nga N’wi Byela Njhani Ndlela Leyi Ndzi Titwaka Ha Yona?” eka Xalamuka! ya November 8, 2004.
e Vona vhidiyo leyi nga eka jw.org leyi nge, Valweri Va Ripfumelo—Vakreste Lava Nga Nghenelangiki Vukati.